Από σήμερα μπαίνουμε στο 6ο κεφάλαιο με τίτλο "Ο Εξοχότατος".
Υπάρχουν δυο μέρη στα οποία διαδραματίζεται η δράση. Στη Ρώμη και στη Μαδρίτη. Την εβδομάδα αυτή, με πέντε δημοσιεύσεις θα δούμε σε δύο μέρη 6α και 6β τα συμβάντα της Ρώμης και σε άλλα τρία 6γ, 6δ και 6ε τα συμβάντα της Μαδρίτης.
Στόχος της Αδελφότητας είναι να προσεγγίσει τον Δον Χουάν και να του προτείνει να μπει επικεφαλής. Ο Χάρμος γίνεται το κύριο εργαλείο αυτής της προσπάθειας.
************************************
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6: Ο ΕΞΟΧΟΤΑΤΟΣ
 |
| Δον Χουάν, ετεροθαλής αδελφός του Φιλίππου |
*** ΡΩΜΗ ***
Συνάντησα τον Δον Χουάν στη Ρώμη το 1566. Ο νεαρός στα δεκαεννιά του χρόνια ήταν ήδη ένα λαμπερό αστέρι που η λάμψη θα τύφλωνε σε λίγο την Ευρώπη. Η ομορφιά, οι τρόποι, το μυαλό και το κορμί του βρίσκονταν όλα σε μια αρμονία που έμοιαζε απόλυτα φυσική. Μπροστά στους άλλους άνδρες ήταν σαν την λάμψη του φεγγαριού μπροστά στο αδύναμο φως των άστρων. Έλαμπε σαν το Απολλώνιο φως σε μια εποχή σκότους. Η ύπαρξή του διέψευδε στην πράξη τις κυρίαρχες ασκητικές φωνές για απαγορεύσεις κι ενοχές για κάθε τι όμορφο. Ήταν χαμογελαστός, γεμάτος χιούμορ, γαλήνιος κι αποφασιστικός. Η ομορφιά και το μυαλό του τον έκαναν απόλυτο όνειρο για τις γυναίκες και πρότυπο για τους άντρες.
Ο Δον Χουάν ήθελε πολύ να βρίσκεται στο στόλο του Ντ’ Όρια όταν αυτός αναχώρησε από την Βαρκελώνη. Δεν πρόφτασε να επιβιβαστεί στα πλοία και να ενσωματωθεί στην αρμάδα που έσωσε τη Μάλτα. Έχασε την ευκαιρία να δοξαστεί πρόωρα, παίρνοντας μέρος στη μάχη της 11ης Σεπτεμβρίου και την σφαγή των Τούρκων. Αυτή η νίκη έδιωξε τον οθωμανικό στόλο οριστικά από την δυτική Μεσόγειο. Τα ηρωικά κάστρα του Μπίργκου και της Σένγκλια, μετά την τετράμηνη πολιορκία, ανακουφίστηκαν. Στην Μάλτα η χριστιανοσύνη υπερασπίστηκε, μετά την Βιέννη, και το θαλάσσιο φρούριό της πριν την Ρώμη. Η οθωμανική επέλαση για κατάληψη του χριστιανικού κέντρου και της δύσης διεκόπη στο κέντρο της Μεσογείου.
Ο θρίαμβος της Μάλτας πανηγυρίστηκε λαμπρά σ’ όλες τις πρωτεύουσες της Ευρώπης. Ιδιαίτερα πανηγύρισαν στη Βιέννη, τη Μαδρίτη και τη Ρώμη. Στην Βενετία δέχτηκαν τα χαρμόσυνα νέα, αλλά, δεν πανηγύρισαν κρατώντας ισορροπίες. Ο Δον Χουάν δεν ήταν ενεργό μέρος του μεγάλου θριάμβου κι εμείς είχαμε χάσει την καλή ευκαιρία να του μιλήσουμε. Μέσα στην χαρά θα του λέγαμε για τον δικό μας στόχο.
Συνάντησα τον Ροντρίγκες στη Ρώμη τα Χριστούγεννα του 1565. Είχα φύγει από τη Μάλτα με τα πλοία του Ντ’ Όρια τον Οκτώβριο κι ο Ροντρίγκες είχε φτάσει εκεί λίγο αργότερα. Το κλίμα στη αιώνια πόλη ήταν έτσι κι αλλιώς εορταστικό λόγω των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς. Φέτος υπήρχε μια επί πλέον πηγή χαράς λόγω της νίκης στη Μάλτα που, για τον Πάπα, ισοδυναμούσε με σωτηρία της Ρώμης. Ο Σουλεϊμάν από καιρό τώρα απειλούσε τον Πάπα και τον Ισπανό βασιλιά με άμεση επέμβαση στις χώρες τους. Θα πραγματοποιούσε την απειλή του αν τα είχε καταφέρει στη Μάλτα. Ήθελε ένα τέτοιο αβύθιστο ορμητήριο στο μέσον της Μεσογείου. Οι επιδρομές στα παράλια της Ιταλίας και της Ισπανίας θα ήταν συνεχείς. Μια απόβαση στην πρωτεύουσα της χριστιανοσύνης δεν θα ήταν πια πολύ μακριά. Τώρα όμως το ενδεχόμενο αυτό, για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα, είχε αποσοβηθεί κι έτσι μπορούσαν να γιορτάζουν.
Ο Ροντρίγκες, ως Ιππότης του Αγίου Ιωάννη, ήταν και αξιωματικός του Παπικού στρατού. Ήταν προσκεκλημένος του Ποντίφικα που ήθελε να τον ευλογήσει για την προσφορά του στην υπεράσπιση της Μάλτας. Εγώ ήμουν προσκεκλημένος του Φραντσέσκο Καστιλιόνι που είχε γίνει Καρδινάλιος εδώ κι ένα χρόνο. Για να πάρει αυτόν τον τίτλο, είχε γίνει επίσκοπος σε μια πόλη κοντά στο Τουρίνο. Στη Ρώμη ο Φραντσέσκο είχε αναλάβει ανεπισήμως τον ρόλο του υπουργού εξωτερικών του Πάπα. Ο Φραγκίσκος ήθελε να μάθει για την επική διάσωση του Βαλέρη και του Ροντρίγκες κι όσα είχαν συμβεί στη Μάλτα. Ήθελε να δει αν μπορούσε να γίνει κάτι για να αποτρέψουμε την αποτελμάτωση της Αδελφότητας. Ένιωθε πολύ άσχημα με τα γεγονότα της Κύπρου και της Μολδαβίας.
Ο Ματίας Ροντρίγκες τιμήθηκε από τον Πάπα σε μια μεγαλοπρεπή τελετή στον επιβλητικό ναό του Αγίου Πέτρου. Δέχτηκα κι εγώ ένα βραβείο τιμής. Ο Ροντρίγκες δήλωσε πως ο ίδιος κι ένας ακόμη Ιππότης του Αγίου Ιωάννη, ο Βαλέρης, μου όφειλαν τη ζωή τους. Τους είπε για το βράδυ που επιχειρήσαμε να σπάσουμε τον αποκλεισμό του Σαν Έλμο. Μετά τις τελετές ο Ροντρίγκες, ο Καστιλιόνης, εγώ κι η Διονυσία συναντηθήκαμε. Βρεθήκαμε σε ένα επιβλητικό γραφείο όπου είχε την έδρα του ο Καρδινάλιος. Με το επίσημο τελετουργικό που είχαμε καθορίσει στην Αυγούστα μυήσαμε τον Ροντρίγκες στην Αδελφότητα.
«Φίλοι μου, είμαι ευτυχής που θα υπηρετήσω τον σκοπό της απελευθέρωσης της Ελλάδας» είπε επίσημα.
«Όπως είπαμε, αγαπητέ Ματίας» είπε ο Φραγκίσκος «η είσοδός σου ενδέχεται να σου δημιουργήσει ένα ηθικό δίλημμα. Σε ρωτώ, λοιπόν, αν εξακολουθείς να είσαι βέβαιος ότι μπορείς να το ξεπεράσεις. Υπάρχει το ενδεχόμενο να χαρακτηριστεί μια ενέργειά μας ως, δήθεν, αντίθετη στα συμφέροντα του Πάπα. Δεν θα είναι αληθινά αντίθετη, αν όμως ονομαστεί έτσι, εσένα μπορεί να σε προβληματίσει. Σε αυτή την περίπτωση θα είσαι έτοιμος να κάνεις αυτό που πρέπει;»
«Με προβλημάτισες, Καρδινάλιε, εχτές με την ανάλυσή σου. Το σκέφτηκα καλά. Είμαι έτοιμος θέσω σε προτεραιότητα τον σκοπό της Αδελφότητας. Η δημιουργία ενός κράτους των Γραικών είναι ευγενικός και σταυροφορικός σκοπός.»
«Να ξέρεις, Ματίας, ότι αν δημιουργηθεί ποτέ ηθικό δίλημμα, μπορείς να μείνεις αμέτοχος. Μόνη σου δέσμευση να μη μιλήσεις για τις ενέργειές μας σε κανέναν» του υπενθύμισε ο Φραγκίσκος. «Είναι μια δικλείδα χρήσιμη και για μένα.»
«Δεν θα χρειαστεί αυτή η δικλείδα, Καρδινάλιε» είπε ο Ροντρίγκες. «Είμαι βέβαιος ότι ο σκοπός είναι σταυροφορικός. Η απελευθέρωση χριστιανικών πληθυσμών και περιοχών από κατακτητές μουσουλμάνους, δεν μου προκαλεί ηθικό δίλημμα. Ως ιππότης σταυροφόρος οι προτεραιότητές μου είναι απόλυτα συμβατές με τον σκοπό μας.»
«Επομένως δέχεσαι ανεπιφύλακτα;»
«Δέχομαι Κύριε και προτάσσω!» είπε ο Ροντρίγκες.
Έφερε τη δεξιά γροθιά του στο μέρος της καρδιάς με βάση το καθορισμένο τυπικό. Κάθε νέο μέλος της οργάνωσης έπρεπε να απαντήσει ότι αποδεχόταν το δίλημμα. Να ξέρει ότι θα πρότασσε τον σκοπό μας έναντι της οποιασδήποτε άλλης δικής του ιδεολογικής ή ηθικής δέσμευσης. Θα είχε μόνο το δικαίωμα να απόσχει ενεργειών με την υποχρέωση να τηρήσει απόλυτη μυστικότητα. Ο Φραγκίσκος, που ήταν καρδινάλιος της καθολικής εκκλησίας, του είχε εξηγήσει την ισορροπία. Ο Ροντρίγκες δέχτηκε χωρίς δισταγμούς την προτεραιότητα του σταυροφορικού ιδεώδους. Δεν του έμεναν συνεπώς αμφιβολίες. Συγχαρήκαμε τον Ματίας και το γιορτάσαμε. Η Διονυσία είχε ετοιμάσει ένα καλό γεύμα με κρασί από την Τοσκάνη. Είχε και κλασικά ελληνικά κι ισπανικά εδέσματα που ήξερε ότι του άρεσαν. Συζητήσαμε το ενδεχόμενο να αναλάβει ο Δον Χουάν την αρχηγία της Αδελφότητας. Ήταν έξοχη ιδέα κι έπρεπε να την χειριστούμε σωστά για να μην την κάψουμε.
«Ίσως είναι ακόμα κάπως νωρίς» είπε η Διονυσία.
«Συμφωνώ» είπα κι εγώ. «Πρέπει πρώτα ο πρίγκιπας να μάθει αρκετά πράγματα για μάς και την κίνησή μας. Πρέπει και να πεισθεί για την σοβαρότητά της.»
«Ας μιλήσουμε για αρχηγία όταν θα πλησιάζει ο καιρός της εξέγερσης» είπε ο Ματίας.
«Να φροντίσουμε να βρεθεί ο Χάρμος κοντά του για να του μεταφέρει τις κατάλληλες πληροφορίες. Να ετοιμάσει το έδαφος για την μύησή του» είπε ο Φραγκίσκος.
«Ο Χουάν θα έρθει στη Ρώμη» είπε ο Ροντρίγκες.
«Να κανονίσουμε λοιπόν» είπε ο Φραγκίσκος «να μπει ο Χάρμος στην ακολουθία του.»
«Υπασπιστής ξανά;» ρώτησα εγώ.
«Είναι η δουλειά που ξέρεις καλύτερα από κάθε άλλον, φίλε μου» είπε ο Φραγκίσκος.
«Αυτό μπορεί να γίνει και θα γίνει» είπε ο Ροντρίγκες.
Ήταν Μάρτιος του 1566 όταν ο Δον Χουάν έφτασε στη Ρώμη. Με μια μεγαλοπρεπή υποδοχή ο Πάπας έδειξε την μεγάλη εκτίμηση του στον νεαρό. Πάνω του βάσιζε πολλές ελπίδες για το μέλλον του καθολικισμού.
Ο αγώνας του Πάπα ήταν διττός. Από την μια ήταν το Ισλάμ κι από την άλλη οι αιρετικοί προτεστάντες. Ο Ροντρίγκες είχε στο παπικό περιβάλλον διασυνδέσεις και μου κανόνισε ένα ραντεβού μέσω της Αγίας Έδρας. Ο πρώτος υπασπιστής του πρίγκιπα θα με εξέταζε σαν υποψήφιο για την υπηρεσία του. Φυσικά ο Ροντρίγκες γνώριζε τον Δον Χουάν πολύ καλά, όμως προτιμήσαμε να προέλθει η πρόσληψή μου από το Βατικανό. Ο υπασπιστής ήταν γνωστός του Ροντρίγκες και του Φραγκίσκου και με ενέκρινε εύκολα. Μετά από αυτό, μου κανόνισαν μια ακρόαση από τον ίδιο τον πρίγκιπα. Θα με εξέταζε κι ο ίδιος για να με δεχτεί στην προσωπική του φρουρά.
Έμενε σε ένα αρχοντικό σπίτι στο κέντρο της πόλης με ένα σωρό φρουρούς. Όμορφες νεαρές γυναίκες έκαναν δουλειές οικονόμου ή γραμματέως. Φαινόταν να τις έχει διαλέξει ο ίδιος. Η εικόνα ταίριαζε απόλυτα με τη φήμη του, ως θαυμαστή των ωραίων γυναικών, που συνόδευε τον νεαρό πρίγκιπα.
«Ώστε, λοιπόν, είσαι Γραικός!» είπε όταν τον πλησίασα.
Είχε ήδη ακούσει τις θετικές εισηγήσεις του υπασπιστή του για μένα.
«Χάρμος Γεωργιάδης, Υψηλότατε. Χάρμο Χορχιάτε.»
«Μου είπαν ότι μιλάς πολύ καλά τα ισπανικά.»
«Γνωρίζω επίσης τα λατινικά, τα ιταλικά, τα γερμανικά και τα τουρκικά.»
«Όλες τις χρήσιμες γλώσσες της εποχής μας, δηλαδή» είπε χαμογελώντας.
«Ελπίζω, Κύριε, να σας φανώ χρήσιμος.»
Περίμενα ότι θα με ρωτούσε κάποια πράγματα για το παρελθόν μου αλλά εκείνος δεν έδειχνε καμιά τέτοια διάθεση.
«Κύριε Χάρμο Χορχιάτε προσλαμβάνεσαι» είπε αμέσως.
«Σας ευχαριστώ πολύ, Υψηλότατε» είπα.
Ήταν λοιπόν προαποφασισμένο, δεν ήθελε να μάθει και πολλά περισσότερα για μένα.
«Γνωρίζεις βεβαίως ότι η θέση αυτή θα είναι απόλυτα εμπιστευτική» συνέχισε. «Είναι μια θέση πολύ κρίσιμη για τα συμφέροντά μου. Δεν φτάνουν οι ικανότητες μόνο, χρειάζεται κι ανάλογη ψυχική διάθεση.»
Έγνεψα καταφατικά και περίμενα τη συνέχεια.
«Την πρόσληψή σου την ζήτησε ο Ματίας που εκτιμώ αφάνταστα. Με βεβαίωσε για τα προσόντα σου. Ο υπασπιστής μου, ο κύριος Σάντσεθ είπε ότι ενδιαφέρθηκε για σένα η Αγία Έδρα. Αυτά είναι υπεραρκετά, είναι συστάσεις εγγυημένες.»
«Σας ευχαριστώ, Υψηλότατε» είπα με μια υπόκλιση.
«Θα με αποκαλείς “Εξοχότατο”. Είναι οι μόνος τίτλος που μου έδωσε ο αδελφός μου, επομένως, εκεί θα μένεις κι εσύ!» μου είπε σε απροσδόκητα φιλικό τόνο.
«Μάλιστα Εξοχότατε.»
«Θέλω όμως να μου πεις κάτι σινιόρ Χάρμο» συνέχισε.
Είχε τελειώσει γρήγορα με την τυπική διαδικασία της πρόσληψής μου για να περάσει σε ένα επόμενο στάδιο.
«Γνώριζες τον Ιάκωβο Διασσωρίνο;»
«Μάλιστα Εξοχότατε, ήταν ανιψιός του πιο καλού μου φίλου» είπα.
Δεν γνώριζε πώς η πρόσληψη του Διασσωρίνου ως παιδαγωγού του μού ήταν γνωστή από πρώτο χέρι.
«Ήταν δάσκαλος μου!» συνέχισε. «Ήμουν βέβαια πολύ μικρός, οκτώ χρονών. Μου έμαθε τα πρώτα μου γράμματα, κι αγαπούσε πολύ την πατρίδα σας, την Γραικία.»
«Ήταν γενναίος κι εξαιρετικός άνδρας» είπα. «Πλήρωσε για την αγάπη του προς την ελευθερία.»
«Γιατί δεν ανέφερες στις συστάσεις ότι τον γνώριζες;»
«Δεν ήταν προσόν, ήταν μια φιλία μόνο» είπα.
«Επαναστάτησε στην Κύπρο κατά των Βενετών, ε;»
«Είχε μια σχολή ελληνικών εκεί κι οι Βενετοί ήθελαν να του την κλείσουν.»
«Κι ήταν λόγος ικανός αυτός για να ξεκινήσει μιαν ολόκληρη επανάσταση; Για μια σχολή;»
«Νομίζω, Κύριε, ότι τον διέβαλαν κάποιοι Τούρκοι στους Ενετούς. Ήταν γενναίος στρατιώτης και σπουδαίος φιλόσοφος. Ίσως πιέστηκε υπερβολικά … τι να πω;»
«Ότι ήταν καλός στρατιώτης και μεγάλος φιλόσοφος το ξέρω καλά. Τον εκτιμούσα» είπε με ανυπόκριτο θαυμασμό για τον Διασσωρίνο ο πρίγκιπας.
Μου άρεσε που είχε τόσο καλή γνώμη για αυτόν.
«Ένας άνθρωπος μόνος, χωρίς να έχει κανέναν Βασιλιά πίσω του, επαναστάτησε κατά των Βενετών. Μα την αλήθεια, δεν έχω ξανακούσει τέτοια τρέλα! Καλά τους έκανε. Οι Βενετοί έχουν καταντήσει τσιράκια των Οθωμανών» είπε.
Φρόντισα να μην δείξω ότι συμφωνούσα μαζί του παρ’ όλο που μου άρεσε η θέση του για τους Βενετούς. Η Μαδρίτη κι η Ρώμη απεχθάνονταν τις συμφωνίες τους με τους Οθωμανούς για το εμπόριο στην Ανατολή. Όμως δεν μπορούσα να λέω κάθε φορά ό,τι σκεφτόμουν. Εκείνος ήταν πρίγκιπας. Μπορούσε να εκφέρει ελεύθερα τέτοιες κρίσεις. Για μένα ήταν αμετροέπεια να κάνω απαξιωτικά σχόλια για την Γαληνοτάτη ακόμα κι αν ο συνομιλητής μου συμφωνούσε. Μάλλον εκτίμησε τη σιωπή μου και συνέχισε.
«Θα μπορούσες να μου κάνεις και μερικά μαθήματα αρχαίων ελληνικών; Μ’ αρέσουν τα επιγράμματα των αρχαίων και θα ήθελα να θυμηθώ μερικά από αυτά.»
«Βεβαίως και μπορώ Εξοχότατε. Όποτε το θελήσετε θα είμαι στη διάθεσή σας.»
«Μήπως γνώριζες, Χάρμο, και τον άλλο μου δάσκαλο, τον Ιάκωβο Παλαιολόγο;»
«Έχω την τιμή να είμαι και δικός του φίλος» είπα
«Αυτός είναι απόγονος των τελευταίων βασιλέων των Γραικών. Έτσι δεν είναι;»
«Ο τελευταίος των Παλαιολόγων ήταν πρόγονός του. Έπεσε στα τείχη υπερασπιζόμενος την πόλη. Δεν παραδόθηκε κι ας γνώριζε πως θα έχει βέβαιο θάνατο.»
«Όλοι γνωρίζουν για τον μαρμαρωμένο Βασιλιά» είπε ο Δον Χουάν. «Όσο για τον δάσκαλό μου, πάντα αναρωτιόμουν γιατί τον έλεγαν τυχοδιώκτη ενώ ήταν ένας σοφός!»
«Οι πιο σοφοί των Γραικών αναγκάζονται να γίνονται τυχοδιώκτες, Εξοχότατε.»
«Οι δυο Ιάκωβοι, ο Διασσωρίνος κι ο Παλαιολόγος, με έκαναν να συμπαθήσω το γένος σας. Αφού είσαι φίλος τους είμαι βέβαιος πως θα τα πάμε καλά.»
«Θα προσπαθήσω τα μέγιστα, Κύριε» είπα.
«Είχα κι άλλους δασκάλους, σοφούς και καλούς στη Χετάφε και στο Βαλιαδολίδ. Οι Ιάκωβοι, όμως, ήταν Γραικοί όπως εσύ, σινιόρ Χάρμο, γι αυτό στάθηκα σε αυτούς και έκανα αυτή τη συζήτηση.»
Ήταν κάτι περισσότερο από απλοί συμπατριώτες μου κι οι δυο. Ο πρίγκιπας ήταν κοινός μας στόχος στα πλαίσια του Σχεδίου του Ηρακλείδη. Γι αυτό ο Παλαιολόγος είχε βρεθεί κοντά του μετά τον Διασσωρίνο και γι αυτό κι εγώ βρισκόμουν σήμερα εδώ. Είχαμε συνειδητό σκοπό να επηρεάσουμε τον γιο του Καρόλου. Θέλαμε να τον βάλουμε σε έναν δρόμο που θα βοηθούσε στην ελευθερία της Γραικίας. Δεν τον είχαμε σκεφτεί σαν αρχηγό παλιότερα τώρα όμως, και μετά την απώλεια του Ηρακλείδη, το επιδιώκαμε. Όλα όσα φαίνονταν σε εκείνον σαν τυχαία, για μας ήταν σκόπιμες διεισδύσεις.
«Ελπίζω να φανώ αντάξιός τους, Κύριε, και να έχετε κι από εμένα καλές αναμνήσεις» είπα.
«Θέλω επίσης να μάθω και κάτι ακόμα Κύριε Χάρμο» με ρώτησε. «Ποια ακριβώς πίστη έχεις; ορθόδοξος, καθολικός ή προτεστάντης;»
«Είμαι Έλληνας, Εξοχότατε» απάντησα.
Αυτή την απάντηση είχε δώσει κι ο Ηρακλείδης κάποτε στον πατέρα αυτού εδώ του νεαρού. Με κοίταξε παράξενα. Πριν θυμώσει με την ασάφειά μου, συμπλήρωσα.
«Είμαι ορθόδοξος, όπως κι η γυναίκα μου. Με το τυπικό της ανατολικής εκκλησίας παντρευτήκαμε.»
«Ωραία λοιπόν» συμπέρανε. «Γκρέκο Ορτοντόξο. Είστε σχισματικοί αλλά όχι επικίνδυνοι όπως οι προτεστάντες. Αυτοί έχουν βαλθεί να διαλύσουν την Χριστιανοσύνη. Επιβάλλουν την θρησκεία τους με επαναστάσεις.»
......(συνεχίζεται)
************************************
Αύριο Τρίτη 23 Μαρτίου το δεύτερο μέρος του 6ου κεφαλαίου. Η συζήτηση στη Ρώμη συνεχίζεται.
