ΙΝ ΜΕΜΟΡΙΑΜ

ΚΑΛΕΣΜΑ ΓΙΑ ΓΙΟΡΤΑΣΜΟ ΤΗΣ 28 ΟΚΤΩΒΡΗ 1941 ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΡΓΑΝΩΣΗ “ΣΤΡΑΤΙΑ ΣΚΛΑΒΩΜΕΝΩΝ ΝΙΚΗΤΩΝ”

Επ’ ευκαιρία μιας ανάρτησης για το καταδρομικό “Έλλη” πριν μερικές μέρες είχα ένα διάλογο με φίλους σχετικά με τον γιορτασμό της 28ης Οκτωβρίου. Κάποιος είπε ότι ίσως να ήταν καλύτερα να γιορτάζουμε την 12η Οκτωβρίου, ημέρα της απελευθέρωσης της Ελλάδας και αποχώρησης των Γερμανών από την Αθήνα. 

Ακούγεται πιο ωραίο να γιορτάζει κανείς μια μέρα της απελευθέρωσης από μια μέρα κήρυξης πολέμου.

Θα μπορούσαμε να γιορτάζαμε τη μέρα της έναρξης των Βαλκανικών Πολέμων που κατέληξαν να διπλασιάσουν την Ελλάδα ή τη συνθήκη των Σεβρών που έφτιαξε μια μεγάλη Ελλάδα δύο ηπείρων και πέντε θαλασσών;

Τι παραπάνω έχει η 28^η Οκτώβρη;

Είναι μήπως επειδή τότε δώσαμε μάχη κατά του Φασισμού; Μα ένας φασίστας ήταν αυτός που μας κυβερνούσε και είπε το Όχι. Μήπως επειδή νικήσαμε; Μα … τελικά, χάσαμε! Η Ελλάδα πέρασε 4 χρόνια μιας τριπλής κατοχής, από Γερμανούς, Ιταλούς και Βούλγαρους.

Γιατί λοιπόν γιορτάζουμε αυτή την ημερομηνία κι όχι κάποια άλλη;

Η απάντηση που είχα δώσει κάποτε, όταν μου είχε τεθεί το ερώτημα (όπως και για την 25η Μαρτίου) είναι γιατί σαν εθνικές επετείους δεν γιορτάζουμε τους θριάμβους (μόνο) αλλά κυρίως τονίζουμε τις στιγμές εκείνες που το έθνος(!!) -ή καλύτερα … ο λαός- ξεπέρασε κάθε προσδοκία και επιβεβαίωσε την ύπαρξή του!

Είχα τη γνώμη κι εξακολουθώ να την έχω ότι γιορτάζουμε τις στιγμές της τρέλας εκείνης που μας επιτρέπει να υπάρχουμε!

Γιορτάζουμε την 25^η Μαρτίου γιατί μια τέτοια «τρέλα» ήταν η επανάσταση του 1821, όταν παρά την Ιερά Συμμαχία, παρά τον τεράστιο όγκο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, παρά τα 400 χρόνια σκλαβιάς, η Ελλάδα είπε «ΕΙΜΑΣΤΕ ΕΔΩ!». Πολεμάμε, πεθαίνουμε αλλά είμαστε εδώ!

Εκείνοι καίνε την Χίο κι εμείς καίμε την Ναυαρχίδα τους! Εκείνοι πολιορκούν το Μεσολόγγι κι εμείς πραγματοποιούμε μια ηρωική έξοδο που αφήνει άφωνη την Ευρώπη. Τινάζουμε το Κούγκι, πέφτουμε στο γκρεμό στο Σούλι, οχυρώνουμε ένα Χάνι στη Γραβιά και φωνάζουμε ΕΙΜΑΣΤΕ ΕΔΩ!

Η 25^η Μαρτίου όμως είναι και κάτι σαν τα γενέθλια της σύγχρονης νέας Ελλάδας και δικαίως την γιορτάζουμε, ασχέτως αν έπρεπε να είναι η 20^η Μαρτίου ή η 20^η Φεβρουαρίου στη θέση της.

Είναι άραγε αντάξιά της η 28^η Οκτωβρίου;

Το θεμελιακό ζήτημα της ίδιας της ΥΠΑΡΞΗΣ του έθνους μπορεί να ισοδυναμεί με μια πρόσκαιρη νίκη σε ένα πόλεμο, με ένα ΟΧΙ που έμοιαζε μάλιστα υποχρεωτικό;

Η απάντηση είναι ΝΑΙ!

Και ιδού πως δικαιολογείται αυτή η καταφατική απάντηση.

Η νεώτερη ιστορία μας χωρίζεται σε δυό περιόδους.

Η πρώτη, είναι τα πρώτα 100 χρόνια της ύπαρξής μας, από το 1821 που μπήκαμε σαν σίφουνας στην παγκόσμια ιστορία μέχρι το 1922 που με σκυμμένο το κεφάλι είχαμε μια ήττα, μια τρομακτική καταστροφή.

Τότε έληξε η περίοδος της Μεγάλης Ιδέας, της εποχής που η Ελλάδα ζητούσε την λύτρωση των υπόδουλων αδελφών και την απελευθέρωση των πατρογονικών εστιών. Από το 1922 η Ελλάδα είναι ένα εθνικό κράτος, σχεδόν απόλυτα ομογενές, που νιώθει φτωχό, φοβισμένο, εξαρτημένο, τοποθετημένο στα κράτη της Ανατολίας, ούτε καν μεταξύ των αναπτυσσομένων.

Από το πέταγμα ψυχής του 1821 που μας ανέβασε στα ύψη, ξαναβάζοντάς μας στον Παγκόσμιο Χάρτη των Εθνών, φτάσαμε στο σημείο της καταστροφής 100 χρόνια μετά.

Η ιστορία για την Ελλάδα ξαναρχίζει.

Στη δεύτερη περίοδο της σύγχρονης ιστορίας μας, από το 1922 ως τις μέρες μας, τα πράγματα δεν ξεκίνησαν καθόλου καλά

Ήδη από το 1923 η συνθήκη της Λωζάνης έχει νομιμοποιήσει την εθνοκάθαρση της Μικράς Ασίας, του Πόντου και της Ανατολικής Θράκης. Εκατομμύρια οι πρόσφυγες

Το 1932 η μεγάλη οικονομική κρίση που ακολουθεί το κραχ του 1929 του χρηματιστηρίου της Νέας Υόρκης, φτάνει στην Ελλάδα. Ανεργία, φτώχεια, προσφυγιά. Ένα εκρηκτικό μίγμα. Το ιδιώνυμο προσπαθεί να βάλει την κοινωνία στον γύψο.

Το 1936 ο Μεταξάς με την κάλυψη του τότε Βασιλιά Γεωργίου με πραξικόπημα επιβάλει την δικτατορία της 4^ης Αυγούστου.

Είναι χαρακτηριστικό ότι στην δεκαετία του 1930 η Ελλάδα χάνει υποθέσεις στο δικαστήριο της Χάγης και στην Κοινωνία των Εθνών παρά το απόλυτο δίκιο της μόνο και μόνο λόγω της ανυποληψίας της και της αδυναμίας της.

Η Άρχουσα τάξη σκοτώνει την εργατιά σε εργοστάσια κολαστήρια

Ο Μποδοσάκης στα Λιπάσματα, ο Τσάτος στην ΑΓΕΤ, άλλοι μεγάλοι εργοστασιάρχες συνεργαζόμενοι με το προστατευτικό κράτος στο Λαύριο, στο Μαντούδι, στην Καβάλα, σκοτώνουν κορμιά εργατών ανταλλάσσοντάς τα με ένα κομμάτι ψωμί, απαιτώντας εργασία από την ώρα που βγαίνει ο ήλιος ως την ώρα που δύει.

Η μεσαία τάξη ζει στο πολιτικό περιθώριο που της επιτρέπουν οι μεσάζοντες.

Το Κομουνιστικό Κόμμα τίθεται εκτός νόμου και τα ξερονήσια γεμίζουν με εξορίστους. Η τραγική πολιτική και κοινωνική κατάσταση σε συνδυασμό με την φτώχεια συνθέτουν ένα τοπίο ήττας και απελπισίας.

Η Ελλάδα στο ναδίρ.

Και ποιο είναι το διεθνές πολιτικό περιβάλλον;

Οι φασισμοί έχουν αρχίσει να κυριαρχούν ως καθεστώτα στην Ευρώπη αλλά και σε όλο τον κόσμο. Παρελάσεις στρατιωτικές, κατάλοιπα των οποίων ζούμε ακόμα κι εμείς στη χώρα μας, πειθαρχία στρατιωτική στην κοινωνία με ολοκληρωτικό έλεγχο του ιδιωτικού βίου, ιδεολογίες καθολικές που εκλαμβάνουν την διαφωνία ως υπονόμευση.

Ρατσισμός που οδηγεί σε εθνοκαθάρσεις όπως των Αρμενίων, των ελλήνων Ποντίων, αργότερα του Ολοκαυτώματος των Εβραίων, των τσιγγάνων κλπ. και ένας επιθετικός εθνικισμός που μιλά για ζωτικούς χώρους και οδηγεί στον πόλεμο.

Το 1938-39 το φασιστικό κόμμα της Γερμανίας και ο Χίτλερ αρχίζουν τις επιθέσεις τους για την δημιουργία της Νέας Τάξης. Ζωτικός χώρος του η Ευρώπη από τον Ατλαντικό ως τον Βόλγα.

Σε έναν γελοίο αλλά και ανατριχιαστικό συναγωνισμό τον ακολουθεί ο φασίστας ομοϊδεάτης του Μουσολίνι. Δικός του χώρος η Μεσόγειος.

Αρχίζει η επέλαση. Προσέξτε σκηνικό:

• Η Αυστρία ενσωματώνεται στο Τρίτο Ράϊχ.
• Η Λιβύη πέφτει στην Ιταλία, το ίδιο και η Αιθιοπία.
• Η Τσεχοσλοβακία τεμαχίζεται. Μέρος της περνά στην Γερμανία, το άλλο ακολουθεί και ενσωματώνεται στον ΑΞΟΝΑ.
• Η Πολωνία εξαφανίζεται από τον χάρτη, καθώς την διαμοιράζονται η Γερμανία και η Σοβιετική Ένωση.
• Η Νορβηγία –που θεωρείται από τον Χίτλερ Βρετανική Βάση- κατακτάται από την Γερμανία, όπως και η Δανία.
• Το Βέλγιο, το Λουξεμβούργο, η Ολλανδία, περνούν στην κατοχή του άξονα.
• Η Αλβανία κατακτάται από την Ιταλία.
• Η Γαλλία κατακτάται από την Γερμανία.
• Χώρες όπως η Ουγγαρία, η Ρουμανία, η Βουλγαρία, προσυπογράφουν την συμμετοχή τους στον Άξονα.
• Η Γιουγκοσλαβία παίζει ανάμεσα σε ουδετερότητα και Ιταλική επιρροή.
• Η Ισπανία και η Πορτογαλία με τα φασιστικά καθεστώτα του Φράνκο και του Σαλαζάρ, είναι χώρες φιλικά προσκείμενες προς τον Άξονα σαν ομοϊδεάτες.
• Η Σοβιετική Ένωση έχει σύμφωνο συνεργασίας και μη επιθέσεως με την Γερμανία [το σύμφωνο Ρίμπεντροφ-Μολότωφ], έστω κι αν δεν είναι το σύμφωνο αυτό παρά μια προσωρινή αναστολή του πολέμου στο Ανατολικό Μέτωπο

Ολόκληρη σχεδόν η Ευρώπη βρίσκεται από την κυριαρχία ή είναι σύμμαχος του άξονα.
Παραμένουν ελεύθερες:

• -Η Αγγλία που υφίσταται φοβερή αεροπορική επιδρομή από την Λουφτβάφε και που οδηγεί τον πόλεμο εναντίον του άξονα καθώς η Αμερική δεν έχει μπει ακόμα στον Πόλεμο και η Σοβιετική Ένωση δεσμεύεται ακόμα από το σύμφωνο συνεργασίας που έχει υπογράψει.
• Η Σουηδία
• Η Ελβετία που ήταν και παρέμεινε ουδέτερη
• Η Τουρκία που επίσης παρέμεινε ουδέτερη,

και  … η Ελλάδα!

ΓΕΡΜΑΝΟΚΡΑΤΟΥΜΕΝΗ ΕΥΡΩΠΗ ΣΤΙΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ 1941

Δηλαδή, στις 28 Οκτωβρίου 1940, όταν η Ελλάδα είπε ΟΧΙ στην Ιταλία και στην Γερμανία και δέχτηκε την επίθεση, ΟΛΟΚΛΗΡΗ η Ευρώπη ήταν Γερμανική ή Φιλική προς την Γερμανία, πλην της Αγγλίας, και τριών ουδέτερων χωρών.

Αυτή η πολλαπλά ηττημένη, βυθισμένη στα αδιέξοδα Ελλάδα, σε ένα σκηνικό πλήρους επικράτησης του Άξονα, όταν δέχτηκε την πρόκληση του άξονα (της Ιταλίας) βρήκε το κουράγιο να πει ΟΧΙ. Το είπε ο Μεταξάς (alors, c’est la guerre) και το επανέλαβαν επτά εκατομμύρια Έλληνες που ζούσαν στην Επικράτεια και πολλοί που ζούσαν εκτός.

Ήταν ένα ΟΧΙ που έμοιαζε με τρέλα.

Μια τρέλα ισοδύναμη εκείνης που δημιούργησε την Ελλάδα.

Μια τρέλα που επέτρεψε στην σύγχρονη Ελλάδα να καταγραφεί στην ιστορία σαν ένα ΕΘΝΟΣ με ψυχή, σαν ένα έθνος αντάξιο της ιστορίας του.

Η ιστορία του Ελληνο-Ιταλικού πολέμου είναι λίγο ως πολύ γνωστή.

Έγιναν σφοδρές μάχες στα Ελληνοαλβανικά σύνορα, και έγιναν μάχες στον αέρα και στην θάλασσα. Όμως ο πόλεμος κρίθηκε στην ξηρά. Εκεί όπου κυριαρχούσε ο χειμώνας και όπου η ψυχή έπαιζε μεγαλύτερο ρόλο από τα όπλα.

Οι Ιταλοί δεν πίστευαν σε αυτό που τους οδηγούσε ο Μουσολίνι να κάνουν. Οι Έλληνες μάχονταν υπέρ βωμών και εστιών. Η Μάχη από την πλευρά της Ιστορίας είχε κριθεί.

Βέβαια στην ζωή τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά. Για να γυρίσει ο ήλιος θέλει δουλειά πολλή λέει ο ποιητής. Κρυοπαγήματα, θάνατοι, τραγωδίες, όλα τα δεινά του πολέμου μαζεύτηκαν πάνω στα απόκρημνα βουνά της Ηπείρου και τσάκισαν τα νιάτα των Ιταλών και των Ελλήνων που ήταν όλοι τους εξ ίσου θύματα του πολέμου. Ενός πολέμου που τον σχεδίασαν «εγκέφαλοι» διεστραμμένοι όπως ο Χίτλερ και ο Μουσολίνι, «κόμματα» παρανοϊκά, όπως το Φασιστικό της Ιταλίας και το Ναζιστικό της Γερμανία, και Ιδέες Εγκληματικές, όπως ο Νέος Ιταλικός Πολιτισμός του Μουσολίνι και η Νέα Τάξη του Χίτλερ.

Χιλιάδες παιδιά χάθηκαν, εκατομμύρια στρατιώτες, αθώοι πολίτες, ανύποπτοι άνθρωποι, βρέθηκαν να σκοτώνουν και να σκοτώνονται, θύτες και θύματα του παραλογισμού του πολέμου.

Εκείνοι που έπεσαν θα είναι για πάντα στην μνήμη μας.

Θα τους θυμούνται οι οικογένειές τους, θα τους θυμάται το Έθνος με την συλλογική του μνήμη.

Ήταν οι ήρωες του Σαράντα. Η δόξα της νεώτερης Ελλάδας.

ΖΩΝΕΣ ΚΑΤΟΧΗΣ, ΙΤΑΛΙΚΗ, ΓΕΡΜΑΝΙΚΗ, ΒΟΥΛΓΑΡΙΚΗ

Να πούμε εδώ ότι η 28η Οκτωβρίου δεν καθιερώθηκε σαν εθνική γιορτή από ένα διάταγμα μιας κυβέρνησης αλλά από το νεοϊδρυθέν ΕΑΜ, την ΟΚΝΕ και τις οργανώσεις των φοιτητών που αποφάσισαν στην πρώτη επέτειο της 28ης Οκτωβρίου, το 1941, μετά από έξι μήνες κατοχής, να διαδηλώσουν στους δρόμους της Αθήνας. Αυτοί καθιέρωσαν τον εορτασμό της 28ης Οκτωβρίου με την ενέργειά τους μέσα σε συνθήκες πείνας και τρομοκρατίας.

ΔΙΑΔΗΛΩΣΗ ΕΠΙ ΚΑΤΟΧΗΣ ΣΤΟ ΚΕΝΤΡΟ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ (ΕΔΩ ΕΙΜΑΣΤΕ ΣΤΟ 1943)

Το αλβανικό έπος, η απόφαση για αντίσταση στην Γερμανική επίθεση, η Μάχη της Κρήτης, η Εθνική Αντίσταση που αποτελεί ένα ακόμη μεγαλειώδες έπος, ακόμη και ο καταστροφικός κατοπινός εμφύλιος πόλεμος, πυροδοτήθηκαν από μια στιγμή μεγαλείου και διαμόρφωσαν το πρόσωπο της σύγχρονης Ελλάδας. Τα θετικά και τα αρνητικά στοιχεία της φυλής διέπρεψαν και πάλι. Κάθε θρίαμβο ακολουθούσε ένα δράμα:

Η συνέχεια της επανάστασης του 1821 ήταν να ξεσπάσουν δυο εμφύλιοι πόλεμοι το 1823-24 και 1825 με κίνδυνο να χαθεί η ίδια η επανάσταση

Τους περιφανείς θριάμβους του 1912-13 διαδέχτηκε ο Διχασμός του 1915

Τις νίκες του 1918 διαδέχτηκε η ντροπή του 1922

Το έπος του 1940 και της Εθνικής Αντίστασης 1942-44 την διαδέχτηκε ένας εμφύλιος πόλεμος 1946-49 που τον πληρώναμε μέχρι πρόσφατα.

Το παρελθόν το τιμάμε αλλά και διδασκόμαστε από αυτό.

Σε μια ομιλία μου για την 28η Οκτωβρίου πριν από αρκετά χρόνια είχα θυμηθεί ένα κομμάτι από ένα ποίημα θέλω να το αναφέρω και τώρα. Ο Τόμας Σ. Έλιοτ γράφει στην Έρημη Χώρα:

«Τι έχουμε δώσει;

Φίλε μου, τραντάζει το αίμα την καρδιά μου

Η φοβερή τόλμη μιας στιγμής παραδομού

Που η εποχή της φρόνησης ποτέ δεν θα αναιρέσει

Μ’ αυτή, μόνο μ’ αυτή έχουμε υπάρξει»

Αυτή η στιγμή του παραδομού, στην Ιστορία, στο Πεπρωμένο, αυτή η στιγμή της ανάτασης είναι που γιορτάζεται στις 28 Οκτώβρη