Μετά τις αποδείξεις από τα αρχαία κείμενα και τα επιχειρήματα όπως και την ανασκαφή του Ιάκωβου Δραγάτση, μετά και από τις γκραβούρες των περασμένων αιώνων, ακολουθούν σήμερα κι άλλες αναφορές στο Θεμιστόκλειο που το προσδιορίζουν στον χώρο των Λιπασμάτων.
ΑΛΛΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ
Για το που βρισκόταν το Θεμιστόκλειο δεν υπήρχε ποτέ η παραμικρή αμφιβολία μέχρι να γίνει η παρερμηνεία του χωρίου του Διόδωρου και μέχρι να αναλάβουν την συσκότιση οι εργοστασιάρχες των Λιπασμάτων.
Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Φωτιάδης, στο έργο του “Καραϊσκάκης” στο κεφάλαιο με τίτλο “Στον Τάφο του Θεμιστοκλή” γράφει σε μια παράγραφο για τις συνεννοήσεις του Καραϊσκάκη με τον ναύαρχο Κόχραν.
“Ο Κόχραν σαν άκουσε τα όσα είπαν αδράχνει την ευκαιρία να αναγκάσει τον Καραϊσκάκη να ακολουθήσει το σχέδιό του. Του μηνάει λοιπόν πως θέλει να ανταμωθούν οι δυο τους την ίδια εκείνη μέρα χωρίς να είναι άλλος στη κουβέντα τους. Τούτη η συνάντηση γίνηκε αριστερά καθώς μπαίνουμε στο λιμάνι του Πειραιά , εκεί που, όπως λένε, βρισκόταν ο τάφος του Θεμιστοκλή.”
Οι αναφορές του Ιάκωβου Δραγάτση δείχνουν ότι ο χώρος ονομαζόταν Θεμιστόκλειο ή Τάφος του Θεμιστοκλή ακόμα όταν κάποιοι αρχαιολόγοι πίστευαν ότι ο τύμβος ο αφιερωμένος στον Θεμιστοκλή βρισκόταν στο Ξυλοφάναρο ή στην Σχολή Ναυτικών Δοκίμων (και πάντως στην Πειραϊκή).
Ακόμη ο τοπογράφος Leake που είχε επισκεφθεί τον χώρο έλεγε πως πραγματικά εδώ στον τόπο που ονομάζουν Τάφο του Θεμιστοκλή θα έπρεπε να είναι το Θεμιστόκλειο αλλά -δυστυχώς γι αυτόν- δεν το επιβεβαίωναν οι αρχαίοι. Είχε βέβαια υπ' όψιν του την παρερμηνεία του χωρίου του Πλούταρχου και θεωρούσε ότι πιθανώς να είναι στην Πειραϊκή το Θεμιστόκλειο, διατηρούσε όμως την αμφιβολία του και είχε επισκεφτεί τον χώρο ακριβώς γιατί τον αποκαλούσαν ακόμα “τάφο του Θεμιστοκλή”.
 |
| Στον χάρτη, στον χώρο της Δραπετσώνας, φαίνονται καθαρά οι tombes (τύμβοι) που ήταν διάσπαρτοι σε όλη την έκταση έξω από την Ηετιώνεια Πύλη. Ειδικά ο Τάφος του Θεμιστοκλή αναφέρεται όχι ως tomb αλλά ως tombeau de Themistocle και είναι πιο απομακρυσμένος (αφού έγινε και λίγο στα κρυφά) στο σημείο που έγινε η ναυμαχία, στον σημερινό χώρο των Λιπασμάτων |
Ο χάρτης της γαλλικής αποστολής που εργάστηκε για τις κατασκευές του ΟΣΕ ή του ΟΛΠ φτιάχτηκε στις αρχές του 20ου αιώνα και καταγράφει το Θεμιστόκλειο στην σωστή του θέση. Μια σημαντική μαρτυρία, γιατί είναι μαρτυρία-παραδοχή, είναι και εκείνη που μας δίνει ένα τοπογραφικό σχέδιο κάτοψη του εργοστασίου Λιπασμάτων του 1938. Στον χάρτη σημειώνεται στον χώρο ακριβώς που βρίσκεται και σήμερα ο τύμβος οι λέξεις: “ΜΝΗΜΕΙΟΝ ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΕΟΥΣ”.
Ίσως επειδή ένιωθαν ασφαλείς στα χρόνια της δικτατορίας Μεταξά, δεν δίσταζαν να καταγράψουν το μνημείο με το πραγματικό του όνομα και όχι ως “φάρο”.
ΣΗΜ. Θα ακολουθήσει αύριο η 6η δημοσίευση με τοπογραφικά του εργοστασίου σαν κι αυτό που αναφέρεται πιο πάνω.
