H εικαστική έκθεση DOCUMENTA 14 του 2017 θα μοιραστεί ανάμεσα στο Κάσελ και την Αθήνα!

Fridericianum KASSEL

Σε μια μικρή επαρχιακή πόλη της Γερμανίας γίνεται κάθε πέντε χρόνια, ξεκινώντας από το 1955, μια έκθεση με τον τίτλο DOCUMENTA. Δεν είναι ευρέως γνωστό, αλλά αυτοί που γνωρίζουν από τα εικαστικά παγκοσμίως, λένε ότι η DOCUMENTA του Κάσελ είναι ένας από τους δύο κορυφαίους εικαστικούς θεσμούς στον κόσμο μαζί με την Μπιενάλε της Βενετίας. Την τελευταία βέβαια την γνωρίζουν όλοι και εκτιμούν την παγκόσμια απήχησή της, οπότε η ισοδυναμία της με την DOCUMENTA κατ’ αρχήν μας εκπλήσσει. Να σημειώσουμε πάντως ότι η τελευταία έκθεση του 2012 συγκέντρωσε 860.000 επισκέπτες.

Ποιο είναι το νέο, τώρα, και αναφέρομαι στη DOCUMENTA;

Το νέο είναι ότι για πρώτη φορά η έκθεση του 2017 θα μοιραστεί ανάμεσα στο Κάσελ και την Αθήνα!

Το θέμα ανακοίνωσε ο καλλιτεχνικός διευθυντής της DOCUMENTA 14 κ. Άνταμ Ζίμτζικ στο αμφιθέατρο της Σχολής Καλών Τεχνών του Κάσελ σε ένα συμπόσιο με τίτλο DOCUMENTA 14. Ο Ζίμτζικ είπε πως τον Απρίλιο του 2017 η έναρξη της έκθεσης θα γίνει στην Αθήνα και όχι στο Κάσελ όπου η Μπιενάλε θα συνεχιστεί μετά από δύο μήνες. Θα είναι η πρώτη φορά που το Κάσελ μοιράζεται την DOCUMENTA με κάποια άλλη πόλη.

Πρόκειται για γερμανική ελεημοσύνη;

Δεν μου φαίνεται για κάτι τέτοιο. Ο καλλιτεχνικός διευθυντής της έκθεσης, μιλώντας για το γεγονός, είπε ότι η έναρξή της στην Αθήνα είναι ένας τρόπος για να αποκτήσει η έκθεση την αίσθηση του επείγοντος όπως ήταν όταν ξεκίνησε το 1955. Στην ουσία εκείνο που θέλει είναι να μην παραμείνει το Κάσελ γερασμένο σαν ένα μουσείο, μια ακαδημία όπου εκτίθενται έργα για να αποκτήσουν μια αίγλη αλλά να μετατραπεί και πάλι σαν ένα εκθετήριο όπου οι νέες τάσεις βρίσκουν χώρο για να εκδηλωθούν και να δηλώσουν κάτι καινούριο. 

Τους αρέσει που η Αθήνα είναι νότος, που είναι στο επίκεντρο της κρίσης, που γίνεται πάλι επιθυμητή για τους τουρίστες και άλλα τέτοια. Μπορεί να τους αρέσει που υπάρχουν πλέον χώροι πιο φτηνοί από αλλού, που διάφοροι καλλιτέχνες μπορούν να βρουν λόγους για να ζήσουν εδώ, μπορεί να τους αρέσει που η Αθήνα μετά το 2004 είναι πλέον μια όμορφη και βιώσιμη πόλη, μπορεί να τους αρέσουν κι άλλα ή τίποτε από τα παραπάνω. 
Σύμφωνα με μια φράση του Άνταμ Ζίμτζικ όταν ρωτήθηκε “γιατί η Αθήνα;” είπε πως η DOCUMENTA 14 στην Αθήνα το 2017 θα προβάλει την ευρωπαϊκή κρίση, που εδώ παίρνει μεγάλες διαστάσεις, σε όλο τον κόσμο και “στο κάτω-κάτω η Ελλάδα έχει υπάρξει πολλές φορές στην ιστορία της σαν τόπος εξωτικός. Από κλασικός τόπος μέχρι σήμερα που αντιπροσωπεύει όλα όσα δεν πρέπει να κάνει μια ευρωπαϊκή χώρα…. Σήμερα η Αθήνα είναι πολύ πιο δραστήρια και μέσω της καλλιτεχνικής δράσης ακούγονται πολύ περισσότερες φωνές, κάτι που πρέπει φυσικά να το λάβεις υπ’ όψη”.

Adam Szymczyk

Να γράψω και δυο τρία αποσπάσματα ακόμη από όσα είπε ο Ζίμτζικ σε μια συνέντευξή του στην Δέσποινα Ζευκιλή πριν από δέκα μέρες περίπου (στις 16/10/2014):

“Η Αθήνα, η Ελλάδα, ο νότος, δεν προσφέρουν μιαν έτοιμη συνταγή που θα νικήσει τον βορά, είναι όμως σίγουρο ότι ο βοράς –παρά την υποτιθέμενη ανάπτυξη- έχει κι αυτός πολλά προβλήματα. Δεν εννοώ ότι υπάρχει ένας τρίτος δρόμος ή μια εναλλακτική αλλά ο νότος μπορεί να μας προσφέρει έναν άλλο τρόπο να δούμε τα πράγματα.”

“Η DOCUMENTA θα προσπαθήσει να προσεγγίσει την κατάσταση της τέχνης με ένα πιο διεθνές μάτι, να φέρι σε επαφή φωνές από πολλά και διαφορετικά μέρη και ως προς αυτό η επιλογή του χώρου είναι συμβολική.”

“Ίσως είμαι υπερβολικά αισιόδοξος αλλά πιστεύω ότι σε τρία χρόνια η Αθήνα θα είναι σίγουρα ένα μέρος που θα θέλεις να ζήσεις, να είσαι εκεί, κάτι το οποίο έχει ήδη αρχίσει να είναι. Μου πήρε λίγο καιρό να την καταλάβω αλλά εν τω μεταξύ έχει γίνει σημείο αναφοράς και όχι μόνο ως φιγούρα της κρίσης αλλά ως ενδιαφέρων τόπος και σε πολιτιστικό επίπεδο. Το να έρθουν τόσοι ξένοι να δουλέψουν εκεί πιστεύω θα είναι ευκαιρία και γι αυτούς και για την Αθήνα.”

Αυτά από τον Άνταμ Ζίμτζικ και την DOCUMENTA που θα φιλοξενηθεί το 2017 κατά το ήμισυ στην Αθήνα. Δεν είμαι ο φαν των εικαστικών τεχνών για να ενθουσιάζομαι με τέτοιες εκδηλώσεις, σημειώνω όμως το γεγονός για να δείξω ότι στους καιρούς που ζούμε, δίπλα στην μαυρίλα και την καταχνιά, υπάρχει και ένα άλλο επίπεδο στο οποίο η ζωή συνεχίζεται δίχως να κοιτάζει τη δική μας μελαγχολία.