Τα όνειρά μου (εμού του Έλληνα): Ο δρόμος από το προσωπικό στο γενικό και ... αντιστρόφως!

Τα προσωπικά προβλήματα του καθενός δημιουργούν τους νυχτερινούς του εφιάλτες και τρέφουν τις καθημερινές εντάσεις του. Πολλές φορές υπερβαίνουν κάθε τι άλλο ευρύτερο και μακροπρόθεσμο, ακόμα κι αν αυτό το τελευταίο επηρεάζει τελικά τη ζωή μας χωρίς να αντιλαμβανόμαστε άμεσα αυτή την επιρροή. Όμως πολύ πέρα από τον προσωπικό μας κόσμο της καθημερινότητας, παίζεται το παιχνίδι των ουσιαστικών αλλαγών που μας συμπαρασέρνουν χωρίς να το καταλάβουμε στις δικές τους ρυθμίσεις και στις νέες διατάξεις που δημιουργούν.

Βλέπουμε τις εξελίξεις γύρω μας, στην Ουκρανία στον βορά και στο Κουρδιστάν-Συρία-Ιράκ στην ανατολή. Φασιστικά καθεστώτα, τύπου ναζί ή ισλαμοφασισμού επιδιώκουν να φέρουν στην εξουσία ανεξέλεγκτες ολιγαρχίες ορκισμένες μονάχα σε δυο πράγματα: στην ιδεολογία τους και στην υπεράσπιση των αμερικανικών συμφερόντων. Βλέπουμε πως αυτός ο κόσμος, ανεξάρτητα από τις δικές μας πεποιθήσεις επιθυμίες ή προσπάθειες, προχωρά σε δρόμους που –ανύποπτα- μας παρασέρνουν στον δικό τους ρυθμό. Τα μεγάλα μέτωπα είναι εκείνα που τελικά καθορίζουν τα πάντα, από τα γούστα μας μέχρι το εισόδημα και το είδος των διακοπών μας. Οι μάχες ΗΠΑ-Ρωσίας μέσω ΕΕ και Ουκρανίας, η αέναη ανάφλεξη στη Μέση Ανατολή για τον έλεγχο των κοιτασμάτων, ο εμπορικός πόλεμος Δύσης-Ανατολής, η μάχη για την αντικατάσταση του δολαρίου ως διεθνούς νομίσματος, η αλλαγή που επωάζεται στην παγκόσμια ηγεμονία, έχουν πολύ περισσότερες επιπτώσεις στη ζωή μας από όσες φανταζόμαστε.

Όσο ο οθωμανικός νόμος κυριαρχούσε στα μέρη μας, τα όνειρά μου (εμού του Έλληνα) έφταναν ίσως πολύ ψηλά όμως κυριαρχούνταν από επιθυμίες και συνήθειες είτε ρωμαίικες και επομένως παλαιοβυζαντινές είτε ανατολίτικες μεταφερμένες στον τόπο μας από τους περσο-αραβό-πληκτους Τούρκους κυρίαρχους. Για να ξεριζωθεί (εν μέρει) αυτό το όνειρο και να αντικατασταθεί από το όνειρο του ευρωπαϊκού διαφωτισμού, χάθηκαν γενιές και γενιές και γράφτηκαν αναρίθμητα προσωπικά και οικογενειακά δράματα. Ας έρθουμε όμως πιο κοντά στον χρόνο.

Όσο η Ευρώπη απομυζούσε τον λεγόμενο Τρίτο κόσμο το ευρωπαϊκό στυλ ζωής ήταν το όνειρο (άπιαστο) του κάθε Έλληνα ή βαλκάνιου που βρισκόταν στα πρόθυρα της Ευρωπαϊκής ελίτ. Η απομύζηση των αποικιών γινόταν με τρομερή βαρβαρότητα, με μαζικές εκτελέσεις, γενοκτονίες, δουλεμπόριο και απόσπαση των πρώτων υλών με βίαιο τρόπο. Ωστόσο αυτά ήταν πίσω από την κουρτίνα. Η τρομερή απανθρωπιά και βία κρυβόταν πίσω από την μυθολογία του εκπολιτισμού και της ανάπτυξης των αυτοχθόνων που ισοδυναμούσαν με ζώα πριν οι αποικιοκράτες τους αναλάβουν υπό την προστασία τους. Η καθημερινή ζωή στην Ευρώπη, η κουλτούρα των περιηγήσεων και των αθλητικών κλαμπ στηριζόταν στην ευημερία μιας αστικής τάξης (και από κοντά μιας μεσαίας) που έκλεβε τις ζωές των ανθρώπων όλου του κόσμου, για να τρέφει με αυτές την δική της εφήμερη “ευτυχία”. Τα δικά μου όνειρα (εμού του Έλληνα) για ιδιόκτητο σπίτι, σταθερή δουλειά και κατανάλωση προϊόντων πολιτισμού και τέχνης ήταν τα όνειρα των Ευρωπαίων που τα ζούσαν και έφταναν ως εμάς σαν εικόνα της προηγμένης δύσης.

Όσο η Αμερική, νικήτρια δύο παγκοσμίων πολέμων, απομυζούσε τις οικονομικές δυνάμεις και τα συγκριτικά πλεονεκτήματα (πρώτες ύλες, ενέργεια κλπ) όλου του κόσμου με την επιβολή ενός δικού της παγκόσμιου καπιταλισμού, τα όνειρα (εμού του Έλληνα) άρχισαν να γέρνουν προς την υπερατλαντική δύναμη. Δεν είχε σημασία ο πολύς ή λίγος αντι-αμερικανισμός. Αυτόν τον τροφοδοτούσε ο πόθος επικράτησης της Αριστεράς και τον επιβεβαίωνε ένα φιλειρηνικό κίνημα (με αμερικανικές πηγές έμπνευσης το ροκ, τους χίπις, το Μπέρκλεϋ κλπ.) αλλά αυτός ο αντιαμερικανισμός έμενε στο πολιτικό και μόνο επίπεδο. Το όνειρο (εμού του Έλληνα) ήταν εξ ολοκλήρου αμερικανικό. Ψυγείο, τηλεόραση, αυτοκίνητο, σινέ-χόλυγουντ, επιτυχία επαγγελματική, πλήρης αμερικανοποίηση της ζωής σε όλα της τα επίπεδα.

Κι όταν οι BRICS (Brazil, Russia, India, China, Southafrica) έφεραν τα πάνω κάτω στο παγκόσμιο εμπόριο αναποδογυρίζοντας τη ροή εμπορευμάτων από τις πρώην αναπτυγμένες χώρες στις αποικίες τους, τότε άλλαξαν και πάλι οι σταθερές. Η αναπόφευκτη πτώση του βιοτικού επιπέδου στη δύση έγινε κάπως απότομα καθώς η κρίση του 2008 σάρωσε μονομιάς το “ιδιωτικό χρήμα” πίσω από το οποίο συντηρούντο οι χρηματοπιστωτικές φούσκες της δύσης (Wall Street, City) και οι πόλεμοι για τον έλεγχο της ενέργειας ξεσπούν όλο και πιο εύκολα. Έτσι πέρασε πάνω μας ο οδοστρωτήρας της Μέρκελ, έτσι έγιναν όσα έγιναν στον Κόλπο, έτσι ετοιμάζεται η αμερικανική επίθεση σε Ρωσία και Ιράν προτού έρθει η τελική σύγκρουση με την Κίνα. Κι εμείς προσαρμόζουμε την καθημερινότητά μας στα νέα γούστα των καιρών. Λιτότητα για να μάθουμε να ζούμε με λιγότερα και να αποδεχτούμε τις μειώσεις σαν αναγκαίες, μεταρρυθμιστικά οράματα για να χωνέψουμε τις απολύσεις και το κλείσιμο της μικρής επιχείρησης, αλληλεγγύη για να ξεχνιόμαστε και για να επιβιώσουμε, νέες μόδες μεταποίησης των ξεχασμένων στην ντουλάπα παλιών μας ρούχων. 

Όσο δύσκολο ήταν να περάσουμε από το οθωμανικό όνειρο στο ευρωπαϊκό (προβλήματα του 19^ου αι.), άλλο τόσο εύκολο ήταν να περάσουμε από το ευρωπαϊκό όνειρο στο αμερικανικό (προβλήματα του 20^ου αι.). Και τώρα που πρέπει να ανταλλάξουμε σιγά-σιγά το αμερικανικό όνειρο με το κινέζικο που έρχεται (προβλήματα του 21^ου αι.) η δυσκολία γίνεται ακόμα πιο μεγάλη. Προς το παρόν ζούμε στον πόλεμο. Λίγο από το πριν μας συντροφεύει και λίγο από το μετά μας απειλεί. Το όνειρο (εμού του Έλληνα) μοιάζει λίγο με εφιάλτη που θα ξυπνήσεις και θα τον έχεις ξεχάσει και λίγο με ανήκεστη βλάβη που θα την ζήσεις μέχρι τον θάνατό σου και θα την κουβαλήσεις στον τάφο σου.

Προχτές πέθανε ένας φίλος λίγο πάνω από τα 50 του. Ήταν άνετος, όμορφος, γελαστός, έξυπνος. Είχε όσα λεφτά ήθελε καθώς ήταν μοναδικός τεχνίτης στο είδος του (πυξίδες) παγκοσμίως. Ο ορισμός του καλού και του φιλότιμου ανθρώπου. Συνειδητά προτιμούσε την απλή ζωή αντί να κυνηγήσει το πολύ χρήμα που του πρόσφεραν τεράστιες ναυτιλιακές εταιρίες. Ήταν αθλητικός, δεν κάπνιζε γενικώς, δεν ήταν λαίμαργος, ήταν χορτοφάγος, γυμναζόταν και, για το κέφι του, είχε ένα δικό του ιστιοπλοϊκό. Έπαθε ανακοπή στον ύπνο του.

Στην κηδεία του, χτες, μιλούσαμε φίλοι και γνωστοί του για χιλιάδες άλλα πράγματα –όπως σε όλες τις κηδείες- αλλά και για τον νεκρό φίλο. Κάποιος το είπε πολύ καθαρά. “Τυχερός ήταν. Δεν πρόλαβε να γεράσει, να δει τους φίλους του να πεθαίνουν, να μένει μόνος με λιγότερη όραση, λιγότερη ακοή, λιγότερη ζωή σιγά-σιγά. Και δεν θα ζήσει όλα αυτά που μας περιμένουν εμάς!”