Την Παρασκευή είχαμε σταματήσει στην συνεδρίαση της Αυγούστας. Είχαμε δει τις ιστορίας των δώδεκα ιδρυτών της Αδελφότητας και είχαμε παρακολουθήσει τις ιστορίες τους. Παρακολουθήσαμε και την συζήτηση με την παρουσίαση του Σχεδίου του Ηρακλείδη. Μείναμε εκεί που το συνόψισε ο Διασσωρίνος. Είχαν πει:
«Σύμφωνα με αυτά που ακούσαμε πριν λίγο την επανάσταση θα την κάνουμε εμείς. Δική μας θα είναι η οργάνωση και οι δικές μας δυνάμεις θα εξεγερθούν. Η ξένη επέμβαση μάς χρειάζεται για να μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε επιτυχώς τον Οθωμανό. Στην ουσία εμείς θα χρησιμοποιήσουμε τις ξένες χριστιανικές δυνάμεις για αντιπερισπασμό.»
«Ακριβώς ανιψιέ μου. Ακριβώς αυτό θέλω να κάνουμε» είπε ο Ιάκωβος.
«Αντιστρέφει δηλαδή ο θείος μου αυτό που συνέβαινε ως τώρα. Εκείνοι πολεμούσαν και μας χρησιμοποιούσαν για να δυσκολεύουν τους Οθωμανούς» συνέχισε ο Διασσωρίνος
«Δεν ξέρω αν μπορεί να πετύχει» είπε ο Φραγκίσκος «αλλά το σχέδιο αυτό λέει. Θα μεταχειριστούμε τους ξένους για να πετύχουμε τη δική μας επανάσταση. Ομολογώ ότι είναι ιδέα μεγαλοφυής κι ανατρεπτική. Αλλάζει την οπτική γωνία μέσα από την οποία βλέπαμε όλοι μας μέχρι τώρα το θέμα της επανάστασης!»
Μετά από αυτά, συνεχίζεται ο διάλογος και τελειώνει η συνεδρίαση της Αυγούστας και μαζί της το 1ο κεφάλαιο. Αυτή την συνέχεια της συνεδρίασης θα δούμε σήμερα.
*****************************
 |
| Ο Λεπουσνεάνου, ηγέτης της Μολδαβίας, στην Σουτσεάβα δείχνει στην Ρωξάνδρα τα κεφάλια των Βογιάρων που έκοψε σε μια επανάστασή τους. Εκεί προσκάλεσε η Ρωξάνδρα τον Ιάκωβο για να ανατρέψει τον Λεπουσνεάνου. |
«Η αλήθεια είναι» είπε ο Μητροφάνης «ότι όλες οι επιστολές προς ηγέτες αυτό έλεγαν. Παρακινούσαν για μάχες που θα χάριζαν ένδοξες νίκες στους βασιλιάδες και τον Πάπα. Το έθεταν σαν μια υπόθεση δικής τους δόξας από την οποία, απλά, θα επωφελούμασταν κι εμείς. Ωφέλειά μας θα ήταν να αναπνεύσουμε κάπως πιο ελεύθερα. Θα ήμασταν πάλι σκλάβοι σε ένα περιβάλλον χριστιανικής κυριαρχίας. Το βλέπουμε αυτό να συμβαίνει στην Κρήτη, στην Κύπρο και στο Ιόνιο. Το σχέδιο που συζητάμε, όμως, μιλάει για δημιουργία γραικικού κράτους. Για κράτος με την δικές του θρησκεία κι εθνική υπόσταση. Αυτά είναι καινούριες ιδέες. Η σκέψη του Ιάκωβου προχωρά πολύ πιο μπροστά από όλα όσα έχουν γίνει μέχρι σήμερα. Κι είναι αρκετά έξυπνη.»
«Αυτό θα κινούσε με ενθουσιασμό πάλι τους Έλληνες και τους Αλβανούς. Θα ξυπνούσε και θα έβαζε στον αγώνα και τους Βλάχους και τους Βούλγαρους και τους Σέρβους» είπε ο Παλαιολόγος.
«Θα γινόταν αγώνας των λαών της χερσονήσου κατά του Οθωμανού. Η επέμβαση θα έπαιρνε χαρακτήρα εθνικής απελευθέρωσης» επισήμανε ο Ιάκωβος.
«Οι Μανιάτες κι οι Χιμαριώτες θα δέχονταν πρόθυμα μια τέτοια προοπτική. Όλοι θα προσχωρούσαν στο Σχέδιο.» είπε ο Μορμόρης που τούς ήξερε καλά.
«Αγαπητοί φίλοι» είπε ο Ιάκωβος παίρνοντας ξανά τον λόγο. «Η συζήτησή μας είναι πολύ ενδιαφέρουσα. Η σωστή ανάλυση των δεδομένων θα είναι το δικό μας πλεονέκτημα. Στα εκατό χρόνια από την πτώση της Πόλης το γένος μας, έχει θρηνήσει χιλιάδες θύματα. Δεν θα οργανώσουμε άλλη μιαν επανάσταση χωρίς αύριο.»
Τον ακούγαμε με προσοχή και περιμέναμε να δούμε που θα καταλήξει.
«Δεν θα στηριχτούμε στην επίκληση θεϊκής βοήθειας ή στην ελεημοσύνη των ξένων. Δεν ζητάμε την ελευθερία μας χάρισμα. Γι αυτό και δεν αναζητάμε ούτε στήριξη από ξένους ούτε αρχηγό έξω από εμάς!»
Σταμάτησε για λίγο και μας κοίταξε.
«Το Σχέδιο που προτείνω ξέρω πως έχει κενά, θέλει συμπληρώσεις. Ξέρω ακόμη ότι εξαρτάται από τις επερχόμενες εξελίξεις. Κανείς δεν ξέρει ποια μέρα θα ξημερώσει αύριο. Τι πόλεμοι θα γίνουν, ποιοι θα είναι οι νικητές. Δεν ξέρουμε τίποτε για το μέλλον. Επομένως η τύχη θα αποφασίσει για πολλά. Χρειάζεται, λοιπόν, κι η θεϊκή συνεισφορά κι η τύχη. Όμως το "Σχέδιό" μας αποβλέπει πρώτα στην αξιοποίηση των δυνάμεων της Γραικίας και στον καταλυτικό δικό μας ρόλο. Η πίστη κι η αφοσίωσή μας στον στόχο θα φέρει και την επιτυχία μας!»
Είχε φτάσει στο κρίσιμο σημείο. Καλά τα σχέδια και τα προγράμματα αλλά εκείνο που προείχε ήταν η ψυχή. Αυτό ήταν που ήθελε να κερδίσει ο Ιάκωβος, την ψυχή τους. Όταν θα γύριζαν στους τόπους τους να ήταν μαγεμένοι από το δικό του όραμα. Να το έκαναν δικό τους.
«Κι έτσι γίνεται σαφές το κριτήριο με το οποίο έκανες τις προσκλήσεις σε όλους εμάς» είπε ο Καλλέργης. «Θεωρώ πως έκανες το σωστό!»
Ο Ιάκωβος ικανοποιήθηκε από την επιδοκιμασία του Καλλέργη και συνέχισε.
«Σας γνωρίζω όλους πολύ καλά. Ξέρω ότι εσείς είστε οι άνθρωποι που θα μπορούσα να εμπιστευτώ. Δεν είναι λίγο αυτό που σας ζητάω» είπε με μεγάλη σοβαρότητα.
«Είμαστε εδώ Ιάκωβε» τού είπε αυθόρμητα η Ελένη, «κι είμαστε μαζί σου!
«Προχώρησε, λοιπόν, πες την πρότασή σου» τού είπε ο Ανδρέας. «Έχουμε καταλάβει τι θέλεις κι ανυπομονούμε να σε ακούσουμε να μάς το ζητάς.»
Ο Ιάκωβος στάθηκε όρθιος και ανέπτυξε αυτό που είχε ήδη ονομάσει Σχέδιό του.
«Αγαπητοί φίλες και φίλοι, θα σας ζητήσω να μπείτε όλοι σε μια ένωση με τους σκοπούς που περιγράψαμε. Πιστεύω ότι πρέπει να συστήσουμε μια μυστική οργάνωση, να την λέμε “Αδελφότητα για την Ελευθερία”. Θα την αποτελούμε εμείς που είμαστε εδώ σήμερα και όσοι άλλοι χρειαστεί να εισέλθουν σε αυτήν στο μέλλον.»
Η πρόταση είχε γίνει. Δεν φαινόταν να υπάρχει αντίρρηση ωστόσο όλοι θα έπρεπε να εκφραστούν ελεύθερα. Ως τότε όμως ο Ιάκωβος είχε και κάποια άλλα σημαντικά πράγματα να πει.
«Χρειαζόμαστε ένα Καταστατικό. Έναν κανονισμό που να προβλέπει πως μπαίνει κανείς στην Αδελφότητα και σε τι ορκίζεται. Έτσι θα είμαστε οργάνωση.»
Τον άκουγαν δείχνοντας την συμφωνία τους με όσα τούς έλεγε. Εκείνος συνέχισε.
«Χρειαζόμαστε ένα σχέδιο δράσης για τα χρόνια που θα έρθουν. Πρέπει να προβλέψουμε και να επηρεάσουμε τις εξελίξεις αντί να τις μαθαίνουμε παθητικά κι εκ των υστέρων. Πρέπει να ετοιμάσουμε την ρωμαίικη εξέγερση με επιτόπου επαφές με όσους Ρωμιούς έχουν δύναμη. Να καταγράψουμε ανθρώπους, να δούμε οπλαρχηγούς, δημογέροντες, εμπόρους. καπετάνιους. Πρέπει να μυήσουμε με όλους όσοι μπορούν να βοηθήσουν. Αυτά για το ρωμαίικο.»
Τον είδα που τα μάτια του πετούσαν φωτιές. Πρέπει να τα είχε σκεφτεί άπειρες φορές αυτά που έλεγε.
«Πρέπει να ανάψουμε και το φιτίλι στις πρωτεύουσες της δύσης για μια νέα σταυροφορία. Πρέπει να αποκτήσουμε πρόσβαση σε όλες τις αυλές. Μπορούμε να μάθουμε τα δυνατά κι αδύνατα σημεία των βασιλιάδων και των πριγκίπων. Τα ίδια για τον Σουλτάνο και την οθωμανική διοίκηση. Πρέπει να ξέρουμε τους φόβους και τις φιλοδοξίες του για να μετρήσουμε καλά που θα χτυπήσουμε. Γνωρίζοντας για κάθε ηγεμόνα θα μπορέσουμε να στριμώξουμε τους Ενετούς, τον Πάπα ή άλλες χώρες. Σημασία έχει να είμαστε οι καλύτερα πληροφορημένοι άνθρωποι στον κόσμο. Τότε θα έχουμε αποκτήσει ένα χρήσιμο και πραγματικά σπουδαίο πλεονέκτημα!»
Ξετύλιγε το Σχέδιό του και μάς τόνιζε το καθήκον μας.
«Όλα πρέπει να σχεδιαστούν με τον δικό μας τρόπο, για το συμφέρον πατρίδας. Η δύστυχη Ελλάς των ραγιάδων και των τσακισμένων ανθρώπων, μάς έχει ανάγκη. Μπορούμε να τής δώσουμε αυτό που μας ζητά!»
Συνέχισε να εξηγεί με λεπτομέρειες πως θα γίνονταν όλα αυτά. Μιλούσε ακούραστα. Όση ώρα τον άκουγαν κανείς δεν σκέφτηκε να τον διακόψει ή και να κουνηθεί από την θέση του. Ρουφούσαν τα λόγια του και ήταν φανερός ο ανυπόκριτος ενθουσιασμός τους.
«Ιάκωβε, το "Σχέδιο" μοιάζει ονειρικό» είπε ο Ιουστίνος συγκινημένος. «Συμφωνώ μαζί σου και θα σε ακολουθήσω ως το τέλος!»
Πετάχτηκε τότε με τη σειρά του ενθουσιασμένος επίσης και όρθιος ο Καλλέργης
«Εγώ, πάντως, αποδέχομαι την συμμετοχή μου στην "Αδελφότητα για την Ελευθερία". Είμαι έτοιμος, Ιάκωβε, τώρα αμέσως να ορκιστώ στα ιδανικά που ακούστηκαν εδώ!»
«Αποδέχομαι κι εγώ και νιώθω βαθιά συγκινημένη» πετάχτηκε η Ελένη. Στεκόταν όρθια για να τονίσει περισσότερο τα λόγια της. «Αποδέχομαι αυτό που θα δίνει νόημα στη ζωή μου από εδώ και πέρα.»
Σηκώθηκαν όλοι από τα καθίσματα. Συμφωνούσαν κι έδειχναν ενθουσιασμένοι. Φωνές με «αποδέχομαι» ακούγονταν. Χέρια υψώνονταν ψηλά σαν μια επίκληση σε έναν αόρατο θεό της Ελλάδας. Κυριαρχούσαν χαμόγελα και μια μικρή ανησυχία για το καινούριο που έμπαινε στη ζωή μας. Ήταν μια στιγμή που όλοι την νιώθαμε σαν ιστορική. Κανείς δεν γνώριζε ποια θα ήταν η εξέλιξη, όλοι όμως πίστευαν πως δεν ήταν ένα απλό πυροτέχνημα. Πρόσεξα ένα διακριτικό δάκρυ στις άκρες των ματιών του φίλου μου Ηρακλείδη.
Το πιο σημαντικό κι ολοφάνερο, δεν θα καταγραφόταν στα πρακτικά. Θα έγραφα ότι ξεκινήσαμε αυτή τη μέρα σε αυτόν τον τόπο. Τα συναισθήματα, όμως, που μάς κατέκλυζαν δεν χωρούσαν σε κανένα χαρτί. Η Αδελφότητα που πρότεινε ο Ιάκωβος και ο μεγαλεπήβολος στόχος της, γέμιζε τα στήθη μας με περηφάνια. Ήταν μια πρωτόγνωρη εμπειρία που έλειπε από τη ζωή όλων μας. Στο μακρινό Άουγκσμπουργκ, μια δωδεκάδα Ελλήνων δημιουργούσε εξ αρχής έναν χώρο ελευθερίας. Ήταν διάχυτη η διάθεση για προσφορά, για ψυχική ανάταση αλλά και για δημιουργική φαντασία.
Ίσως να ήμασταν για τα σίδερα, έτσι που πιστεύαμε στο ακατόρθωτο, ήμασταν όμως ευτυχείς που ζήσαμε αυτή τη μέρα. Δεν ονειρευόμασταν έστω κι αν ονειροβατούσαμε. Ο μύχιος πόθος για μια ελεύθερη Ελλάδα θα μετατρεπόταν από σήμερα σε δικό μας στόχο ζωής. Μια μυστική οργάνωση θα μπορούσε να κινητοποιήσει δυνάμεις και να τις συντονίσει σωστά. Δεν θα επαναλαμβάναμε τα ίδια λάθη. Δεν θα κατέληγε η προσπάθεια για ακόμη μια φορά σε αποτυχία και σε νέο λουτρό ελληνικού αίματος. Το Σχέδιο του Ιάκωβου δεν είχε στήριξη από τους παντοδύναμους μονάρχες, αλλά, ούτε κι εξάρτηση από αυτούς. Η Αδελφότητα για την Ελευθερία θα ήταν μια αποκλειστικά ρωμαίικη, ελληνική υπόθεση. Φτιάχναμε μια καινούρια εθνική εκκλησία πιστών που έθεταν στόχο ζωής την ελευθερία της πατρίδας. Αυτό ήταν κάτι εντελώς καινούριο. Ήταν εντελώς διαφορετικό από τις τις σχεδιασμένες σε ξένα επιτελεία φωνές για εξέγερση.
«Με συγκινεί η αποδοχή σας!» είπε ο Ιάκωβος.
Το βουητό των συζητήσεων ανά δύο και ανά τρεις, με τον διάχυτο ενθουσιασμό δεν έλεγε να σταματήσει. Εμπόδιζε όμως τη συνέχιση της συνεδρίασης. Ο Ιάκωβος, αναγκάστηκε, ως οικοδεσπότης, να επιβάλει την τάξη.
«Αδελφές και αδελφοί» είπε υψώνοντας τον τόνο της φωνής του. «Πρέπει να συνεχίσουμε την συνεδρίασή μας. Έχουμε πολλά θέματα να θέσουμε ακόμη.»
«Έχει δίκιο ο Ιάκωβος. Παρακαλώ, κάν'τε λίγη ησυχία» συνηγόρησε κι ο Ιουστίνος που κάλυψε τις ομιλίες και τους θορύβους με μια στεντόρεια φωνή.
Κάθισαν όλοι. Έγνεψαν ότι ήταν έτοιμοι.
«Θα πάρουμε τον λόγο όλοι για να εκθέσουμε τις πρώτες απόψεις μας» είπε ο Ιάκωβος. «Μετά θα ήθελα να προχωρήσουμε σε πιο πρακτικά θέματα.»
Η συζήτηση συνεχίστηκε για αρκετή ώρα με ανάλυση όσων είχαν συζητηθεί. Έγινε μια ενδελεχής διερεύνηση όλων των δυνατοτήτων που υπήρχαν. Κρατούσα τα πρακτικά και σημείωνα τις απόψεις όλων. Ο καθένας έβλεπε το θέμα από την δική του οπτική γωνιά.
Ο Μητροφάνης είπε πως υπήρχαν περιθώρια για μια μυστική οργάνωση να πετύχει. Ο κόσμος του 16ου αιώνα ήταν γεμάτος φεουδάρχες και τοπάρχες με πολύ ισχυρές εξουσίες. Οι αυτοκράτορες συγκέντρωναν τεράστιες δυνάμεις στα χέρια τους όταν οργάνωναν στρατούς. Στους τοπικούς άρχοντες όμως είχαν μικρές δυνατότητες επιβολής της θέλησής τους. Έτσι, θα είχαμε περιθώρια ελιγμών. Οι κεντρικές εξουσίες ήταν σκληρές και προχωρούσαν σε αιματοχυσίες όταν κινδύνευαν. Γι αυτό η Αδελφότητα έπρεπε να είναι προσεκτική.
Ο Παλαιολόγος τόνισε την ανάγκη να διαδοθούν οι ιδέες της ελευθερίας. Ήταν δύσκολο να εγείρεις λαούς στο όνομα του γένους ή του έθνους, σε ένα κόσμο χωρίς γνώση και πληροφόρηση. Ο λαός ήταν βυθισμένος στην αγραμματοσύνη.
«Γράφονται όλο και περισσότερα βιβλία. Η τυπογραφία γίνεται μέρος της ζωής μας. Πρέπει κι εμείς να γράψουμε για να ανεβάσουμε το επίπεδο αυτών που θα αποτελέσουν την ψυχή της εξέγερσης. Χρειαζόμαστε τραγούδια κι έπη που να δίνουν ελπίδα και κουράγιο στους ραγιάδες» είπε.
Ο Φραγκίσκος ανέλυσε για προβλήματα της διεθνούς πολιτικής. «Η ιδέα της αναγέννησης του ελληνισμού θα δημιουργούσε θρησκευτικές επιπλοκές» είπε. Καθολικοί και Ορθόδοξοι θα δυσανασχετούσαν. Το ίδιο κι οι Μουσουλμάνοι» είπε. Θα έμπαινε σφήνα στον ανταγωνισμό Ενετών-Τούρκων και θα προβλημάτιζε τις βασιλικές αυλές.
«Η απελευθέρωση εδαφών με βάση τις εθνότητες θα απειλήσει τη συνοχή των πολυεθνικών αυτοκρατοριών. Όχι μόνο η Οθωμανική αλλά κι η Γερμανική αυτοκρατορία θα αντιδράσουν» είπε ο Φραγκίσκος.
Ο Διασσωρίνος έθιξε ένα πρόβλημα που έμπαινε στους αριστοκρατικούς ευρωπαϊκούς κύκλους. Ο φιλελληνισμός τους αφορούσε την αρχαιότητα μόνο. Μια νέα ελληνική κρατική οντότητα θα ήταν πιθανό να αναβιώσει στην πράξη τον αρχαίο πολιτισμό. Θα έθετε έτσι εκ νέου σε κίνδυνο τα θεμέλια της μονοθεϊστικής παράδοσης. Πάνω σε αυτήν, όμως, είχε κτιστεί και με την οποία πορευόταν για χίλια χρόνια η Ευρώπη, είτε η χριστιανική είτε η μουσουλμανική.
«Μεταξύ τους οι οπαδοί των μονοθεϊστικών θρησκειών έχουν έναν αλληλοσεβασμό» είπε ο Διασσωρίνος. «Όλοι στον ίδιο θεό πιστεύουν. Τις εθνικές θρησκείες τις λένε αιρετικές και διαβολικές. Θα είναι αρνητικοί απέναντί μας.»
«Μα δεν θα αμφισβητήσουμε την χριστιανικότητα της Ρωμανίας» είπε η Ελένη Παππά. «Ίσως μάς πουν αιρετικούς, όμως, θα μας αποδεχτούν.»
«Ακριβώς αυτό θέλω να τονίσω» είπε ο Διασσωρίνος. «Παρ’ όλο που θαυμάζω την αρχαία Ελλάδα, το πνεύμα της και την θρησκεία της, ωστόσο κινδυνεύουμε να κατηγορηθούμε για αιρετικοί γι αυτό πρέπει να είμαστε προσεκτικοί.»
«Συμφωνώ. Η επίκληση του παρελθόντος δεν πρέπει να συνδεθεί με την εθνική θρησκεία. Αυτό θα φοβίσει δύση κι ανατολή. Θα μας κυνηγήσουν» είπε ο Ιουστίνος.
«Όλα πρέπει να μελετηθούν. Θα βρούμε λύσεις που να μην αντιφάσκουν και να είναι εφαρμόσιμες» είπε ο Ιάκωβος.
Έτσι συνεχίστηκε κι ολοκληρώθηκε η πρώτη μέρα. Τελειώσαμε με μια σπονδή από οίνο. Υπήρχε έντονη αίσθηση σε όλους μας ότι κάτι πραγματικά ιστορικό είχε συμβεί στην Αυγούστα. Η Αδελφότητα είχε ιδρυθεί. Είχαμε αισιοδοξία κι ιδέες, χαρά κι ευθύνη. Σύντομα θα προχωρούσαμε και στις λεπτομέρειες της συμφωνίας που κλεινόταν μεταξύ μας. Γνωρίζαμε ότι θα επρόκειτο για συμφωνία αίματος και θυσίας. Η υπόθεσή μας έμπλεκε σε σπουδαία γεωπολιτικά συμφέροντα. Θα βρίσκαμε πολλές δυσκολίες, όμως, είμασταν όλοι έτοιμοι να αναλάβουμε τα προσωπικά κόστη. Δεν ήταν απλά. Μπορεί να απαιτούσαν ακόμα και την ίδια τη ζωή μας.
Οι επόμενες μέρες περιείχαν γόνιμες συνεδριάσεις. Αρχικά συμφωνήσαμε όλοι στις βασικές αρχές της μυστικής οργάνωσης «Αδελφότητα για την Ελευθερία». Φτιάξαμε ένα είδος Καταστατικού. Η εταιρεία αυτή θα ήταν κλειστή. Για την εισδοχή μέλους θα τηρούνταν προφυλάξεις και θα συνέτρεχαν αυστηρές προϋποθέσεις. Εμείς οι δώδεκα είμασταν τα πρώτα ιδρυτικά μέλη. Βρήκαμε ένα τελετουργικό που θα τηρείτο για την εισδοχή των νέων μελών. Συμφωνήσαμε και σε έναν όρκο πίστης στον σκοπό μας.
Στη συνέχεια ασχοληθήκαμε να καταστρώσουμε ένα σχέδιο δράσης όλων μας για τα επόμενα χρόνια. Ήταν ένα ευέλικτο σχέδιο που χωρούσε πολλές προσαρμογές ανάλογα με τις καταστάσεις. Έπρεπε να διεισδύσουμε στα διάφορα κέντρα αποφάσεων. Κωνσταντινούπολη, Ρώμη, Μαδρίτη, Βενετία, Παρίσι, Αυγούστα και Βιέννη ήταν οι στόχοι μας. Έπρεπε να ενθαρρύνουμε κινήσεις εναντίον των Οθωμανών από όλες τις πλευρές. Πιθανή κίνηση από τη δύση ή τον νότο θα μπορούσε να γίνει με τη βοήθεια της Βενετίας και της Ισπανίας. Μια άλλη κίνηση από τον βορά θα μπορούσε να γίνει στη Μολδαβία ή την Βλαχία. Θα μπορούσε, μάλιστα, να υποστηριχτεί είτε από την Πολωνία είτε από την Αυτοκρατορία του Καρόλου. Σημειώναμε αναλυτικά τις δυνατότητες που είχε ο καθένας να δράσει στον χώρο όπου ζούσε. Εγώ κατέγραφα τα πάντα στα πρακτικά. Απολάμβανα να ακούω διεισδυτικές σκέψεις και να νιώθω τον διάχυτο σχεδόν εφηβικό ενθουσιασμό.
Έβλεπα πως η επιλογή των προσώπων ήταν απόλυτα επιτυχημένη. Ήταν όλοι κι όλες πατριώτες έτοιμοι να δώσουν τα πάντα προκειμένου να εξυπηρετήσουν το φιλόδοξο σχέδιο. Τος ενέπνεε η υπόθεση της δημιουργίας ελληνικού κράτους μετά από εκατό χρόνια σκλαβιάς. Είχαν περάσει εκατόν δύο χρόνια από την πτώση της Κωνσταντινούπολης. στον Μωάμεθ. Είχαν περάσει ενενήντα τέσσερα χρόνια από την πτώση της Τραπεζούντας. Τότε συνέβη η ολοσχερής κατάσβεση κάθε ελληνικής κρατικής οντότητας από την οικουμένη. Για χιλιάδες χρόνια το γένος των Γραικών διέθετε μια ή πολλές κρατικές οντότητες. Υπήρχαν, είτε σαν αρχαίες ελληνικές πόλεις, είτε με τη μορφή της χριστιανικής ρωμιοσύνης. Τα τελευταία εκατό χρόνια, όμως, η σκλαβιά στον Οθωμανό και τον Ενετό σκέπαζε τον ελληνισμό. Η Αδελφότητα θα επεδίωκε την επανένταξη της Ελλάδας στον χάρτη των εθνών.
«Αγαπητέ Κόμη, όλοι στην Σουτσεάβα(i) σε γνωρίζουν για ξάδελφό μου. Θα με επισκεφτείς, λοιπόν, στη Μολδαβία για να γνωρίσεις καλύτερα κι εσύ τον τόπο;» ρώτησε τον Ιάκωβο σε κάποια στιγμή η Αλεξάνδρα
«Έχεις κάποιο σχέδιο στο μυαλό σου Αλεξάνδρα;» την ρώτησε εκείνος με ενδιαφέρον.
«Η Μολδαβία μας ενδιαφέρει. Βρίσκεται στα βόρεια σύνορα των Οθωμανών. Επομένως θα έρθω, βεβαιότατα» τής είπε ο Ηρακλείδης. «Ίσως όχι άμεσα αλλά θα έρθω!»
«Σού λείπουν, αγαπητή Αλεξάνδρα, απεγνωσμένα οι συγγενείς;» τής είπε η Ελένη αστειευόμενη
«Μού λείπουν τόσο πολύ, όσο επίσης απεγνωσμένα χρειάζεται κι ο αγαπητός μας Ιάκωβος ένα δικό του κράτος. Η Μολδαβία είναι στον βορά. Εκεί θα θέλει να έχει μια καλή βάση για να κάνει την κίνηση που συζητήσαμε. Ας έρθει να δει με τα ίδια του τα μάτια πώς είναι η κατάσταση εκεί» τής απάντησε η Αλεξάνδρα.
«Θα σε επισκεφτώ, οπωσδήποτε ξαδέλφη Ρωξάνδρα» είπε χαμογελώντας ο Ιάκωβος. «Να είσαι βέβαιη.»
«Στη Ρώμη ποια είναι η κατάσταση;» ρώτησε ο Παλαιολόγος. Απευθυνόταν κυρίως στον Φραγκίσκο.
«Γίνονται σκέψεις για κάποια αντιτουρκική συμμαχία;»
«Ο Πάπας έχει απογοητευτεί από την έλλειψη συνεννόησης ανάμεσα στα χριστιανικά κράτη» είπε ο Φραγκίσκος. «Η Βενετία συμμάχησε με τους Τούρκους μετά την Πρέβεζα γιατί φοβάται τα χειρότερα! Οι Γάλλοι ενδιαφέρονται να κερδίζουν συνομολογήσεις από την Υψηλή Πύλη. Κάνουν συμφωνίες με τον Σουλτάνο. Ο Κάρολος δείχνει όχι μόνο απογοητευμένος αλλά κι ανίκανος να καταστείλει τους προτεστάντες! Είναι δύσκολο να ξαναπάρει ο Πάπας πρωτοβουλία για αντιτουρκική συμμαχία.»
«Ο χρόνος είναι με το μέρος μας» είπε ο Μητροφάνης. «Αρκεί να μεθοδεύσουμε τα πράγματα ακόμη και στη Ρώμη.»
«Δεν είναι εύκολο αλλά θα το παλέψουμε» συμφώνησε ο Φραγκίσκος.
«Πού αλλού έχουμε προσβάσεις;» ρώτησε ο Ιάκωβος.
«Στην Πόλη θα έχουμε σημαντική παρέμβαση όταν θα χρειαστεί» βεβαίωσε η Ελένη.
«Πρέπει να βάλουμε στην Αδελφότητα τον Πατριάρχη Διονύσιο(ii)» είπε ο Μητροφάνης.
«Υπάρχει αυτή η δυνατότητα;» ρώτησε ο Ιάκωβος.
«Συμφωνώ απόλυτα» είπε η Ελένη. «Σας διαβεβαιώνω ότι είναι λόγιος και εραστής των γραμμάτων. Είναι πρώτα φλογερός πατριώτης και κατόπιν Χριστιανός. Ξέρω πως αυτό ακούγεται απίστευτο, όμως, ο Διονύσιος είναι φωτεινό μυαλό. Νιώθει έντονα ότι είναι περισσότερο Έλληνας παρά Ρωμιός! Γνωρίζετε τον Μητροφάνη, είναι φίλος του Πατριάρχη. Έχουν τις ίδιες ακριβώς απόψεις και μοιράζονται τον ίδιο πόθο για την ελευθερία του γένους!»
Γνώριζα τις αντιρρήσεις που είχαν πολλοί για τον ρόλο της εκκλησίας σε τέτοια θέματα. Ξαφνιάστηκα που για τον Πατριάρχη κανείς δεν έφερε αντίρρηση. Μάλιστα, ο ίδιος ο Ιάκωβος ξεκαθάρισε αμέσως ότι θα ήθελε τον Διονύσιο μέλος της οργάνωσης.
«Είμαστε ακόμη πολύ λίγοι» είπε ο Ιάκωβος. «Είναι συνειδητή μας απόφαση να βλέπουμε με μεγάλη φειδώ την εισδοχή νέων μελών. Ειδικά όμως για τον Πατριάρχη Διονύσιο, αν θα το δεχτεί, η είσοδός του στην Αδελφότητά μας νομίζω ότι θα είναι ευλογία.»
«Τον γνωρίζουμε όλοι» είπε ο Φραγκίσκος «κι έχουμε άριστη γνώμη.»
«Είναι περιττό να σας μιλήσω γι αυτόν» είπε ο Μητροφάνης. «Θα σας πω μόνο τούτο. Όταν μάθει τι έζησα αυτές τις μέρες εδώ στην Αυγούστα, θα πέσει σε κατάθλιψη!»
Δεν χρειάζονταν περισσότερα εγκώμια. Οι σαφείς επιδοκιμασίες όλων ήταν εύγλωττες. Ο Διονύσιος διέφερε από όλους τους προηγούμενους Πατριάρχες. Ήταν λόγιος και λάτρης των γραμμάτων. Είχε επιφέρει σημαντικές αλλαγές στο Πατριαρχείο και στον τρόπο που αυτό έβλεπε το μέλλον των ραγιάδων. Σχολεία ιδρύονταν και βιβλία άρχισαν να εκδίδονται με φροντίδα του Πατριάρχη. Η μόρφωση των παιδιών των Ρωμιών ήταν ένα ουσιαστικό βήμα για να αποκτήσουν ελευθερόφρονη συνείδηση. Θα μπορούσε έτσι να ανάψει μέσα τους ο πόθος της ανεξαρτησίας. Ο νέος Πατριάρχης το είχε αντιληφθεί. Προσπαθούσε να διορθώσει τη χρόνια έλλειψη του γένους στον τομέα αυτό.
«Επομένως ο Διονύσιος γίνεται το δέκατο-τρίτο μέλος της Αδελφότητάς μας. Ο Μητροφάνης θα τον ορκίσει και θα τον μυήσει στο Σχέδιο» είπε ο Ιάκωβος.
«Να είστε βέβαιοι ότι θα ορκιστεί με χαρά. Επίσης να ξέρετε ότι θα τιμήσει τον λόγο του ακόμα και με προσωπική του θυσία αν χρειαστεί» είπε ο Μητροφάνης. Έδειχνε ενθουσιασμένος με την υποδοχή της πρότασής του.
«Να τού μεταφέρεις τις ευχές και την εκτίμηση όλων μας!» τού είπαν.
Έγιναν συζητήσεις και καταρτίστηκαν πολλά μικρά σχέδια. Όλα μαζί θα έβαζαν το μεγάλο Σχέδιο σε εφαρμογή. Δεν ήταν εύκολο να ξεκινήσεις μιαν επανάσταση. Έπρεπε να την σχεδιάσουμε εκ του μηδενός και να την φέρουμε σε πέρας. Έμοιαζε κατ' αρχάς ακατόρθωτο, νιώθαμε, όμως, πως άξιζε τον κόπο. Φτιάχτηκε και εγκρίθηκε μετά από συζήτηση ένα Καταστατικό κατάλληλο για συνωμοτική δράση. Αυτό σήμαινε ότι εξ ορισμού φτιάχναμε μια παράνομη οργάνωση που θα δρούσε κρυφά. Ξέραμε ότι οι εξουσίες θα ήταν απέναντί μας καθώς τους ένοιαζε η διατήρηση των κεκτημένων του. Με τις αλλαγές που επιδιώκαμε γινόμασταν εκ των πραγμάτων επικίνδυνοι.
Καταγράφτηκαν διάφορα σχέδια πιθανών επεμβάσεων στην οθωμανική επικράτεια. Πρόβλεπαν δράσεις από τον βορά, τον νότο ή από δυσμάς, που ονομάστηκαν “αντιπερισπασμοί”. Τέθηκαν οι επιμέρους στόχοι για δράση στα κέντρα λήψης των αποφάσεων, στις έδρες των μοναρχών. Αυτοί εξουσίαζαν την Ευρώπη. Έπρεπε να βρεθούμε κοντά στις αυλές τους. Από εκεί μόνο θα είχαμε άμεση πρόσβαση στις πληροφορίες και τα γεγονότα. Ξέραμε για τα φοβερά στεγανά που υπήρχαν σε όλες τις κυβερνήσεις στα θέματα εξωτερικής πολιτικής. Γνωρίζαμε επίσης πολύ καλά και το πόσο ασταθείς παράγοντες ήταν οι απόλυτες μοναρχίες. Ένας βασιλιάς μπορούσε να κηρύξει πόλεμο για οποιονδήποτε λόγο. Αρκούσε απλά να τον έκρινε αποκλειστικά και μόνο εκείνος σαν σπουδαίο. Μέσα σε αυτό το περιβάλλον σχεδιάσαμε τον συντονισμό μας ώστε οι επιρροές μας να ενισχυθούν και να επεκταθούν.
Καταγράφτηκαν και σχεδιάστηκαν κι άλλες ενέργειες που θα γίνονταν σε διάφορα μέρη. Στην Κρήτη, στα Ιόνια νησιά, στην Πελοπόννησο, στα χωριά της Πίνδου, στη Μάνη κι αλλού. Κάποιοι οπλαρχηγοί έπρεπε να μυηθούν στους σκοπούς μας και να γίνουν μέλη της Αδελφότητας. Μόνο έτσι θα μπορούσαν να κινηθούν κατ’ εντολή δική μας κι όχι κατά τα συμφέροντα τρίτων την κατάλληλη στιγμή. Όλα αυτά έπρεπε να οργανωθούν στις λεπτομέρειές τους. Δεν διστάσαμε να αφιερώσουμε ώρες πολλές. Στύψαμε τα μυαλά μας ώστε να βγάλουμε σωστά και χρήσιμα συμπεράσματα. Εκείνες τις μέρες στο μικρό παλάτι του Ιάκωβου στην Αυγούστα μας περίμενε πολλή και σκληρή δουλειά. Κυριαρχούσε ένας πατριωτισμός κι ένας ενθουσιασμός που σκέπαζε τα πάντα. Μας ξεκούραζε ως δια μαγείας. Ήταν ένας πυρετός που μας είχε καταλάβει και που έμοιαζε να δίνει ένα καινούριο νόημα στη ζωή μας.
===
***************
Είναι άραγε η ιστορία μια μοίρα γραμμένη κι εμείς απλά ακολουθούμε τις από πριν χαραγμένες γραμμές της;
Διανύουμε δρόμους έτοιμους από πάντα, βουτηγμένοι στην αυταπάτη ότι εμείς τάχα τους ανοίγουμε; Υπάρχει μοίρα;
Όποιος πιστεύει στο πεπρωμένο μπορεί να ακολουθήσει δύο δρόμους. Ο ένας είναι να βυθιστεί στην αδράνεια. Αφού τα πράγματα κυλούν έτσι κι αλλιώς χωρίς να είναι απαραίτητη η δική του συμμετοχή. Ο άλλος είναι ο δρόμος που χάραξε ο Ιάκωβος και που, πίσω του, συνταχτήκαμε κι εμείς.
Είναι ο δρόμος στον οποίο τίποτε δεν είναι αδύνατο. Ό,τι κι αν σκεφτείς, ό,τι κι αν επιδιώξεις είναι πεπρωμένο σου να πραγματοποιηθεί. Τότε η μοίρα γίνεται κινητήριος μοχλός για να αλλάξεις την ιστορία.
Ο Ιάκωβος μάς έβαλε σε αυτόν τον δρόμο πεπεισμένος ότι ήταν γραφτό να δώσει στην Γραικία μια θέση στον κόσμο. Δεν ήταν βέβαιος αν αυτός θα ήταν ο ελευθερωτής, αν θα ζούσε ή αν θα είχε πεθάνει ως τότε. Ήταν βέβαιος ότι αυτός έπρεπε να χαράξει σαν καπετάνιος την πορεία. Το πλοίο των ελπίδων θα έβρισκε κάποτε το λιμάνι. Όλοι εμείς οι υπόλοιποι ήμασταν οι συνεπιβάτες, το πλήρωμά του. Δεν μας είχε επιλέξει από λίστες. Ήμασταν οι φίλοι που είχε κάνει στη ζωή του, στο ταξίδι του από τον Εύξεινο Πόντο μέχρι την Αυγούστα. Ένα ταξίδι που το είχαμε κάνει μαζί. Θα το κατέγραφα με μεγάλη μου ευχαρίστηση, εδώ στην Αυγούστα, σε συνθήκες ιδανικές για γραφιά. Όχι εντελώς μόνος. Θα έμενε κι η Σπυριδούλα μαζί μου, σαν οικονόμος του σπιτιού.
Μετά την ιδρυτική συνεδρίαση της “Αδελφότητας” έφυγαν όλοι, ο καθένας για τον προορισμό του. Ταξίδεψαν ως τη Βενετία και από εκεί με πλοία γύρισαν στα μέρη τους Μόνο η Ρωξάνδρα, ο Ιάκωβος κι ο Διασσωρίνος έφυγαν από δρόμους ολότελα στεριανούς. Η Αλεξάνδρα έφυγε με το προσωπικό της και τους Βογιάρους προς τη Μολδαβία. Ο Ιάκωβος με τον Διασσωρίνο τράβηξαν κατά τον βορά, στις Βρυξέλλες.
Θα είχαμε αλληλογραφία τακτική με όλους, έστω και μια φορά τον χρόνο, όσο δηλαδή ήταν δυνατόν στον καιρό μας. Άρχισα να καταγράφω πυρετωδώς όλα τα γεγονότα της μέχρι τότε ζωής μας. Ένιωθα πως κάτι σημαντικό θα συνέβαινε τα προσεχή χρόνια με επίκεντρο τον φίλο μου Ηρακλείδη. Ήθελα να έχω διηγηθεί, σαν βιογραφία, την πορεία του. Ουσιαστικά ήταν η κοινή μας ιστορία καθώς μέχρι τώρα δεν είχαμε χωρίσει ποτέ και για κανένα λόγο. Ήταν η πρώτη φορά στη ζωή μου που δεν τον ακολούθησα εκεί που πήγαινε. Κατά κάποιον τρόπο, όμως, η εξιστόρηση αυτή τον κρατούσε ολοζώντανο στο μυαλό μου.
***************
Παραπομπές:
i Η Σουτσεάβα ήταν τότε η πρωτεύουσα της Μολδαβίας. Ο Ιάκωβος Ηρακλείδης ως ηγεμόνας της, μετά από μερικά χρόνια, μετέφερε την πρωτεύουσα στο Ιάσιο φτιάνοντας το νέο παλάτι.
ii Ο Διονύσιος Β’ Γαλατιανός (επειδή γεννήθηκε στον Γαλατά) ήταν Πατριάρχης το διάστημα 1546-1556. Καθαιρέθηκε το 1548 λόγω του ταξιδιού του φίλου του Μητροπολίτη Καισαρείας Μητροφάνη στη Ρώμη (όπου είδε και προσκύνησε τον Πάπα) αλλά επανήλθε. Εξ αιτίας αυτού του γεγονότος μάλιστα δολοφονήθηκε μέσα σε ένα ναό το 1556. Φωτεινό μυαλό, ήταν ο πρώτος λόγιος ιεράρχης στον θρόνο της Νέας Ρώμης μετά από μια σειρά απαίδευτων Πατριαρχών (ΠΗΓΕΣ: Νέα Δομή τόμος 10, σελ. 177/ Ιστορία του Ελληνικού Έθνους τόμος Ι’ σελ. 100,102, 110, 122, 372/ Βικιπέδια/κ.α)
***************
Εδώ τελείωσε το 1ο κεφάλαιο (τίτλος του "Αυγούστα")
Από αύριο Τρίτη 2/3 ξεκινάμε με το δεύτερο κεφάλαιο που έχει τον τίτλο "περιπλανήσεις στο Αιγαίο". Θα παρακολουθήσουμε την ιστορία του Ηρακλείδη με τον Χάρμο και θα δούμε πώς έφτασαν στην Αυγούστα, μαζεύοντας σιγά-σιγά γνωριμίες, γνώσεις κι εμπειρίες. Πρώτη φάση αυτής της πορείας, το Αιγαίο.
