Η Δευτέρα Παρουσία

Η χτεσινή μου αναφορά στον Έντγκαρ Άλλαν Πόε προκάλεσε αρκετές απαντήσεις φίλων με η-μεϊλ (θετικές μπορώ να πω) και μια συζήτηση για το ζήτημα του θανάτου αλλά και της δευτέρας παρουσίας (αυτή η τελευταία με τον φίλο Γ.Κ.).

Η μετά θάνατον ζωή, προβάλλεται από πολλές θρησκείες ως προμαχώνας κατά του φόβου του θανάτου. Προϋπόθεση, βέβαια, για να παίξει τον ρόλο του ο προμαχώνας είναι να πιστεύει κάποιος σε μια σωτηριολογική θρησκεία που έχει στο οπλοστάσιό της μεταξύ των άλλων και την Δευτέρα Παρουσία. Χριστιανισμός και Μουσουλμανισμός είναι οι κύριοι υποστηρικτές αυτού του δρόμου προς την παρηγοριά αλλά και οι Ινδουισμοί (όπως και οι Βουδισμοί), έστω και με τις μετεμψυχώσεις τους, μια παρόμοια παρηγοριά προσφέρουν.

Ξαναμπαίνω λοιπόν στο θέμα που άνοιξα με την χτεσινή μου ανάρτηση αφού:

• Έτσι κι αλλιώς, σήμερα είναι η “επέτειος” του θανάτου του Έντγκαρ Άλλαν Πόε (7 Οκτωβρίου 1845 πέθανε), μπορώ λοιπόν να τον επικαλεστώ ακόμη μια φορά.
• Χρησιμοποίησα και χτες τον Σεφέρη για να ερμηνεύσω (εν μέρει) τον Πόε στο “Κοράκι”, μπορώ λοιπόν να ζητήσω και σήμερα την βοήθειά του.
• Μια συζήτηση περί δευτέρας παρουσίας εξ ορισμού δεν μπορεί να γίνεται για να πείσει ο ένας τον άλλον αφού είναι θέμα πίστης και παρηγοριάς.

Ο ίδιος ο Πόε, παρά τον σφοδρό αντικομφορμισμό του, δεν είχε αθεϊστικές απόψεις. Μέσα στο υπερσυντηρητικό κλίμα της Αμερικής του 19ου αι. δεν είχε θέση ο ευρωπαϊκός διαφωτισμός εκτός από τα ζητήματα οικονομίας και πολιτικής όπου το νεόκοπο κράτος των ΗΠΑ ήταν ανοιχτό σε νεωτερισμούς.. 

Πεθαίνοντας ο Ε.Α. Πόε, μετά από παραλήρημα πέντε ημερών, κατέληξε να πει “Κύριε, βοήθησε την φτωχή ψυχή μου”. Ωστόσο οι άνθρωποι που τον είδαν στα τελευταία του ήταν είτε εχθροί του είτε γιατροί που έγραψαν για το τέλος του πέφτοντας σε πολλές αντιφάσεις. Δεν ξέρουμε αν το είπε ο Ε.Α. Πόε ή αν το έβαλαν στο στόμα του. Στην ιστορία καταγράφτηκε ότι και ο Πόε στον Κύριο (και επομένως στην Δευτέρα παρουσία του;) απευθύνθηκε στο τέλος της ζωής του. Για να γίνει αντιληπτό πόσο το περιβάλλον στο οποίο ζούσε δεν τον αποδεχόταν να αναφέρω τα λόγια που έγραψε στον επικήδειό του κάποιος Γκριζγουωλντ:

“Ο Ε.Α.Πόε είναι νεκρός. Πέθανε στη Βαλτιμόρη χτες. Η ανακοίνωση αυτή θα τρομάξει αρκετούς αλλά λίγοι θα νιώσουν θλίψη για το γεγονός”

Αφήνω όμως τον Πόε και περνάω στο κυρίως θέμα μου. Θα αναφέρω μερικούς ακόμα στίχους του Σεφέρη για το θέμα της δευτέρας παρουσίας.

Είναι από το “Ο Στρατής Θαλασσινός περιγράφει έναν άνθρωπο” στο κεφάλαιο “Άντρας”. Οι στίχοι (που είναι γραμμένοι σαν πεζό) λένε:

Είδα και μια παλιά εικόνα σε κάποια χαμηλοτάβανη

αίθουσα· τη θαύμαζε πολύς λαός. Παράσταινε

την ανάσταση του Λαζάρου. Δε θυμάμαι ούτε το Χριστό

ούτε το Λάζαρο. Μόνο, σε μια γωνιά, την αηδία ζωγραφισμένη

σ' ένα πρόσωπο που κοίταζε το θαύμα σα να

το μύριζε. Αγωνιζότανε να προστατέψει την ανάσα του

μ' ένα πελώριο πανί που του κρεμότανε από το κεφάλι.

Αυτός ο κύριος της "Αναγέννησης" μ' έμαθε να μην περιμένω

πολλά πράματα από τη δευτέρα παρουσία ..

Το τμήμα του πίνακα ενός αναγεννησιακού ζωγράφου, που δεν ξέρω αν υπάρχει πραγματικά ή αν ήταν κατασκεύασμα της φαντασίας του ποιητή, με την ανάσταση του Λαζάρου και το ύφος του θεατή της σκηνής, είναι ο τρόπος για να μας δώσει ο Σεφέρης τη γνώμη του.

Δεν θα αναλύσω αν ο Σεφέρης έδωσε τη γνώμη του για την ίδια τη “δεύτερη παρουσία” ή για την χρήση της μέσα σε πίνακες που είχαν σκοπό να επιβάλουν μια ιδεολογία υπηρετώντας σκοπιμότητες. Ούτε για την καλλιτεχνική αξία του πίνακα θέλω να συζητήσω. Μπορεί να ήταν αριστούργημα, όπως η Καπέλα Σιξτίνα, ή σκουπίδι. Καμιά σημασία δεν έχει γι αυτό που ο Σεφέρης ήθελε να πει κι εγώ θα ήθελα να συζητήσω. Μένω μόνο στην εικόνα του προσώπου που κοίταζε το “θαύμα” με αηδία. Με αυτή τη σκηνή ο ζωγράφος έδειξε στον Σεφέρη πως οι μύθοι περί δευτέρας παρουσίας (που “τους θαύμαζε πολύ λαός”) δεν είναι για να τους παίρνουμε στα σοβαρά.

Ας μιλήσουμε λοιπόν για τη Δευτέρα παρουσία. Που θα γίνει; πότε θα γίνει; τι ακριβώς θα συμβεί εκεί; Οι θρησκείες δεν το ξεκαθαρίζουν. Οι Μουσουλμάνοι μιλάνε για έναν παράδεισο ευτυχίας (τα παραμύθια για ουρί είναι το ίδιο πιστευτά με τα δικά μας για τις φωτιές της κολάσεως). Οι Χριστιανοί μιλούν για ένωση με το “θείο” κι ό,τι καταλάβεις κατάλαβες. Οι Πέρσες ήταν πιο συγκεκριμένοι, δική τους λέξη εξ άλλου είναι ο παράδεισος που πέρασε μέσω των ελληνικών και στις άλλες δυτικές γλώσσες. Για τους Έλληνες (τους πολύ αρχαίους όμως, όχι της κλασικής εποχής) υπήρχαν τα Ηλύσια πεδία που δεν ήταν παράδεισος ακριβώς αλλά μια στάση για να ξεχνούν οι νεκροί τον πόνο τους που πέθαναν. Οι Βουδιστές έχουν μια νιρβάνα όπου, για να φτάσεις, περνάς από πολλές ζωές στις οποίες ξαναγυρνάει η ψυχή συνεχώς μπας και συμμορφωθεί κάποτε.

Μετά από αυτά ο καθένας μπορεί να πει ό,τι θέλει. Εξ άλλου όταν πρόκειται για θέμα πίστης ουδείς λόγος μπορεί ή πρέπει γίνεται. “Έτσι πιστεύω κύριε και σου συνιστώ να κάνεις το ίδιο, δεν θα χάσεις…” “Αλλοίμονο, καλά κάνετε και πιστεύετε σε αυτό, εγώ ξέρετε πιστεύω στο άλλο…”

Πιστεύω και εγώ σε κάτι λοιπόν, έχω και εγώ τη δική μου γνώμη για τη Δευτέρα παρουσία μετά από τόσα που έχω ακούσει και έχω διαβάσει. Και θα σας πω τη γνώμη μου, δεν θα την κρύψω.

Βασικά πιστεύω πως, ως προσωπικότητες, ως Ανδρόνικος ή Στέλλα ή Χριστόδουλος, όταν πεθάνουμε, θα γίνουμε περίπου αυτό που ήμασταν πριν γεννηθούμε. Τι θυμάστε για τον εαυτό σας πριν την γέννησή σας; Τίποτα, ε; Ε, ακριβώς αυτό θα γίνετε μετά τον θάνατό σας. Τίποτα!

Για μια στιγμή ... τίποτα;;; δεν ήμασταν ωάρια, σπέρμα, γονίδια, τροφή, χώμα, αέρας, συμπαντική ύλη; βεβαίως και ήμασταν, άρα έτσι θα ξαναγίνουμε (χους εις χουν). 

Και η ψυχή; η προσωπικότητά μας; η ουσία του ανθρώπου; Τι ήταν όλα αυτά; Ίσως να ήταν μόνο ένα όνειρο, έχει καλώς ξυπνήσαμε και πάει … Μια σκέψη του Θεού, ένα σχήμα στο μυαλό ενός υπερόντος. 

Όπως εμείς σκεφτόμαστε καμιά φορά ένα ποντίκι χωρίς να το βλέπουμε. Το ποντίκι αυτό υπάρχει για λίγο στη σκέψη μας. Ή ένας αετός. Τον φανταζόμαστε με κλειστά μάτια να πετάει, να διασχίζει τους ορίζοντες και να κάθεται σε μια κορυφή. Ύστερα αλλάζουμε σκέψεις και η εικόνα αυτή που είχε καρφωθεί στο μυαλό μας, πάει, χάνεται. Ίσως ο κόσμος μας ολόκληρος να μην είναι παρά μια σκέψη του Θεού, όχι μονάχα ένα ποντίκι ή ένας αετός αλλά ένα σύμπαν με κοσμολογικές σταθερές, βαρυτικές και άλλες δυνάμεις, με τους φυσικούς νόμους που ξέρουμε και τα δισεκατομμύρια των γαλαξιών που περιέχουν ο καθένας δισεκατομμύρια άστρων. Μέσα σε αυτή τη σκέψη, κι εμείς, σαν σκόνη στα φτερά του αετού, υπάρχουμε κι ύστερα χανόμαστε.

Σας αρέσει; Είναι η εικόνα του κόσμου που έδωσε ο Διαμαντής Φλωράκης στο βιβλίο του “Τα πονοτρόνια και οι αναρχικοί του απόλυτου” γραμμένο –παρακαλώ- το 1964!!! Ίσως το πρώτο ελληνικό μυθιστόρημα επιστημονικής φαντασίας που καλύτερό του δεν έχω διαβάσει στα πολλά χρόνια που ασκήθηκα στο είδος αυτό.

Που είναι η Δευτέρα παρουσία μέσα σε αυτό; Μα εμείς είμαστε το υλικό που συγκρότησε τη σκέψη κι εμείς θα συγκροτήσουμε και την επόμενη. Το πέρασμά μας καταγράφτηκε ανεξίτηλα και η επόμενη σκηνή-σκέψη του όντος που μας φαντάστηκε μας περιμένει με αγωνία για να πρωταγωνιστήσουμε και σε αυτήν. Πάμε για άλλες πολιτείες δηλαδή … για νέες περιπέτειες. Όχι με έναν κριτή που θα μετράει πόσες προσευχές κάναμε, πόσες αμαρτίες, πόσες νηστείες, πόσες θυσίες και πόσες μετάνοιες και αφού προσθέσει κι αφαιρέσει στο τεφτέρι του θα μας στείλει στον παράδεισο ή στον διάολο. Όχι τέτοιες μιζέριες στη δική μου Δευτέρα παρουσία … στη δική σας;

Να κάνουμε όμως και μια σκέψη ακόμα. 

Ξέρετε πως σύμφωνα με την τρέχουσα φυσική (κβαντομηχανική, σχετικότητα κλπ) ήδη από τις αρχές του περασμένου αιώνα έχουμε συνειδητοποιήσει πως πιθανότατα είμαστε όντα με μια βιολογία που δεν αντιλαμβάνεται παρά μόνο τις τρεις διαστάσεις ενός κόσμου που είναι τουλάχιστον τεσσάρων διαστάσεων (αν όχι περισσοτέρων όπως λένε οι θεωρίες των χορδών κλπ). Αυτό που βλέπουμε είναι μόνο η αντανάκλασή μας στις τρεις διαστάσεις, όπως ο τρισδιάστατος εαυτός μας καθρεφτίζεται μέσα σε ένα δισδιάστατο καθρέφτη. Το δισδιάστατο είδωλό μας δεν βλέπει όλη την πραγματικότητα που βλέπουμε εμείς. Όταν χάνεται αυτό από τον καθρέφτη, δεν έχουμε εξαφανιστεί. Απλά εκεί που η εικόνα μας ΦΑΝΗΚΕ στο επίπεδο των δύο διαστάσεων, έτσι κάποια στιγμή χάθηκε από αυτό. Ίσως έτσι κι εμείς, ο Χρήστος, η Κατερίνα, η Μαρία, εμφανίστηκαν σαν προσωπικότητες στην παρούσα τρισδιάστατη εικόνα (που εμείς μπορούμε να δούμε) και φεύγοντας από εδώ θα συνεχίσουν το ταξίδι τους στον τετραδιάστατο κόσμο.

Σας αρέσει αυτή η εκδοχή; Έχετε κάτι καλύτερο;

Ποια η διαφορά των Δεύτερων Παρουσιών της Σκέψης του Θεού ή της Φυγής στην Τέταρτη Διάσταση σε σχέση με τις Δεύτερες Παρουσίες των Χριστιανών, των Μουσουλμάνων ή των Βουδιστών; Υπάρχει διαφορά; είναι απλά και μόνο θέμα φαντασίας;

Όχι, δεν είναι έτσι.

Οι σκέψεις που σας εξέθεσα (κι υπάρχουν μερικές ακόμα καλές ιδέες) λένε πως η ζωή ΠΡΙΝ και η ζωή ΜΕΤΑ από τον σύντομο χρόνο μας εδώ στην Γη, στο Σύμπαν, είναι ανεξάρτητη από το πλήθος των επικύψεων που θα κάνεις στον δεσπότη σου (κυρίαρχό σου) και από το πλήθος των αμαρτιών σου. Η ζωή για αυτές δεν είναι ΤΟΠΟΣ και ΧΡΟΝΟΣ ΚΡΙΣΗΣ αλλά ΔΩΡΟ. Δεν χρειάζεσαι τον φόβο (της κόλασης) και την απειλή της τιμωρίας για να είσαι ηθικός. Αρκεί η λογική και ο ορθός λόγος για να ζεις μαζί με τους άλλους σε αρμονία.  

Αυτές οι δυο κοσμοθεάσεις είναι που ξεχωρίζουν τις όποιες θεωρίες για αφθαρσία της ύλης και του πνεύματος από την Β’ Παρουσία (παράδεισο και κόλαση) όπως την αντιλαμβάνονται και διδάσκουν οι θρησκείες. Γιατί οι θρησκείες είναι το μακρύ χέρι των κυρίαρχων που επικαλούνται την ουράνια τάξη για να επιβάλουν την δική τους τάξη στον εδώ κόσμο.

Η δευτέρα παρουσία λοιπόν μπορεί να γίνει:

• είτε ένα συμβόλαιο “δούναι και λαβείν” όπου προσφέρεις την υποταγή με αντάλλαγμα “καθρεφτάκια για ινδιάνους”
• είτε μια ελκυστική αναζήτηση, κάτι σαν την ανακάλυψη ενός χαμένου νησιού, μια περιπέτεια στους ουρανούς, μια εσώτερη αναζήτηση

Διαλέγετε και παίρνετε!