Πήγα χτες στην εκδήλωση των Κρητών Κερατσινίου-Δραπετσώνας. Τιμούσαν το Αρκάδι, την ηρωική εξέγερση του 1866. Δεκαπέντε χιλιάδες Τούρκοι πολιόρκησαν τους τριακόσιους Κρητικούς που είχαν κι εξακόσια γυναικόπαιδα μαζί τους. Ήταν μία κορυφαία στιγμή της επανάστασης που ξέσπασε το 1866 και που κατεστάλη το 1869 αφού προηγουμένως έδωσε στην Κρήτη τον "οργανικό νόμο". Ο νόμος αυτός ήταν ένα είδος συντάγματος που οδήγησε αργότερα στην αυτονομία και μετά στην ένωση με την Ελλάδα. Ωραίοι οι Κρητικοί, τίμησαν, όπως κάθε χρόνο, την ιστορία τους.
Δυο λόγια παραπάνω για τον ηρωισμό εκείνης της μάχης και του ολοκαυτώματος που την ακολούθησε. Τα αντιγράφω από το "Σαν Σήμερα".
Το πρωί της 8ης Νοεμβρίου άρχισαν οι εχθροπραξίες. Οι Οθωμανοί, παρά τις λυσσαλέες επιθέσεις τους, δεν κατάφεραν να καταλάβουν τη Μονή την πρώτη μέρα. Το βράδυ ζήτησαν ενισχύσεις και μετέφεραν ένα μεγάλο πυροβόλο από το Ρέθυμνο. Την επομένη, 9 Νοεμβρίου, άρχισε το δεύτερο κύμα της επίθεσης. Νωρίς το απόγευμα γκρεμίστηκε το δυτικό τείχος της Μονής από τις βολές του πυροβόλου και οι επιτιθέμενοι εισέβαλαν στο μοναστήρι, αρχίζοντας τη μεγάλη σφαγή.
Στη μπαρουταποθήκη της μονής γράφτηκε η τελευταία πράξη του δράματος
και μία ακόμα ένδοξη σελίδα της ελληνικής ιστορίας. Ο Κωστής
Γιαμπουδάκης ή κατ' άλλους ο Εμμανουήλ Σκουλάς την ανατίναξε,
σκορπίζοντας το θάνατο, όχι μόνο στους χριστιανούς, αλλά και στους
εισβολείς. Αμέσως μετά, οι Τουρκοκρητικοί και οι Αλβανοί όρμησαν και
κατέσφαξαν όσους είχαν διασωθεί, ενώ έκαψαν τον ναό και λεηλάτησαν τα
ιερά κειμήλια.
Από τους Έλληνες που βρίσκονταν στη Μονή, μόνο 3 ή 4 κατόρθωσαν να
διαφύγουν, ενώ περίπου 100 πιάστηκαν αιχμάλωτοι. Μεταξύ αυτών και ο
Δημακόπουλος, που εκτελέστηκε λίγο αργότερα. Ο ηγούμενος της Μονής
Αρκαδίου Γαβριήλ Μαρινάκης είχε σκοτωθεί πριν από την ανατίναξη της
μπαρουταποθήκης. Οι νεκροί και τραυματίες του Μουσταφά ανήλθαν σε 1.500 ή
σε 3.000, σύμφωνα με κάποιους υπολογισμούς.
Το Ολοκαύτωμα του Αρκαδίου, όπως είχε συμβεί με την καταστροφή των Ψαρών και την Έξοδο του Μεσολογγίου,
συγκίνησε όλο τον χριστιανικό κόσμο κι ένα νέο κύμα φιλελληνισμού
δημιουργήθηκε στην Ευρώπη. Σπουδαίες προσωπικότητες της εποχής, όπως ο
Τζουζέπε Γκαριμπάλντι και ο Βίκτωρ Ουγκώ, πήραν θέση υπέρ του Κρητικού
Αγώνα και ξένοι εθελοντές έσπευσαν να ενισχύσουν από κοντά την
Επανάσταση. Σημαντικές ήταν και οι χρηματικές συνεισφορές από τη Ρωσία
και τις ΗΠΑ, με προεξάρχοντα τον φιλέλληνα Σαμουήλ Χάου.
Ωστόσο η διαμάχη για το ποιος ανατίναξε την μπαρουταποθήκη, δεν έμεινε, απλά, ένα ιστορικό ζητούμενο αλλά έφτασε μέχρι το Συμβούλιο της Επικρατείας.
Αντιγράφω από το ΒΗΜΑ της 21/12/2008:
Στις 24 Απριλίου 1966 ο τότε διευθυντής του Ιστορικού Αρχείου του Νεότερου Ελληνισμού της Ακαδημίας Αθηνών Ελευθέριος Πρεβελάκης (αδελφός του ακαδημαϊκού και λογοτέχνη Παντελή Πρεβελάκη), με δισέλιδο δημοσίευμά του στο «Βήμα» έβαλε «μπουρλότο» στην ιστορική έρευνα, αλλά και στις σχέσεις δύο ιστορικών περιοχών της Κρήτης. Όπως έγραψε τότε ο Πρεβελάκης, το ολοκαύτωμα του Αρκαδίου στις 9 Νοεμβρίου 1866 «κορυφώθηκε στην ανατίναξη της πυριτιδαποθήκης από τον Κωνσταντίνο Γιαμπουδάκη ή από τον Ανωγειανό δάσκαλο Εμμανουήλ Σκουλά, όπως το θέλει το δημοτικό τραγούδι». Το φιτίλι που άναψε ο Πρεβελάκης πριν από 39 χρόνια δεν έχει σβήσει ακόμη και στην Κρήτη οι Ανωγειανοί, υπέρμαχοι της θεωρίας ότι ο πυρπολητής του Αρκαδίου ήταν ο Μανώλης Σκουλάς, έχουν φθάσει ως το Συμβούλιο της Επικρατείας. Ο συνταξιούχος δικηγόρος κ. Ευ. Σκουλάς έχει προσφύγει εναντίον του νομάρχη Ρεθύμνης, με την αιτιολογία ότι αρνείται να αποδώσει τιμές «προς τον ανδριάντα του ήρωος πυρπολητού της Μονής Εμμανουήλ Σκουλά ευρισκομένου στα Ανώγεια Κρήτης». Οι Ρεθυμνιώτες και οι Αρκαδιανοί από την πλευρά τους, επιμένουν ότι πυρπολητής της Μονής Αρκαδίου ήταν ο Κωνσταντίνος Γιαμπουδάκης. H Ακαδημία των Αθηνών πάντως ως σήμερα εμμένει στην άποψη που είχε διατυπώσει ο Πρεβελάκης το 1966.
Άλλη μια απόδειξη ότι δεν υπάρχει περίπτωση δυο Έλληνες να συμφωνήσουν. Αν είναι περισσότεροι, θα βρουν δυο απόψεις να ακουμπήσουν για να αρχίσει η διαμάχη. Για την οποία τελικά ζητείται από τα δικαστήρια να κρίνουν. Ακόμη και σε ένα κορυφαίο γεγονός εθνικής σημασίας. Φυσικά, καθόλου δεν μειώνεται το γεγονός του ολοκαυτώματος της Μονής Αρκαδίου από τις διαμάχες αυτές. Παραμένει μια στιγμή από τις κορυφαίες του νεοελληνικού έθνους που μέσα από αυτές διαμορφώθηκε και υπάρχει.
