ΠΟΛΛΕΣ ΟΙ ΕΠΕΤΕΙΟΙ ΑΛΛΑ Ο ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΑΛΒΟΣ ΥΠΕΡΕΧΕΙ

Ο τάφος του Κάλβου βρίσκεται στο Κένσιγκτον της Αγγλίας 

Σάββατο, 1^η ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ

Σήμερα, 1η Νοεμβρίου, είναι η μέρα των ΒΕΓΚΑΝ και η μέρα της ΠΑΤΑΞΗΣ της ΔΩΡΟΔΟΚΙΑΣ.

Ενδιαφέροντα θέματα και τα δυο θα μπορούσαν να με προκαλέσουν για μιαν ανάρτηση, ιδιαίτερα καθώς η Χορτοφαγία με ενδιαφέρει και την εξασκώ, όχι όμως και στο επίπεδο του Βέγκαν. Για όσους δεν το γνωρίζουν, οι Βέγκαν δεν απέχουν μόνο από το κρέας αλλά και από όλα τα ζωικά προϊόντα όπως το Γάλα, το Τυρί, τα Αυγά και το Μέλι. Εγώ δεν φτάνω εκεί. Αρκεί το όχι στο κρέας και αυτό όχι ολοκληρωμένο καθώς χαλάει η συνταγή με το ψάρι.

Όσο για την πάταξη της δωροδοκίας, αν και όταν συμβεί, υποθέτω ότι θα γιορτάζεται σαν ημέρα αναγέννησης του έθνους. Αλλά το έθνος δεν θα αναγεννηθεί ποτέ, επομένως αυτή η μέρα θα αργήσει πολύ να έρθει.

Σαν σήμερα όμως συνέβησαν και δύο γεγονότα στα οποία θα σταθώ:

Το ένα έχει να κάνει με την Κέρκυρα και συγκεκριμένα με την Ιόνιο Πολιτεία. Σαν σήμερα, λοιπόν, οι αντιπρόσωποι της Γερουσίας των Ιονίων νήσων, ο Αντώνιος-Μαρία Καποδίστριας και ο Νικόλαος Σγουρός παραλαμβάνουν το Σύνταγμα από τον Μεγάλο Βεζίρη στην Κωνσταντινούπολη. Με τον τρόπο αυτό αναγνωρίζεται από την Υψηλή Πύλη η αυτονομία της Ιονίου Πολιτείας.

Το άλλο γεγονός συνέβη στην 1η Νοεμβρίου του 1920. Τότε ο Βενιζέλος, ο δημιουργός της Ελλάδας των δύο Ηπείρων και πέντε Θαλασσών, με τη συνθήκη των Σεβρών στα χέρια του, έχασε τις εκλογές από τους Κωνσταντινικούς αντιπάλους του. Ήταν η στιγμή που έκρινε τα πάντα. Από εκείνη την αποφράδα ημέρα μέχρι τον Σεπτέμβριο του 1922 και την Μικρασιατική καταστροφή, η πορεία ήταν σχεδόν προδιαγεγραμμένη. Ο Βενιζέλος ακολούθησε μια επεκτατική πολιτική στηριγμένη στην προσκόλλησή του στην Αντάντ και στον Λόϋντ Τζωρτζ εξασκώντας απίστευτη προσωπική γοητεία σε όλους τους ηγέτες των Μεγάλων Δυνάμεων της εποχής του. Οι αντίπαλοι που τον νίκησαν στις εκλογές ήταν δήθεν “φιλειρηνικοί” και φανατικά γερμανόφιλοι και είχαν επικεφαλής τους έναν σχεδόν βλαμμένο αρχηγό τον Βασιλιά Κωνσταντίνο που υπέφερε από πολλά ψυχολογικά προβλήματα. Νίκησαν τις εκλογές και οδήγησαν εκ του ασφαλούς την Ελλάδα στην καταστροφή.

Κυριακή,  2^η ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ

Αντιπαρέρχομαι λοιπόν τι σημερινές γιορτές και περνάω στις αυριανές. Πολλές και σπουδαίες. Σαν αύριο, 2 Νοεμβρίου, γεννήθηκαν ο Θαλής, ο Αναξιμένης και ο Αναξίμανδρος, μεγάλοι σοφοί και φυσιοκράτες φιλόσοφοι στους οποίους θα άξιζε εκτεταμένο αφιέρωμα. Τους προσπερνάω όμως, όπως και τον Ελύτη (αλλά και τον Νότη Σφακιανάκη) που έχει κι αυτός τα γενέθλιά του αύριο. Και το κάνω για να φτάσω στην 3η Νοεμβρίου, την ημέρα που πέθανε ο Ανδρέας Κάλβος.

Δευτέρα, 3^η ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ

Την Δευτέρα λοιπόν, συμπληρώνονται 145 χρόνια από τον θάνατο του μεγάλου ποιητή Ανδρέα Κάλβου. Δεν θα περιμένω βέβαια την Δευτέρα για να γράψω δυο λόγια γι αυτόν, θα το κάνω σήμερα. Ούτε θα γράψω βιογραφίες και έργα κλπ.. Αυτά μπορεί κανείς να τα βρει εύκολα σε εγκυκλοπαίδειες ή στη Βικιπέδια. Θα σημειώσω μόνο μερικά σημαντικά στοιχεία για να καταλάβει κανείς περί τίνος επρόκειτο.

Γεννήθηκε (το 1792) στη Ζάκυνθο. Από 10 χρονών έζησε στο Λιβόρνο της Ιταλίας. Μιλούσε ιταλικά και τα ποιήματά του ήταν στα ιταλικά. Ήταν μαθητής του μεγάλου Ιταλού ποιητή Ούγκο Φώσκολου. Έγραψε τρεις τραγωδίες στα ιταλικά, τον Θηραμένη, τις Δαναΐδες και τον Ιππία. Το 1819 έγραψε στα ελληνικά μια ελληνόφωνη ωδή “Ελπίς Πατρίδος” που ανακαλύφθηκε πολύ πρόσφατα. Κινείται μεταξύ Αγγλίας, Γαλλίας και Ιταλίας και εμπνεόμενος από την ελληνική επανάσταση γράφει το 1824 το πρώτο ελληνόγλωσσο έργο του, την Λύρα. Το 1826 ήρθε στο Ναύπλιο και απογοητεύτηκε με τις εμφύλιες διαμάχες, το 1827 αναλαμβάνει θέση καθηγητή στην Ιόνιο Ακαδημία στην Κέρκυρα και το 1852 πηγαίνει στην Αγγλία όπου και πεθαίνει στις 3 Νοεμβρίου 1869.

Ήταν ένας άνθρωπος που προσπάθησε να συνθέσει αυτά που φαίνονταν σε όλους ως αντίθετα. Έγραψε σε μια δική του γλώσσα, μια καθαρεύουσα και δημοτική ταυτόχρονα. Είχε για θεούς του τον Δία και τον χριστιανικό Θεό ταυτόχρονα. Ήταν νεοκλασικιστής και ρομαντικός. Πάνω από όλα ήταν Έλληνας! Ένας αρχαίος Έλληνας φυτεμένος στο μέσον του 19ου αιώνα, τότε που η Ελλάδα χρειαζόταν τέτοια τέκνα και που ευτυχώς βρήκε αρκετά, τον Κοραή, τον Σολωμό, τον Κολοκοτρώνη, τον Καραϊσκάκη, τον Ρήγα, τον Καποδίστρια και άλλους.

Από την “ΛΥΡΑ” του Ανδρέα Κάλβου, θα παραθέσω την τέταρτη ωδή, “Εις τον Ιερόν Λόχον” εκείνη που μου αρέσει περισσότερο από όλα.

ΛΥΡΑ

Τέταρτη Ωδή

ΕΙΣ ΤΟΝ ΙΕΡΟΝ ΛΟΧΟΝ

στροφὴ α´.

Ἂς μὴ βρέξῃ ποτὲ
τὸ σύννεφον, καὶ ὁ ἄνεμος
σκληρὸς ἂς μὴ σκορπίσῃ
τὸ χῶμα τὸ μακάριον
῾ποὺ σᾶς σκεπάζει. 5

β´.

Ἂς τὸ δροσίσῃ πάντοτε
μὲ᾿ τ᾿ ἀργυρά της δάκρυα
ἡ ροδόπεπλος κόρη·
καὶ αὐτοῦ ἂς ξεφυτρώνουν
αἰώνια τ᾿ ἄνθη. 10

γ´.

Ὦ γνήσια τῆς Ἑλλάδος
τέκνα· ψυχαὶ ῾ποὺ ἐπέσατε
εἰς τὸν ἀγῶνα ἀνδρείως,
τάγμα ἐκλεκτῶν Ἡρώων,
καύχημα νέον· 15

δ´.

Σᾶς ἅρπαξεν ἡ τύχη
τὴν νικητήριον δάφνην,
καὶ ἀπὸ μυρτιάν σας ἔπλεξε
καὶ πένθιμον κυπάρισσον
στέφανον ἄλλον. 20

ε´.

Ἀλλ᾿ ἄν τις ἀπεθάνῃ
διὰ τὴν πατρίδα, ἡ μύρτος
εἶναι φύλλον ἀτίμητον,
καὶ καλὰ τὰ κλαδιὰ
τῆς κυπαρίσσου. 25

ς´.

Ἀφ᾿ οὗ εἰς τοῦ πρώτου ἀνθρώπου
τοὺς ὀφθαλμούς, ἡ πρόνοος
φύσις τὸν φόβον ἔχυσε,
καὶ τὰς χρυσᾶς ἐλπίδας,
καὶ τὴν ἡμέραν· 30

ζ´.

Ἐπὶ τὸ μέγα πρόσωπον
τῆς γῆς πολυβοτάνου,
εὐθὺς τὸ οὐράνιον βλέμμα
βαθυσκαφῆ ἐφανέρωσε
μνήματα μύρια. 35

η´.

Πολλὰ μὲν σκοτεινά·
φέγγει ἐπ᾿ ὀλίγα τ᾿ ἄστρον
τὸ τῆς ἀθανασίας·
τὴν ἐκλογὴν ἐλεύθερον
δίδει τὸ θεῖον. 40

θ´.

Ἕλληνες, τῆς πατρίδος
καὶ τῶν προγόνων ἄξιοι·
Ἕλληνες σεῖς, πῶς ἤθελεν
ἀπὸ σᾶς προκριθεῖν
ἄδοξος τάφος; 45

ι´.

Ὁ Γέρων φθονερός,
καὶ τῶν ἔργων ἐχθρός,
καὶ πάσης μνήμης, ἔρχεται·
περιτρέχει τὴν θάλασσαν
καὶ τὴν γῆν ὅλην· 50

ια´.

Ἀπὸ τὴν στάμναν χύνει
τὰ ρεύματα τῆς λήθης,
καὶ τὰ πάντα ἀφανίζει.
Χάνονται ἡ πόλεις, χάνονται
βασίλεια, κ᾿ ἔθνη· 55

ιβ´.

Ἀλλ᾿ ὅτε πλησιάσει
τὴν γῆν ὁποὺ σᾶς ἔχει,
θέλει ἀλλάξειν τὸν δρόμον του
ὁ Χρόνος, τὸ θαυμάσιον
χῶμα σεβάζων. 60

ιγ´.

Αὐτοῦ ἀφ᾿ οὗ τὴν ἀρχαίαν
πορφυρίδα, καὶ σκῆπτρον,
δώσωμεν τῆς Ἑλλάδος,
θέλει φέρειν τὰ τέκνα της
πᾶσα μητέρα. 65

ιδ´.

Καὶ δακρυχέουσα θέλει
τὴν ἱερὰν φιλήσειν
κόνιν, καὶ εἰπεῖν· Τὸν ἔνδοξον
λόχον, τέκνα, μιμήσατε,
λόχον Ἡρῴων. 70

Ο ΦΑΥΛΟΣ ΚΥΚΛΟΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΖΩΝΗΣ ΔΕΝ ΘΑ ΚΛΕΙΣΕΙ ΤΟΣΟ ΕΥΚΟΛΑ

Ο ΓΕΡΜΑΝΙΚΟΣ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΣ ΓΙΓΑΝΤΑΣ, Η DEUTSCHE BANK, ΕΙΝΑΙ ΑΔΥΝΑΜΗ ΚΑΙ ΣΧΕΔΟΝ ΧΡΕΟΚΟΠΗΜΕΝΗ

Ο Αυστριακός πρώην τραπεζίτης που μας δίνει στοιχεία για το σημερινό άρθρο λέγεται Κλάους Κάστνερ. Διατηρεί ένα μπλογκ που το ονομάζει “Ελληνικό Παρατηρητήριο” (Observing Greece). Έχει πολλούς φίλους στο τραπεζικό σύστημα και γνωρίζει τα πράγματα εκ των έσω. Όχι μόνο επιβεβαίωσε την κριτική που έγινε ότι τα τεστ είναι αναξιόπιστα αλλά έδωσε και αρκετές πληροφορίες σχετικά με τις τράπεζες και τις οικονομικές εξελίξεις. Μερικές από τις επισημάνσεις του θα τις αναφέρω και θα τις σχολιάσω καθώς γνωρίζω ότι προκαλούν ενδιαφέρον αναλύσεις που ξεφεύγουν από την τυπική και γνωστή εκ των προτέρων αντιπαράθεση κυβέρνησης-αντιπολίτευσης ή από τα ψέματα και τις κοινοτυπίες των καναλιών.

Τα στοιχεία τα πήρα από την απάντηση του πρώην τραπεζίτη στον Γιάννη Βαρουφάκη σε πρόσφατο άρθρο του για τα στρες τεστ με το οποίο εξηγούσε γιατί αυτά τα τεστ είναι αναξιόπιστα. Τα θεωρούσε τόσο αναξιόπιστα όσο ακριβώς ήταν και τα “επιτυχημένα” στρες τεστ του 2010 που τα ακολούθησε μια γιγαντιαία κεφαλαιοποίηση με χρήματα των φορολογουμένων. Αυτή τη φορά μάλιστα την ευθύνη για το ψέμα και την αναξιοπιστία φορτώθηκε όχι μια Black Rock αλλά η ίδια η ΕΚΤ.

Ένα ενδιαφέρον εύρημα από το άρθρο του Κλάους Κάστνερ είναι η κατάσταση της Deutsche Bank, αυτού του “γίγαντα” της Γερμανίας και της Ευρώπης. Κοιτώντας τα στοιχεία της 30ης Ιουνίου 2014 θα δούμε ότι τα ΔΑΝΕΙΑ της τράπεζας είναι μόνο το 23% του ενεργητικού της. Τα ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ περιουσιακά στοιχεία (ομόλογα κλπ) είναι το 60% του ενεργητικού. Αυτό το γεγονός δείχνει ότι η Τράπεζα είναι ΠΙΘΑΝΩΣ ΠΟΛΥ ΑΡΡΩΣΤΗ, ίσως ανίατα!

Να εξηγήσουμε το γιατί: Τα δάνεια, ακόμα και όταν είναι κόκκινα (μερικά εξ αυτών βέβαια) έχουν ονοματεπώνυμο. Μπορείς να δεις ποια θα αποπληρωθούν, ποια εξυπηρετούνται και συνεπώς αν η Τράπεζα εκκαθαριστεί ποια από αυτά θα εισπραχθούν. Όλα αυτά που θεωρείται ότι κάποια στιγμή θα τα εισπράξει η Τράπεζα είναι ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ που θεωρείται υγιές. Τα άλλα 60% όμως, τα ομόλογα, τα οποία –σημειωτέον- είναι πλέον ΔΟΜΗΜΕΝΑ ΟΜΟΛΟΓΑ βρίσκονται στο σκοτάδι. Αυτά δεν αποτιμώνται ούτε με μια διαπραγματεύσιμη τιμή ούτε καν με ένα πλασματικό ποσό. Εξαρτώνται από μαθηματικούς τύπους που μπορεί και να αναθεωρηθούν ολοσχερώς. Έτσι έγινε με τα μακροπρόθεσμα ομόλογα του 1998 της ίδιας τράπεζας και έτσι έγινε με το 75% της αξίας του κυκλοφορούντος σε χαρτιά χρήματος το 2008. Δεν διορθώθηκαν όμως ΟΛΕΣ οι περιπτώσεις. Για την ακρίβεια δεν διορθώθηκε σχεδόν τίποτα. Κρύφτηκαν κάτω από το χαλί όπως έχει κρυφτεί και το 60% του ενεργητικού της “μεγάλης” Deutsche Bank. Όταν θα γίνει αποτίμηση θα αποδειχτεί ότι η Deutsche Bank είναι από καιρό χρεοκοπημένη κι αυτή.

Βρήκε κι άλλα ο Κλάους Κάστνερ ψάχνοντας. Βρήκε ότι το ενοποιημένο μετοχικό κεφάλαιο (αυτό που μπορεί να κάνει χορηγήσεις κλπ.) της Deutsche Bank είναι ΜΟΝΟ το 4% του συνολικού της ενεργητικού με δυνατότητα μόχλευσης 24 προς 1 (κάποτε ήταν 50 προς 1). Τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει ότι ο γερμανικός τραπεζικός κολοσσός δεν είναι παρά ένα HEDGE FUND (κάτι σαν ένα τεράστιο δομημένο ομόλογο) που μέσα του περιέχει και μια μικρή εμπορική τράπεζα. Ο κίνδυνος από αυτήν την κατάσταση δεν μπορεί να μετρηθεί επομένως οι μετρήσεις των Crash Test είναι εντελώς αναξιόπιστες.

Υπάρχει κάτι ακόμη πιο σημαντικό. Το “τεστ κόπωσης”, το αποκαλούμενο στα ελληνικά και stress test, δεν έλαβε υπ’ όψιν του την διασύνδεση μεταξύ των τραπεζών. Η κάθε μια εξετάστηκε ως προς τον εαυτό της και μόνο. Όμως οι αλληλοεξαρτήσεις των τραπεζών που σε ομαλούς καιρούς δεν είναι σπουδαίες και αλληλοεξουδετερώνονται, σε στιγμές κρίσης μπορούν να κάνουν όλο το σύστημα να καταρρεύσει. Τέτοιοι συντελεστές αλληλοσυσχέτισης υπολογίζονταν ως μηδενικοί στα δομημένα ομόλογα και όταν ξέσπασε η κρίση διέλυσαν κάθε προηγούμενο υπολογισμό καταργώντας τα μαθηματικά στα οποία είχαν στηριχτεί οι υπολογισμοί των αξιών τους.

Να πούμε κάτι εδώ παίρνοντας μιαν ανάσα. Το γεγονός ότι –έστω και με ψέματα ή με μισές αλήθειες- η ΕΚΤ έβγαλε τις τράπεζες ΟΚ μπορεί να έχει βραχυπρόθεσμα ή και μεσοπρόθεσμα θετικές επιπτώσεις σε ένα οικονομικό περιβάλλον που εξαρτάται πολύ από την ψυχολογία. Ωστόσο μακροπρόθεσμα κρύβουν και πάλι το πρόβλημα κάτω από το χαλί μέχρι που θα ξεσπάσει ένα καινούριο γεγονός και θα το φέρει στην επιφάνεια.

Μερικά συμπεράσματα:

Α.- Το χρηματοπιστωτικό σύστημα της Ευρωζώνης παραμένει ασταθές. Η κρίση δεν έχει ακόμη αντιμετωπιστεί όταν ακόμα και ο γερμανικός τραπεζικός γίγαντας έχει τόσο κοντά ποδάρια.

Β.- Δεδομένου του (Α) οι τράπεζες, ακόμα και οι μεγάλες γερμανικές και γαλλικές, θα εξαρτώνται από το ζεστό χρήμα της ΕΚΤ προκειμένου να χρηματοδοτούν επιχειρήσεις ή προγράμματα καθώς είναι ανίκανες να το κάνουν με τη σημερινή κεφαλαιακή τους διάρθρωση.

Γ.- Δεδομένου του (Β) τα επιτόκια της ΕΚΤ θα παραμένουν κοντά στο 0 έως 1% (αυτό είναι το ζεστό χρήμα) και επομένως οι “επενδύσεις” (λέγε με οι κερδοσκόποι) θα συνεχίσουν να επωφελούνται από τη διαφορά από το 1% μέχρι τα επιτόκια της αγοράς (είτε ακινήτων είτε ομολόγων) για κερδοφορία.

Δ.- Δεδομένου του (Γ) από που θα γίνουν επενδύσεις παραγωγικές; Έτσι όμως και η ύφεση θα βαθαίνει και η απασχόληση δεν θα αυξάνεται. Ο φαύλος κύκλος στον οποίο έχουμε μπει από το 2008 με την παγκόσμια κρίση και από το 2010 με την υστερία των Μέρκελ-Σόϊμπλε να πληρώσουν οι πολίτες για τις τράπεζες, δεν θα κλείσει εύκολα.

H εικαστική έκθεση DOCUMENTA 14 του 2017 θα μοιραστεί ανάμεσα στο Κάσελ και την Αθήνα!

Fridericianum KASSEL

Σε μια μικρή επαρχιακή πόλη της Γερμανίας γίνεται κάθε πέντε χρόνια, ξεκινώντας από το 1955, μια έκθεση με τον τίτλο DOCUMENTA. Δεν είναι ευρέως γνωστό, αλλά αυτοί που γνωρίζουν από τα εικαστικά παγκοσμίως, λένε ότι η DOCUMENTA του Κάσελ είναι ένας από τους δύο κορυφαίους εικαστικούς θεσμούς στον κόσμο μαζί με την Μπιενάλε της Βενετίας. Την τελευταία βέβαια την γνωρίζουν όλοι και εκτιμούν την παγκόσμια απήχησή της, οπότε η ισοδυναμία της με την DOCUMENTA κατ’ αρχήν μας εκπλήσσει. Να σημειώσουμε πάντως ότι η τελευταία έκθεση του 2012 συγκέντρωσε 860.000 επισκέπτες.

Ποιο είναι το νέο, τώρα, και αναφέρομαι στη DOCUMENTA;

Το νέο είναι ότι για πρώτη φορά η έκθεση του 2017 θα μοιραστεί ανάμεσα στο Κάσελ και την Αθήνα!

Το θέμα ανακοίνωσε ο καλλιτεχνικός διευθυντής της DOCUMENTA 14 κ. Άνταμ Ζίμτζικ στο αμφιθέατρο της Σχολής Καλών Τεχνών του Κάσελ σε ένα συμπόσιο με τίτλο DOCUMENTA 14. Ο Ζίμτζικ είπε πως τον Απρίλιο του 2017 η έναρξη της έκθεσης θα γίνει στην Αθήνα και όχι στο Κάσελ όπου η Μπιενάλε θα συνεχιστεί μετά από δύο μήνες. Θα είναι η πρώτη φορά που το Κάσελ μοιράζεται την DOCUMENTA με κάποια άλλη πόλη.

Πρόκειται για γερμανική ελεημοσύνη;

Δεν μου φαίνεται για κάτι τέτοιο. Ο καλλιτεχνικός διευθυντής της έκθεσης, μιλώντας για το γεγονός, είπε ότι η έναρξή της στην Αθήνα είναι ένας τρόπος για να αποκτήσει η έκθεση την αίσθηση του επείγοντος όπως ήταν όταν ξεκίνησε το 1955. Στην ουσία εκείνο που θέλει είναι να μην παραμείνει το Κάσελ γερασμένο σαν ένα μουσείο, μια ακαδημία όπου εκτίθενται έργα για να αποκτήσουν μια αίγλη αλλά να μετατραπεί και πάλι σαν ένα εκθετήριο όπου οι νέες τάσεις βρίσκουν χώρο για να εκδηλωθούν και να δηλώσουν κάτι καινούριο. 

Τους αρέσει που η Αθήνα είναι νότος, που είναι στο επίκεντρο της κρίσης, που γίνεται πάλι επιθυμητή για τους τουρίστες και άλλα τέτοια. Μπορεί να τους αρέσει που υπάρχουν πλέον χώροι πιο φτηνοί από αλλού, που διάφοροι καλλιτέχνες μπορούν να βρουν λόγους για να ζήσουν εδώ, μπορεί να τους αρέσει που η Αθήνα μετά το 2004 είναι πλέον μια όμορφη και βιώσιμη πόλη, μπορεί να τους αρέσουν κι άλλα ή τίποτε από τα παραπάνω. 
Σύμφωνα με μια φράση του Άνταμ Ζίμτζικ όταν ρωτήθηκε “γιατί η Αθήνα;” είπε πως η DOCUMENTA 14 στην Αθήνα το 2017 θα προβάλει την ευρωπαϊκή κρίση, που εδώ παίρνει μεγάλες διαστάσεις, σε όλο τον κόσμο και “στο κάτω-κάτω η Ελλάδα έχει υπάρξει πολλές φορές στην ιστορία της σαν τόπος εξωτικός. Από κλασικός τόπος μέχρι σήμερα που αντιπροσωπεύει όλα όσα δεν πρέπει να κάνει μια ευρωπαϊκή χώρα…. Σήμερα η Αθήνα είναι πολύ πιο δραστήρια και μέσω της καλλιτεχνικής δράσης ακούγονται πολύ περισσότερες φωνές, κάτι που πρέπει φυσικά να το λάβεις υπ’ όψη”.

Adam Szymczyk

Να γράψω και δυο τρία αποσπάσματα ακόμη από όσα είπε ο Ζίμτζικ σε μια συνέντευξή του στην Δέσποινα Ζευκιλή πριν από δέκα μέρες περίπου (στις 16/10/2014):

“Η Αθήνα, η Ελλάδα, ο νότος, δεν προσφέρουν μιαν έτοιμη συνταγή που θα νικήσει τον βορά, είναι όμως σίγουρο ότι ο βοράς –παρά την υποτιθέμενη ανάπτυξη- έχει κι αυτός πολλά προβλήματα. Δεν εννοώ ότι υπάρχει ένας τρίτος δρόμος ή μια εναλλακτική αλλά ο νότος μπορεί να μας προσφέρει έναν άλλο τρόπο να δούμε τα πράγματα.”

“Η DOCUMENTA θα προσπαθήσει να προσεγγίσει την κατάσταση της τέχνης με ένα πιο διεθνές μάτι, να φέρι σε επαφή φωνές από πολλά και διαφορετικά μέρη και ως προς αυτό η επιλογή του χώρου είναι συμβολική.”

“Ίσως είμαι υπερβολικά αισιόδοξος αλλά πιστεύω ότι σε τρία χρόνια η Αθήνα θα είναι σίγουρα ένα μέρος που θα θέλεις να ζήσεις, να είσαι εκεί, κάτι το οποίο έχει ήδη αρχίσει να είναι. Μου πήρε λίγο καιρό να την καταλάβω αλλά εν τω μεταξύ έχει γίνει σημείο αναφοράς και όχι μόνο ως φιγούρα της κρίσης αλλά ως ενδιαφέρων τόπος και σε πολιτιστικό επίπεδο. Το να έρθουν τόσοι ξένοι να δουλέψουν εκεί πιστεύω θα είναι ευκαιρία και γι αυτούς και για την Αθήνα.”

Αυτά από τον Άνταμ Ζίμτζικ και την DOCUMENTA που θα φιλοξενηθεί το 2017 κατά το ήμισυ στην Αθήνα. Δεν είμαι ο φαν των εικαστικών τεχνών για να ενθουσιάζομαι με τέτοιες εκδηλώσεις, σημειώνω όμως το γεγονός για να δείξω ότι στους καιρούς που ζούμε, δίπλα στην μαυρίλα και την καταχνιά, υπάρχει και ένα άλλο επίπεδο στο οποίο η ζωή συνεχίζεται δίχως να κοιτάζει τη δική μας μελαγχολία.

ΙΝ ΜΕΜΟΡΙΑΜ

ΚΑΛΕΣΜΑ ΓΙΑ ΓΙΟΡΤΑΣΜΟ ΤΗΣ 28 ΟΚΤΩΒΡΗ 1941 ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΡΓΑΝΩΣΗ “ΣΤΡΑΤΙΑ ΣΚΛΑΒΩΜΕΝΩΝ ΝΙΚΗΤΩΝ”

Επ’ ευκαιρία μιας ανάρτησης για το καταδρομικό “Έλλη” πριν μερικές μέρες είχα ένα διάλογο με φίλους σχετικά με τον γιορτασμό της 28ης Οκτωβρίου. Κάποιος είπε ότι ίσως να ήταν καλύτερα να γιορτάζουμε την 12η Οκτωβρίου, ημέρα της απελευθέρωσης της Ελλάδας και αποχώρησης των Γερμανών από την Αθήνα. 

Ακούγεται πιο ωραίο να γιορτάζει κανείς μια μέρα της απελευθέρωσης από μια μέρα κήρυξης πολέμου.

Θα μπορούσαμε να γιορτάζαμε τη μέρα της έναρξης των Βαλκανικών Πολέμων που κατέληξαν να διπλασιάσουν την Ελλάδα ή τη συνθήκη των Σεβρών που έφτιαξε μια μεγάλη Ελλάδα δύο ηπείρων και πέντε θαλασσών;

Τι παραπάνω έχει η 28^η Οκτώβρη;

Είναι μήπως επειδή τότε δώσαμε μάχη κατά του Φασισμού; Μα ένας φασίστας ήταν αυτός που μας κυβερνούσε και είπε το Όχι. Μήπως επειδή νικήσαμε; Μα … τελικά, χάσαμε! Η Ελλάδα πέρασε 4 χρόνια μιας τριπλής κατοχής, από Γερμανούς, Ιταλούς και Βούλγαρους.

Γιατί λοιπόν γιορτάζουμε αυτή την ημερομηνία κι όχι κάποια άλλη;

Η απάντηση που είχα δώσει κάποτε, όταν μου είχε τεθεί το ερώτημα (όπως και για την 25η Μαρτίου) είναι γιατί σαν εθνικές επετείους δεν γιορτάζουμε τους θριάμβους (μόνο) αλλά κυρίως τονίζουμε τις στιγμές εκείνες που το έθνος(!!) -ή καλύτερα … ο λαός- ξεπέρασε κάθε προσδοκία και επιβεβαίωσε την ύπαρξή του!

Είχα τη γνώμη κι εξακολουθώ να την έχω ότι γιορτάζουμε τις στιγμές της τρέλας εκείνης που μας επιτρέπει να υπάρχουμε!

Γιορτάζουμε την 25^η Μαρτίου γιατί μια τέτοια «τρέλα» ήταν η επανάσταση του 1821, όταν παρά την Ιερά Συμμαχία, παρά τον τεράστιο όγκο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, παρά τα 400 χρόνια σκλαβιάς, η Ελλάδα είπε «ΕΙΜΑΣΤΕ ΕΔΩ!». Πολεμάμε, πεθαίνουμε αλλά είμαστε εδώ!

Εκείνοι καίνε την Χίο κι εμείς καίμε την Ναυαρχίδα τους! Εκείνοι πολιορκούν το Μεσολόγγι κι εμείς πραγματοποιούμε μια ηρωική έξοδο που αφήνει άφωνη την Ευρώπη. Τινάζουμε το Κούγκι, πέφτουμε στο γκρεμό στο Σούλι, οχυρώνουμε ένα Χάνι στη Γραβιά και φωνάζουμε ΕΙΜΑΣΤΕ ΕΔΩ!

Η 25^η Μαρτίου όμως είναι και κάτι σαν τα γενέθλια της σύγχρονης νέας Ελλάδας και δικαίως την γιορτάζουμε, ασχέτως αν έπρεπε να είναι η 20^η Μαρτίου ή η 20^η Φεβρουαρίου στη θέση της.

Είναι άραγε αντάξιά της η 28^η Οκτωβρίου;

Το θεμελιακό ζήτημα της ίδιας της ΥΠΑΡΞΗΣ του έθνους μπορεί να ισοδυναμεί με μια πρόσκαιρη νίκη σε ένα πόλεμο, με ένα ΟΧΙ που έμοιαζε μάλιστα υποχρεωτικό;

Η απάντηση είναι ΝΑΙ!

Και ιδού πως δικαιολογείται αυτή η καταφατική απάντηση.

Η νεώτερη ιστορία μας χωρίζεται σε δυό περιόδους.

Η πρώτη, είναι τα πρώτα 100 χρόνια της ύπαρξής μας, από το 1821 που μπήκαμε σαν σίφουνας στην παγκόσμια ιστορία μέχρι το 1922 που με σκυμμένο το κεφάλι είχαμε μια ήττα, μια τρομακτική καταστροφή.

Τότε έληξε η περίοδος της Μεγάλης Ιδέας, της εποχής που η Ελλάδα ζητούσε την λύτρωση των υπόδουλων αδελφών και την απελευθέρωση των πατρογονικών εστιών. Από το 1922 η Ελλάδα είναι ένα εθνικό κράτος, σχεδόν απόλυτα ομογενές, που νιώθει φτωχό, φοβισμένο, εξαρτημένο, τοποθετημένο στα κράτη της Ανατολίας, ούτε καν μεταξύ των αναπτυσσομένων.

Από το πέταγμα ψυχής του 1821 που μας ανέβασε στα ύψη, ξαναβάζοντάς μας στον Παγκόσμιο Χάρτη των Εθνών, φτάσαμε στο σημείο της καταστροφής 100 χρόνια μετά.

Η ιστορία για την Ελλάδα ξαναρχίζει.

Στη δεύτερη περίοδο της σύγχρονης ιστορίας μας, από το 1922 ως τις μέρες μας, τα πράγματα δεν ξεκίνησαν καθόλου καλά

Ήδη από το 1923 η συνθήκη της Λωζάνης έχει νομιμοποιήσει την εθνοκάθαρση της Μικράς Ασίας, του Πόντου και της Ανατολικής Θράκης. Εκατομμύρια οι πρόσφυγες

Το 1932 η μεγάλη οικονομική κρίση που ακολουθεί το κραχ του 1929 του χρηματιστηρίου της Νέας Υόρκης, φτάνει στην Ελλάδα. Ανεργία, φτώχεια, προσφυγιά. Ένα εκρηκτικό μίγμα. Το ιδιώνυμο προσπαθεί να βάλει την κοινωνία στον γύψο.

Το 1936 ο Μεταξάς με την κάλυψη του τότε Βασιλιά Γεωργίου με πραξικόπημα επιβάλει την δικτατορία της 4^ης Αυγούστου.

Είναι χαρακτηριστικό ότι στην δεκαετία του 1930 η Ελλάδα χάνει υποθέσεις στο δικαστήριο της Χάγης και στην Κοινωνία των Εθνών παρά το απόλυτο δίκιο της μόνο και μόνο λόγω της ανυποληψίας της και της αδυναμίας της.

Η Άρχουσα τάξη σκοτώνει την εργατιά σε εργοστάσια κολαστήρια

Ο Μποδοσάκης στα Λιπάσματα, ο Τσάτος στην ΑΓΕΤ, άλλοι μεγάλοι εργοστασιάρχες συνεργαζόμενοι με το προστατευτικό κράτος στο Λαύριο, στο Μαντούδι, στην Καβάλα, σκοτώνουν κορμιά εργατών ανταλλάσσοντάς τα με ένα κομμάτι ψωμί, απαιτώντας εργασία από την ώρα που βγαίνει ο ήλιος ως την ώρα που δύει.

Η μεσαία τάξη ζει στο πολιτικό περιθώριο που της επιτρέπουν οι μεσάζοντες.

Το Κομουνιστικό Κόμμα τίθεται εκτός νόμου και τα ξερονήσια γεμίζουν με εξορίστους. Η τραγική πολιτική και κοινωνική κατάσταση σε συνδυασμό με την φτώχεια συνθέτουν ένα τοπίο ήττας και απελπισίας.

Η Ελλάδα στο ναδίρ.

Και ποιο είναι το διεθνές πολιτικό περιβάλλον;

Οι φασισμοί έχουν αρχίσει να κυριαρχούν ως καθεστώτα στην Ευρώπη αλλά και σε όλο τον κόσμο. Παρελάσεις στρατιωτικές, κατάλοιπα των οποίων ζούμε ακόμα κι εμείς στη χώρα μας, πειθαρχία στρατιωτική στην κοινωνία με ολοκληρωτικό έλεγχο του ιδιωτικού βίου, ιδεολογίες καθολικές που εκλαμβάνουν την διαφωνία ως υπονόμευση.

Ρατσισμός που οδηγεί σε εθνοκαθάρσεις όπως των Αρμενίων, των ελλήνων Ποντίων, αργότερα του Ολοκαυτώματος των Εβραίων, των τσιγγάνων κλπ. και ένας επιθετικός εθνικισμός που μιλά για ζωτικούς χώρους και οδηγεί στον πόλεμο.

Το 1938-39 το φασιστικό κόμμα της Γερμανίας και ο Χίτλερ αρχίζουν τις επιθέσεις τους για την δημιουργία της Νέας Τάξης. Ζωτικός χώρος του η Ευρώπη από τον Ατλαντικό ως τον Βόλγα.

Σε έναν γελοίο αλλά και ανατριχιαστικό συναγωνισμό τον ακολουθεί ο φασίστας ομοϊδεάτης του Μουσολίνι. Δικός του χώρος η Μεσόγειος.

Αρχίζει η επέλαση. Προσέξτε σκηνικό:

• Η Αυστρία ενσωματώνεται στο Τρίτο Ράϊχ.
• Η Λιβύη πέφτει στην Ιταλία, το ίδιο και η Αιθιοπία.
• Η Τσεχοσλοβακία τεμαχίζεται. Μέρος της περνά στην Γερμανία, το άλλο ακολουθεί και ενσωματώνεται στον ΑΞΟΝΑ.
• Η Πολωνία εξαφανίζεται από τον χάρτη, καθώς την διαμοιράζονται η Γερμανία και η Σοβιετική Ένωση.
• Η Νορβηγία –που θεωρείται από τον Χίτλερ Βρετανική Βάση- κατακτάται από την Γερμανία, όπως και η Δανία.
• Το Βέλγιο, το Λουξεμβούργο, η Ολλανδία, περνούν στην κατοχή του άξονα.
• Η Αλβανία κατακτάται από την Ιταλία.
• Η Γαλλία κατακτάται από την Γερμανία.
• Χώρες όπως η Ουγγαρία, η Ρουμανία, η Βουλγαρία, προσυπογράφουν την συμμετοχή τους στον Άξονα.
• Η Γιουγκοσλαβία παίζει ανάμεσα σε ουδετερότητα και Ιταλική επιρροή.
• Η Ισπανία και η Πορτογαλία με τα φασιστικά καθεστώτα του Φράνκο και του Σαλαζάρ, είναι χώρες φιλικά προσκείμενες προς τον Άξονα σαν ομοϊδεάτες.
• Η Σοβιετική Ένωση έχει σύμφωνο συνεργασίας και μη επιθέσεως με την Γερμανία [το σύμφωνο Ρίμπεντροφ-Μολότωφ], έστω κι αν δεν είναι το σύμφωνο αυτό παρά μια προσωρινή αναστολή του πολέμου στο Ανατολικό Μέτωπο

Ολόκληρη σχεδόν η Ευρώπη βρίσκεται από την κυριαρχία ή είναι σύμμαχος του άξονα.
Παραμένουν ελεύθερες:

• -Η Αγγλία που υφίσταται φοβερή αεροπορική επιδρομή από την Λουφτβάφε και που οδηγεί τον πόλεμο εναντίον του άξονα καθώς η Αμερική δεν έχει μπει ακόμα στον Πόλεμο και η Σοβιετική Ένωση δεσμεύεται ακόμα από το σύμφωνο συνεργασίας που έχει υπογράψει.
• Η Σουηδία
• Η Ελβετία που ήταν και παρέμεινε ουδέτερη
• Η Τουρκία που επίσης παρέμεινε ουδέτερη,

και  … η Ελλάδα!

ΓΕΡΜΑΝΟΚΡΑΤΟΥΜΕΝΗ ΕΥΡΩΠΗ ΣΤΙΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ 1941

Δηλαδή, στις 28 Οκτωβρίου 1940, όταν η Ελλάδα είπε ΟΧΙ στην Ιταλία και στην Γερμανία και δέχτηκε την επίθεση, ΟΛΟΚΛΗΡΗ η Ευρώπη ήταν Γερμανική ή Φιλική προς την Γερμανία, πλην της Αγγλίας, και τριών ουδέτερων χωρών.

Αυτή η πολλαπλά ηττημένη, βυθισμένη στα αδιέξοδα Ελλάδα, σε ένα σκηνικό πλήρους επικράτησης του Άξονα, όταν δέχτηκε την πρόκληση του άξονα (της Ιταλίας) βρήκε το κουράγιο να πει ΟΧΙ. Το είπε ο Μεταξάς (alors, c’est la guerre) και το επανέλαβαν επτά εκατομμύρια Έλληνες που ζούσαν στην Επικράτεια και πολλοί που ζούσαν εκτός.

Ήταν ένα ΟΧΙ που έμοιαζε με τρέλα.

Μια τρέλα ισοδύναμη εκείνης που δημιούργησε την Ελλάδα.

Μια τρέλα που επέτρεψε στην σύγχρονη Ελλάδα να καταγραφεί στην ιστορία σαν ένα ΕΘΝΟΣ με ψυχή, σαν ένα έθνος αντάξιο της ιστορίας του.

Η ιστορία του Ελληνο-Ιταλικού πολέμου είναι λίγο ως πολύ γνωστή.

Έγιναν σφοδρές μάχες στα Ελληνοαλβανικά σύνορα, και έγιναν μάχες στον αέρα και στην θάλασσα. Όμως ο πόλεμος κρίθηκε στην ξηρά. Εκεί όπου κυριαρχούσε ο χειμώνας και όπου η ψυχή έπαιζε μεγαλύτερο ρόλο από τα όπλα.

Οι Ιταλοί δεν πίστευαν σε αυτό που τους οδηγούσε ο Μουσολίνι να κάνουν. Οι Έλληνες μάχονταν υπέρ βωμών και εστιών. Η Μάχη από την πλευρά της Ιστορίας είχε κριθεί.

Βέβαια στην ζωή τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά. Για να γυρίσει ο ήλιος θέλει δουλειά πολλή λέει ο ποιητής. Κρυοπαγήματα, θάνατοι, τραγωδίες, όλα τα δεινά του πολέμου μαζεύτηκαν πάνω στα απόκρημνα βουνά της Ηπείρου και τσάκισαν τα νιάτα των Ιταλών και των Ελλήνων που ήταν όλοι τους εξ ίσου θύματα του πολέμου. Ενός πολέμου που τον σχεδίασαν «εγκέφαλοι» διεστραμμένοι όπως ο Χίτλερ και ο Μουσολίνι, «κόμματα» παρανοϊκά, όπως το Φασιστικό της Ιταλίας και το Ναζιστικό της Γερμανία, και Ιδέες Εγκληματικές, όπως ο Νέος Ιταλικός Πολιτισμός του Μουσολίνι και η Νέα Τάξη του Χίτλερ.

Χιλιάδες παιδιά χάθηκαν, εκατομμύρια στρατιώτες, αθώοι πολίτες, ανύποπτοι άνθρωποι, βρέθηκαν να σκοτώνουν και να σκοτώνονται, θύτες και θύματα του παραλογισμού του πολέμου.

Εκείνοι που έπεσαν θα είναι για πάντα στην μνήμη μας.

Θα τους θυμούνται οι οικογένειές τους, θα τους θυμάται το Έθνος με την συλλογική του μνήμη.

Ήταν οι ήρωες του Σαράντα. Η δόξα της νεώτερης Ελλάδας.

ΖΩΝΕΣ ΚΑΤΟΧΗΣ, ΙΤΑΛΙΚΗ, ΓΕΡΜΑΝΙΚΗ, ΒΟΥΛΓΑΡΙΚΗ

Να πούμε εδώ ότι η 28η Οκτωβρίου δεν καθιερώθηκε σαν εθνική γιορτή από ένα διάταγμα μιας κυβέρνησης αλλά από το νεοϊδρυθέν ΕΑΜ, την ΟΚΝΕ και τις οργανώσεις των φοιτητών που αποφάσισαν στην πρώτη επέτειο της 28ης Οκτωβρίου, το 1941, μετά από έξι μήνες κατοχής, να διαδηλώσουν στους δρόμους της Αθήνας. Αυτοί καθιέρωσαν τον εορτασμό της 28ης Οκτωβρίου με την ενέργειά τους μέσα σε συνθήκες πείνας και τρομοκρατίας.

ΔΙΑΔΗΛΩΣΗ ΕΠΙ ΚΑΤΟΧΗΣ ΣΤΟ ΚΕΝΤΡΟ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ (ΕΔΩ ΕΙΜΑΣΤΕ ΣΤΟ 1943)

Το αλβανικό έπος, η απόφαση για αντίσταση στην Γερμανική επίθεση, η Μάχη της Κρήτης, η Εθνική Αντίσταση που αποτελεί ένα ακόμη μεγαλειώδες έπος, ακόμη και ο καταστροφικός κατοπινός εμφύλιος πόλεμος, πυροδοτήθηκαν από μια στιγμή μεγαλείου και διαμόρφωσαν το πρόσωπο της σύγχρονης Ελλάδας. Τα θετικά και τα αρνητικά στοιχεία της φυλής διέπρεψαν και πάλι. Κάθε θρίαμβο ακολουθούσε ένα δράμα:

Η συνέχεια της επανάστασης του 1821 ήταν να ξεσπάσουν δυο εμφύλιοι πόλεμοι το 1823-24 και 1825 με κίνδυνο να χαθεί η ίδια η επανάσταση

Τους περιφανείς θριάμβους του 1912-13 διαδέχτηκε ο Διχασμός του 1915

Τις νίκες του 1918 διαδέχτηκε η ντροπή του 1922

Το έπος του 1940 και της Εθνικής Αντίστασης 1942-44 την διαδέχτηκε ένας εμφύλιος πόλεμος 1946-49 που τον πληρώναμε μέχρι πρόσφατα.

Το παρελθόν το τιμάμε αλλά και διδασκόμαστε από αυτό.

Σε μια ομιλία μου για την 28η Οκτωβρίου πριν από αρκετά χρόνια είχα θυμηθεί ένα κομμάτι από ένα ποίημα θέλω να το αναφέρω και τώρα. Ο Τόμας Σ. Έλιοτ γράφει στην Έρημη Χώρα:

«Τι έχουμε δώσει;

Φίλε μου, τραντάζει το αίμα την καρδιά μου

Η φοβερή τόλμη μιας στιγμής παραδομού

Που η εποχή της φρόνησης ποτέ δεν θα αναιρέσει

Μ’ αυτή, μόνο μ’ αυτή έχουμε υπάρξει»

Αυτή η στιγμή του παραδομού, στην Ιστορία, στο Πεπρωμένο, αυτή η στιγμή της ανάτασης είναι που γιορτάζεται στις 28 Οκτώβρη

Ο κυνισμός της πολιτικής

ΕΠΙΚΡΑΤΗΣΑΝ ΟΙ ΦΙΛΟΕΥΡΩΠΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΟΥΚΡΑΝΙΑ

ΣΕ ΕΚΛΟΓΕΣ ΠΟΥ ΛΙΓΟ ΑΠΕΧΟΥΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΩΔΙΑ

ΟΥΚΡΑΝΙΚΟΣ ΣΤΡΑΤΟΣ. ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥ ΙΒΑΝ ΜΠΟΓΚΝΤΑΝ

Χτες στην Ουκρανία είχαμε εκλογές. Μοιάζανε αυτές οι εκλογές λίγο με εκείνες της χούντας καθώς διεξήχθησαν σε συνθήκες εντελώς ανώμαλες.

Ανωμαλία είχαμε γιατί:

• Η βία εξασκείται κατά των διαφωνούντων (της μιας ή της άλλης πλευράς) καθημερινά,
• Η χώρα ολόκληρη βρίσκεται σε καθεστώς έκτακτης ανάγκης, με τις επαρχίες των φιλορώσων ανταρτών εντελώς εκτός της εκλογικής μάχης (λέγεται ότι θα γίνουν και εκεί εκλογές μάλλον σε ένα μήνα από σήμερα) 
• Ο φόβος του κάθε εκλογέα για αντίποινα από τους αντιπάλους του είναι επαρκώς δικαιολογημένος
• Στην χώρα εδώ και πολύ καιρό ο νόμος και η τάξη λειτουργούν μονομερώς

Μετά από όλα αυτά ήταν φυσικό το αποτέλεσμα να ευνοεί τις δυνάμεις της καθεστηκυίας τάξης.

Στη χτεσινή εκλογή μετείχε το 52% μόνο των ψηφοφόρων. Η συμμετοχή στις δυτικόφιλες περιοχές ήταν 70% ενώ στις ρωσόφιλες 30% μόνο και στις αντάρτικες 0%. Όπως ήταν φυσικό, λοιπόν, κέρδισαν οι δυτικόφιλες δεξιόστροφες πολιτικές δυνάμεις.

Τα κόμματα του Προέδρου και του Πρωθυπουργού πήραν περίπου από 21% κι ένα τρίτο φιλοδυτικό (η “αυτοάμυνα”) πήρε 13%. Το φιλορωσικό κόμμα έπεσε από το 50% που είχε το 2010 στο 10%! Το μόνο θετικό είναι ότι οι ακροδεξιοί κρατήθηκαν σε χαμηλά ποσοστά. Είναι μια εξέλιξη αυτή που δίνει τη δυνατότητα για ειρήνευση. Βεβαίως θα πρέπει η κυβέρνηση να θελήσει να μαζέψει τους φασίστες και να πάψει να είναι υποχείριό τους.

Μετά από αυτά τα αποτελέσματα, ο Πρόεδρος Ποροσένκο και ο Πρωθυπουργός Γιατσένιουκ έχουν πλέον την πολιτική δύναμη, και επομένως τη δυνατότητα, να προωθήσουν μια γραμμή συνεννόησης με την Ρωσία, ειρήνευσης με τους αντάρτες και ομαλοποίησης της ζωής στο εσωτερικό της χώρας.

Για μας τους Έλληνες είναι σημαντικό να ομαλοποιηθεί η κατάσταση στην Ουκρανία καθώς

• έχουμε μια ελληνική ομογένεια που υποφέρει από τον σημερινό εμφύλιο, 
• έχουμε προβλήματα από τα εμπάργκο που αποφασίζονται κατά της Ρωσίας λόγω του εμφυλίου,
• έχει προβλήματα ο τουρισμός μας που χάνει δεξαμενές τουριστών από τη Ρωσία και την Ουκρανία ενώ
• προβλήματα δημιουργούνται και στον ευρωπαϊκό χάρτη ενέργειας που μας επηρεάζει σαν χώρα.

Να σημειώσουμε με την ευκαιρία κάτι σημαντικό που δεν πρέπει να περνά απαρατήρητο: Η ΕΕ, προκειμένου για μια χώρα που ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ μέλος της (την Ουκρανία) παίρνει καθαρή θέση ενάντια στη Ρωσία και επιβάλλει ακόμα και εμπάργκο, προκειμένου όμως για μια χώρα ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ μέλος της (την Κύπρο) κάνει την πάπια και αρκείται σε δυο τρεις σχεδόν ουδέτερες φράσεις όταν οι Τούρκοι παραβιάζουν εμφανώς τις διεθνείς συνθήκες και την κυριαρχία της Κύπρου στη θάλασσα. Δυο μέτρα και δυο σταθμά, ή ο κυνισμός της πολιτικής στο απόγειό του!

ΓΥΡΩ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΥΠΡΟ ΣΦΙΓΓΕΙ Ο ΚΟΙΟΣ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ

ΥΠΑΡΧΕΙ ΑΛΛΟΣ ΔΡΟΜΟΣ;

Σημερινό ρεπορτάζ από το “Κουτί της Πανδώρας” αναφέρει τις τρεις λύσεις που πρότεινε ο Γιάννης Βαρουφάκης μιλώντας στον Αντένα. Το αναφέρω ολόκληρο (δεν είναι και μεγάλο) για να το σχολιάσω καθώς δίνει διεξόδους στο ελληνικό πρόβλημα λειτουργώντας ΕΝΤΟΣ του συστήματος. Δείχνει ο Βαρουφάκης ότι δεν είναι μόνο η Αντι-Συστημική στάση που μπορεί να προσδώσει στην Ελλάδα χρόνο και αξιοπρέπεια αλλά υπάρχουν και τεχνικές απόλυτα συμβατές με την ευρωπαϊκή λογική που μπορούν να πείσουν και τους Ευρωπαίους αξιωματούχους και τους πολίτες να ξεφύγουν από την πολιτική Μέρκελ. Το ρεπορτάζ λέει τα εξής:

"Με τρεις κινήσεις ματ μπορεί η Ελλάδα να βγει από το τέλμα στο οποίο την έχουν βάλει οι εταίροι δανειστές, σύμφωνα με τον οικονομολόγο Γιάννη Βαρουφάκη. 

Μιλώντας στον Αnt1 ο κ. Βαρουφάκης τόνισε ότι 
1.- το πρώτο που πρέπει να γίνει είναι να προταθεί στο Βερολίνο και στις Βρυξέλλες o ESM να αναλάβει τις ελληνικές τράπεζες και να τις ανακεφαλαιοποιήσει «προκειμένου να αναπνεύσει η ελληνική κοινωνία». «Οι τραπεζίτες και το Δημόσιο έχει αποδειχθεί ότι δεν μπορούν να προχωρήσουν και να δημιουργήσουν ένα εύρωστο τραπεζικό σύστημα. Η μόνη λύση, κοινώς, είναι να αφελληνιστούν. Να τις αναλάβει το ESM, να τις ενισχύσει και να ξεκινήσουν επιτέλους να είναι τράπεζες και να διαθέτουν ρευστότητα στην οικονομία. Σήμερα ούτε τράπεζες είναι, ούτε ελληνικές είναι», τόνισε. 

2.- Το δεύτερο βήμα, κατά τον οικονομολόγο, έχει να κάνει με το δημόσιο χρέος. «Οι πιστωτές μας με βάση τη συμφωνία που έγινε το 2012 θεωρούν ότι μπορούμε να αποπληρώσουμε όλο αυτό το χρέος αρκεί να έχουμε ρυθμούς ανάπτυξης πάνω από 3% και 4%. Μπορούμε λοιπόν να το αντιστρέψουμε αυτό και να προτείνουμε ότι θα εκδώσουμε νέα ελληνικά ομόλογα με ρήτρα ανάπτυξης 4% και τα οποία θα τους διαθέσουμε. Στην περίπτωση που έχουμε όντως ανάπτυξη 4% τότε τα ομόλογα να αποπληρώνονται πλήρως. Εάν όχι, δεν θα πληρώνεται. Κανένα "κούρεμα" στη συμφωνία. Εφόσον λένε ότι μπορούμε να έχουμε ανάπτυξη 4% τότε θα είναι σίγουροι ότι θα παίρνουν και τα λεφτά τους πίσω». 

3.- Η τρίτη κίνηση ματ αφορά στον ιδιωτικό τομέα. «Δεν είναι λογικό η ΕΚΤ να δανείζει τις ελληνικές τράπεζες και το Δημόσιο για να επιστρέψουμε ουσιαστικά τα κεφάλαια πίσω στην ΕΚΤ, αποπληρώνοντας τα προηγούμενα δάνεια. Το καλύτερο είναι η ΕΚΤ να υποστηρίξει πλήρως την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων αγοράζοντας τα ομόλογα της. Ειδικά τις εκδόσεις που αφορούν τις επενδύσεις σε χώρες που αντιμετωπίζουν κρίση». 

Σύμφωνα με τον κ. Βαρουφάκη οι τρεις αυτές προτάσεις είναι απλές και μπορούν να εμπεριστατωθούν πείθοντας ακόμα και τον απλό Γερμανό πολίτη. Τονίζει δε ότι οι τρεις κινήσεις για να έχουν αποτέλεσμα πρέπει να επιδιωχθούν ταυτόχρονα." 

Ας δούμε τώρα τι σημαίνουν όλα αυτά.

1) Για τις τράπεζες τα έχουμε ξαναπιεί πολλές φορές. Η “ελληνικότητά” τους εξαντλείται στην παραμονή των παλιών ιδιοκτητών τους στα διοικητικά τους συμβούλια. Έτσι κι αλλιώς έχουν ανακεφαλαιοποιηθεί με ποσά που ξεπερνούν κατά πολύ την αξία τους και τα μετοχικά τους κεφάλαια. Ιδιοκτήτης είναι ο ανακεφαλαιωτής τους. Και ποιος είναι αυτός; Αυτός που θα τις φορτωθεί και θα φορτωθεί μαζί με αυτές και τα χρέη τους, τα 40 και βάλε δισεκατομμύρια ευρώ. Αν αυτά εγγραφούν στο εθνικό χρέος (και μέχρι στιγμής εγγράφονται) ιδιοκτήτης είναι το κράτος, αν εγγραφούν στον ΕSM, ιδιοκτήτης θα είναι η ΕΕ και η ΕΚΤ, δηλαδή η Ευρώπη. Τη στιγμή αυτή η ΕΕ έχει καταφέρει να μας τις φορτώσει. Είναι πολύ εύκολο, αν έχει η Ελλάδα την πολιτική βούληση, να τις ξεφορτωθούμε απαλλάσσοντας την χώρα και από ένα πολύ μεγάλο βάρος, από χρέος γύρω στο 20% του ΑΕΠ.

Σχετικά με τα παραπάνω έχω κάνει την ανάρτηση στις 15/6 (αφελληνισμός των τραπεζών, η μόνη λύση) που θα βρείτε ΕΔΩ

2) Για την αποπληρωμή με ρήτρα ανάπτυξης είναι κάτι που το ζητάει ο Σύριζα και που είναι απορίας άξιο πως δεν το ζητά η σημερινή κυβέρνηση στα διάφορα ευρωγκρούπ. Αφού προβλέπουν ότι θα έχουμε τέτοια ανάπτυξη, ας δεχτούν να αποπληρώνονται μόνο όταν θα επιβεβαιώνονται οι προσδοκίες τους. Γιατί ο λόγος που δεν έχουμε ανάπτυξη είναι τα δικά τους προγράμματα και οι περιορισμοί.

Δεν είναι εξυπνάδα, είναι κάτι αμοιβαία συμφέρον. Και σε αυτούς θα συμφέρει να έχουμε ανάπτυξη και να τους αποπληρώνουμε και σε εμάς θα συμφέρει να έχουμε απασχόληση και επενδύσεις έστω κι αν πρέπει να δίνουμε πίσω τα χρωστούμενα.

3) Για την αγορά ομολόγων της ΕΤΕ (ευρωπαϊκής τράπεζας επενδύσεων) πρέπει να σημειώσω είναι πρόκειται ουσιαστικά για την έκδοση του ευρωομολόγου για το οποίο έχει γίνει τόσος λόγος στο παρελθόν. Με το ομόλογο αυτό, που θα μπορεί να εκδώσει η ΕΚΤ, θα μπορούν να χρηματοδοτηθούν επενδύσεις στη χώρα μας και σε άλλες χώρες με προβλήματα για να έχουμε την πολυπόθητη ανάπτυξη, την άνοδο του ΑΕΠ που θα μειώσει αυτομάτως το χρέος.  

Τα τρία μέτρα αυτά πρέπει να ληφθούν ταυτόχρονα, σημειώνει ο Βαρουφάκης για να είναι αποτελεσματικά. Σωστά γιατί αλλιώς θα εξουδετερωθούν καθώς θα μείνουν το καθένα χωρίς στήριξη.

Μόνο η αποφυγή του χρέους της ανακεφαλαιοποίησης θα αποφέρει μια μείωση του εθνικού χρέους αλλά αυτό θα ξανανέβει χωρίς ανάπτυξη.

Μόνη η ρήτρα ανάπτυξης θα οδηγήσει απλά στο να μην πληρώνουμε και να μην  φύγουμε ποτέ από τον κύκλο χρέους και ελλειμμάτων.

Μόνο το ευρωομόλογο δεν θα είναι αποτελεσματικό αφού το υπέρογκο χρέος θα εξαφανίζει κάθε προοπτική ανάπτυξης παρά τα κεφάλαια που ενδεχομένως θα πέσουν. 
Χωρίς τράπεζες ισχυρές εξ άλλου (βήμα 1) δεν θα αξιοποιηθεί το ευρωομόλογο και θα καταλήξει σε καταναλωτικά αγαθά και μόνο. Ούτε όμως και η διόρθωση των τραπεζών είναι αρκετή χωρίς χρήματα για επενδύσεις (βήμα 3) ούτε και το χρέος θα αποπληρώνεται χωρίς τη ρήτρα ανάπτυξης (βήμα 2) αφού το όποιο “κέρδος” της ελληνικής οικονομίας θα εξανεμίζεται στο χάος του χρέους.

Θα δώσω και μια εικόνα για όλα αυτά:

Έστω ότι γίνονται και τα τρία, τα αποδέχεται δηλαδή η ΕΕ ως ελληνικό πρόγραμμα εξόδου από την κρίση.

Το χρέος μειώνεται αμέσως κατά 40 δισ. και η οικονομία τονώνεται από το ευρωομόλογο οπότε προκαλείται ανάπτυξη, έστω 5%. Σε τέσσερα χρόνια (περίπου 20% άνοδος του ΑΕΠ) μαζί με μια πληρωμή χρεολυσίων ύψους 2% του ΑΕΠ (περίπου 4 δισ. ευρώ, χωρίς να συνυπολογίζουμε εδώ τους τόκους που δεν μειώνουν το χρέος φυσικά) θα έχουμε την εξής εικόνα:

ΤΟ ΧΡΕΟΣ από 320 δισ. ευρώ (τόσο ήταν στο τέλος του 2013 τόσο περίπου προβλέπεται και για το 2014) θα πέσει 40 δισ από τις τράπεζες και 16 δις. από αποπληρωμές και θα πάει στα 254 δισ. ευρώ

ΤΟ ΑΕΠ θα ανέβει από τα 180 δισ. ευρώ περίπου κατά 36 δισ. και θα φτάσει στα 216 δισ. ευρώ

ΤΟ ΧΡΕΟΣ ΩΣ ΠΟΣΟΣΤΟ ΤΟΥ ΑΕΠ θα πέσει από 320/180=177% που είναι σήμερα σε 254/216=118%

Σε τέσσερα χρόνια θα έχουμε φτάσει ;από το σημερινό 177% στο 118% δηλαδή πιο κάτω από το “επιθυμητό” 121% που προβλέπουν τα μνημόνια για το 2020. Κι αυτό θα γίνει σε μια Ελλάδα που θα ανακάμπτει με την απασχόληση να ανεβαίνει λόγω των επενδύσεων από τα ευρωομόλογα, τους μισθούς να βελτιώνονται λόγω της ανάπτυξης, τα ταμεία να σώζονται άρα και οι συντάξεις, ο ιδιωτικός τομέας να μπορεί να συνέλθει χάρη σε ένα υγιές τραπεζικό σύστημα και το κράτος θα βελτιώσει τα οικονομικά του με την αυξημένη φοροδοτική ικανότητα του γενικού πληθυσμού.

Το πιο σημαντικό στοιχείο που προκύπτει από τις προτάσεις του Γιάννη Βαρουφάκη είναι ότι ο δρόμος της Μέρκελ που εφάρμοσε ο Σαμαράς δεν είναι ο μόνος που μπορεί να μας βγάλει από την κρίση. Επίσης αυτό που προκύπτει είναι ότι οι εναλλακτικές λύσεις δεν περιέχουν κι άλλο σφίξιμο στο ζωνάρι, κι άλλη ανεργία, λιγότερη δημοκρατία και εθνική υποταγή. Μόνο που χρειάζεται ένας καινούριος διαπραγματευτής για να πετύχει κάτι καλύτερο από την μαυρίλα που ζήσαμε επί πέντε χρόνια και στην οποία ζούμε ακόμα.