 |
| Η Αφροδίτη της Μ'ήλου |
Συνεχίζοντας την
Ιστορία της Δραπετσώνας, μετά τα δημοσιεύματα
Α) για την Ηετιώνεια
Πύλη (Καστράκι)
Β) για την αρχαιότητα
και τον ρόλο της Ηετιώνειας στον Πειραιά
Γ) για την καταστροφή
του Πειραιά μέχρι το σύγχρονο κράτος
Θα δημοσιεύσουμε τώρα
τα εξής:
Δ) για το Ιερό της
Αφροδίτης (Αφροδίσιο) και το Θεμιστόκλειο
Ε) για την προέλευση
του ονόματος της Δραπετσώνας
Ζ) για τους αιώνες της
εγκατάλειψης και σαν συνοικία του Πειραιά
Η) για τη συγκρότηση
της σύγχρονης Δραπετσώνας
Ξεκινάμε με το (Δ), το
Αφροδίσιο.
Τα αποσπάσματα είναι
πάντα από το ανέκδοτο ακόμα βιβλίο των Γιώργου Χατζόπουλο, Γιώργου Τσιρίδη με
τίτλο “Από τον Πόντο και τη Μικρασία ως τον Πειραιά … εδώ στη Δραπετσώνα”. Η
Ένωση Ποντίων Πειραιά έχει αναλάβει να το εκδώσει μέχρι το τέλος του έτους.
Το Ιερό της Αφροδίτης (Αφροδίσιο)
Στο Κονώνειο τείχος, στην Ηετιώνεια
Πύλη, βρέθηκαν δύο επιγραφές. Οι επιγραφές αυτές γράφουν τα εξής:
1η:
«ΕΠ’ ΕΥΒΟΥΛΙΔΟ ΑΡΧΟΝΤΟΣ ΑΠΌ ΤΟ ΣΗΜΕΙΟ
ΑΡΞΑΜΕΝΟΝ ΜΕΧΡΙ ΤΟ ΜΕΤΩΠΟ ΤΩΝ ΠΥΛΩΝ ΤΩΝ ΚΑΤΆ ΤΟ ΑΦΡΟΔΙΣΙΟΝ ΕΠΙ ΔΕΞΙΑ ΕΞΙΟΝΤΙ
Γ[Η]ΗΗΓ[Δ]ΔΔΔΔ ΜΙΣΘΩΤΗΣ ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ ΒΟΙΩΤΙΟΣ ΑΥΤΉ ΠΡΟΣΑΓΩΓΗ ΤΩΝ ΛΙΘΩΝ»
2η:
«ΕΠΙ ΔΙΟΦΑΝΤΟ ΑΡΧΟΝΤΟΣ ΣΚΙΡΟΦΟΡΙΩΝΟΣ
ΜΗΝΟΣ ΕΣ ΤΑ ΚΑΤ’ ΗΜΕΡΑΝ ΕΡΓΑ ΖΕΥΓΕΣΙ ΤΟΥΣ ΛΙΘΟΥΣ ΑΓΟΥΣΙ ΜΙΣΘΟΣ/ ΗΓ[Δ]
Δ/ΣΙΔΗΡΙΩΝ ΜΙΣΘΟΣ Γ[Δ]»
Στην 1η επιγραφή αναφέρεται σαφώς ότι
εκτελέστηκαν κάποιες εργασίες –κατασκευές (επισκευές πιθανώς) που έγιναν στο
τείχος κοντά στο Αφροδίσιο.
Με βάση αυτό το απ’ ευθείας
ανασκαφικό εύρημα αλλά και από περιγραφές αυτόπτων μαρτύρων περιηγητών της
αρχαίας εποχής, γνωρίζουμε ότι δίπλα στην Ηετιώνεια Πύλη βρισκόταν το Ιερό της
Αφροδίτης, το Αφροδίσιο.
Ο ναός πρέπει να βρισκόταν στο σημείο
όπου σήμερα είναι ο ΟΣΕ (Σταθμός Λαρίσης) και ένα τμήμα του εκεί που είναι ο
χώρος «Καστράκι» και όπου παλιότερα βρισκόταν ο χώρος του τελωνείου του
Πειραιά.
 |
| Η γέννηση της Αφροδίτης, πίνακας του Μποτιτσέλι |
Αναφορές στο Αφροδίσιο γίνονται στον
Αριστοφάνη (στο έργο του «Ειρήνη»), στον Παυσανία κλπ. Οι αναφορές των αρχαίων
αποδίδουν την ίδρυση του Αφροδίσιου είτε στον Θεμιστοκλή για την νίκη στη
Σαλαμίνα, είτε στον Κόνωνα για τη νίκη του στην Κνίδο (στα παράλια της Μικράς
Ασίας) όπου υπήρχε περίφημος ναός της Αφροδίτης. Πιθανό είναι να προϋπήρχε ναός
της Αφροδίτης που ενισχύθηκε με αφορμή αυτές τις νίκες.
Πάντως δεν βρέθηκε κανένα θεμέλιο του
ναού ως τώρα πράγμα που δείχνει ότι οι καταστροφείς του το εκθεμελίωσαν για να
το κάνουν να μην φαίνεται καν η ύπαρξή του. Κάποια πιθανά ερείπια που έχουν
απομείνει τα σημειώνει ο κ. Σταϊχάουερ που έκανε την ανασκαφή της Ηετιώνειας
Πύλης.
Η μη ύπαρξη βαριών κατασκευών πάντως
ενισχύεται από το γεγονός ότι τα Ιερά της Αφροδίτης ήταν συνήθως κήποι και μέρη
με κήπους βασικά χωρίς βαριές κατασκευές. Αν είναι έτσι, τότε η περιοχή αυτή
της σημερινής Δραπετσώνας θα πρέπει να ήταν ένας παράδεισος. Τα Αφροδίσια ήταν
τόποι ιεροί που χρησίμευαν και για θεραπευτικούς σκοπούς για όσους δεν
μπορούσαν να βρεθούν σε πραγματικά φημισμένους χώρους όπως οι Δελφοί, η
Σαμοθράκη κλπ. Και το τοπίο μέσα και γύρω από τον Ναό ήταν πάντα φροντισμένο
ώστε να είναι θαυμάσιο και να βοηθά στους προσερχόμενους να ηρεμήσουν και να
βρεθούν κοντά στους θεούς, δηλαδή τη φύση.
Με την επιβλητική Ηετιώνεια Πύλη,
τους μεγαλοπρεπείς τύμβους και τραπεζώνες (τάφους- μνημεία ηρώων) ερείπια των
οποίων υπήρχαν διάσπαρτα μέχρι πρόσφατα σε όλη την περιοχή, και με το λιμάνι
από τη μια και τα στενά της Σαλαμίνας από την άλλη, η Δραπετσώνα πρέπει να ήταν
μια υπέροχη πόλη-τοποθεσία στην αρχαιότητα.
