Το Θεμιστόκλειο [Δημοσίευση Νο 4]

Στη σημερινή δημοσίευση θα δούμε γκραβούρες από περασμένους αιώνες που δείχνουν πως η θέση του Θεμιστόκλειου ήταν στον χώρο των Λιπασμάτων (δεν υπήρχαν βέβαια Λιπάσματα τότε)

ΓΚΡΑΒΟΥΡΕΣ

Οι γκραβούρες που έγιναν από περιηγητές που είδαν τον τάφο του Θεμιστοκλή (κυρίως τον 19ο αιώνα) και τον ζωγράφισαν, δεν αφήνουν αμφιβολία για την τοποθεσία όπου βρισκόταν.

Αυτό που έχει σημασία να παρατηρήσει κανείς στις γκραβούρες είναι το περιβάλλον μέσα στο οποίο ζωγραφίζουν τον τύμβο. Και να μην ξεχνάμε ότι όταν τον ζωγραφίζουν από τη θάλασσα, πρέπει πίσω του να φαίνεται το όρος Αιγάλεω, ενώ, όταν τον ζωγραφίζουν από τη στεριά πρέπει πίσω του να φαίνονται η Σαλαμίνα και η Ψυτάλλεια.

Αυτό ακριβώς συμβαίνει και στις τρεις παρακάτω γκραβούρες που όλες έχουν απεικονίσει το μνημείο του Θεμιστοκλή τον 19ο αιώνα.

Από την θάλασσα:

  Γκραβούρα του 19ου αιώνα. Πίσω από το Θεμιστόκλειο φαίνεται το όρος Αιγάλεω όπως είναι και σήμερα (το Σχιστό). Η κολώνα του τύμβου δεν έχει καμιά σχέση με την κυλινδρική κολώνα στη σχολή ναυτικών δοκίμων. Ούτε υπάρχει ένα τέτοιο όρος πίσω από την Πειραιϊκή.

Από την στεριά:

Γκραβούρα που έφτιαξε ο Rey Etienne από το βιβλίο του “Voyage Pittoresque en Grèce et dans le Levant fait en 1843-1844”. του 1867. Φαίνονται η Ψυτάλλεια και η Σαλαμίνα μετά τον στενό δίαυλο ανάμεσα Θεμιστόκλειο και Ψυτάλλεια. Η γκραβούρα έγινε πριν ο Γερμανός Milchocfer κάνει την λάθος μετάφραση πως ο τύμβος βρίσκεται προς τον Άλκιμο αντί απέναντι από τον Άλκιμο.

Γκραβούρες και πραγματικότητα

 Ο τάφος του Θεμιστοκλή με τις κολώνες και τα ερείπια όπως υπήρχε στον 18ο και 19ο αιώνα και όπως σχεδιάστηκε από τον Sim. Pombardi που τον επισκέφτηκε. Φαίνονται και εδώ σαν φόντο η Ψυτάλλεια και η Σαλαμίνα.

 Το τοπίο που βρίσκεται πίσω από τον τάφο του Θεμιστοκλή ταιριάζει απόλυτα με το πλαίσιο που φαίνεται και στις γκραβούρες των Πομπάρντι και Ρε-Ετιέν στα μέσα του 19ου αιώνα

***

Και στις τρεις γκραβούρες (Πομπάρντι, Τάδε και Ετιέν Ρε) φαίνεται ολοκάθαρα από το τοπίο (φόντο η Σαλαμίνα και η Ψυτάλλεια) ότι το μνημείο του Θεμιστοκλής είναι τοποθετημένο στον χώρο όπου κτίστηκε αργότερα το εργοστάσιο Λιπασμάτων.

Εκείνο που έχει σημασία και που σχετίζεται και με τις γκραβούρες είναι ότι σε όλη τη διάρκεια των χρόνων που πέρασαν και παρά το γεγονός ότι οι Γερμανοί αρχαιολόγοι είχαν υποθέσει ότι ο τάφος του Θεμιστοκλή πρέπει να βρισκόταν κάπου στην Πειραϊκή (στη θέση Ξυλοφάναρο υπολόγιζαν), ωστόσο ανελλιπώς η περιοχή κοντά στον κάβο Κράκαρη ονομαζόταν “Τάφος του Θεμιστοκλή”, πράγμα που φαίνεται και παρακάτω από γραπτές αναφορές. Δεν ήταν παράξενο λοιπόν που οι γραφίστες πήγαιναν στην περιοχή που ονομαζόταν “Τάφος Θεμιστοκλέους” και εκεί ζωγράφιζαν τα ερείπια που έβρισκαν ως “Ερείπια του μνημείου του Θεμιστοκλή”.