Ποιο θα είναι το μέλλον;

Όσο και να θέλω να το ξορκίσω, δεν με αφήνει εκείνο σε ησυχία. Πάμε στα τρία κύρια ερωτήματα που εγείρονται για την εποχή που η υγειονομική κρίση θα μας αφήσει ήσυχους να ζήσουμε:

1.- Θα ανακάμψει ο τουρισμός και πότε;  
Δεν είναι στο χέρι μας. Όσο "έτοιμοι" κι αν εμφανιστούμε εμείς (ασφαλής χώρα, καλές τιμές κτλ.) θα πρέπει και οι άλλοι (οι τουρίστες) να ξεκινούν από μια επίσης ασφαλή χώρα και να διαθέτουν εκτός από εισόδημα και όρεξη για ταξίδια. Αυτό το τελευταίο θα είναι ίσως το πιο δύσκολο. 

2.- Θα ξεκινήσει η Ναυτιλία; 
Ως γνωστόν η Ελλάδα εξαρτάται κατά μεγάλο μέρος από αυτήν. Τα φορτία όμως που μεταφέρονται δεν είναι ελληνικά, είναι παγκόσμια. Πρέπει να υπάρχει προσφορά και ζήτηση για να χρειαστούν οι μεταφορές. Ούτε κι αυτό, λοιπόν, είναι στο χέρι μας.

3.- Θα πράξει τα δέοντα η κυβέρνηση;  
Θα κάνει δηλαδή ό,τι χρειάζεται για να ενισχύσει την ζήτηση (εισοδήματα, επιδόματα κτλ) και την παραγωγή (απ' ευθείας επιχορηγήσεις κι όχι δάνεια); Ας πούμε ότι θα τα κάνει, πιστεύω ότι θέλει να τα κάνει. Δυστυχώς και πάλι δεν είναι στο χέρι μας γιατί εμείς δεν κόβουμε χρήμα, πρέπει να το κόψει (ευρωομόλογο) η ΕΚΤ και η ΕΕ. Θα το κάνουν;

Με το 20% του ΑΕΠ μας να εξαρτάται ευθέως από τον Τουρισμό και την Ναυτιλία, και χωρίς δικά μας νομισματικά εργαλεία, είναι φανερό ότι θα περάσουμε δύσκολα τον κάβο. Η ύφεση από το οικονομικό κεφαλοκλείδωμα τόσων μηνών είναι βέβαιη, η ανάκαμψη όμως δεν είναι. Ζητούμενο είναι κι εξαρτάται από πολλά. Βρισκόμαστε στην κόψη ενός ξυραφιού χωρίς προστατευτικό δίχτυ ασφαλείας.

Διαχείριση της κρίσης δεν είναι τα μέτρα που παίρνονται. Αυτά τα ορίζουν ο ΠΟΥ και ο ΕΟΔΥ. Διαχείριση είναι το μετά, η επάνοδος στην κανονικότητα. Ας ελπίσουμε ότι θα τα πάμε καλά κι ότι το διεθνές κλίμα θα είναι ευνοϊκό. Που θα πει να υπάρχουν στον κόσμο ταυτόχρονα τουρίστες διαθέσιμοι, προϊόντα για μεταφορά κι ευρωομόλογο ή ένα υποκατάστατό του.