Τετάρτη 20 Ιανουαρίου 2021

Είμαστε, έστω, μια σταγόνα στον Ωκεανό;

Η ζωή είναι μια σταγόνα στον ωκεανό. Και πολύ λέω!

Βλέποντας προς τον μικρόκοσμο, αποτελούμαστε από μόρια, που αποτελούνται από άτομα, και τα άτομα είναι ένας πολύ μικρός πυρήνας με κάποια ηλεκτρόνια, με μάζα σχεδόν μηδενική σε τεράστια απόσταση από τον πυρήνα που γυρίζουν σαν σβούρες. Όλο αυτό το άτομο δεν περιέχει μάζα ούτε στο ένα εκατομμυριοστό του όγκου του. Είναι δηλαδή ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ ΑΔΕΙΟ. Κι εκεί που υπάρχει μάζα, σε αυτό το εκατομμυριοστό, στον πυρήνα, η "μάζα" αυτή είναι εν τέλει κάποια κουάρκς, απειροελάχιστα "σωματίδια" που πιο πολύ δεν υπάρχουν παρά έχουν πραγματική υπόσταση, αφού εν τέλει δεν πρόκειται για κάτι με ύλη αλλά η ουσία τους είναι ότι πρόκειται για ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΕΣ να κινείται κάτι άϋλο. Όσο πάμε στον μικρόκοσμο δεν βρίσκουμε τίποτα. Αν μπορούσαμε να γίνουμε σημείο και να ταξιδέψουμε μέσα μας, μέσα σε οποιοδήποτε "υλικό" σώμα, δεν θα συναντούσαμε ΤΙΠΟΤΑ απολύτως, μόνο τη πιθανότητα σε κάποια σημεία να κινείται κάτι ανύπαρκτο μεν αλλά κινούμενο. 

Αυτό είμαστε, το ΤΙΠΟΤΑ. 

Αν ήθελε κανείς να προσεγγίσει περισσότερο την υφή της υλικής ύπαρξής μας θα έπρεπε να μας φανταστεί σαν τα στοιχεία ενός ονείρου. Το είχα πρωτοδιαβάσει σε ένα βιβλίο του ΔΙΑΜΑΝΤΗ ΦΛΩΡΑΚΗ (λεγόταν "Τα πονοτρόνια κι οι αναρχικοί του απόλυτου"): "Σκεφτείτε έναν αετό. να πετάει στον ουρανό, να ανοίγει τα φτερά του, να κάνει βουτιές στο κενό...." Δεν έχει υλική υπόσταση, αλλά υπάρχει στο μυαλό μας η εικόνα του. Τέτοιες εικόνες είμαστε κι εμείς, όχι μόνο οι άνθρωποι ή το ηλιακό μας σύστημα αλλά το σύμπαν ολόκληρο. Και στο μυαλό ποιανού κυκλοφορούμε; Πες του Θεού να τελειώνουμε.... Για το κάθε είδους άγνωστο έχουμε μια λέξη που ταιριάζει σε όλα: "Θεός!"

Σαν να λέμε δηλαδή, κάποιο ον, άυλο επίσης όπως εμείς, κάνει μια σκέψη. Αυτή η σκέψη δεν είναι παρά μια αρμαθιά αρχικές συνθήκες. Αυτές τις αρχικές συνθήκες εμείς τις λέμε φυσικούς νόμους, και αυτές καθορίζουν ένα Μπιγκ Μπαγκ στην αρχή του χρόνου, λένε πως η βαρύτητα θα έχει αυτή την σταθερά να κανονίζει την εκάστοτε τιμή της, λένε πως αυτή θα είναι η ταχύτητα του φωτός για να χαρακτηρίζει όλη την κίνηση του σύμπαντος, λένε πως ο χρόνος θα τρέχει προς αυτή την κατεύθυνση, λένε πως η σταθερά του Πλανκ θα έχει αυτή την τιμή κτλ. Και αφού το ον που λέγεται "θεός" ονειρευτεί αυτούς τους φυσικούς νόμους και τις αρχικές συνθήκες, αφήνει το σύμπαν να κινηθεί μόνο του για κάποια δισεκατομμύρια χρόνια μέχρι που να διαλυθεί σε μια μεγάλη μαύρη τρύπα με ένα ανάποδο Μπιγκ Μπαγκ ή μέχρι που να διαχυθεί σε μια απέραντη ομοιομορφία μέσα στην οποία δεν θα υπάρχει καμιά αταξία για να ξεχωρίζουμε το ένα γεγονός από το άλλο. Και σε αυτό το τεράστιο όνειρο των άπειρων χρόνων, των άπειρων χώρων και των άπειρων κινήσεων για τις οποίες καταλαβαίνουμε ένα ελάχιστο, ένα ελαχιστότατο μόνο και λειψό μέρος, μέσα σε αυτό ζούμε την εκατόχρονη ή κατά μέσο όρο ογδοντάχρονη ζωή μας. Ένα ΤΙΠΟΤΑ στην κυριολεξία.

Βέβαια εμείς κρατάμε αρχείο πόσα πρωταθλήματα πήρε η ομάδα μας, ποια ήταν ακριβώς η σημασία της εξέγερσης του όχλου την τάδε χρονική στιγμή της ιστορίας, αν η μασέλα του Κρο Μανιόν ήταν μεγαλύτερη από την μασέλα του Αυστραλανθρώπου, αν αγαπούσες περισσότερο την Αννούλα ή την Φωτούλα και ποια αγάπη είχε διάρκεια ή μεγαλύτερο βάθος, για το αν πρέπει να απαγορευτεί το κάπνισμα στις καφετέριες, για την κλήση του τροχονόμου, τα μαλλιά του, τα μπούτια της, τα μάτια του και τα μάτια της, το επίδομα παιδιού, την τιμή του πετρελαίου μπρεντ, τα πίξελ του κινητού κλπ.

Τι γίνεται τώρα; Αφού είμαστε ένα ΤΙΠΟΤΑ μέσα στο απέραντο σύμπαν και αφού δεν αποτελούμαστε από ΤΙΠΟΤΑ άλλο παρά μόνο από κενό και κάτι που το λέμε κίνηση άϋλων μορφών, μήπως λοιπόν ΤΙΠΟΤΑ δεν έχει την ΠΑΡΑΜΙΚΡΗ σημασία;

Τι σημασία έχει η ηθική που αναβρύζει από μέσα μας σαν μετασχηματισμός των κανόνων επιβίωσης ή που έρχεται από έξω μας σαν καταστάλαγμα εμπειριών της συλλογικής μας ζωής; Έχουν καμιά σημασία η αγέλη κι οι κανόνες της όταν είναι αμφίβολη η ίδια η ύπαρξη και της αγέλης και της ηθικής της; Γιατί να "περνάμε καλά" γιατί να αγαπάμε, γιατί να μας νοιάζει το διαδίκτυο ή ο φίλος μας αφού όλα είναι τόσο μικρά και τόσο ασήμαντα και εν τέλει κάτι ακόμα χειρότερο: ΑΝΥΠΑΡΚΤΑ;

Από την άλλη πάλι, τι είναι αυτό το μυαλό που συλλαμβάνει το Σύμπαν, την απεραντοσύνη του, την έννοια του άπειρα μικρού και του άπειρα μεγάλου; Ποιος είμαι "εγώ" ή "εσύ" ή "αυτός"; Αν σε κάποιον κόψουμε το χέρι, λέμε "το χέρι του", άρα το χέρι δεν είναι "αυτός". Όμοια το δικό μου χέρι δεν είμαι εγώ, είναι το "χέρι μου". Ποιανού; Ποιος είναι το "εγώ" που έχει αυτό το χέρι; Τι πρέπει να αφαιρεθεί για να αφαιρεθώ εγώ από το σώμα μου; Είμαι το μυαλό μου; Είσαι το μυαλό σου; Και ποιο μυαλό ακριβώς; Οι συνάψεις, τα νεύρα, το αίμα που τρέχει, οι ηλεκτρικές εκκενώσεις, τι ακριβώς; Όταν τρώμε το μυαλό ενός αρνιού τρώμε το αρνί ή απλά ένα μέρος του όπως τρώμε το πόδι του ή τον πατσά του; Κι αν το μυαλό δεν είναι ακριβώς η ΥΛΙΚΗ ΥΠΟΣΤΑΣΗ του οργάνου, τότε ποιο είναι το μυαλό και ποιος είναι ο "εγώ" ο "εσύ" κλπ. Είμαστε ένα, επίσης, άυλο όνειρο που επικάθεται πάνω σε αυτό το όργανο που λέμε μυαλό; και ποιο όνειρο, ποιανού;

Το απέραντο σύμπαν των βιβλίων μας και των μικροσκοπίων ή των γιγάντιων τηλεσκοπίων μας είναι άραγε πιο απέραντο από το τεράστιο σύμπαν των μυρμηγκιών; Τεράστιο φυσικά αφού κι αυτά με τον τρόπο τους έχουν συλλάβει το άπειρο που εκτείνεται μακριά από τη φωλιά τους, που προκαλεί ανεξήγητα φαινόμενα και που μοιάζει να μην έχει αρχή ούτε τέλος άσχετα από τις μυρμηγκικές ιδέες περί ενός δημιουργού-θεού που έχει καρφωμένα στο δικό του μυαλό το κάθε ταπεινό μυρμήγκι. Και το ίδιο φαντάζομαι θα συμβαίνει με τα ποντίκια που κι αυτά χρειάζονται τον Θεό τους για να απλοποιήσει την έννοια του άπειρου που κι αυτά με το δικό τους μυαλό συνέλαβαν και έχουν καταγράψει στη δική τους βικιπέδια.

Πριν από καιρό θυμάμαι που η γυναίκα ενός φίλου και συναδέλφου μου είχε πάθει εγκεφαλικό. Δεν ήταν ούτε πενήντα και πίστευε ότι θα ήταν πάντα νέα, πάντα υγιής, πάντα δυνατή για να πληρώνει τα δάνεια, να κτίζει εξοχικά, να κουμαντάρει τον φίλο μου και το σπίτι τους. Πήγα να δώσω αίμα γιατί το χρειαζόταν. Όσο κι αν το ήξερα, πηγαίνοντας στο Κρατικό, ότι όλα είναι ανύπαρκτα και πως ό,τι αντιλαμβανόμαστε σαν πρόβλημα ή σαν αρρώστια δεν είναι παρά ένα Όνειρο κάποιου απίθανου όντος χωρίς υλική υπόσταση επίσης, ωστόσο εκείνη τη στιγμή το πιο σημαντικό νέο ήταν πως η γυναίκα του Βασίλη κινδύνευε. Από τότε, η γυναίκα του κι ο Βασίλης πέθαναν κι οι δυο. Πέρασαν στην "πραγματική" ανυπαρξία. Κανείς δεν ανησυχεί πια γι αυτούς.