Ένα κείμενο που έδωσα για το περιοδικό ΠΟΛΙΤΕΣ και που αναφέρεται στα πάθη της Αριστεράς σήμερα και πάντα είπα να αναρτήσω.
Τον τίτλο του πήρα από ένα άλλο κείμενό μου απαντητικό σε μια αλληλογραφία (πρόσφατη)
Ορθάνοιχτος
και Ανεπίστρεπτος
ο δρόμος της διάσπασης;
Στον
Σύριζα ο κύβος ερρίφθη. Οι ηγετικές
ομάδες αποφάσισαν, ρήξη εδώ και τώρα.
Μόνο που επειδή αυτή η ρήξη κρίθηκε πως
θα είναι τοξική αν συμβεί με τον πραγματικό
αντίπαλο, την νεοφιλελεύθερη Ευρώπη,
γι αυτό προτιμήθηκε το μικρό ατσάλινο
μαχαίρι να το στρέψει ο Σύριζα προς τον
ίδιο τον εαυτό του.
Η
αριστερά έχει παραδόσεις και τις τηρεί
ευλαβικά. Από διάσπαση σε διάσπαση, είδε
τα ποσοστά της να φθίνουν ραγδαία και
αρκέστηκε στον ρόλο του θεματοφύλακα
της ηθικής. Κι ενώ ζούσε στον οικείο
αστερισμό μιας ακόμα διάσπασης το 2010,
ξαφνικά είδε τις δυνάμεις της να
ανέρχονται ραγδαία. Γενεσιουργός αιτία,
βέβαια, της ανόδου των εκλογικών ποσοστών
της ήταν τα μνημόνια του ΠαΣοΚ και της
ΝΔ. Λόγος για να κατευθυνθούν οι ψήφοι
στον Σύριζα και όχι στην ΔημΑρ (από το
αρχικό 17% έναντι 6% του Μαΐου 2012 στο
εκκωφαντικό 36% έναντι 0,6% τον Ιανουάριο
του 2015) ήταν η χαρακτηρισμένη ως “προδοσία”
απόφαση της ΔημΑρ να συμμαχήσει με ΠαΣοΚ
και ΝΔ παίζοντας πριν την ώρα της τον
ρόλο της “κυβερνώσας αριστεράς”. Έτσι
που κατά τραγική επιθυμία της μοίρας
και της τύχης όταν η αριστερά έγινε
πραγματικά κυβερνώσα, η ΔημΑρ είχε χαθεί
από το προσκήνιο.
Είναι
εύκολο αλλά και κάπως απλοϊκό να δει
κανείς και να εκτιμήσει τα πράγματα με
βάση το μνημόνιο-αντιμνημόνιο. Με βάση
αυτό το δίπολο η κοινωνία ζύγιζε -και
ακόμα ίσως εν πολλοίς ζυγίζει- τις
πολιτικές δυνάμεις και τον ρόλο τους.
Θα συμβαίνει όμως αυτό για πάντα;
Είναι
εξ ίσου εύκολο και εξ ίσου απλοϊκό να
ζυγίσουμε τις πολιτικές προτάσεις με
βάση το δίπολο σοβαρότητα- ελαφρότητα.
Ο Σύριζα του 2008 έμοιαζε σχεδόν αναρχικός
και εντελώς αλαφροΐσκιωτος για τους
ψηφοφόρους που επτά χρόνια μετά τον
ψήφισαν και τον αποδέχτηκαν ως τον πιο
αξιόπιστο εκπρόσωπό τους.
Είναι
τέλος παραπλανητικό να δούμε τους χώρους
αριστερά-δεξιά τσιμεντωμένους και
αδιαπέραστους. Όσο εύκολα ένας ψηφοφόρος
του Σαμαρά περνά στο στρατόπεδο του
Τσίπρα ελκυόμενος από ένα σύνθημα (π.χ.
την σεισάχθεια) άλλο τόσο εύκολα ένας
ψηφοφόρος του Τσίπρα θα ψηφίσει τον
Μιχαλολιάκο θεωρώντας ότι μόνο αυτός
είναι πολιτικός που “φοράει παντελόνια”.
Κι όπως τον πρώτο από τους δυο που ανέφερα
δεν τον έπεισε ο Σύριζα αλλά εκείνοι οι
δεξιοί φίλοι του που κατηγορούσαν τον
Σύριζα πως θα “σβήσει” τα δάνεια, έτσι
και τον δεύτερο δεν θα τον έχει πείσει
η Χρυσή Αυγή αλλά η απογοήτευση των
αριστερών φίλων του που θα λένε τον
Τσίπρα προδότη και ίδιο με όλους τους
άλλους. Οι διαδρομές της κάθε μιας ψήφου
είναι περίεργες και εκείνο που κυριαρχεί
είναι περισσότερο οι καραμπόλες παρά
οι ευθείες επιθέσεις πειθούς.
Όλα
αυτά λέγονται για να τονίσουν ότι το
τοπίο είναι ακόμα ρευστό. Δεν έχει ακόμα
σταθεροποιηθεί ένα νέο σκηνικό με τον
Σύριζα στην αριστερή-σοσιαλιστική
πλευρά και τη Νέα Δημοκρατία στην
δεξιά-κεντροδεξιά. Το είδαμε τον Ιούνιο
του 2012 και στις δυο εκλογές του 2015 αλλά
δεν απέκτησε μόνιμα χαρακτηριστικά. Το
Ποτάμι φιλοδοξεί να διεμβολίσει τον
κεντροαριστερό χώρο (μαζί με το δορυφορικό
σε αυτό ΠαΣοΚ και ότι απέμεινε από την
Δημαρ) ενώ στα δεξιά το τοπίο είναι
εντελώς σουρεαλιστικό. Η Νέα Δημοκρατία
φαίνεται σαν ο κυρίαρχος σχηματισμός
αλλά οι ΑνΕλ προτιμούν τον Σύριζα αντί
γι αυτήν και η Χρυσή Αυγή έχει γίνει ο
μισητότερος αντίπαλός της. Με τόσο χύμα
τα πράγματα στην Δεξιά, ο Σύριζα φαίνεται
να έχει πολύ πιο σταθερό περιβάλλον
γύρω του.
Ωστόσο
πρέπει να δεχτούμε πως το βάρος των
πολιτικών αποφάσεων που δέχτηκε ο κάθε
πολίτης αυτής της χώρας στην πλάτη του
τα τελευταία χρόνια ήταν τόσο μεγάλο
και η ποσότητα των πληροφοριών που
δέχτηκε τόσο εντυπωσιακή, που σχεδόν
πια κανείς δεν είναι απληροφόρητος και
κανείς δεν αποφασίζει “ελαφρά τη
καρδία”. Είμαστε πλέον ένα εκλογικό
σώμα πονηρεμένων ψηφοφόρων που δεν
ξεγελιούνται εύκολα.
Μέσα
σε αυτό το κλίμα, ζούμε μια νέα απόπειρα
διάσπασης της αριστεράς. Ο δρόμος γι
αυτήν είναι ανοιχτός και χωρίς δικλείδες
ασφαλείας. Σαράντα περίπου βουλευτές
και πάνω από εκατό μέλη της κεντρικής
επιτροπής είναι τεράστιο νούμερο για
να περνά απαρατήρητο. Και οι απόψεις
ανελαστικές εκ των πραγμάτων. Η μεν
κυβέρνηση έφερε τη νέα συμφωνία-μνημόνιο
στη Βουλή σαν την μόνη λύση ομαλής
διεξόδου από την κρίση, οι δε διαφωνούντες
ψήφισαν ήδη το Όχι, σαν την μόνη λύση
για να αποφευχθεί το αδιέξοδο. Πλήρης
αντίθεση απόψεων που δεν γίνεται να
συμβιβαστούν με κανένα κείμενο και
κανένα τερτίπι διαδικαστικό. Ουσιαστικά
έχει αποκλειστεί κάθε είδος επιστροφής
σε διάλογο. Και, φυσικά, το ποιος στρίμωξε
τον άλλον στο καναβάτσο δεν έχει και
μεγάλη σημασία.
Ο
δρόμος της διάσπασης είναι λοιπόν σχεδόν
ορθάνοιχτος και μάλλον ανεπίστρεπτος.
Το μόνο που μένει να συμφωνηθεί είναι
οι κανόνες. Δεν υπάρχει κανείς λόγος,
δεν είναι ανάγκη, να σκοτωθούν οι
αριστεροί μεταξύ τους αλληλοδιασπώμενοι.
Ας πάρουν βελούδινο διαζύγιο
με εκφράσεις αλληλοκατανόησης και
συμπάθειας. Εξ άλλου το "κόμμα του
κυβερνητισμού"
και το "κόμμα της αντίστασης"
μπορεί να χρειαστεί να συνομιλήσουν
στο μέλλον. Ας
υπάρχει, λοιπόν,
ένα παρελθόν ευγενικής συμπεριφοράς
προς αλλήλους.
