Η Δραπετσώνα, συνοπτικά, από την Αρχαιότητα μέχρι το νέο Ελληνικό Κράτος

Μεσαίωνας και Τουρκοκρατία

Συνεχίζοντας τη συνοπτική εξιστόρηση των παθών αυτού του τόπου, της Δραπετσώνας σαν τμήματος του Πειραιά και της Αθήνας, θα δούμε ότι η παρακμή έρχεται σταδιακά από τον καιρό της αποθέωσης (5ος πΧ αι.} μέχρι την ολοκληρωτική καταστροφή (400 μΧ) και ο Πειραιάς ολόκληρος μένει ακατοίκητος ουσιαστικά για 1.500 περίπου χρόνια. Μαζί του και η Δραπετσώνα. (από το βιβλίο "Από τον Πόντο και τη Μικρασία, εδώ στον Πειραιά ... στη Δραπετσώνα")

Η ΕΡΗΜΩΣΗ

Ο Αρχαίος κόσμος συνέχισε να εμπνέεται από τον ελληνικό πολιτισμό και το ελληνικό πνεύμα για πολλές εκατονταετίες μετά την παρακμή της Αρχαίας Ελλάδας, καθώς η παρακμή ήταν κυρίως στρατιωτική και όχι σε επίπεδο πολιτισμού. Οι Ρωμαίοι κατακτητές συνέχισαν να μεταδίδουν τον ελληνικό πολιτισμό τουλάχιστον μέχρις ότου αποδέχτηκαν τον Χριστιανισμό οπότε μεταστράφηκαν εναντίον κάθε τι του ελληνικού και πολέμησαν την αρχαία θρησκεία.

Σε όλα αυτά τα χρόνια, ο Πειραιάς και μαζί του η Τραπεζώνα, η σημερινή Δραπετσώνα, παρήκμαζαν σταδιακά αλλά διατηρούσαν τη λάμψη τους. Η οριστική καταστροφή όμως επήλθε ύστερα από επιδρομές.

Η ΜΕΤΑΤΡΟΠH ΠΕΙΡΑΙΑ ΚΑΙ ΔΡΑΠΕΤΣΩΝΑΣ

ΣΕ ΣΧΕΔΟΝ ΑΚΑΤΟΙΚΗΤΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ

Μετά την παρακμή των Αθηνών και του αρχαίου κόσμου, προοδευτικά παρήκμασε και ο Πειραιάς και μαζί του η Ηετιώνια και ο Τραπεζών. Τρεις φορές καταστράφηκε η περιοχή:

· Το 85 π.Χ. από τον Ρωμαίο Σύλλα

· Το 267 μ.Χ. από τους Γότθους

· Το 395 μ.Χ. από τους Ρωμαίους του Ανατολικού Ρωμαϊκού Κράτους που έστειλαν για την εκτέλεση της καταστροφής τους Γότθους και πάλι.

Το ξερίζωμα της αρχαίας ελληνικής θρησκείας δεν ήταν καθόλου εύκολο στα μέρη όπου είχε ακμάσει το ελληνικό πνεύμα, έτσι η αλλαγή των καιρών συνοδεύτηκε με καταστροφές και δηώσεις που έπληξαν την πόλη της Αθήνας και μαζί της τον Πειραιά και τα περίχωρά του, όπου βρισκόταν και η Ηετιώνεια– Δραπετσώνα. Βάρβαροι Γότθοι με την πρόφαση του φανατικού χριστιανού, κατέστρεψαν και ισοπέδωσαν κάθε ναό, άγαλμα, έργο τέχνης, τα πάντα. Στόχος των ημιάγριων Γότθων-«χριστιανών» που έφτασαν εδώ ήταν φυσικά η λεηλασία και τα λάφυρα.

Από τον καιρό της ύστερης αρχαιότητας ο Πειραιάς και η Δραπετσώνα μένουν σχεδόν ακατοίκητα μέρη. Η ελάχιστη δραστηριότητα επικεντρώνεται σε ελάχιστα πλοία που έρχονται στον κυρίως λιμένα του Πόρτο Λεόνε όπως λέγεται πλέον ο Πειραιάς και ημιπαράνομα πλοιάρια που φτάνουν στον λιμένα των Φωρών της Δραπετσώνας (που ονομάζεται Κλεφτολίμανο, αυτό σημαίνει εξ άλλου το «Λιμήν Φωρών»).

Το Βυζάντιο –με εξαίρεση κάποιους ελληνολάτρες αυτοκράτορες- δεν είδε ποτέ με καλό μάτι την Αθήνα ή τον Πειραιά και δεν φρόντισε για μια αναγέννηση των πόλεων που τόσο είχαν δοξαστεί στο παρελθόν.

ΤΑ ΠΡΟΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΑ ΧΡΟΝΙΑ

Στην διάρκεια της Τουρκοκρατίας υπάρχουν εμπορικές ανταλλαγές και φτιάχνεται μάλιστα και τελωνείο του Πειραιά, κοντά στο μοναστήρι του Άγιου Σπυρίδωνα. Στην περιοχή που λεγόταν Ηετιώνια και που τώρα είναι ένας λόφος χωρίς όνομα, οι τράπεζες, οι πλάκες δηλαδή των ταφικών μνημείων που είναι παντού διάσπαρτα, θυμίζουν ότι αυτή η περιοχή κάποτε  περιείχε ζωή όπως και θάνατο. Το Πόρτο Λεόνε μετονομάζεται επί το «τουρικότερο» σε Αρσλάν Λιμάνι

Η καταχνιά κράτησε για πολλές εκατονταετίες. Ο Πειραιάς και η Ηετιώνια, που άρχισε να ονομάζεται Ντραπετζόνα και να καταγράφεται έτσι από τους περιηγητές και αυτούς που έφτιαχναν χάρτες τον 17ο και 18ο αι. άρχισε σιγά-σιγά να ξαναμπαίνει στην ιστορία..

Επανάσταση, 18ος και 19ος αιώνας

Βρυζάκης ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΚΑΡΑΪΣΚΑΚΗ

ΣΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ

Στην επανάσταση του 1821 η Δραπετσώνα όπως και ολόκληρος ο Πειραιάς ήταν μέρη ακατοίκητα. Ωστόσο στην περιοχή μας εκτυλίχτηκε ένα μέρος της δράσης του Γεωργίου Καραϊσκάκη όταν αυτός πολιόρκησε την Αθήνα όπου ήταν οχυρωμένοι οι Τούρκοι και μάλιστα πέθανε εδώ (στο Φάληρο) χτυπημένος από σφαίρα στη διάρκεια μάχης.

Για τη σφαίρα αυτή λένε πως ίσως ήταν έργο ενός εχθρού όμως είναι πολύ πιθανό να ήταν το βόλι κάποιου προδότη που ήθελε να ξεμπερδέψει με έναν ήρωα που ήταν απρόβλεπτος και ανυπότακτος σε οποιαδήποτε εξουσία.

Οι κύριες μάχες έγιναν στα Ταμπούρια (Κερατσίνι) και στο Φάληρο, όμως στη Δραπετσώνα εκτυλίχτηκαν και κάποιες φάσεις εκείνης της μάχης όπως αναφέρουν τα σχετικά  γραπτά εκείνης της εποχής.

ΣΤΟΝ ΔΗΜΟ ΠΕΙΡΑΙΑ

Η Δραπετσώνα απετέλεσε τμήμα του Δήμου Πειραιά από το 1834 που αυτός ο δήμος ιδρύθηκε μέχρι το 1951 που αυτονομήθηκε διοικητικά. Στο διάστημα αυτό έγιναν στην Δραπετσώνα οι πρώτες εγκαταστάσεις.

Σφαγεία, Νεκροταφείο, Λοιμοκαθαρτήριο, λιμενικές εγκαταστάσεις, Ναυπηγείο κλπ. ήταν οι δραστηριότητες που υπήρχαν στην περιοχή μας μέχρι την δημιουργία των εργοστασίων στις αρχές του 20ου αι. και την έλευση των προσφύγων το 1922.

Αργότερα, τον 20ο αι., και σαν τμήμα πια του Πειραιά η Δραπετσώνα υπέφερε από εγκατάλειψη. Στέγη απολύτως υποβαθμισμένη (παράγκες), δημόσια έργα ανύπαρκτα (ένας μόνο ασφαλτοστρωμένος δρόμος, δημόσια ουρητήρια κλπ) εκπαίδευση αφημένη βασικά στην ιδιωτική πρωτοβουλία, υγεία ανύπαρκτη, φροντίδα απολύτως καμιά.

Δεν ήταν παράξενο λοιπόν που ένα κίνημα αυτονόμησης δυνάμωσε και κατάφερε τελικά να αποσπάσει τη Δραπετσώνα από τον Πειραιά μετατρέποντάς την σε Δήμο αυτόνομο που μπόρεσε σιγά-σιγά να επουλώσει τις ανοιχτές πληγές της.