ΑΦΡΟΔΙΣΙΟ Β' [2η δημοσίευση]

[ΣΗΜ.: Σήμερα βλέπουμε: 1.- αποδείξεις για την ύπαρξη του Αφροδίσιου, μέσα από γραπτές αναφορές αρχαίων πηγών, 2.- τον προσδιορισμό του χώρου στον οποίο βρισκόταν και 3.- σχετικά ανασκαφικά ευρήματα που αποδεικνύουν όλα τα παραπάνω.]

 

ΥΠΑΡΞΗ ΤΟΥ ΑΦΡΟΔΙΣΙΟΥ

Οι μαρτυρίες που υπάρχουν αποδίδουν την ίδρυση του Αφροδίσιου σε μεγάλες νίκες της πόλης των Αθηνών. Άλλοι αποδίδουν την ίδρυση στον Θεμιστοκλή, σαν αφιέρωμα για την μεγάλη νίκη στη Σαλαμίνα και άλλοι το αποδίδουν στον Κόνωνα για τη νίκη του στην Κνίδο (στα παράλια της Μικράς Ασίας) όπου υπήρχε ο περίφημος ναός της “Κνιδίας Αφροδίτης”. Βεβαίως είναι ακόμα πιθανό να προϋπήρχε στην περιοχή αυτή κάποιος ναός της Αφροδίτης και να ενισχύθηκε με αφορμή αυτές τις νίκες από τους στρατηγούς που τις πέτυχαν. Είναι λογικό επίσης να πούμε ότι η πόλη του Πειραιά έγινε αστικό κέντρο και πόλη ναυτικών μετά την ναυμαχία της Σαλαμίνας και χάρη στον Θεμιστοκλή, οπότε είναι λογικό να ανεγέρθηκε τότε το Αφροδίσιο. Ως γνωστόν η Αφροδίτη, με τον τίτλο Ευπλοία, στην αρχαιότητα ήταν προστάτιδα των ναυτικών και σε όλα τα λιμάνια υπήρχαν Αφροδίσια.

Τμήματα (πιθανώς) του Αφροδίσιου μέσα στον χώρο του ΟΣΕ

ΓΡΑΠΤΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ

Για την ύπαρξη του Αφροδίσιου Ιερού γίνονται καθαρές αναφορές στο έργο “Ειρήνη” του Αριστοφάνη καθώς και σε έργα του Παυσανία και του Πλουτάρχου. Από τον Αριστοφάνη (“Ειρήνη”) προέρχεται η εξής μαρτυρία:

“Έχει δε ο Πειραιεύς λιμένας τρεις, πάντας κλειστούς. Εις μεν εστιν ο Κανθάρου λιμήν, εν ώ τα νεώρια εξήκοντα. Είτα Αφροδίσιον είτα κύκλω του λιμένος στοαί πέντε”

Ο Γ.Σταϊχάουερ, σχολιάζοντας την πληροφορία αυτή λέει ότι τα νεώρια και το Αφροδίσιο αποτελούσαν τα πιο γνωστά σημεία του λιμένα του Κανθάρου και ότι αυτό επιβεβαιώνεται από επιγραφή της εποχής του Αυγούστου (IG II 1035). Επεξηγούντο στην επιγραφή οι θέσεις των “ψηκτρών” (ταρσανάδων) με βάση τα πιο γνωστά κτίρια του λιμανιού και περιγράφονταν ως εξής: Διαδοχικά από αριστερά (όπου ήταν η Ηετιώνεια) μέχρι δεξιά (όπου ήταν το Εμπόριον) τα σημαντικότερα κτήρια ήταν: Τα Νεώρια, το Αφροδίσιο, οι Στοές. Ο Παυσανίας αναφέρει (για τον Κόνωνα):

“Προς δε τη θαλάσση ωκοδόμησεν Αφροδίτης ιερόν, τριήρεις Λακεδαιμονίων κατεργασάμενος περί Κνίδον”

Λέει λοιπόν ο Παυσανίας ότι το Ιερό το ίδρυσε ο Κόνων σε ανάμνηση της νίκης του στην Κνίδο, γι αυτό και πιθανότατα ήταν ένα ιερό της “ΕΥΠΛΟΙΑΣ ΑΦΡΟΔΙΤΗΣ”.

Ο Πλούταρχος στο έργο του “Βίος Θεμιστοκλή” αναφέρει ότι: “Όθεν και μετά την νίκην απαρχής Αφροδίτης ιερόν ιδρύσατο εν Πειραιεί, ως Αμμώνιος ο Λαμπτεύς εν περί των βωμώ φησί”. Δεν αποκλείεται να έχουν και οι δύο δίκιο με την έννοια ότι ο Θεμιστοκλής ίδρυσε το Αφροδίσιο μετά την εν Σαλαμίνα νίκη του και εν συνεχεία ο Κόνων το επισκεύασε και το επανίδρυσε ως “Ιερόν Ευπλοίας Αφροδίτης” μετά την νίκη του στην Κνίδο.

ΑΝΑΣΚΑΦΙΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ

Για τους αρχαιολόγους, εκείνο που μετρά περισσότερο από οτιδήποτε άλλο στην τεκμηρίωση ενός χώρου ή γεγονότος ως ιστορικού, είναι τα ανασκαφικά ευρήματα. Στην περίπτωση του Αφροδίσιου, εκτός από τις γραπτές αναφορές, υπάρχουν και ανασκαφικά ευρήματα που εντοπίστηκαν στον χώρο ήδη από τα τέλη του 19ου αιώνα και που τα αναφέρει ο κ. Γ.Σταϊχάουερ.

Πέρα, λοιπόν, από τις γραπτές μαρτυρίες, υπάρχει και το σαφέστατο ανασκαφικό εύρημα που αποδεικνύει την ύπαρξη του Ιερού στον χώρο αυτόν.

ΟΙ ΠΛΑΚΕΣ ΤΗΣ ΑΝΑΣΚΑΦΗΣ

ΣΤΟ ΚΑΣΤΡΑΚΙ ΚΑΙ ΤΟ ΑΦΡΟΔΙΣΙΟ

  Οι ανασκαφές που έγιναν στην Ηετιώνεια Πύλη από τον Φουκάρ (Foucart BCH 1887 σελ. 126-138) έφεραν στο φως δυο πλάκες με επιγραφές που χαρακτηρίστηκαν με τα στοιχεία IG II 1656 και IG II 1657 και οι οποίες γράφουν τα εξής:

  

«ΕΠ’ ΕΥΒΟΥΛΙΔΟ ΑΡΧΟΝΤΟΣ ΑΠΌ ΤΟ ΣΗΜΕΙΟ ΑΡΞΑΜΕΝΟΝ ΜΕΧΡΙ ΤΟ ΜΕΤΩΠΟ ΤΩΝ ΠΥΛΩΝ ΤΩΝ ΚΑΤΆ ΤΟ ΑΦΡΟΔΙΣΙΟΝ ΕΠΙ ΔΕΞΙΑ ΕΞΙΟΝΤΙ Γ[Η]ΗΗΓ[Δ]ΔΔΔΔ ΜΙΣΘΩΤΗΣ ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ ΒΟΙΩΤΙΟΣ ΑΥΤΉ ΠΡΟΣΑΓΩΓΗ ΤΩΝ ΛΙΘΩΝ» (IG II 1657)

Εδώ αναφέρεται ότι στο Αφροδίσιο εκτελέστηκαν κάποιες εργασίες, ίσως κάποιες επισκευές. Όλα αυτά έγιναν στο τείχος που βρέθηκαν οι πλάκες και επομένως εκεί κοντά ήταν το Αφροδίσιο. Αναφέρεται η εποχή (επί Ευβουλίδου άρχοντος) ο εργολάβος (Δημοσθένης από Βοιωτία), τα υλικά (λίθοι) και το ποσό που πήρε ο μισθωτής.

 

«ΕΠΙ ΔΙΟΦΑΝΤΟ ΑΡΧΟΝΤΟΣ ΣΚΙΡΟΦΟΡΙΩΝΟΣ ΜΗΝΟΣ ΕΣ ΤΑ ΚΑΤ’ ΗΜΕΡΑΝ ΕΡΓΑ ΖΕΥΓΕΣΙ ΤΟΥΣ ΛΙΘΟΥΣ ΑΓΟΥΣΙ ΜΙΣΘΟΣ/ ΗΓ[Δ] Δ/ΣΙΔΗΡΙΩΝ ΜΙΣΘΟΣ Γ[Δ]» (IG II 1656)

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Ο Πωλ-Φρανσουά Φουκάρ (Paul-François Foucart, 15 Μαρτίου 1836 – 19 Μαΐου 1926) ήταν ένας Γάλλος αρχαιολόγος με ειδίκευση στην επιγραφολογία, γνωστός για τις έρευνές του αναφορικά με τα Ελευσίνια Μυστήρια. Υπήρξε πατέρας του αιγυπτιολόγου Ζωρζ Φουκάρ (από Βικιπέδια).

**************************

ΣΗΜ. Στην επόμενη 3η δημοσίευση για το Αφροδίσιο θα δούμε τα πιθανά ερείπια του και α ευρήματα των τελευταίων ανασκαφών του 1997-2001. Θα δούμε και τι πρέπει να γίνει για τον χώρο αυτόν.

 

ΑΦΡΟΔΙΣΙΟ Α' [1η δημοσίευση]

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Το Αφροδίσιο δεν το γνωρίζουν πολλοί. Ισως να μην το γνωρίζει και κανένας από το ευρύ κοινό και τους κατοίκους του Πειραιά, πλην ελαχίστων. Επομένως αυτές οι δημοσιεύσεις είναι και κάτι σαν εισαγωγή σε ένα καινούργιο θέμα.

Στην σημερινή πρώτη μας δημοσίευση για το Αφροδίσιο παρουσιάζουμε γενικά τον χώρο και λίγα λόγια για την Αφροδίτη και τα Αφροδίσια. Από την επόμενη θα παραθέσουμε τα στοιχεία που αποδεικνύουν την ύπαρξη του ΑΦΡΟΔΙΣΙΟΥ, και θα δώσουμε γραπτές αναφορές και μαρτυρίες γι αυτό. Στη συνέχεια θα δώσουμε τα ΑΝΑΣΚΑΦΙΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ και τις πλάκες που βρέθηκαν στην ανασκαφή που έγινε το 1887 στο Αφροδίσιο. Θα δούμε τα πιθανά ερείπια του Αφροδίσιου και τι έδωσαν οι τελευταίες ανασκαφές του 1997-2001. Θα κάνουμε και μια αναφορά στον αείμνηστο Γιώργο Μαρκόπουλο που ασχολήθηκε ερασιτεχνικά με το θέμα και ανέδειξε πολλά ενδιαφέροντα στοιχεία για την περιοχή.

 ************************

Το Αφροδίσιο

Τα Ιερά της Αφροδίτης ήταν Τόποι λατρείας, Τόποι Αναψυχής, Τόποι Θεραπείας. Ένα τέτοιο Ιερό της Αφροδίτης υπήρχε στον χώρο μεταξύ του Σταθμού Λαρίσης και της Ηετιώνειας Πύλης

Η ΘΕΑ ΑΦΡΟΔΙΤΗ

Η Αφροδίτη και ο έρως

Η Αφροδίτη κατά την αρχαία ελληνική μυθολογία και θρησκεία είναι η θεά του έρωτα, της ομορφιάς, της σεξουαλικότητας, της ηδονής και της τεκνοποίησης.

Παρόλο που οι εκδιδόμενες γυναίκες θεωρούσαν την Αφροδίτη προστάτιδά τους, η δημόσια λατρεία της ήταν σοβαρή, ιεροπρεπής και απέριττη (από την Βικιπέδια)

Το Ιερό της Αφροδίτης

Στην αρχαιότητα η θεραπεία του σώματος και η ανάρρωση από τις διάφορες παθήσεις γινόταν στα Ασκληπεία που ήταν ένα είδος θεραπευτηρίων κάτι σαν τα σημερινά νοσοκομεία. Η περιποίηση του ασθενούς γινόταν όχι μόνο με βότανα ή χειρουργικές επεμβάσεις αλλά και με την εξασφάλιση συνθηκών ψυχικής ανάτασης. Γι αυτό και τα θεραπευτήρια εκείνης της εποχής ήταν σχεδόν Ιερά αφιερωμένα στους θεούς.

Τα Αφροδίσια ήταν ησυχαστήρια με πράσινο, νερά και χώρους αναψυχής για την θεραπεία της ψυχής κυρίως.

Υπολείμματα του Αφροδίσιου που βρίσκονται μέσα στον σταθμό Λαρίσης Λαρίσης και χρησιμεύουν σχεδόν σαν δοχεία απορριμμάτων όσο δεν τα φροντίζει η αρχαιολογική υπηρεσία

Ήταν δύο ή ένα τα Αφροδίσια του Πειραιά;

Μεταξύ αυτών των Ιερών, τα Αφροδίσια ήταν πολύ γνωστά και δημοφιλή. Ήταν ευρέως διαδεδομένα σε ολόκληρο τον ελληνικό κόσμο. Στον Πειραιά υπήρχε τέτοιο Ιερό της Αφροδίτης και είναι πιθανό μάλιστα να υπήρχαν δύο. Αν ήταν πράγματι δύο, τότε το ένα θα βρισκόταν στο ανατολικό μέρος του λιμένα του Κανθάρου, εκεί που σήμερα είναι ο Άγιος Νικόλαος και το άλλο θα βρισκόταν στην δυτική ακτή του Κανθάρου, στην περιοχή της Δραπετσώνας. Εκεί βρίσκεται σήμερα ο Σταθμός Λαρίσης και η “Ανάπλαση Καστρακίου” ο χώρος δηλαδή από τον σταθμό και το αναψυκτήριο του Δήμου μέχρι την Ηετιώνεια Πύλη.

Δεν γνωρίζουμε, φυσικά, για ποιο λόγο αποφάσισαν οι αρχαίοι Αθηναίοι (και οι Πειραιώτες τότε Αθηναίοι ήταν) να δημιουργηθούν δύο ιερά της ίδιας θεάς στο ίδιο λιμάνι (του Κανθάρου) το ένα στη μια και το άλλο στην απέναντι πλευρά. Είναι πιθανό να πρόκειται για λανθασμένη αρχικά υπόδειξη του Αφροδίσιου στην περιοχή όπου σήμερα είναι ο Άγιος Νικόλαος και τον εν συνεχεία προσδιορισμό του στην απέναντι ακτή της Δραπετσώνας χωρίς να αποκατασταθεί το αρχικό λάθος. Εμάς εδώ μας ενδιαφέρει το Ιερό της Αφροδίτης που υπήρχε στην πλευρά της Δραπετσώνας για το οποίο υπάρχει και ανασκαφικό εύρημα που στηρίζει την ύπαρξή του.

Τέτοια λάθη ήταν συνηθισμένα σε περασμένους αιώνες. Όλα τα προσδιόριζαν στον κεντρικό Πειραιά κι αγνοούσαν την απέναντι Ηετιώνεια Ακτή. Το πιο μεγάλο τέτοιο λάθος έγινε στην περίπτωση του Θεμιστόκλειου που, ακόμα, κάποιοι το αναζητούν στη απέναντι ακτή, στη σχολή ναυτικών δοκίμων παρά τις αποδείξεις που παρουσιάστηκαν ήδη από το 1906. Αφού ένα τέτοιο μνημείο το τοποθετούσαν λανθασμένα, δύσκολο θα ήταν να το πράξουν και για ... ένα Αφροδίσιο;

************************

Θα συνεχίσουμε αύριο με την δεύτερη δημοσίευση για το Αφροδίσιο.

Κινητοποίηση για τα απορρίμματα

ΕΠΙΤΥΧΗΣ Η ΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗ

ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΠΟΚΛΕΙΣΜΟ ΤΟΥ ΣΧΙΣΤΟΎ

 Οι Δημοτικοί Σύμβουλοι, εργαζόμενοι του Δήμου κι άλλοι (μεταξύ των οποίων ισχυρή αντιπροσωπεία του ΣΥΡΙΖΑ με πανό και δύο βουλευτές του, ο Ραγκούσης κι ο Αλεξιάδης) βρέθηκαν σήμερα το πρωί στις 6 το πρωί στο Σχιστό.

Έκλεισαν την είσοδο στα απορριμματοφόρα που έφερναν (άκαρπα βεβαίως) τα σκουπίδια των γύρω δήμων. Στόχος ήταν να φανεί ότι το Κερατσίνι και η Δραπετσώνα δεν αντέχουν άλλο να είναι ο σκουπιδότοπος του λεκανοπεδίου.

Εξήντα χρόνια αρκετά. Εξήντα χρόνια μόνο η Φυλή και το Σχιστό φορτώνονται το σκουπίδι της Αττικής. Η Δραπετσώνα και το Κερατσίνι φορτώνονται επίσης τα λύματα (Ψυτάλλεια), τα πετρέλαια, τα απόβλητα των πλοίων, τα τσιμέντα, την Κόσκο και πιο παλιά τα Λιπάσματα την ΔΕΗ κτλ. Φτάνει πια.

Σε σχέση με τα απορρίμματα το δημοτικό Συμβούλιο της πόλης αποφάσισε ομόφωνα:

- Καμία μονάδα διαχείρισης απορριμμάτων με οποιαδήποτε μορφή στο Σχιστό.

- Κανείς νέος Σταθμός Μεταφόρτωσης Απορριμμάτων στο Σχιστό.

- Kαμία ΣΔΙΤ.

Το ομόφωνο ψήφισμα καταλήγει:

«Καλούμε την Κυβέρνηση και την Περιφέρεια να λάβουν σοβαρά υπόψιν τις αποφάσεις της πόλης και τις διαθέσεις των κατοίκων. Δηλώνουμε προς πάσα κατεύθυνση ότι δεν θα επιτρέψουμε την μεγαλύτερη υποβάθμιση της ζωή μας. Θα συνεχίσουμε!»

Το επόμενο βήμα θα δείχνει την κλιμάκωση του αγώνα.

Τα καλά νέα για Θεμιστόκλειο και Καστράκι

ΠΑΤΑΞΟΝ ΜΕΝ, ΑΚΟΥΣΟΝ ΔΕ!
*************************************

ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΕΙΟ
*******************
Τα καλά νέα από την προχτεσινή συζήτηση στο δημοτικό συμβούλιο ήταν ότι στο Θεμιστόκλειο θα γίνει έργο ανάδειξης του χώρου από την Περιφέρεια. Το έμαθα, το μετάδωσα αμέσως. Ως τώρα είναι μια πληροφορία, το ψάχνω και σύντομα θα μάθω περισσότερα οπότε θα σας πληροφορήσω σχετικά.
Όπως είπε κι ο Θεμιστοκλής, «κτύπα με αν θέλεις, αλλά άκου αυτά που έχω να σου πω». Ας αναδειχθεί το μνημείο κι ας το κάνει όποιος θέλει περισσότερο την δόξα.

ΚΑΣΤΡΑΚΙ
************
Σήμερα έχω τα καλά νέα για το Καστράκι.
Το τοιχίο (εκείνο που ονομάζαμε "τείχος του αίσχους") στην οδό Κανάρη, ΔΕΝ ΘΑ ΓΙΝΕΙ ΤΕΛΙΚΑ. Στη θέση του θα μπει καγκελάκι όπως εκείνο του γειτονικού αρχαιολογικού χώρου.
Σήμερα το πρωί, στην κινητοποίηση για τα απορρίμματα, ο δήμαρχος μου εξήγησε το γιατί. Μου είπε ότι δεν το κάνει επειδή το ζητήσαμε εμείς, αλλά, επειδή οι αρχιτέκτονες του έργου είδαν ότι κάτι που σκέφτονταν να φτιάξουν δεν τους βγαίνει και τελικά άλλαξαν γνώμη και θα γκρεμίσουν το τοιχίο.
Σύντροφοι, μας νοιάζει εμάς για ποιο λόγο θα γκρεμιστεί το τοιχίο του αίσχους; Καθόλου δεν μας νοιάζει. Αρκεί που θα γκρεμιστεί το μπετόν και στη θέση του θα μπει καγκελάκι σαν και του αρχαιολογικού χώρου. «Κτύπα με αν θες αλλά άκουσέ με» είχε πει ο Θεμιστοκλή στον Ευρυβιάδη. Στο Καστράκι θα γίνει εντέλει, αυτό που έπρεπε να γίνει εξαρχής

Θεμιστόκλειο [Δημοσίευση Νο 8]

Το γλυπτό (στήλη και στοιχεία πλοίου) που έστησε ο Δήμος Κερατσινίου-Δραπετσώνας για να αναδείξει το ταφικό μνημείο του Θεμιστοκλή (έργο του θαυμάσιου γλύπτη Πέτρου Γεωργαρίου)

 2014 ΕΝΑ ΓΛΥΠΤΟ ΣΗΜΑΔΕΥΕΙ ΤΟΝ ΧΩΡΟ

  Το 2014 στήθηκε εκεί μια αναμνηστική στήλη που εν μέρει μόνο ικανοποιεί την επιθυμία του Ιάκωβου Δραγάτση και όλων των κατοίκων της περιοχής. Έστω κι έτσι όμως, υπάρχει εκεί μια στήλη που θυμίζει στους προσερχόμενους ότι εδώ βρίσκεται ο τάφος του μεγάλου ανδρός. Πάνω στη στήλη αναγράφονται τα εξής:

 ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΗΣ

ΔΗΜΟΣ ΚΕΡΑΤΣΙΝΙΟΥ-ΔΡΑΠΕΤΣΩΝΑΣ

480 πΧ   ΝΑΥΜΑΧΙΑ

 1827      ΤΑΜΠΟΥΡΙΑ

1944      ΗΛΕΚΤΡΙΚΗ

ΤΟ ΑΙΜΑ ΤΩΝ ΠΡΟΓΟΝΩΝ ΜΑΣ 

ΦΩΤΙΖΕΙ ΤΗ ΜΑΝΑ ΓΗ

ΤΙΜΑΜΕ ΤΟΥΣ ΗΡΩΕΣ ΜΑΣ

ΣΥΝΕΧΙΖΟΥΜΕ ΤΟΝ ΑΓΩΝΑ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΛΕΥΤΕΡΙΑ

2018 Η ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ

Με έργο του δήμου από τον κάβο Κράκαρη ως το Θεμιστόκλειο αποδόθηκε στους πολίτες η λωρίδα της παραθαλάσσιας ζώνης και το μνημείο

 ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ

Ο Δήμος κινείται -μαζί με την Περιφέρεια- για την αγορά ή απαλλοτρίωση ολόκληρου του εργοστασίου Λιπασμάτων που ανήκει στην Εθνική τράπεζα. Η αλλαγή ιδιοκτησίας θα σημάνει νέα εποχή για το μνημείο και όλη την περιοχή.

Προς το παρόν, έχουν υλοποιηθεί παλιές σκέψεις για την ανάδειξη του Θεμιστόκλειου με κατασκευή δρόμου από τον Κράκαρη ως το μνημείο, πλακόστρωση, φωτισμό, πράσινο, παιδικές χαρές κλπ., Τα σχέδια αυτά ήταν κάποτε μακρινά όνειρα. Το σχέδιο του δήμου είναι ευρύτερο. Περιλαμβάνει όλη την έκταση της τέως βιομηχανική ζώνης. Ήδη έχει γίνει από την Περιφέρεια κι ένας διεθνής αρχιτεκτονικός διαγωνισμός ιδεών. Μειονέκτημα των νέων σχεδίων είναι ότι δεν προβλέπουν καμιά ανάδειξη του Θεμιστόκλειου ως μνημείου αλλά μόνο ως ιστορικού, γενικά, χώρου.

Ο τύμβος, η σύγχρονη τιμητική στήλη και το κουφάρι του υαλουργείου με το φουγάρο των λιπασμάτων κάτω από βαριά σύννεφα. Αυτό είναι το τοπίο σήμερα στο Θεμιστόκλειο, όσο η αρχαιολογική υπηρεσία δεν το υιοθετεί σαν χώρο αρχαιολογικό όπου πρέπει να γίνουν ανασκαφές. .

ΑΙΤΗΜΑ ΣΤΟ ΚΑΣ

Μια και δεν ενδιαφέρθηκε κανείς δημόσιος φορέας, η αναγκαία αίτηση στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο για την κήρυξη του χώρου ως αρχαιολογικού (ώστε να γίνει και η σχετική ανασκαφή) έγινε από ιδιώτες. Η απάντηση του ΚΑΣ ήταν “ήξεις αφίξεις ουκ, εν πολέμω θνήξεις” με το κόμμα μετά το “ουκ”. Το ΚΑΣ θεωρεί ότι είναι μεν μνημείο αλλά ... μάλλον είναι φάρος και ... βλέπουμε. Κάποτε στο μέλλον θα το δει. Τα τα επιχειρήματα που συνόδευσαν την αίτηση ούτε καν τα είδε ή τα εξέτασε. Το ΚΑΣ έχει άλλα πράγματα πιο ενδιαφέροντα να δει, καθώς φαίνεται. Έχει να στρώσει τσιμέντο στην Ακρόπολη και να θάψει τα αρχαία στη Θεσσαλονίκη, με εμάς θα ασχολείται;  ... Κι ο δήμος δεν γίνεται ο επισπεύδων όπως θα όφειλε απέναντι στην πόλη και την ιστορία.

Γενικά, η πόλη μας πρέπει να αναδείξει το μνημείο ανασύροντάς το από τον βούρκο στον οποίο το τοποθέτησαν άνθρωποι που τους ένοιαζε η παραγωγή λιπάσματος και το κέρδος και δεν έδιναν δεκαράκι για την ιστορία του τόπου. Σημερινό μόλις νέο (στη σημερινή συνεδρίαση του δημοτικού συμβουλίου) είναι η πληροφορία ότι η Περιφέρεια, που πήρε την αρμοδιότητα να ασχολείται και με αρχαιολογικούς χώρους, σκοπεύει να αναδείξει το Θεμιστόκλειο. 

ΣΗΜ.: με αυτή την 8η δημοσίευση ολοκληρώνουμε την παρουσίαση του Θεμιστόκλειου. Θα ακολουθήσουν κάποια στιγμή δημοσιεύσεις για το Αφροδίσιο, για τον Ταινιόδρομο Κράκαρη και την Ηετιώνεια Πύλη.

Το Θεμιστόκλειο [Δημοσίευση Νο 7]

Η ΣΥΣΚΟΤΙΣΗ ΚΑΙ ΤΟ ΧΡΕΟΣ

Επιτύμβια μαρμάρινη πλάκα του Θεμιστοκλή. Βρέθηκε στην Αίγινα το 1851. Από το μουσείο Ερμιτάζ της Πετρούπολης. Φωτ. Από την Ιστορία της Αρχαίας Ελλάδας του Κέμπριτζ

Η ΣΥΣΚΟΤΙΣΗ 90 ΕΤΩΝ!!

Για όσο καιρό λειτουργούσαν τα Λιπάσματα, το ταφικό μνημείο έμενε περιτοιχισμένο αλλά και καλυμμένο από χώματα, χημικά και απορρίμματα. Οι αρμόδιοι του εργοστασίου διέδιδαν ότι το ταφικό μνημείο είναι …. «φάρος»!!! και ότι ο τάφος βρίσκεται στην απέναντι ακτή, στη Φρεαττύδα. Μπορεί κάποτε να λειτούργησε ο χώρος του μνημείου και σαν φάρος. Στα δυόμιση χιλιάδες χρόνια που μεσολάβησαν, όλα μπορεί να έχουν συμβεί. Και καταφύγιο μπορεί να έγινε και φάρος και χοιροτροφείο κάποιας οικογένειας. Εκείνο που χαρακτηρίζει το μνημείο, όμως, είναι ο βασικός του προορισμός και ο λόγος που κατασκευάστηκε. Κι εδώ οι γραπτές αλλά και ανασκαφικές μαρτυρίες δείχνουν περί τίνος πρόκειται.

Ωστόσο για ενενήντα χρόνια επικρατούσε μια άποψη πολύ βολική για την εταιρεία που είχε τον φόβο της επέμβασης της αρχαιολογικής υπηρεσίας αν συζητιόταν σοβαρά η αλήθεια όπως την είχε αποκαλύψει ο Δραγάτσης, λίγα μόλις χρόνια πριν οι υπεύθυνοι του εργοστασίου αγοράσουν τα οικόπεδα της περιοχής για να κτίσουν το εργοστάσιο. Και φυσικά, δεν θα ήταν δύσκολο να βρουν κρατικούς συνεργάτες για να καλύψουν τα νώτα τους και να συσκοτίσουν την αλήθεια. Τα πρώτα χρόνια του 20ου αιώνα ήταν αρκούντως σκοτεινά για να συμβούν τέτοιες συσκοτίσεις.

Ήταν μια απαράδεκτη και εγκληματική ενέργεια ανθρώπων που δεν νοιάζονταν παρά για τα κέρδη τους. Έσβηναν την ιστορία της πόλης και αν ήταν δυνατόν θα εξαφάνιζαν κάθε ίχνος της. Υπάρχουν όμως τα γραπτά των αρχαίων συγγραφέων, οι παλιοί χάρτες που δείχνουν την ύπαρξη του μνημείου (tombe) και αναφορές ανθρώπων όπως ο Ιάκωβος Δραγάτσης που κατέδειξαν και το μνημείο αλλά και τον ακριβή τόπο στον οποίο βρίσκεται.

 

ΑΝΑΚΗΡΥΞΗ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ ΩΣ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΥ

Ό,τι κι αν λένε τα τοπογραφικά και τα μηχανολογικά διαγράμματα της ΑΕΕΧΠΛ που δείξαμε, ωστόσο οι υπεύθυνοι του εργοστασίου καλλιέργησαν τον μύθο ότι εδώ ήταν απλά ένας φάρος και πως το μνημείο του Θεμιστοκλή βρισκόταν στην απέναντι ακτή της Πειραϊκής. Και ήταν τόσο έντονη και συστηματική η πίεση που ακόμα και σήμερα βρίσκονται κάποιοι “εν αμφιβόλω” μια και δύσκολα μπορούν πια να υπερασπιστούν μια τέτοια άποψη.

Οι αμφιβολίες θα διαλυθούν όταν η αρχαιολογική υπηρεσία εξετάσει σοβαρά το θέμα και πιάσει να διαβάσει επιτέλους τον Ιάκωβο Δραγάτση. Γιατί κάποιοι αρχαιολόγοι έχουν εκφράσει “αμφιβολίες” (τι πιο εύκολο από αυτό;) και διστάζουν ακόμα και να καταπιαστούν με ένα θέμα που θα τους διαψεύσει. Έτσι ο χρόνος περνάει κι η παραδοχή της αρχαιολογικής υπηρεσίας ότι πρέπει στο σημείο αυτό να γίνει ανασκαφή όλο και παίρνει αναβολή.

Τα στοιχεία για να ανακηρυχθεί χώρος αρχαιολογικού ενδιαφέροντος υπάρχουν. Ακόμα και οι χάρτες της εταιρείας δείχνουν τον χώρο όπως τον βρήκαν το 1909 ασχέτως με την τύχη που του επιφύλαξαν οι διοικήσεις του εργοστασίου στη συνέχεια. Ακόμα κι αρχαιολόγος της ΚΣΤ' Εφορίας Πειραιά επισκέφθηκε τον χώρο και πείστηκε πως πρόκειται για μνημείο άξιο ενδιαφέροντος. Κι όμως ακόμα δεν έχουν κινηθεί οι διαδικασίες. Βέβαια, τώρα που ο χώρος πέρασε όλος στην ιδιοκτησία του δήμου, δεν υπάρχει ο παλιότερος φόβος και υπάρχει χρόνος για να αποκατασταθεί η ιστορική αλήθεια.

Είναι πάντως άξιο προσοχής το γεγονός ότι, παρ' όλη την προσπάθεια συσκότισης που γινόταν για να μην έρθει στα μέρη εκείνα η αρχαιολογία, ωστόσο, το 1953, η Εταιρεία Λιπασμάτων ομολογεί ότι εκεί βρίσκεται πραγματικά ο τάφος του Θεμιστοκλή.

Η ΑΝΑΔΕΙΞΗ ΤΟΥ ΜΝΗΜΕΙΟΥ

Όπως αναφέραμε και πιο πάνω δια μακρών πολλά οφείλουν η περιοχή, ο Πειραιάς και η Δραπετσώνα στον ακούραστο ερευνητή της αλήθειας καθηγητή Ιάκωβο Δραγάτση. Με το βιβλίο του “Το Θεμιστόκλειον” (εκδόσεις «Βασιλική Τυπογραφία Παφτάκη-Παπαγεωργίου» 1910), με μιαν ενδελεχέστατη και λεπτομερέστατη μελέτη, ο καθηγητής αποδεικνύει πέραν πάσης αμφιβολίας ότι στον χώρο του, εγκατασταθέντος στη συνέχεια, εργοστασίου βρίσκεται το Θεμιστόκλειο.

Ο Ιακ. Δραγάτσης παραθέτει και χάρτες και φωτογραφίες που δεν αφήνουν την παραμικρή αμφιβολία. Θαυμαστής και ο ίδιος του Θεμιστοκλή αλλά και του άθλου του, γράφει ο Δραγάτσης σε ένα σημείο του βιβλίου του:

«Πάντων δ’ έσχατον, αφ’ ου εφθάσαμεν εις το τέλος του λόγου του περί του Θεμιστοκλέους θα ηδύνατό τις να είπη πόσον αρμόζει η θέσις, όχι μόνον προς τα γεγραμμένα, αλλά και προς αυτό τούτο προ του να ιδρυθεί δηλαδή μνημείον τιμητικόν τοιούτου ανδρός, αλλά και τοιούτου γεγονότος αναμνηστικόν, όχι μόνον διότι ο τόπος, ως είπομεν, απανταχόθεν είνε σύνοπτος, αλλά και διότι κείται εις τόσον καλόν σημείον, ώστε και δια τους εισπλέοντας και δια τους εκπλέοντας και δια πάντα εκείθεν παριόντα και το στενόν της Σαλαμίνος να δεικνύει και το μέγεθος της νίκης του Θεμιστοκλέους να υπομιμνήσκη και το υπέροχον της διανοίας του ανδρός εις τον νουν να επαναφέρει, ου μην αλλά να κείται εκεί προσόψιος άλλων ομοίως εξεχόντων σημείων και μετ’ αυτών να αναπολή εις την μνήμην την όλην εικόνα των εκεί τελεσθέντων»

ΧΡΕΟΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΔΡΑΓΑΤΣΗ

Ο Ιάκωβος Δραγάτσης μας καλεί να κάνουμε αυτό που αρμόζει σε έναν τέτοιον άνδρα όπως ο Θεμιστοκλής και σε ένα γεγονός τόσο σπουδαίο όσο η ναυμαχία της Σαλαμίνας. Να ιδρύσουμε, μας προτρέπει, τιμητικό μνημείο. Κι αυτό να γίνει διότι ο τόπος φαίνεται πολύ καλά από παντού και είναι τόσο καλό σημείο ώστε και οι εισπλέοντες στο λιμάνι και οι εκπλέοντες, κι ο καθένας που θα περνά το στενό της Σαλαμίνας, να βλέπει το μέγεθος της νίκης και να θυμάται το μεγαλείο του ανδρός που ήταν μια αληθινή διάνοια. Και καθώς θα τα βλέπει αυτά, να αναπολεί όλα όσα έγιναν εκεί.

 

Το Θεμιστόκλειο [Δημοσίευση Νο 6]

Στα τοπογραφικά των Λιπασμάτων αναφέρεται το μνημείο ως ΜΝΗΜΕΙΟΝ ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΗ. Το εργοστάσιο που προώθησε την προπαγάνδα περί φάρου κι ότι ο τάφος βρίσκεται απέναντι, γνώριζε τι έκανε και το αποδεικνύουν τα τοπογραφικά που πέρασαν στα χέρια μας όταν το εργοστάσιο έκλεισε. 

Χάρτες του Εργοστασίου Λιπασμάτων

Ωστόσο σε χάρτες του εργοστασίου, τοπογραφικά που περιλάμβαναν μηχανολογικές εγκαταστάσεις και που ήταν εν χρήσει εσωτερικά μόνο στο εργοστάσιο, βλέπουμε πως ομολογείται η παρουσία του μνημείου. Εδώ βέβαια δεν μπορούσαν να λένε ψέματα όμως ποιος είχε πρόσβαση σε αυτά τα στοιχεία; Ιδιαίτερα μάλιστα όταν υπήρχαν πολλοί πρόθυμοι να δουν τον τύμβο σαν ... “φάρο”; Οι παρακάτω χάρτες της εταιρείας δείχνουν ότι το Θεμιστόκλειο βρισκόταν πάντα εκεί, το 1938, το 1953 και το 1996.

ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΚΟ του 1938

Τοπογραφικό της ΑΕΕΧΠΛ του 1938. Στο σημείο του τύμβου αναγράφεται Μνημείο Θεμιστοκλέους (δυσδιάκριτο στη σμίκρυνση αλλά με μεγεθυντικό φακό το βλέπετε. Το δημοσιεύω σαν ντοκουμέντο.)

ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΚΟ του 1953

Τοπογραφικό της ΑΕΕΧΠΛ του 1953. Και εδώ αναφέρεται το “ΜΝΗΜΕΙΟΝ ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΕΟΥΣ”. Και πάλι δυσδιάκριτο (θέλει μεγέθυνση, αλλά ντοκουμέντο)

[Τα ίδια καταγράφονται και σε τοπογραφικό του 1996 που δεν έχω φωτογραφία του αλλά κατέχω το ίδιο το τοπογραφικό.]

Η επέμβαση του δήμου

Για να αναδειχθεί το μνημείο θα έπρεπε πρώτα να αντιμετωπιστεί το ζήτημα του εργοστασίου που η ύπαρξή του το “έθαβε” κανονικά. Το δημοτικό συμβούλιο Δραπετσώνας πήρε αποφάσεις ανάδειξης του μνημείου το 1998 και 1999 αλλά αυτές δεν ήταν δυνατόν να εφαρμοστούν.

Μετά το 2003 που το εργοστάσιο γκρεμίστηκε, η ανάδειξη ήταν σχετικά εύκολη υπόθεση, κι όμως έπρεπε να περάσουν δέκα ακόμη χρόνια ώσπου ο Δήμος να μπει στον χώρο (με μπουλντόζες και πλήθος κόσμου μαζί) ρίχνοντας συρματοπλέγματα και τοίχους και να εγκατασταθεί στην παραλία.

Αυτό έγινε με πρωτοβουλία του Δήμου τον Απρίλιο του 2012 (επί δημαρχίας Τζανή) μετά από σχετική απόφαση της Επιτροπής Ανάπλασης και του Δημοτικού Συμβουλίου.

Ένα μήνα μετά, ο αρχαιολόγος της ΚΣΤ εφορίας αρχαιοτήτων Πειραιά κ. Γ. Σπυρόπουλος κι ο αρχαιολόγος- δημοσιογράφος κ. Ε. Μπεξής έκαναν την πρώτη επιτόπια επιφανειακή ψηλάφηση του χώρου ως αρχαιολογικού πλέον ενδιαφέροντος.

Βρέθηκαν πλάκες μαρμάρινες και πέτρινες και μία εξ αυτών είχε πάνω της γράμματα ... ΕΥΕ ..., ...ΜΝ..., και ...ΘΕ.... Ίσως δεν ήταν αποδείξεις, ήταν όμως μια αρχή.

Πιο πρόσφατα έχει βρεθεί μαρμάρινη πλάκα με την επιγραφή ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΕΙΟΝ πάνω της γραμμένο.

ΕΒΔΟΜΑΔΑ ΜΕ ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΣΥΜΒΟΥΛΙΑ

Την εβδομάδα αυτή το δημοτικό συμβούλιο είχε και θα έχει πολύ δουλειά. Χτες σε μια δια περιφοράς συνεδρίαση πέρασαν κάποια τυπικά θέματα του δήμου. Αύριο και την Κυριακή γίνονται τρεις σημαντικές συνεδριάσεις.

 

Αύριο Παρασκευή 11 Δεκεμβρίου, με τηλεδιάσκεψη, γίνεται ένα έκτακτο δημοτικό συμβούλιο με θέμα:

«ΣΥΖΗΤΗΣΗ-ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΣΤΑΘΜΟ ΜΕΤΑΦΟΡΤΩΣΗΣ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ (ΣΜΑ) ΣΤΟ ΣΧΙΣΤΟ ΚΑΙ ΓΙΑ ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΩΝ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ, ΠΟΥ ΑΦΟΡΟΥΝ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΜΑΣ.»

 

Την Κυριακή 13 Δεκεμβρίου γίνονται δύο συνεδριάσεις.

Η πρώτη έχει θέμα το ΤΕΧΝΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ 2021

Η δεύτερη έχει θέμα τον ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟ του 2021

Και οι δύο θα γίνουν με τηλεδιάσκεψη.

 

Θα ενημερώσω σχετικά αν και πρέπει να πούμε πως η κύρια και σημαντική συνεδρίαση κάθε χρονιάς είναι εκείνη του καθορισμού των δημοτικών τελών (που ήδη έγινε). Ο δήμος δεν έχει σχεδόν κανένα περιθώριο εφαρμογής μιας δικής του πολιτικής λόγω του ασφυκτικού πλαισίου που έβαλαν οι νόμοι με τα ονόματα του Καλλικράτη (2010) και του Κλεισθένη (2016). 

Τα τακτικά έσοδά του τα καθορίζει το κράτος και στα έξοδα υπάρχουν εγκύκλιοι, πάρεδρος και έλεγχοι σκοπιμότητας. Τα μόνα πράγματα που καθορίζει ο δήμος είναι το ανταποδοτικό τέλος που εισπράττει από τους δημότες και τις επιχειρήσεις και το τεχνικό πρόγραμμα μέσα από το οποίο ξοδεύει για έργα. Μετά από αυτά τα δυο ο προϋπολογισμός είναι σχεδόν τυπική διαδικασία. Γι αυτό και αν κάποιος διαφωνήσει με την διοίκηση στο τεχνικό πρόγραμμα και τα ανταποδοτικά τέλη, δεν έχει νόημα να αναλάβει την παραμικρή ευθύνη για τον προϋπολογισμό.

Το Θεμιστόκλειο [Δημοσίευση Νο 5]

Μετά τις αποδείξεις από τα αρχαία κείμενα και τα επιχειρήματα όπως και την ανασκαφή του Ιάκωβου Δραγάτση, μετά και από τις γκραβούρες των περασμένων αιώνων, ακολουθούν σήμερα κι άλλες αναφορές στο Θεμιστόκλειο που το προσδιορίζουν στον χώρο των Λιπασμάτων.

ΑΛΛΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ

Για το που βρισκόταν το Θεμιστόκλειο δεν υπήρχε ποτέ η παραμικρή αμφιβολία μέχρι να γίνει η παρερμηνεία του χωρίου του Διόδωρου και μέχρι να αναλάβουν την συσκότιση οι εργοστασιάρχες των Λιπασμάτων.

Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Φωτιάδης, στο έργο του “Καραϊσκάκης” στο κεφάλαιο με τίτλο “Στον Τάφο του Θεμιστοκλή” γράφει σε μια παράγραφο για τις συνεννοήσεις του Καραϊσκάκη με τον ναύαρχο Κόχραν.

“Ο Κόχραν σαν άκουσε τα όσα είπαν αδράχνει την ευκαιρία να αναγκάσει τον Καραϊσκάκη να ακολουθήσει το σχέδιό του. Του μηνάει λοιπόν πως θέλει να ανταμωθούν οι δυο τους την ίδια εκείνη μέρα χωρίς να είναι άλλος στη κουβέντα τους. Τούτη η συνάντηση γίνηκε αριστερά καθώς μπαίνουμε στο λιμάνι του Πειραιά , εκεί που, όπως λένε, βρισκόταν ο τάφος του Θεμιστοκλή.”

Οι αναφορές του Ιάκωβου Δραγάτση δείχνουν ότι ο χώρος ονομαζόταν Θεμιστόκλειο ή Τάφος του Θεμιστοκλή ακόμα όταν κάποιοι αρχαιολόγοι πίστευαν ότι ο τύμβος ο αφιερωμένος στον Θεμιστοκλή βρισκόταν στο Ξυλοφάναρο ή στην Σχολή Ναυτικών Δοκίμων (και πάντως στην Πειραϊκή).

Ακόμη ο τοπογράφος Leake που είχε επισκεφθεί τον χώρο έλεγε πως πραγματικά εδώ στον τόπο που ονομάζουν Τάφο του Θεμιστοκλή θα έπρεπε να είναι το Θεμιστόκλειο αλλά -δυστυχώς γι αυτόν- δεν το επιβεβαίωναν οι αρχαίοι. Είχε βέβαια υπ' όψιν του την παρερμηνεία του χωρίου του Πλούταρχου και θεωρούσε ότι πιθανώς να είναι στην Πειραϊκή το Θεμιστόκλειο, διατηρούσε όμως την αμφιβολία του και είχε επισκεφτεί τον χώρο ακριβώς γιατί τον αποκαλούσαν ακόμα “τάφο του Θεμιστοκλή”.

Στον χάρτη, στον χώρο της Δραπετσώνας, φαίνονται καθαρά οι tombes (τύμβοι) που ήταν διάσπαρτοι σε όλη την έκταση έξω από την Ηετιώνεια Πύλη. Ειδικά ο Τάφος του Θεμιστοκλή αναφέρεται όχι ως tomb αλλά ως tombeau de Themistocle και είναι πιο απομακρυσμένος (αφού έγινε και λίγο στα κρυφά) στο σημείο που έγινε η ναυμαχία, στον σημερινό χώρο των Λιπασμάτων 

Ο χάρτης της γαλλικής αποστολής που εργάστηκε για τις κατασκευές του ΟΣΕ ή του ΟΛΠ φτιάχτηκε στις αρχές του 20ου αιώνα και καταγράφει το Θεμιστόκλειο στην σωστή του θέση. Μια σημαντική μαρτυρία, γιατί είναι μαρτυρία-παραδοχή, είναι και εκείνη που μας δίνει ένα τοπογραφικό σχέδιο κάτοψη του εργοστασίου Λιπασμάτων του 1938. Στον χάρτη σημειώνεται στον χώρο ακριβώς που βρίσκεται και σήμερα ο τύμβος οι λέξεις: “ΜΝΗΜΕΙΟΝ ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΕΟΥΣ”.

Ίσως επειδή ένιωθαν ασφαλείς στα χρόνια της δικτατορίας Μεταξά, δεν δίσταζαν να καταγράψουν το μνημείο με το πραγματικό του όνομα και όχι ως “φάρο”.

ΣΗΜ. Θα ακολουθήσει αύριο η 6η δημοσίευση με τοπογραφικά του εργοστασίου σαν κι αυτό που αναφέρεται πιο πάνω.

Το Θεμιστόκλειο [Δημοσίευση Νο 4]

Στη σημερινή δημοσίευση θα δούμε γκραβούρες από περασμένους αιώνες που δείχνουν πως η θέση του Θεμιστόκλειου ήταν στον χώρο των Λιπασμάτων (δεν υπήρχαν βέβαια Λιπάσματα τότε)

ΓΚΡΑΒΟΥΡΕΣ

Οι γκραβούρες που έγιναν από περιηγητές που είδαν τον τάφο του Θεμιστοκλή (κυρίως τον 19ο αιώνα) και τον ζωγράφισαν, δεν αφήνουν αμφιβολία για την τοποθεσία όπου βρισκόταν.

Αυτό που έχει σημασία να παρατηρήσει κανείς στις γκραβούρες είναι το περιβάλλον μέσα στο οποίο ζωγραφίζουν τον τύμβο. Και να μην ξεχνάμε ότι όταν τον ζωγραφίζουν από τη θάλασσα, πρέπει πίσω του να φαίνεται το όρος Αιγάλεω, ενώ, όταν τον ζωγραφίζουν από τη στεριά πρέπει πίσω του να φαίνονται η Σαλαμίνα και η Ψυτάλλεια.

Αυτό ακριβώς συμβαίνει και στις τρεις παρακάτω γκραβούρες που όλες έχουν απεικονίσει το μνημείο του Θεμιστοκλή τον 19ο αιώνα.

Από την θάλασσα:

  Γκραβούρα του 19ου αιώνα. Πίσω από το Θεμιστόκλειο φαίνεται το όρος Αιγάλεω όπως είναι και σήμερα (το Σχιστό). Η κολώνα του τύμβου δεν έχει καμιά σχέση με την κυλινδρική κολώνα στη σχολή ναυτικών δοκίμων. Ούτε υπάρχει ένα τέτοιο όρος πίσω από την Πειραιϊκή.

Από την στεριά:

Γκραβούρα που έφτιαξε ο Rey Etienne από το βιβλίο του “Voyage Pittoresque en Grèce et dans le Levant fait en 1843-1844”. του 1867. Φαίνονται η Ψυτάλλεια και η Σαλαμίνα μετά τον στενό δίαυλο ανάμεσα Θεμιστόκλειο και Ψυτάλλεια. Η γκραβούρα έγινε πριν ο Γερμανός Milchocfer κάνει την λάθος μετάφραση πως ο τύμβος βρίσκεται προς τον Άλκιμο αντί απέναντι από τον Άλκιμο.

Γκραβούρες και πραγματικότητα

 Ο τάφος του Θεμιστοκλή με τις κολώνες και τα ερείπια όπως υπήρχε στον 18ο και 19ο αιώνα και όπως σχεδιάστηκε από τον Sim. Pombardi που τον επισκέφτηκε. Φαίνονται και εδώ σαν φόντο η Ψυτάλλεια και η Σαλαμίνα.

 Το τοπίο που βρίσκεται πίσω από τον τάφο του Θεμιστοκλή ταιριάζει απόλυτα με το πλαίσιο που φαίνεται και στις γκραβούρες των Πομπάρντι και Ρε-Ετιέν στα μέσα του 19ου αιώνα

***

Και στις τρεις γκραβούρες (Πομπάρντι, Τάδε και Ετιέν Ρε) φαίνεται ολοκάθαρα από το τοπίο (φόντο η Σαλαμίνα και η Ψυτάλλεια) ότι το μνημείο του Θεμιστοκλής είναι τοποθετημένο στον χώρο όπου κτίστηκε αργότερα το εργοστάσιο Λιπασμάτων.

Εκείνο που έχει σημασία και που σχετίζεται και με τις γκραβούρες είναι ότι σε όλη τη διάρκεια των χρόνων που πέρασαν και παρά το γεγονός ότι οι Γερμανοί αρχαιολόγοι είχαν υποθέσει ότι ο τάφος του Θεμιστοκλή πρέπει να βρισκόταν κάπου στην Πειραϊκή (στη θέση Ξυλοφάναρο υπολόγιζαν), ωστόσο ανελλιπώς η περιοχή κοντά στον κάβο Κράκαρη ονομαζόταν “Τάφος του Θεμιστοκλή”, πράγμα που φαίνεται και παρακάτω από γραπτές αναφορές. Δεν ήταν παράξενο λοιπόν που οι γραφίστες πήγαιναν στην περιοχή που ονομαζόταν “Τάφος Θεμιστοκλέους” και εκεί ζωγράφιζαν τα ερείπια που έβρισκαν ως “Ερείπια του μνημείου του Θεμιστοκλή”.

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΕΧΝΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΚΑΙ ΠΡΟΫΠΟΛΟΣΙΣΜΟ

Η παραλία των Λιπασμάτων σήμερα. Το Θεμιστόκλειο στο τέλος αυτής της διαδρομής πρέπει να αξιοποιηθεί άμεσα.

Στο δημοτικό συμβούλιο, τον μήνα Δεκέμβριο, θα συζητηθούν το Τεχνικό Πρόγραμμα του Δήμου και ο Προϋπολογισμός ενώ θα προηγηθεί μια Επιτροπή Διαβούλευσης με αντικείμενο αυτά τα θέματα. Η Δημοκρατική Προοδευτική Κίνηση έκανε κάποιες προτάσεις για την ένταξη μερικών θεμάτων. Τις επαναλαμβάνουμε εδώ.

Προτάσεις για το Τεχνικό Πρόγραμμα 

και τον Προϋπολογισμό του 2021

Παρακαλούμε να ενταχθούν με αντίστοιχους κωδικούς στο Τεχνικό Πρόγραμμα του 2021 και στον Προϋπολογισμό του 2021 τα παρακάτω έργα.

Εννοείται πως, εφ’ όσον γίνουν αποδεκτές οι προτάσεις μας, τον ισοσκελισμό θα τον κάνει η Οικονομική Υπηρεσία αφαιρώντας ή προσθέτοντας ποσά από τους κωδικούς που εκείνη θεωρεί ότι εξυπηρετούν καλύτερα την λειτουργία της υπηρεσίας και του δήμου. (ΣΗΜ: Η πρόταση στο ΔΣ είναι κοστολογημένη)

1) ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΙΣ α) χώρων Μελετόπουλου β) χώρων της Λαφάρτζ γ) χώρων της Όιλ Ουάν δ) χώρων των ΕΛΠΕ

2) Προκαταρκτική Πολεοδομική Μελέτη Ανάπλασης της περιοχής των 640 στρεμμάτων της τέως βιομηχανικής ζώνης Κερατσινίου Δραπετσώνας.

3) Προκαταρκτική Πολεοδομική Μελέτη Ανάπλασης της παραλιακής ζώνης Κερατσινίου από την ΕΥΔΑΠ μέχρι το Ικόνιο.

4) Επικαιροποίηση της υπάρχουσας Πολεοδομικής Μελέτης Ανάπλασης (Α’ φάση) του Δήμου Δραπετσώνας.

5) Ανάθεση Μελέτης για γηροκομείο στην πόλη μας.

α) τεκμηρίωση κατάλληλου χώρου (ενοικίαση ή αγορά ή κατασκευή ή διαμόρφωση υπάρχοντος χώρου) β) Μελέτη όρων λειτουργίας και οικονομοτεχνική μελέτη

6) Ανάθεση Μελέτης για χώρο βραχείας φιλοξενίας ΑΜΕΑ στην πόλη μας.

α) τεκμηρίωση κατάλληλου χώρου (ενοικίαση ή αγορά ή κατασκευή ή διαμόρφωση υπάρχοντος χώρου) β) Μελέτη όρων λειτουργίας και οικονομοτεχνική μελέτη 

 7) Ανάδειξη και αξιοποίηση του αρχαιολογικού χώρου του Θεμιστόκλειου στην περιοχή Λιπασμάτων. 

3 Δεκεμβρίου 2020

Οι δημοτικοί και κοινοτικοί σύμβουλοι

Γιώργος Τσιρίδης

Μιχάλης Σταυριανάκος

Βασίλης Σαμπατακάκης

Κωνσταντίνος Μοσχάτος