 |
| ΠΡΟΣΦΑΤΗ ΕΙΚΟΝΑ ΑΠΟ ΕΚΡΗΞΗ ΤΟΥ ΗΦΑΙΣΤΕΙΟΥ ΤΗΣ ΑΙΤΝΑΣ |
Σαν σήμερα, με βάση το χρονολόγιο-εορτολόγιο του
Σαραντάκου, γιορτάζεται η κάθοδος του Εμπεδοκλή στην Αίτνα και συνεπώς ο
θάνατός του. Είχα προαναγγείλει από χτες ότι θα πούμε κάποια λόγια για τον
Εμπεδοκλή σήμερα για να τιμήσουμε τη μνήμη του μεγάλου Έλληνα που δεν είναι
τόσο γνωστός όσο του αξίζει.
Ο Εμπεδοκλής από τον Ακράγαντα έζησε τον 5ο αι. π.Χ
(495-435). Οι πηγές τον θέλουν να είναι Φιλόσοφος, Ποιητής, Πολιτικός, Μάγος
και Γιατρός.
Ασχολήθηκε με την Πολιτική και πάλεψε κόντρα στους τυράννους
των πόλεων της Σικελίας και Κάτω Ιταλίας (της μεγάλης Ελλάδας) επιδιώκοντας
πάντα την εγκαθίδρυση της Δημοκρατίας. Σαν γιατρός είχε μερικές σπουδαίες
επιτυχίες που πέρασαν στις διηγήσεις των συγχρόνων του και κατοπινών σχεδόν σαν
θαύματα. Μάγος (με την έννοια του “Μεγάλος”) ονομαζόταν για την μεγαλοσύνη των
κατορθωμάτων του καθώς ήταν όχι μόνο σπουδαίος σε όλα όσα έκανε και έλεγε αλλά και
επιβλητικός. Στη Φιλοσοφία ήταν της σχολής των Φυσικών που εξηγούσαν τον κόσμο και
τον άνθρωπο με μια εξελικτική διαδικασία (Δαρβινιστής πριν τον Δαρβίνο) και
έγραφε τις απόψεις του σε στίχους, όπως ο Όμηρος και ο Ησίοδος, γι αυτό και
ήταν Ποιητής.
Γύριζε στις πόλεις της Σικελίας και κάτω Ιταλίας
μεταφέροντας ένα μήνυμα σωτηρίας και κάθαρσης. Αρνιόταν κάθε είδους βία και
κάθε είδους αιματοχυσία, όχι μόνο ανθρώπων αλλά και των ζώων. Φυσικά ήταν
χορτοφάγος και αποκαλούσε δολοφόνους και κανίβαλους όσους σκότωναν ζώα για να
τα φάνε.
Περίφημη ήταν η φυσική του φιλοσοφία σύμφωνα με την οποία
τέσσερα στοιχεία (γη, αέρας, ύδωρ, φωτιά) συνθέτουν τον κόσμο ευρισκόμενα
συνέχεια σε κατάσταση σύνθεσης και διάλυσης (γέννηση, θάνατος) που τις προκαλούν
η φιλότης (σύνθεση) και το νείκος (αποσύνθεση), σαν να λέμε η αγάπη και το μίσος.
Κατ’ αυτόν οι άνθρωποι ονομάζουν γένεση και φθορά την συνένωση και τον χωρισμό
των στοιχειωδών καταστάσεων της ύλης.
Κατά τον Λιαντίνη, Εμπεδοκλής σημαίνει Έμπεδο-Κλέος
δηλαδή σταθερά καλή φήμη, υπόληψη. Φήμη αποκτηθείσα και για τον τρόπο που ζει
κανείς και για τον τρόπο που πεθαίνει. Και τον δρόμο του Εμπεδοκλή διάλεξε ο
Λιαντίνης όταν αποφάσισε (νικώντας τον χάρο όπως έλεγε όσο ζούσε) να φύγει
οικειοθελώς από την ζωή. Στο τελευταίο του έργο μάλιστα (την “Γκέμμα”) αναφέρει
την ανάβαση του Εμπεδοκλή στην Αίτνα περιγράφοντας –όπως είπαν αυτοί που
γνωρίζουν- την δική του πορεία στον Ταΰγετο μέχρι να φτάσει στην κορυφή που είχε
διαλέξει σαν τελευταία του κατοικία. Ας πάμε λοιπόν στον θάνατο του Εμπεδοκλή
που είναι και ο στόχος της σημερινής ανάρτησης.
Ο Διογένης ο Λαέρτιος περιγράφει τον θρύλο που συνοδεύει
τον θάνατό του. Είχε ετοιμάσει μια θυσία (σημείωση:
Οι θυσίες ήταν συμπόσια και δεν είχαν ζώα σφαγμένα, αρκούσε να χύσουν λίγο
κρασί στο έδαφος και να πετάξουν τριγύρω στο χώμα λίγο στάρι). Όταν
τελείωσε το γλέντι ξάπλωσαν όλοι σε κρεβάτια ή κοντινά δέντρα και αποκοιμήθηκαν
ενώ ο Εμπεδοκλής έμεινε στη θέση του, ευτυχής και πλήρης. Με το χάραμα πήρε τον
δρόμο για την Αίτνα. Είχε αποφασίσει το τέλος του. Ρίχτηκε μέσα στον κρατήρα
της Αίτνας για να γίνει φωτιά, να μάθει το τελευταίο που του ξέφευγε. Δεν ήθελε
να περιμένει τον θάνατό του, πήγε και τον συνάντησε μόνος του βέβαιος για τις
θεωρίες του πως τα πάντα στον κόσμο αποτελούνται από στοιχειώδη σωμάτια τα
οποία ενώνονται και ανασυντίθενται χάρη στη φιλία και την εχθρότητα. Έγινε
φίλος με την φωτιά και βυθίστηκε συνειδητά στους κόλπους της Γαίας. Λέγεται πως
ανεβαίνοντας του έφυγε το ένα σανδάλι αλλά δεν καθυστέρησε για να ψάξει να το
βρει. Λέγεται επίσης πως αργότερα η Αίτνα, σε μια έκρηξή της, τίναξε μαζί με
την λάβα και το ένα χάλκινο σανδάλι του Εμπεδοκλή.
 |
| Ο ΚΡΑΤΗΡΑΣ ΤΗΣ ΑΙΤΝΑΣ |
Ενέπνευσε ο Εμπεδοκλής με τον εκπληκτικό θάνατό του, τον
γεμάτο με θρύλο και μυστήριο, συγκλόνισε πολλούς ρομαντικούς διανοητές
Ο Χέντερλιν προσπάθησε να γράψει τραγωδία γι αυτόν,
θεωρώντας τον ρομαντικό ήρωα “που σπαράσσεται από τον πόθο για το άπειρο”.
Για τον Νίτσε ήταν ένας από τους πιο κεντρικούς του ήρωες
και “ο άνθρωπος της ύστατης αγωνίας”.
Ο Σοπενχάουερ τον αναφέρει σαν πηγή έμπνευσής του.
Ο Φρόϋντ τον ανέφερε σαν πρόδρομο των δικών του θεωριών
σύμφωνα με τις οποίες ο κόσμος κινείται από τον έρωτα και τον θάνατο.
Αυτού του μεγάλου Έλληνα τον βίο και τον θάνατο τιμούμε
σήμερα κι εμείς εδώ με τις δικές μας δυνάμεις. Μαζί του τιμάμε και τον σύγχρονο μεγάλο Έλληνα, τον Δημήτρη Λιαντίνη, που έμπρακτα και ανεξίτηλα έχει συνδέσει το όνομά του με εκείνο του Ακραγαντινού.
