01 "ΤΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ ΤΟΥ ΘΕΟΥ και Η ΣΥΝΩΜΟΣΙΑ ΤΗΣ ΝΙΚΑΙΑΣ" επεισόδιο Νο 1

Ξεκινώντας σήμερα τη δημοσίευση του βιβλίου "Το Βασίλειο του Θεού και η Συνωμοσία της Νίκαιας" σημειώνω τα εξής:

1.- Θα δημοσιεύω τελικά, κάθε μέρα ένα κομμάτι, περίπου 1.000-2.000 λέξεων (αντί για Δευτέρα-Τετάρτη-Παρασκευή που ήταν η αρχική σκέψη)

2.- Παραπομπές και πραγματολογικά στοιχεία (όταν υπάρχουν), θα τα αναφέρω στην αρχή του κάθε αποσπάσματος κι όχι στο τέλος. Νομίζω πως έτσι θα διευκολύνω την ανάγνωση αφού ο αναγνώστης θα έχει υπ' όψη του τις διευκρινίσεις.

Ειδικά για το σημερινό πρώτο απόσπασμα, να πω ότι πρόκειται για μυθοπλασία στηριγμένη σε πολύ διαδεδομένες την εποχή εκείνη απόψεις. Πίστευαν στην ύπαρξη ενός Ιερέα Ιωάννη που είχε να εκτελέσει μιαν αποστολή. Η αποστολή του ήταν το Θεϊκό Βασίλειο. Πρωτοπλάσματα όλα αυτά των κατοπινών Ροδόσταυρων και τις Τεκτονικών Στοών. Σχετικά βιβλία έχουν γράψει πολλοί, με μυθοπλασίες ή καταγραφή των μύθων που έτρεχαν. 

Το πρώτο κεφάλαιο του βιβλίου, περιγράφει την μύηση δυό πιθανών αυτοκρατόρων (της Πόλης και του Ρουμ) στην αναζήτηση του Ιερέα Ιωάννη και του θεϊκού του βασιλείου.

Δεν είναι αυτή η συνωμοσία της Νίκαιας, φυσικά.   

Τα πραγματολογικά στοιχεία, οι παραπομπές για το σημερινό πρώτο κεφάλαιο έχουν ως εξής (σήμερα είναι ιδιαίτερα πολλές, δεν θα είναι έτσι στη συνέχεια):

 (1)

Το 1071 ο Ρωμαίος αυτοκράτωρ Ρωμανός ξεκίνησε με όλο τον Ρωμαϊκό στρατό για να καταβάλει τον Σελτζούκο Τούρκο Αρπ Ασλάν που βρισκόταν στα σύνορα της Ρωμανίας στη σημερινή Αρμενία. Ο στρατός των Ρωμαίων ηττήθηκε στο Ματζικέρτ και ο Ρωμανός συνελήφθη αιχμάλωτος. Μετά από αυτό, η εγκατάσταση των Τούρκων στην Μικρασία έγινε οριστική αν και επιβλήθηκε σταδιακά και σε βάθος χρόνου.

(2)

Ευδαίμων Αραβία (λατινικά: Felix Arabia) ήταν η Υεμένη που ήταν πολύ μεγάλο κράτος και σε έκταση αλλά και σε σημασία. Εκτεινόταν από τον Περσικό κόλπο μέχρι και την σημερινή Αιθιοπία και την μισή περίπου νότια αραβική χερσόνησο.

(3)

Ο “Ποιμάνδρης” (ποιμήν ανδρών) είναι κείμενο πιθανώς του 2ου μΧ αι. και αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα του συγκρητισμού των αυτοκρατορικών χρόνων. Περιέχει κείμενα κατά κύριο λόγο αποκαλυπτικά αλλά και κείμενα με αστρολογικό, αλχημιστικό και φιλοσοφικό περιεχόμενο. Είναι μέρος μιας συλλογής έργων υπό τον τίτλο Ερμής Τρισμέγιστος ~ Θωθ. Το περιεχόμενο των έργων στηρίζεται σε ελληνικές αντιλήψεις και ιδιαίτερα εμφανής είναι η επίδραση των νεοπλατωνικών αντιλήψεων. Κατά την Wikipedia πρόσφατες έρευνες έδειξαν ότι το “Ποιμάνδρης” προέρχεται από το αιγυπτιακό «pεime-nte-Re» που σημαίνω “γνώση του Ρε” κάτι σαν “Νους του Θεού”.

(4)

Ερμής Τρισμέγιστος (ο τριπλός μάγος) ήταν το όνομα που χρησιμοποιούσαν κατά την Αρχαιότητα οι Έλληνες για τον σεληνιακό θεό των Αιγυπτίων Θωθ, προστάτη και εμπνευστή της αστρολογίας και της αλχημείας που ταυτίσθηκε με τον Ερμή της ελληνικής μυθολογίας. Του αποδίδονταν πλήθος ανακαλύψεων όπως της γλώσσας, του αλφαβήτου, της γεωμετρίας, της αριθμητικής, της αστρονομίας, της ιατρικής, της γυμναστικής, του χορού, της μουσικής, της γλυπτικής και κάθε τέχνης ή επιστήμης, ή ακόμα λόγω της τριπλής όπως πίστευαν ιδιότητάς του ως φιλοσόφου, ιατρού και βασιλέως. Αποτελούσε το σύμβολο της θείας διάνοιας, "ο ζων λόγος" όπως τον αποκαλούσαν, η ενσαρκωμένη σκέψη. Στον "Τρισμέγιστο Ερμή" αποδίδονται πολλά ελληνικά συγγράμματα τα οποία γράφηκαν κατά τη ρωμαϊκή εποχή και εκπροσωπούσαν το διανοητικό κίνημα του ερμητισμού. Μεταξύ αυτών συγκαταλέγονται ο «Λόγος τέλειος», σε λατινική μετάφραση με την επιγραφή «Ασκληπιός» ή «Ερμού Τρισμέγιστου Ασκληπιός ήτοι περί φύσεως θεών διάλογος», ο «Ερμής Τρισμέγιστος Ποιμάνδρης» και οι «Κυρανίδες» (ή Τυρανίδες), καθώς και άλλα συγγράμματα ιατρομαθηματικά, αστρονομικά κ.ά. Ο Ερμής ο Τρισμέγιστος έγινε γνωστός στη Δύση κατά την Αναγέννηση όταν ο Μαρσίλιο Φιτσίνο μετάφρασε στα λατινικά το ελληνικό κείμενο των σωζόμενων ερμητικών γραπτών, γνωστών σήμερα ως Hermetica ή Corpus Hermeticum. Το κείμενο αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για τους αλχημιστές και κρατούνταν μυστικό. Από εδώ προέρχεται και η ετυμολογία της "ερμητικής γνώσης" και του "ερμητικός.

(5)

Μετάφραση του κειμένου στα νέα ελληνικά: “Και ο πατέρας όλων, ο Νους, που είναι ζωή και φως, γέννησε τον άνθρωπο, ίσον με τον εαυτόν του, τον οποίο και αγάπησε ως γέννημα δικό του. Κι ήταν πανέμορφος ο άνθρωπος γιατί είχε την εικόνα του πατέρα του. Επειδή ο θεός αγάπησε την ίδια του τη μορφή, του παρέδωσε όλα του τα δημιουργήματα”.

(6)

Η ρωμαίικη εκφορά του ονόματος του Γιγιαθαντίν ήταν Ιαθατίνης.

Η Συνωμοσία της Νίκαιας

και το Βασίλειο του Θεού

Στις απαρχές του νέου Ελληνισμού

1201-1211 μ.Χ.

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1ο : ΙΕΡΕΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ

1201 μ.Χ.

Α’ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ

Η τεράστια αίθουσα κάτω τον Ναό της Αγιασοφιάς ήταν άγνωστη σε όλους, ακόμα και στους αυτοκράτορες. Ολόκληρη η Κωνσταντινούπολη, ήταν γεμάτη με κατακόμβες, διαδρομές, αίθουσες και κελιά κάτω από την επιφάνεια της γης. Ήταν ένα σύστημα γνωστό στους ηγεμόνες της βασιλεύουσας Πόλης του κόσμου. Αυτή την αίθουσα, όμως, κάτω από το Ιερό Τέμπλο του Ναού της Αγίας Σοφίας την γνώριζαν μόνον ελάχιστοι. Ήταν οι συνωμότες της Ερμητικής Ιεραρχίας που την χρησιμοποιούσαν. Ένα σύστημα αεραγωγών εξασφάλιζε εξαερισμό κι ατμόσφαιρα σωστή. Ακτίνα του ήλιου δεν είχε εισχωρήσει ποτέ εκεί μέσα. Μόνο διαμέσου μιας θύρας, καλά κρυμμένης στο Ιερό του ναού της Αγιασοφιάς, μπορούσε κανείς να φτάσει εδώ.

Παραδόξως, η αίθουσα ήταν στολισμένη με μαρμάρινα ή χάλκινα αγάλματα αρχαίων θεών. Ήταν γεμάτη παγανιστικά συμπλέγματα ζώων κι ανθρώπων. Υπήρχαν ακόμη ανεικονικά σύμβολα και σχήματα που θύμιζαν μουσουλμανικά τεμένη ή παλαιοχριστιανικές εκκλησίες. Πυρσοί που τρεμοέσβηναν την φώτιζαν. Πάνω σε ράφια βρίσκονταν πάπυροι και κώδικες. Αν και κάτω από τον μεγαλύτερο ναό της χριστιανοσύνης, δεν ειχε πουθενά εικόνες του Χριστού ή των Αγίων. 

 

Στο κέντρο της αίθουσας στέκονταν όρθιοι δυο νεαροί άντρες, μαυρομάλληδες με χιτώνες λευκούς. Μπροστά τους, σε ένα ελάχιστα υπερυψωμένο βάθρο, στεκόταν ένας μεγαλύτερος σε ηλικία άντρας. Ήταν ντυμένος με χρυσοποίκιλτα άμφια. Το στέμμα που φορούσε κι η ποιμαντορική ράβδος που κρατούσε θύμιζαν Φαραώ. Ο ένας νεαρός ήταν ο δεκαεννιάχρονος γιος του πρώην αυτοκράτορα Ισαάκιου Β’, ο, Αλέξιος. Ήταν ανιψιός του νυν αυτοκράτορα Αλέξιου Γ’ της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Ο άλλος νέος ήταν ο εικοσιεξάχρονος Γιγιαθαντίν Καϊχοσρόης. Ήταν αδελφός του Ρουκναλντίν Σουλεϊμάν Β’, του Σουλτάνου της μουσουλμανικής Ρωμανίας. Ο άντρας μπροστά τους ήταν ο Πατριάρχης Καματηρός Ιωάννης.

«Εξοχότατοι, η διδαχή ολοκληρώθηκε. Είστε οι εκλεκτοί που θα φροντίσετε να εκπληρώσετε την προφητεία! Για το δικό σας καλό, αλλά, και της οικουμένης.»

 

«Αμήν» είπαν και οι δύο.

Τον κοιτούσαν με σεβασμό σαν μαθητές τον δάσκαλο. Το μέλλον τους σημαδευόταν ανεξίτηλα αυτή τη στιγμή.

«Θα γίνετε βασιλιάδες της Ρώμης, όπως το απαιτεί και η προφητεία» είπε ο Καματηρός.

Από το στόμα σου και στου Θεού ή του Αλλάχ το αυτί, σκέφτηκαν κι οι δύο. Ναι, ήταν πιθανό αλλά καθόλου σίγουρο αυτό που έλεγε ο Καματηρός. Για να εκπληρωθεί η προφητεία έπρεπε πρώτα να αποκτήσουν τίτλο του “βασιλιά της Ρώμης”. Ο Αλέξιος ήλπιζε πως θα καθόταν κάποια στιγμή στον θρόνο της Κωνσταντινούπολης. Ο Γιγιαθαντίν ήλπιζε να ξαναγυρίσει σύντομα στον θρόνο του στο Ικόνιο. Ο θρόνος της Πόλης ανήκε στον Βασιλέα της Ρώμης, ο θρόνος του Ικονίου στον Σουλτάνο του Ρουμ. Σουλτάνος του Ρουμ σήμαινε “βασιλέας της Ρώμης” στα τουρκικά. Ο Γιγιαθαντίν είχε ήδη χριστεί στο παρελθόν σουλτάνος ενώ ο Αλέξιος όχι ακόμη. Ο Τούρκος σκόπευε να ανακτήσει έναν θρόνο που ήταν για έξι χρόνια δικός του πριν τον χάσει από τον αδελφό του. Ο Αλέξιος ανυπομονούσε να ανατραπεί ο σφετεριστής θείος του Αλέξιος Γ’. Ο θείος που είχε κλέψει τον θρόνο από τον πατέρα του Ισαάκιο τυφλώνοντάς τον και φυλακίζοντάς τον.

«Πλησιάζει η ώρα σου, νεαρέ Ρωμαίε γόνε του γένους των Αγγέλων. Ως αυτοκράτωρ Αλέξιος Δ’, θα ανέλθεις στον θρόνο της Βασιλεύουσας» είπε ο Καματηρός.

Τόνιζε μία-μία τις λέξεις που χρησιμοποιούσε.

«Και για σένα, νεαρέ γόνε των ενδόξων Σελτζούκων, θα έρθει η στιγμή σου. Ως σουλτάνος Καϊχοσρόης Α’ και πάλι, θα ξαναπάρεις τον θρόνο σου στο Ικόνιο!»

«Αμήν, Μακαριότατε» είπαν σκύβοντας το κεφάλι.

«Και τότε, ως Βασιλιάδες της Ρώμης, θα μπορείτε με βάση τις Γραφές να προχωρήσετε. Θα αναζητήσετε τον Ιερέα Ιωάννη και το Θεϊκό του Βασίλειο!»

«Αμήν, Μακαριότατε» επανέλαβαν με σεβασμό.

Ο Πατριάρχης Καματηρός, μέγας Δάσκαλος Ερμηνευτής του Ερμή του Τρισμέγιστου, ήξερε τι έλεγε. Για πάνω από εκατό χρόνια τώρα, οι Ρωμανίες στην Μικρά Ασία ήταν δύο. Η μάχη του Ματζικέρτ(1), η σύγκρουση Ισλάμ-Χριστιανοσύνης, είχε σαν αποτέλεσμα την καταστροφή του ρωμαϊκού στρατού. Για δέκα χρόνια είχε επικρατήσει χάος σε ολόκληρη την Ανατολία. Ο Σελτζούκος πρίγκιπας Σουλεϊμάν Κουτλουμούς επέβαλε την ειρήνη δημιουργώντας το Σουλτανάτο του Ρουμ. Από τότε αυτό το σουλτανάτο συμβιώνει με τους Ρωμαίους, πότε με πολέμους και πότε ειρηνικά. Η μάχη στο Μυριοκέφαλο, πριν εικοσιπέντε χρόνια, διέλυσε κάθε αμφιβολία ως προς την βιωσιμότητα του σουλτανάτου. Έτσι στην Μικρασία, εδώ και πάνω από εκατό χρόνια, ζουν δυο “Ρωμανίες”. Η χριστιανική έχει πρωτεύουσα την Κωνσταντινούπολη κι η μουσουλμανική το Ικόνιο. Τα δύο κράτη έχουν διαφορετικό πολιτισμό, γλώσσα και θρησκεία αλλά ζουν σαν γείτονες. Δέθηκαν στενά και δεν μπορούν πλέον να χωρίσουν. Σύνορό τους είναι μια ασαφής γεωγραφική ζώνη στην οποία κυριαρχούν οι Ρωμιοί Ακρίτες κι οι Μουσουλμάνοι Γαζήδες. Είναι τοπικοί άρχοντες με δικούς τους στρατούς και δικές τους δικαιοδοσίες.

«Οι θρόνοι που θα πάρετε δείχνουν λαμπροί κι ένδοξοι. Να ξέρετε, όμως, ότι είναι προσωρινοί κι ανάξιοι μπροστά στον θείο Νου» είπε ο Καματηρός. «Θρόνοι ανθρώπων υποκείμενοι στο καλό και το κακό και όχι πέραν αυτού!

«Το Βασίλειο του Θεού στέκει πάνω από Χριστιανούς, Μουσουλμάνους, Εβραίους κι άπιστους» είπε ο Αλέξιος. «Είναι εγκατεστημένο στην ανατολή σε άγνωστο μέρος που εμείς θα το ανακαλύψουμε. Θα ψάξουμε ολόκληρη την οικουμένη, μετά τις Ινδίες και την Ευδαίμονα Αραβία(2), κοντά στον παράδεισο.»

«Είμαστε οι προορισμένοι για να αναζητήσουμε το Ιερό Δισκοπότηρο και τον ποταμό Σαββατίωνα» είπε ο Γιγιαθαντίν. «Θα βρούμε τον Ιερέα Ιωάννη και θα τον διαδεχτούμε.»

«Θα ενώσουμε τον κόσμο ολόκληρο. Όλοι κάτω από ένα σκήπτρο, μια θέληση, ένα Θεό!» είπαν και οι δυο μαζί.

«Πολύ ωραία!» συμφώνησε ο Δάσκαλος της Ερμητικής Συνωμοσίας.

Ο Καματηρός τους ευλόγησε με ευχές χριστιανικές και μουσουλμανικές μαζί στα ελληνικά και στ’ αραβικά. Ύστερα διάβασε μελωδικά ένα απόσπασμα από ένα βιβλίο χρυσόδετο. Ήταν στολισμένο με πολύτιμους λίθους που άστραφταν και το κρατούσε στα χέρια του ευλαβικά. Δεν ήταν ούτε η Βίβλος ούτε το Κοράνι ούτε η Τορά. Ήταν ένα αρχαιότατο σύγγραμμα με τίτλο “ο Ποιμάνδρης”(3). Αποδιδόταν στον Ερμή τον Τρισμέγιστο(4), στο όνομα του οποίου γινόταν η τελετή μύησης των δύο νεαρών αρχόντων.

“ὁ δὲ πάντων πατὴρ ὁ Νοῦς,

ὢν ζωὴ καὶ φῶς, ἀπεκύησεν Ἄνθρωπον

αὐτῷ ἴσον, οὗ ἠράσθη ὡς ἰδίου τόκου·

περικαλλὴς γάρ, τὴν τοῦ πατρὸς εἰκόνα ἔχων·

ὄντως γὰρ καὶ ὁ θεὸς ἠράσθη

τῆς ἰδίας μορφῆς, παρέδωκε ‹τε›

τὰ ἑαυτοῦ πάντα δημιουργήματα” (5)

Αυτά έψαλλε ο Πατριάρχης σε ήχο πλάγιο με την καλή φωνή του και τρόπο κατανυκτικό κι υποβλητικό. Έμοιαζε με εβραϊκό ψαλμό του Δαβίδ, με ορθόδοξη μελωδία ή με ισλαμικό ποίημα, όμως, δεν ήταν τίποτε από αυτά. Δεν ήταν η θρησκεία των Εβραίων, των Χριστιανών ή των Μουσουλμάνων αυτή που ο Πατριάρχης επικαλείτο. Ο “πατήρ Νους” ήταν μια σύνθεση των τριών θρησκειών. Μ’ αυτήν μιλούσε ο Καματηρός κι όρκιζε ταυτόχρονα έναν χριστιανό κι ένα μουσουλμάνο.

«Και τώρα άρχοντες» είπε ο Καματηρός, «θα σας δώσω τους θυρεούς σας. Μ’ αυτούς θα διεκδικήσετε, εσείς οι εκλεκτοί, Αλέξιε και Ιαθατίνη(6), το Βασίλειο του Θεού. Ο ένας ως βασιλιάς της Ρώμης των Χριστιανών, κι ο άλλος ως βασιλιάς της Ρώμης των Μουσουλμάνων.»

Άνοιξε δίπλα του ένα σεντούκι κι έβγαλε από εκεί μέσα δύο λάβαρα. Τους έδωσε από ένα. Του Αλέξιου ήταν πορφυρό. Πάνω του ήταν κεντημένος ένας κίτρινος δικέφαλος αετός που είχε στο στήθος του κεντημένο ένα ρωμαϊκό σπαθί. Το άλλο, του Γιγιαθαντίν, ήταν γαλάζιο και πάνω του ήταν κεντημένος ένας άσπρος δικέφαλος αετός. Αυτός είχε κεντημένο στο στήθος ένα τουρκικό τόξο. Τα χρώματα ήταν σοφά επιλεγμένα. Πορφυρό και κίτρινο ήταν τα χρώματα των Ρωμαίων ενώ γαλάζιο και άσπρο ήταν τα χρώματα των Σελτζούκων. Κοινό σύμβολο, ο δικέφαλος αετός.

Ο Αλέξιος κι ο Γιγιαθαντίν, δεκαεννιά χρονών ό ένας κι εικοσιέξι ο άλλος, γονάτισαν μπροστά στον Δάσκαλο. Φίλησαν το πετραχήλι των πατριαρχικών αμφίων κι έσκυψαν το κεφάλι για να δεχτούν την ευλογία του. Εκείνος σήκωσε μια δάδα προς ένα άγαλμα που έμοιαζε να είναι του Ερμή. Έπλυνε τα χέρια του σε μια λεκάνη με μυρωδικά φυτά και τα άπλωσε μπροστά. Ακούμπησε τα δυο σκυμμένα κεφάλια, κι όπως τ’ άγγιξε απαλά, ψιθύρισε κάτι.

«Να είστε έτοιμοι ανά πάσα στιγμή για να σας δεχτεί ο Ιερέας Ιωάννης» τους είπε.

Οι δυο νεαροί σηκώθηκαν από το πάτωμα. Κούνησαν το κεφάλι τους με σεβασμό μπροστά στον ιερέα και άνθρωπο που αναγνώριζαν σαν δάσκαλό τους. Γνώριζαν την κορυφαία θέση του στη Ερμητική Ιεραρχία και πίστευαν σε αυτόν. Η πίστη τους πήγαζε από τον Ερμή τον Τρισμέγιστο. Αυτός ήταν ο μοναδικός μέγας θεός. Εμφανιζόταν στους ανθρώπους κατά καιρούς με διάφορα ονόματα. Πότε ήταν ο Έλλην Δίας, πότε ο Εβραίος Γιεχωβά, πότε ο Άραβας Αλλάχ, πότε Πέρσης και πότε Αιγύπτιος. Παρέμενε ο μεγαλύτερος νους όλων των όντων. Ήταν μια πνευματική οντότητα, προορισμένη να αποκαλύπτεται μόνο σε ένα εκλεκτό ακροατήριο. 

 

«Ολόκληρος ο γνωστός κι άγνωστος κόσμος, όποια κι αν είναι η θρησκεία του, υποφέρει. Ο κόσμος σπαράσσεται από πολέμους, λιμούς, καταστροφές και δυστυχίες και περιμένει μια λύτρωση. Αυτήν θα φέρει ο Ερμής ο Τρισμέγιστος. Κι αυτή η λύτρωση θα έρθει όταν θα βασιλέψετε στον κόσμο εσείς. Θα είστε οι διάδοχοι του Ιερέα Ιωάννη!» τους είπε με επισημότητα ο Καματηρός και τελείωσε.

Ήταν το έτος έξι χιλιάδες επτακόσια εννέα από κτίσεως κόσμου με βάση το ρωμαϊκό ημερολόγιο. Ήταν το πεντακόσια ενενήντα επτά με βάση το μουσουλμανικό και το χίλια διακόσια ένα με βάση το δυτικό ημερολόγιο. Είχε έρθει πλέον η στιγμή που περίμενε η ανθρωπότητα. Μέσα στα προσεχή χρόνια όλες οι προφητείες θα εκπληρώνονταν.

ΒΙΒΛΙΟ ΣΕ ΣΥΝΕΧΕΙΕΣ

Για το βιβλίο "Η συνωμοσία της Νίκαιας, στις απαρχές του νέου ελληνισμού" και την δημοσίευσή του σε συνέχειες, πήρα αρκετές θετικές απαντήσεις. Δεκαπέντε από το Φ/Μ (εδώ), δέκα από το Μέσεντζερ και άλλες οχτώ από ημέΙλ. Επτά-οχτώ με παρότρυναν προφορικά. Μαζεύονται γύρω στους σαράντα. Ξέρω ότι το θέλουν κι άλλοι από εκείνους που, έτσι κι αλλιώς, παίρνουν τακτικά τις ενημερώσεις μου. Ελπίζω στην πορεία να γίνουμε περισσότεροι. Θα αρχίσω από αύριο να δημοσιεύω. Θα το κάνω κάθε Δευτέρα, Τετάρτη και Παρασκευή. θα δημοσιεύω περίπου 2.000 λέξεις κάθε φορά για να μπορεί να διαβαστεί σχετικά εύκολα. Ξεκινάω από αύριο.

Ένα βιβλίο σε συνέχειες ... Τι θα λέγατε;

Σκέφτομαι να δημοσιεύσω σιγά-σιγά, σε συνέχειες, ένα μυθιστόρημά μου. 

Μιλάω, συγκεκριμένα, ένα ιστορικό μυθιστόρημα, που έγραψα πριν από κάποια χρόνια και που αφορά την χρονική περίοδο 1201-1211 μ.Χ. Είναι τα χρόνια πριν και μετά την άλωση της Πόλης από τους Φράγκους. Ξέρετε, η Άλωση, η αυτοκρατορία της Νίκαιας, η Φραγκοκρατία κτλ. Μια εποχή στην οποία άρχισε να αναδεικνύεται ο σύγχρονος ελληνισμός. Η πρώτη φορά που οι Ρωμιοί -κάποιοι Ρωμιοί- συνειδητοποίησαν πως ήταν πιο πολύ Έλληνες παρά Ρωμαίοι.

Η ιστορία είναι μια μεγάλη περιπέτεια, με έρωτες (αλίμονο) πολιτικές ίντριγκες (αλίμονο), μάχες (αλίμονο) αλλά κυρίως ιστορία. Πολύ ιστορία που σας βεβαιώνω πως είναι συναρπαστική. Όλη η εποχή είναι συναρπαστική.

Για να το κάνω, να δημοσιεύω δηλαδή κομμάτια του βιβλίου σε συνέχειες, θα ήθελα να ρωτήσω την γνώμη σας. Με ημέιλ (στείλτε ένα ΟΚ), μέσω Φ/Μ (κάντε ένα λάικ) ή μέσω Μέσεντζερ (στείλτε ένα ΟΚ), ακόμα και με SMS, θα ήθελα να δω πόσοι ενδιαφέρονται ώστε να αξίζει να το δημοσιεύσω. Περιμένω λοιπόν απαντήσεις. Δεν δεσμεύεται φυσικά κανείς. Απλά θέλω να ξέρω αν αξίζει τον κόπο.

Σαν μεζεδάκι, θα παραθέσω ένα κομμάτι από το βιβλίο (2.300 λέξεις από ένα σύνολο 124.000 λέξεων)

Από το 8ο κεφάλαιο του βιβλίου, που έχει πέντε υποκεφάλαια, θα δώσω ένα εξ αυτών, το τέταρτο, που περιγράφει την άλωση της Πόλης από τους Φράγκους. Είναι το ξημέρωμα της Τρίτης, 13ης Απριλίου του 1204. Φυσικά η ιστορία είναι μεγάλη, αλλά σε αυτό το κεφάλαιο τα γεγονότα είναι κυρίως ιστορία και ελάχιστα μυθοπλασία, έτσι μπορούν να διαβαστούν από όλους ανεξάρτητα από την υπόθεση του μυθιστορήματος.

Δ’   ΤΡΙΤΗ ΚΑΙ ΔΕΚΑΤΡΕΙΣ

Ήταν μια ισορροπία του τρόμου εκείνο το βράδυ της 12ης προς 13η Απριλίου του 1204. Οι σταυροφόροι είχαν μπει μέσα από το τείχος στο βόρειο τμήμα του αλλά δεν ήταν σίγουροι για τίποτε και περίμεναν την αυγή. Άναψαν μάλιστα μια νέα μεγάλη πυρκαγιά που άρχισε να επεκτείνεται προς το εσωτερικό της Πόλης για να προστατευτούν από μια ξαφνική αντεπίθεση. Ήταν η τρίτη μεγάλη πυρκαγιά που κατάκαιγε την Βασιλεύουσα και την έβαζαν και πάλι οι Λατίνοι. Η νύχτα έγινε μέρα, και ακριβώς όπως η φωτιά πέρσι τρόμαξε τον Αλέξιο Γ’ και τον έκανε να τραπεί σε φυγή, σαν μια τραγική επανάληψη της ίδιας ιστορίας, τράπηκε σε φυγή και ο Αλέξιος Ε’. Ο αυτοκράτορας είχε δει πως ακόμα και οι Βαράγγοι δυσανασχετούσαν απαιτώντας την πληρωμή τους εδώ και τώρα προκειμένου να πολεμήσουν και κατάλαβε πως δεν είχε καμιά ελπίδα αν έμενε μέσα στα τείχη της Βασιλεύουσας. Πήρε μαζί του τη γυναίκα του Ευδοκία και την πεθερά του Ευφροσύνη, την γυναίκα του Αλέξιου Γ΄, κι έφυγε κρυφά αφήνοντας την Πόλη στο έλεος του εχθρού.

«Ο Βασιλιάς φεύγει και μαζί του φεύγουν και πολλοί άρχοντες» ήταν το νέο που έφτασε στο σπίτι του Νικήτα εκείνο το βράδυ.

«Φεύγει κι αυτός ο άτιμος;» είπε ο Θεόδωρος Λάσκαρης.

«Τι ανεύθυνος! Δεν έπρεπε να τον αφήσουμε στον θρόνο!» φώναξε ο Παλαιολόγος.

Ο Θεόδωρος είχε έρθει στο σπίτι του Νικήτα για να ξεκουραστεί λίγο και τον είχαν αφήσει ήσυχο σε ένα δωμάτιο, όταν όμως έμαθαν το νέο αναγκάστηκαν να τον ξυπνήσουν. Μαζί του ήταν ο γυναικάδελφός του Αλέξιος Παλαιολόγος όπως και ο Καϊχοσρόης που είχε μείνει εδώ, φιλοξενούμενος του Πατριάρχη Καματηρού, μαζί με τους Ρωμαίους άρχοντες που είχαν περιέλθει σε κατάσταση απελπισίας.

«Πως έφυγαν; πως δεν καταλάβαμε τίποτε;» φώναξε εκνευρισμένος ο Παλαιολόγος.

«Έφυγαν από τη θάλασσα, έχουν σκοπό να πάνε προς τη Θράκη κι αυτοί, όπως ο Αλέξιος Γ’. Ο Μούρτζουφλος κάνει ακριβώς το ίδιο! εγκαταλείπει την Πόλη στο έλεος του Θεού!» φώναζε ο Νικήτας.

«Χάθηκαν όλα, ε;» ρώτησε η Ζωή πιάνοντας ανήσυχη το χέρι του Νικηφόρου.

«Δεν μπορεί να γίνει τίποτε;» αναρωτήθηκε ο Αλέξιος Παλαιολόγος.

«Πρέπει να υποσχεθείτε αμέσως στους Βαράγγους ότι θα πληρωθούν αλλιώς δεν θα πολεμήσουν, θα φύγουν κι αυτοί» είπε ο Καϊχοσρόης.

«Χωρίς αυτοκράτορα η Κωνσταντινούπολη είναι μια Πόλη παραδομένη» είπε ο Νικήτας. «Ποιος θα σαλπίσει την υπεράσπιση; Ποιος θα σταματήσει τους Βενετούς και τους Φράγκους όταν θα μπαίνουν μέσα; και … κυρίως … ποιος θα υποσχεθεί στους μισθοφόρους στρατιώτες μας ότι θα πληρωθούν κανονικά αν προστατέψουν την Πόλη διακινδυνεύοντας την ίδια τους τη ζωή; Για ποιον θα συνεχίσουν να πολεμούν; Θα παραδοθούν για να γλιτώσουν τις ζωές τους και αύριο μπορεί να καταταγούν κι αυτοί στο σταυροφορικό στράτευμα!»

«Μπορούμε να ανακηρύξουμε νέο αυτοκράτορα και να συνεχίσουμε τον αγώνα» είπε ο Λάσκαρης, είναι πλέον χρέος μας να το κάνουμε.

«Ποιον έχεις στο νου σου;» τον ρώτησε ο Παλαιολόγος.

«Τον αδελφό μου Κωνσταντίνο» είπε ο Θεόδωρος. «Θα συνηγορήσω εγώ υπέρ του!»

Ο Κωνσταντίνος Λάσκαρης είχε πολεμήσει γενναία κατά των Λατίνων και, πέρσι στην πρώτη τους επίθεση, είχε καταδιώξει τους Βουργουνδούς μακριά από τα τείχη. Είχε αιχμαλωτιστεί επειδή έμεινε έξω όταν οι Πύλες έκλεισαν. Ο γνωστός ενθουσιασμός του τον είχε οδηγήσει βαθιά στις γραμμές του εχθρού όπου βρέθηκε μόνος απέναντι σε δεκάδες αντιπάλους που τον συνέλαβαν αν και πάλεψε γενναία. Ελευθερώθηκε στη συνέχεια με καταβολή λύτρων και ο λαός τον θεωρούσε ήρωα.

«Ποια κατάσταση επικρατεί έξω στην πόλη;» ρώτησε ο Θεόδωρος.

«Ο λαός είναι ανάστατος, συγκεντρώνεται στην Αγία Σοφία.»

 

«Η αυτοκρατορική φρουρά, που βρίσκεται;»

 

«Μαζεύονται κι οι Βαράγγοι εκεί, στην Αγία Σοφία.»

«Πάμε κι εμείς. Φωνάξτε και όσους ευγενείς έχουν μείνει στην Πόλη.»

Καθώς επικράτησε μια αναταραχή και όλοι ανέβαιναν στα άλογα και τις άμαξες για να κατευθυνθούν προς την Αγιασοφιά, ο Καματηρός τράβηξε σε ένα ιδιαίτερο δωμάτιο τον Καϊχοσρόη και τον Κωνσταντίνο Λάσκαρη και αφού βεβαιώθηκε ότι κανείς δεν τους είχε δει ούτε άκουγε τι έλεγαν, τους είπε.

«Ακούστε εσείς οι δυο. Οι δυο ανάξιοι Αλέξιοι έφυγαν κι ο άλλος σκοτώθηκε. Θα εκλεγεί τώρα νέος αυτοκράτορας στην Αγιασοφιά κι αυτός θα είσαι εσύ Κωνσταντίνε! Πρέπει όμως να ξέρεις ότι ο νέος αυτοκράτορας, ο βασιλιάς της Ρώμης, θα έχει κάποια καθήκοντα που δεν είναι τώρα ώρα να τα πούμε, δεν έχουμε χρόνο …»

Τον άκουγαν σιωπηλοί. Ο Καϊχοσρόης έδειχνε να καταλαβαίνει καλά τι συνέβαινε ενώ ο Κωνσταντίνος κοιτούσε γεμάτος απορία. Ο Πατριάρχης γύρισε προς τον μέρος του, έβγαλε ένα τυλιγμένο πανί κάτω από τα άμφιά του, του το έδωσε και του είπε να το κρύψει. Ήταν ένα λάβαρο πορφυρό με ένα χρυσοκεντημένο δικέφαλο αετό πάνω του.

«Αυτό θα είναι το δικό σου λάβαρο από εδώ και πέρα. Δεν προλαβαίνω να σου εξηγήσω παιδί μου τι είναι το Θεϊκό Βασίλειο, που κυνηγούν οι Βασιλιάδες των Ρωμαίων. Εσύ όμως και ο Καϊχοσρόης είστε πλέον οι δυο εκλεκτοί που θα ψάξετε να βρείτε τον Ιερέα Ιωάννη και θα γίνετε διάδοχοί του στο Βασίλειο του Θεού. Θα σου πω λεπτομέρειες και θα σε μυήσω γιε μου Κωνσταντίνε αργότερα, τώρα, όμως, πρέπει να ξέρεις ότι ο Γιγιαθαντίν Καϊχοσρόης είναι φίλος σου και σύντροφός σου και εσύ είσαι παντοτινός αδελφός του και σύμμαχος. Θα μάθεις τα υπόλοιπα αργότερα, εντάξει;»

«Εντάξει, αλλά …» έκανε αιφνιδιασμένος και εντελώς κατάπληκτος ο Κωνσταντίνος.

«Πάμε τώρα» είπε ο Καματηρός. «Όπως σου είπα, θα τα μάθεις αργότερα!»

Έτρεξαν όλοι στην Αγιασοφιά. Ο ναός ήταν φωτισμένος με κεριά, δάδες και φωτιές που είχαν ανάψει για να κάνουν τη νύχτα μέρα. Σε λίγο θα έφεγγε κι οι Λατίνοι θα έβλεπαν ότι δεν υπάρχει καμιά αντίσταση. Ήταν μια συγκινητική στιγμή καθώς όσοι Ρωμιοί δεν το είχαν σκάσει είχαν έρθει εδώ για να αποφασίσουν όλοι μαζί για το μέλλον τους. Ο Πατριάρχης Ιωάννης Καματηρός μίλησε πρώτος.

«Ο Αυτοκράτορας μας εγκατέλειψε» είπε. «Δεν υπάρχει αυτοκράτορας!»

Ένα βουητό και φωνές «ανάξιος» ακούστηκαν από όλους. Σώπασαν πάλι.

«Έχουμε ανάγκη να εκλέξουμε νέο αυτοκράτορα για να υπερασπίσει την πόλη. Θα τον εκλέξουμε τώρα εδώ. Ποιοι είναι υποψήφιοι;»

«Ο αδελφός μου Κωνσταντίνος Λάσκαρης ήρωας των Ρωμαίων και ανιψιός του Αλέξιου Γ’» είπε ο Θεόδωρος. «Είναι από αυτοκρατορική γενιά.»

«Και ο γιος μου Κωνσταντίνος Δούκας, από αυτοκρατορική γενιά επίσης» πετάχτηκε κι είπε ο Ιωάννης Άγγελος Δούκας. «Είναι πρώτος εξάδελφος του Αλέξιου Γ’ και του Ισαάκιου.»

«Υπάρχουν άλλοι;» ρώτησε ο Πατριάρχης.

Δεν ακούστηκε άλλη υποψηφιότητα κι ο Πατριάρχης κάλεσε συνηγόρους για να πουν τα καλά του καθενός. Ο Ιωάννης έπλεξε το εγκώμιο του γιου του και τόνισε την αριστοκρατική του καταγωγή. Ο Θεόδωρος, κατόπιν, πήρε τον λόγο και θύμισε ότι ο αδελφός του καταδίωξε τους Βουργουνδούς και ότι η Ρωμανία χρειάζεται τώρα έναν ήρωα. Και οι δυο ήταν νέοι με βασιλικό αίμα και είχαν επίσης στρατιωτικές ικανότητες, επομένως, η ζυγαριά δεν έκλινε προς το μέρος κανενός. Δεν υπήρχε άλλο κριτήριο για την επιλογή από την τύχη. Τότε ο Πατριάρχης έριξε κλήρο πετώντας ένα νόμισμα στον αέρα. Κανείς δεν είδε τι έδειξε το νόμισμα όλοι όμως άκουσαν τον Καματηρό να λέει ότι κέρδισε ο Κωνσταντίνος Λάσκαρης. Δεν υπήρχε χρόνος ούτε για αμφιβολίες ούτε για αμφισβητήσεις. Ο Πατριάρχης τον ευλόγησε αμέσως.

«Ο Κωνσταντίνος Λάσκαρης προτείνεται να ονομαστεί Πιστός εν Χριστώ Βασιλεύς και αυτοκράτωρ των Ρωμαίων, γενναίος και άξιος υπερασπιστής της Κωνσταντίνου Πόλης! Συμφωνούν η Σύγκλητος, ο Λαός και ο Στρατός;»

Ένα βουητό από “ναι” και “άξιος” ακούστηκε από το πλήθος. Οι Βαράγγοι έδειξαν ότι συμφωνούσε και η φρουρά, το ίδιο έκαναν και κάποιοι Ρωμαίοι πρωτοσπαθάριοι και δούκες. Οι ευγενείς και άρχοντες, όσοι δεν είχαν φύγει και ήταν συγκεντρωμένοι στην Αγία Σοφία, έδειξαν ότι συμφωνούν. Αντιπροσώπευαν εκείνη τη στιγμή τη Σύγκλητο. Με τη συμφωνία λαού και στρατού αλλά και της Συγκλήτου και της Εκκλησίας, ο Κωνσταντίνος Λάσκαρης στέφθηκε αυτοκράτωρ των Ρωμαίων αλλά δεν δέχτηκε να φορέσει τον πορφυρό χιτώνα καθώς δεν ήθελε εκείνη την ώρα τις τιμές και προτιμούσε να αναλάβει αμέσως δράση.

 

«Επειδή δεν ξέρουμε ποιος σήμερα ζει και ποιος πεθαίνει» είπε ο νέος βασιλιάς «ζητάω να ανακηρυχθεί συναυτοκράτορας ο αδελφός μου Θεόδωρος.»

«Ο Θεόδωρος Λάσκαρης, ο αδελφός του σεβαστού μας αυτοκράτορα, προτείνεται από τον βασιλέα μας να ανέβει στον θρόνο σαν συναυτοκράτορας» φώναξε ο Πατριάρχης Ιωάννης Καματηρός. «Συμφωνούν ο λαός, ο στρατός και η Σύγκλητος;»

Ποιος είχε όρεξη να πει όχι; Ποιος νοιαζόταν, πραγματικά, ποιος θα ήταν βασιλέας ή συμβασιλέας εκείνη τη στιγμή; Ο Πατριάρχης δεν περίμενε ούτε το βουητό από τα «άξιος» ούτε τα νεύματα των Βαράγγων ή των ευγενών.

«Επομένως, ο Θεόδωρος Λάσκαρης, ανακηρύσσεται ως ο Πιστός εν Χριστώ Βασιλεύς συναυτοκράτωρ των Ρωμαίων και υπερασπιστής της αγίας Πόλης του Χριστού!»

Σε λίγο ξημέρωνε και οι Σταυροφόροι θα έβλεπαν την άδεια από στρατό Πόλη έτοιμη να τους παραδοθεί. Ό,τι ήταν να γίνει έπρεπε να γίνει τώρα, άμεσα! Ο Θεόδωρος κι ο Κωνσταντίνος έπρεπε να μαζέψουν τον στρατό και να τον βάλουν αντιμέτωπο με τους εισβολείς, να εγγυηθούν τους μισθούς τους και να ενημερώσουν τον λαό ότι υπήρχε αυτοκράτορας που θα έδινε τη μάχη.

«Επιτέλους υπάρχει μια μικρή ελπίδα τώρα!» αναφώνησε ανακουφισμένος ο Νικήτας.

«Είναι πολύ αισιόδοξος ο Χωνιάτης» είπε η Ζωή που δεν έφευγε από το πλάι του Νικηφόρου με τίποτα. «Μόνο εμείς εδώ το ξέρουμε ότι υπάρχει αυτοκράτορας.»

«Δεν τους έμεινε και τίποτε άλλο εκτός από μια μικρή ελπίδα» της είπε ο Νικηφόρος. «Μην ξεχνάς ότι οι Λατίνοι είναι ήδη μέσα στην Πόλη. Όσο δεν έχουν μάθει ακόμα ότι ο αυτοκράτορας έφυγε θα φοβούνται να μπουν για να την καταλάβουν ανοιχτά μη τυχόν και είναι παγίδα, θα περιμένουν το πρωί.»

«Ξημερώνει όπου να’ ναι αγάπη μου» έκανε ανήσυχη η Ζωή.

Ο Καματηρός πήρε και πάλι τον Κωνσταντίνο Λάσκαρη και τον Γιγιαθαντίν Καϊχοσρόη παράμερα και τους μίλησε. Παρά την κρισιμότητα των στιγμών, εκείνος επέμενε στον Ιερέα που τον θεωρούσε κλειδί στην υπόθεση του «Βασιλείου του Θεού».

«Αν καταφέρουμε να διώξουμε τους βαρβάρους, θα συνεννοηθούμε καλύτερα. Αν όμως συμβεί το δυσάρεστο, θα έρθετε οι δυο σας να με βρείτε όπου κι αν βρίσκομαι κι όσος χρόνος κι αν περάσει. Αν εγώ χαθώ, θα αναζητήσετε τον προκάτοχό μου και θα μιλήσετε σε αυτόν. Εσύ, Καϊχοσρόη, θα ενημερώσεις τον Λάσκαρη για όσα ξέρεις και θα ετοιμαστείτε οι δυο σας για να βρείτε τον Ιερέα Ιωάννη.»

«Ποιος είναι αυτός ο Ιερέας Ιωάννης Μακαριότατε;» ρώτησε ο Κωνσταντίνος.

«Είσαι Βασιλέας των Ρωμαίων!» του είπε ο Πατριάρχης. «Θα έρθεις να με βρεις όπου κι αν καταλήξουμε μετά από αυτό το ξημέρωμα, όχι όμως τώρα, δεν έχουμε καιρό.»

 

Λίγα λεπτά μετά από αυτή τη συζήτηση ο Κωνσταντίνος Λάσκαρης είχε ήδη ανεβεί σε έναν ολόχρυσο άμβωνα. Κρατώντας το βασιλικό σκήπτρο, απευθυνόταν στο πλήθος των συγκεντρωμένων έξω από την Αγία Σοφία. Τους ζήτησε να αντισταθούν στον εισβολέα. Βρήκε την αντίδρασή τους γεμάτη δισταγμούς καθώς δεν μπορούσαν να δώσουν τη μάχη χωρίς τον στρατό. Συνέχισε να τους μιλά ο Θεόδωρος. Φοβόντουσαν όλοι αλλά δεν ήξεραν και τι να κάνουν. Ο νέος αυτοκράτορας γύρισε και άρχισε να συνδιαλέγεται με τους Βαράγγους και τους Άγγλους προσπαθώντας αρχικά να τους φέρει στο φιλότιμο μιλώντας για την τιμή και τη δόξα. Όταν είδε ότι αυτό δεν έπιανε τους μίλησε για μια σημαντική αύξηση του μισθού τους. Κατάφερε έτσι να τους πείσει να αντισταθούν για να διώξουν Φράγκους και Βενετούς με το ξημέρωμα. Ξεκίνησαν για τα σημεία όπου είχε μαζευτεί ο στρατός και περίμενε. Έπρεπε να συγκεντρώσουν μια δύναμη πενήντα χιλιάδων στρατιωτών και λαού για να αποκτήσουν υπεροπλία έναντι των τριάντα χιλιάδων περίπου σταυροφόρων. Το σκυθικό σώμα και το λατινικό αποτελείτο από μισθοφόρους που περίμεναν να δουν τι θα γίνει. Ο φόβος ήταν μήπως είχε διαδοθεί το νέο της φυγής του Αλέξιου και είχε αρχίσει να διαλύεται το ρωμαϊκό σώμα του στρατού.

 

«Πάμε να δώσουμε την μάχη» φώναξε ο νέος αυτοκράτορας.

«Η Παναγία θα σώσει και πάλι την Κωνσταντίνου Πόλη» φώναξαν κάποιοι.

Άλλοι έψελναν το “υπερμάχω” και άλλοι ακόνιζαν τα σπαθιά τους. Ακόμη κι ο Καϊχοσρόης που ήταν αλλόφυλος, ακόμη κι η Ζωή που ήταν γυναίκα, έδειχναν πρόθυμοι να πολεμήσουν, όμως οι πολλοί έφευγαν. Ήταν απογοητευμένοι βλέποντας ότι τους είχε εγκαταλείψει όχι μόνο ο ληστής του θρόνου Μούρτζουφλος αλλά κι ο ίδιος ο Θεός.

 

Δυστυχώς τα πράγματα εξελίχτηκαν όπως τα περίμεναν οι απαισιόδοξοι, ίσως μάλιστα ξεπέρασαν ακόμα και τους πιο μεγάλους φόβους. Έτσι κι αλλιώς κανείς δεν κοιμήθηκε εκείνο το βράδυ. Πριν κυκλοφορήσει, λοιπόν, η είδηση ότι υπάρχει εστεμμένος αυτοκράτορας για να υπερασπιστεί την Πόλη, κυκλοφόρησε το νέο ότι ο Αλέξιος Μούρτζουφλος έφυγε σαν κυνηγημένος και τους εγκατέλειψε. Ο λαός βγήκε στους δρόμους με το ξημέρωμα και έβριζε τον “ληστή και σφετεριστή” φορτώνοντάς τον με κατάρες.

«Μέχρι χτες τον δόξαζαν γιατί στραγγάλισε τον ανιψιό του» σχολίασε ο Νικήτας. «Τώρα τον λένε ληστή και σφετεριστή του θρόνου του στραγγαλισμένου!»

«Αυτός ο πανικός δεν θα φέρει τίποτε καλό» είπε ο Νικηφόρος.

«Κοιτάξτε» είπε η Ζωή και τους έδειξε πίσω τους, μια λιτανεία.

 

Στον κεντρικό δρόμο της Πόλης που πήγαινε προς τα τείχη του Κεράτιου και την Πύλη των Βλαχερνών, είχε συγκεντρωθεί μια μεγάλη πομπή που όλο και μεγάλωνε καθώς, όλο και περισσότεροι έμπαιναν στις γραμμές της. Μπροστά πήγαιναν ιερείς με τα άμφιά τους και τα λάβαρα των αγίων. Ακολουθούσαν μοναχοί και λαός. Ο Πατριάρχης είχε σαλπίσει στην Αγιασοφιά την αντίσταση αλλά, τώρα, λίγες μόνο ώρες μετά, οι δικοί του υφιστάμενοι, ο κλήρος, καθοδηγούσε την παράδοση. Ιερείς και μοναχοί και ο πιστός ορθόδοξος λαός έσπευδαν να παραδοθούν ψάλλοντας, με σκυμμένα τα κεφάλια, ένα μονότονο “έλεος, έλεος, έλεος!”. Κρατούσαν κειμήλια και ιερά αντικείμενα, εικόνες και μανουάλια και σταυρούς και προχωρούσαν κλαψουρίζοντας ελπίζοντας πως θα καλοπιάσουν τους εισβολείς για να τους λυπηθούν.

«Είναι γελοίο αυτό που συμβαίνει» είπε ο Νικηφόρος. «Είδα το έλεος των σταυροφόρων στο Ζαντάρ! Πάμε να φύγουμε όσο πιο γρήγορα μπορούμε!»

«Θα τους λιανίσουν!» είπε η Ζωή.

«Τι δειλοί, τι σιχαμένοι!» είπε ο Καϊχοσρόης. «Ανάξιοι για ελευθερία, τους αξίζει μονάχα ένα σπαθί για να κόψει αυτά τα προσκυνημένα κεφάλια.»

«Δεν μας άξιζε αυτό το τέλος!» μουρμούρισε ο Νικήτας που έκλαιγε βλέποντας το θέαμα.

«Να φύγουμε» επέμεινε ο Νικηφόρος.

Ο Θεόδωρος και ο Κωνσταντίνος έπαψαν να μιλούν με τους μισθοφόρους καθώς είδαν ότι δεν είχε πια νόημα καμιά αντίσταση. Ο λαός της Βασιλεύουσας έσπευδε να ζητήσει έλεος από τον εχθρό του αντί να αντισταθεί μέχρι της τελικής πτώσης.

«Αδελφέ μου, αυτό είναι το τέλος» είπε ο Θεόδωρος θλιμμένος κοιτάζοντας τον Κωνσταντίνο που είχε χλομιάσει.

«Οι δικοί μου δεν θα παραδώσουν έτσι εύκολα τα όπλα» είπε σχεδόν ψιθυριστά μέσα από τα σφιγμένα του χείλη.

«Δεν αξίζει ούτε και να το σκεφτείς, Κωνσταντίνε. Πώς θα τους πολεμήσεις μόνος;»

 

Το πλήθος μαζευόταν στους δρόμους και σήκωνε τα χέρια κάνοντας το σημείο του σταυρού. Οι σταυροφόροι δεν χρειάζονταν καμιά παράδοση για να λεηλατήσουν τα πάντα. Θα το έκαναν έτσι κι αλλιώς. Αυτοί οι ιερείς κι οι μοναχοί με τα μανουάλια, απλά, τους εμπόδιζαν να κάνουν πιο γρήγορα τη δουλειά τους.

Μια τηλεδιάσκεψη για γέλια και για κλάματα.

Χτες έγινε η τηλεδιάσκεψη του δήμου μας με το Υπουργείο Περιβάλλοντος. Θέμα η Όϊλ Ουάν. Ο Δήμος ζητάει άμεση (ή, έστω, περίπου άμεση) απομάκρυνση της βιομηχανίας από την περιοχή μας.
Από τον δήμο ήταν όλοι. Βρεττάκος, Διαλινάκης, Καμπούρης, ΚΚΕ, Εγώ, Δαβγιώτη, Δατσέρη, Καμάς και ακόμη η αντιπεριφερειάρχης Πειραιά κ.Αντωνάκου.
Από το Υπουργείο ήταν ένας Γενικός Γραμματέας που δεν ήξερε, δεν είδε, δεν άκουσε, δεν μπορεί και ... ίσως ... αν κι εφόσον ... κι όταν ... και μπορεί... κι αν τότε ... ίσως να επιβάλει κάνα πρόστιμο και να υποδείξει στην εταιρεία να συμμορφωθεί.
Για γέλια ή για κλάματα; Και για τα δυο.
Κι εγώ που μίλησα για το συνολικό σχέδιο για την περιοχή, για Λαφάρτζ και ΕΛΠΕ και ανάπλαση και για την θέληση της Όϊλ Ουάν να επεκταθεί αντί να φύγει, ήμουν κι εγώ για γέλια και για κλάματα. Γιατί ήταν γελοίο να μιλά κανείς για ανάπτυξη μιας περιοχής που ο συνομιλητής την έχει για σκουπιδότοπο. Δεν είναι ότι δεν μπορούν, είναι ότι δεν θέλουν να κάνουν τίποτε!
Αυτοί που έφεραν την Όϊλ Ουάν εδώ, με σχέδιο, την περίοδο 2012-14 (αγορά οικοπέδου, φωτογραφικός διαγωνισμός, αδειοδότηση, αλλαγή χρήσεων γης κτλ) δεν πρόκειται να την διώξουν! Μακάρι να με διαψεύσουν, αλλά, ως τότε, καλύτερα να μην κοροϊδευόμαστε.
Το δημοτικό συμβούλιο θα προχωρήσει. Θα καταρτίσει μια τροπολογία που θα μειώνει την περίοδο στην οποία μπορεί η Όϊλ Ουάν να βρίσκεται εδώ. Μετά την αλλαγή χρήσεων γης το 2015 (επί Λαφαζάνη) οι επιχειρήσεις που δεν καλύπτονται από αυτές τις χρήσεις είχαν προθεσμία 12 ετών (μέχρι το 2027 δηλαδή) για ΝΑ ΑΠΟΜΑΚΡΥΝΘΟΥΝ. Αυτό όριζε νόμος του 2006 που ακόμη ισχύει. Όμως ο Σύριζα, αυτή την περίοδο για απομάκρυνση την έκανε 20 χρόνια αντί 12, δηλαδή πήγε την προθεσμία στο 2033 (το άρθρο 70 του πολυνομοσχεδίου για τα προαπαιτούμενα μιας αξιολόγησης). Το δημοτικό συμβούλιο θα ζητήσει να καταργηθεί αυτή η διάταξη (το άρθρο 70). Αυτό θα σημαίνει ότι η προθεσμία ξαναγίνεται 12 μόνο χρόνια και πρέπει ως το 2027 η Όϊλ Ουάν να απομακρυνθεί. Μπορεί να πούμε και για νωρίτερα ακόμη, να ζητήσουμε άμεση απομάκρυνση. Θα το ψηφίσουμε στο ΔΣ και θα το στείλουμε στην κυβέρνηση.
Ας μην κοροϊδευόμαστε όμως. Αν η κυβέρνηση είναι έξυπνη, θα δεχτεί την πρόταση του δήμου. Θα καταργήσει το άρθρο 70 και θα μειώσει πάλι την προθεσμία για μετεγκατάσταση.
Ύστερα, όμως, θα αλλάξει τις χρήσεις γης και θα επιτρέψει την μεταποίηση, ακριβώς όπως έγινε το 2014. Θα δεχτεί πιέσεις, θα υπαναχωρήσει και θα ξανακόψει την μεταποίηση. Όμως οι βιομηχανίες θα έχουν και πάλι 12 χρόνια (ή 20 με την σημερινή ρύθμιση) για να απομακρυνθούν. Ως τότε θα έχουμε πεθάνει όλοι, οπότε, ούτε γάτα ούτε ζημιά.
Για να μην τα πολυλογούμε. Το θέμα είναι κατεξοχήν πολιτικό. Η Νέα Δημοκρατία την έφερε εδώ, την εγκατέστησε και την αδειοδότησε. Ο Σύριζα της έδωσε αέρα 8 χρόνων πάνω από το περιθώριο που ήδη είχε. Την βοήθησε και να αναπτυχθεί με άδεια εμπορίας. Αν είναι να φύγει, θα φύγει με απόφαση της Πολιτείας. Διαλέξτε εσείς ποια πολιτεία μπορεί να την διώξει. Ως τότε, όμως, πρέπει να αγωνιστούμε όλοι με ομόφωνες αποφάσεις του ΔΣ και με την συνεργασία της περιφέρειας.

ΟΙ ΠΟΛΕΙΣ ΤΩΝ ΠΟΝΤΙΩΝ

Με αφορμή την 19η Μαίου, ημέρα μνήμης για την Γενοκτονία των Ποντίων, έγραψα χτες ένα σημείωμα από το βιβλίο που συγγράψαμε εγώ κι ο Γιώργος Χατζόπουλος και εξέδωσε η Ένωση Ποντίων (Πειραιά, Κερατσινίου και Δραπετσώνας). Από το ίδιο βιβλίο θα παραθέσω μερικά στοιχεία που αφορούν σε άγνωστες στους πολλούς πτυχές της ζωής των Ποντίων στην πατρίδα τους, τον Πόντο. Μιλώ παρακάτω για τον αστικό βίο των Ποντίων και κυρίως για τις κυριότερες πόλεις του Πόντου και τον πληθυσμό τους στις αρχές του 20ου αιώνα.

ΟΙ ΠΟΛΕΙΣ ΟΠΟΥ ΑΝΘΙΣΕ Ο ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ

Για πολλά χρόνια ο ελληνισμός του Πόντου έζησε μέσα σε ένα κατά βάση εχθρικό περιβάλλον καθώς περιτριγυριζόταν από λαούς εχθρικούς προς την αυτοκρατορία της Κων/πολης και αργότερα όταν ολόκληρη η Μαύρη θάλασσα ήταν μια Οθωμανική-Μουσουλμανική λίμνη. Παρ’ όλα αυτά ο ποντιακός πληθυσμός συγκεντρώθηκε σε αρκετά και μεγάλα για την εποχή αστικά κέντρα στα οποία ανάπτυξε αστικό βίο παρόμοιο με εκείνο των Ελλήνων της Δυτικής Μικρασίας και των Αρμενίων. Γλωσσομαθείς Πόντιοι διεξήγαν το εμπόριο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας με τις χώρες βορείως της Κριμαίας και ανατολικά. Τραπεζίτες χρηματοδοτούσαν την οικονομία, έμποροι πραγματεύονταν, τεχνίτες και βιοτέχνες κατασκεύαζαν εργαλεία και μηχανές με τις οποίες οι Τούρκοι δεν είχαν καλή σχέση.

Σημαντικές ελληνικές εγκαταστάσεις σε αστικά κέντρα στον Πόντο υπήρχαν στη Σινώπη (5.000 περίπου Έλληνες από ένα σύνολο 15.000 κατοίκων), στη Σαμσούντα (15.000 περίπου Έλληνες σε σύνολο 25-30.000 κατοίκων) στην Οινόη (περίπου 3.000 Έλληνες σε σύνολο 10.000), στα Κοτύωρα (περίπου 6.000 Έλληνες σε σύνολο 12.000 κατοίκων) στην Κερασούντα (περίπου 18.000 Έλληνες σε σύνολο 35.000), στην Τραπεζούντα (περίπου 15.000 Έλληνες σε σύνολο 50.000 κατοίκων) στη Νεοκαισάρεια (με 2.500 περίπου Έλληνες σε σύνολο 10.000 κατοίκων) στον Όφη (με 15.000 Έλληνες αρκετοί των οποίων ήταν Ελληνόφωνοι αλλά Μουσουλμάνοι) στους οικισμούς της Χαλδαίας (Σταυρίν-Κρώμνη-Σάντα) με 20.000 περίπου κατοίκους όλοι σχεδόν Έλληνες στη Ριζούντα (με 1.500 Έλληνες στο σύνολο των 5.000) στην Οινόη (1.000 Έλληνες σε σύνολο 3.000) στη Πάφρα (3.000 Έλληνες σε σύνολο 12.000) στην Αργυρούπολη (1.500 Έλληνες σε σύνολο 3.000 κατ. (ενώ η πόλη τον 18ο αιώνα είχε 60.000 κατ.) το Άκνταγκ (5.000 Έλληνες) κλπ.

Ας σημειώσουμε εδώ ότι υπήρχαν και άλλες σημαντικές πόλεις στον Πόντο, όπως η Μερζιφούντα, (20.000 κατ.) η Αμάσεια (30.000 κατ) η Τοκάτη (30.000 κατ.) η Νικόπολη, κλπ. όπου οι Έλληνες ήταν σχετικά λίγοι. Ακόμη αξιοσημείωτο ακόμη είναι το γεγονός ότι στις πόλεις αυτές που αναφέρονται πιο πάνω όπως και στις άλλες όπου υπήρχε παντού σημαντική πληθυσμιακά ελληνική κοινότητα, εκτός από τους Έλληνες και Τούρκους κατοικούσαν και πολυάριθμοι Αρμένιοι, Εβραίοι και Ευρωπαίοι. Έτσι οι Έλληνες μπορεί να μην ξεπερνούσαν το 50% των κατοίκων, όμως σε πολλές περιπτώσεις η σχετική πλειοψηφία των κατοίκων στις πόλεις αυτές ήταν ελληνική.

Ο Αστικός βίος στον Πόντο ήταν στραμμένος προς δύο κύριες κατευθύνσεις

Α) Προς τα παράλια όπου τα λιμάνια ήταν μεν λίγα, είχαν όμως αξιόλογη κίνηση. Τραπεζούντα και Σαμσούντα ήταν τα μεγαλύτερα λιμάνια και η δραστηριότητα σε αυτά βρισκόταν στα χέρια κυρίως των Ελλήνων.

Β) Προς την ενδοχώρα όπου υπήρχε μεγάλη αγροτική παραγωγή και μεταλλεία χαλκού κλπ.. Τα αγαθά αυτά εμπορεύονταν οι Χριστιανοί Έλληνες και Αρμένιοι και δευτερευόντως οι Εβραίοι.

Η παρουσία των Ελλήνων ήταν καταλυτική. Τα εκπαιδευτήρια, οι Εκκλησίες και Μονές, τα Εμπορικά και τα Καταστήματα γενικώς, οι Τράπεζες κλπ. βρίσκονταν εν πολλοίς σε ελληνικά χέρια και η ελληνική-ποντιακή γλώσσα ήταν κύριο μέσο συνεννόησης παρ’ όλο που η Τουρκική ήταν η επίσημη γλώσσα του κράτους και –θεωρητικά– οι Οθωμανοί δεν επιτρεπόταν να μιλούν άλλη γλώσσα.

Ο αστικός βίος των Ελλήνων του Πόντου ήταν λοιπόν αρκετά κοσμοπολίτικος, σχετικά συντηρητικός, παραδοσιακός και με έντονη παρουσία στην Οικονομία. Οι Οθωμανοί είχαν μεν την εξουσία αλλά είχαν επαναπαυτεί στην κακομεταχείριση των αλλοεθνών υπηκόων της αυτοκρατορίας και είχαν απολέσει τον ουσιαστικό έλεγχο της οικονομίας τους.

ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ ΤΩΝ ΠΟΝΤΙΩΝ

ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ ΤΩΝ ΠΟΝΤΙΩΝ

Γιορτάζεται αύριο στις 19 Μαΐου

Από το βιβλίο «Από τον Πόντο και τη Μικρασία στον Πειραιά, εδώ στη Δραπετσώνα» των Γ.Χατζόπουλου, Γ.Τσιρίδη και έκδοση της Ένωσης Ποντίων Πειραιά, ένα κομμάτι για την γενοκτονία. Υπάρχουν κι άλλα στο βιβλίο για το θέμα φυσικά.

«Κύριος στόχος του πολιτεύματος των Νεότουρκων ήταν η με κάθε μέσο απαλλαγή της χώρας από τους μειονοτικούς και αλλόθρησκους πληθυσμούς που αποτελούσαν τις αφορμές για τις επεμβάσεις των Χριστιανικών κρατών είτε με απαιτήσεις είτε με πολέμους υπέρ των ομοθρήσκων πληθυσμών, και η δημιουργία ενός ομοιογενούς Τουρκικού κράτους που θα έπαιρνε τη θέση της παλιάς πολυπολιτισμικής Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Μαζί με την Εθνοκάθαρση οι Νεότουρκοι προπαγάνδιζαν και τη Δημοκρατία και τον εκσυγχρονισμό, με αποτέλεσμα αρκετοί Έλληνες να ενταχθούν στις γραμμές τους καθώς και μέλη των άλλων μειονοτήτων (Αρμένιοι, Εβραίου κλπ.) ελπίζοντας στον εξευρωπαϊσμό της παλιάς Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Ο Κεμάλ, αποκληθείς κατόπιν Ατατούρκ, είναι ο εκφραστής αυτού του κινήματος που αρχικά έκανε πραγματικά κάποια βήματα για τον εκδημοκρατισμό και εκσυγχρονισμό της Αυτοκρατορίας, αργότερα όμως έδειξε το εθνικιστικό του πρόσωπο.

Βέβαια και οι Έλληνες δεν έμειναν απαθείς θεατές της ιστορίας και του σφαγιασμού τους. Ένα μεγαλειώδες αντάρτικο δημιουργείται στα βουνά του Πόντου. Οι Πόντιοι διεκδικούν ακόμα και την ανεξαρτησία της πατρίδας τους ιδιαίτερα όταν η Οθωμανική Αυτοκρατορία ηττάται το 1918 από τους συμμάχους, στους οποίους μετέχει και η Ελλάδα και διασπάται.

Το αντάρτικο δημιουργείται αρχικά για λόγους αυτοάμυνας έναντι της επιθετικότητας των Τούρκων τσετών που επιζητούν την εθνοκάθαρση για να απαλλαγούν από τους ξένους. Το 1916 ο ανατολικός Πόντος καταλαμβάνεται από τους Ρώσους. Οι Έλληνες προσφεύγουν στους Ρώσους αλλά όταν η επανάσταση στη Ρωσία αποσύρει τα στρατεύματα της από το Οθωμανικό έδαφος οι Έλληνες είναι και πάλι εκτεθειμένοι. Νέο αντάρτικο και νέα αντίσταση. Ακόμα και όταν ο Ελληνικός στρατός αποβιβάζεται στη Σμύρνη και προχωρά στο βάθος της Μικρασίας για την Άγκυρα οι αντάρτες του Πόντου παρενοχλούν τον στρατό του Κεμάλ. Τελικά ο ελληνισμός του Πόντου καθώς και το αντάρτικο όπως και ο ελληνισμός της Μικρασίας παραδίδονται στους Τούρκους το 1922 και υφίσταται την ολοκληρωτική καταστροφή. Στις μαρτυρίες των επιζώντων που έφτασαν στην Ελλάδα, εξιστορούνται τα μαρτύρια των Ελλήνων αλλά και ο ηρωισμός των Πόντιων ανταρτών

Η Γενοκτονία θα γινόταν ούτως ή άλλως, είτε οι Πόντιοι έβγαιναν στα βουνά και έφτιαχναν το Αντάρτικο, όπως και έκαναν, είτε όχι. Ήταν ένα σχέδιο προγραμματισμένο και εκτελεσμένο με μακρόπνοη προοπτική του βαθέως κράτους της Τουρκίας που τότε φτιαχνόταν και συμβάδισε με την αναγέννησή της μέσα από την τέφρα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Ωστόσο, η αντίσταση όπως και η είσοδος των Ρώσων που έγιναν θερμά αποδεκτοί από τους Έλληνες, ενέτειναν τις δράσεις τους.

Πρόκειται για μια γενοκτονία άνευ προηγουμένου στην ιστορία που λαμβάνει χώρα σε τρεις φάσεις, το 1908, το 1912 και στη μεγαλύτερη έκτασή της το 1915. Και μετά τη γενοκτονία των Αρμενίων, η και ταυτόχρονα με αυτήν, το 1914 που αρχίζει ο διωγμός των μειονοτήτων, το 1916 με αφορμή την επέμβαση των Ρώσων και σε όλη τη διάρκεια του Ελληνοτουρκικού πολέμου 1920-1922 πραγματοποιείται η γενοκτονία των Ποντίων.»

Περί Ανάπλασης

Για την ανάπλαση της  βιομηχανικής ζώνης Κερατσινίου-Δραπετσώνας έχουν γραφτεί κι έχουν ειπωθεί ένα σωρό πράγματα. Είναι πάντως σημαντικό, κάθε τόσο να γίνεται μια επικαιροποίηση των απόψεών μας με βάση τις εξελίξεις που τρέχουν γύρω μας.

Στο βιντεάκι που ακολουθεί, κατέγραψα μια τέτοια επικαιροποίηση του Δεκεμβρίου του 2019 που εξακολουθεί να ισχύει και σήμερα. 

ΑΝΑΠΛΑΣΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣΖΩΝΗΣ

Ρεπορτάζ κι οι θέσεις μου

[Ας με συγχωρήσουν οι φίλοι εκτός Αθηνών και δήμου Κερατσινίου-Δραπετσώνας, αλλά η σημερινή ανάρτησή μου αφορά στον δήμο αυτόν.]

ΣΥΣΚΕΨΗ ΤΩΝ ΕΠΙΚΕΦΑΛΗΣ

Χτες έγινε η σύσκεψη του δημάρχου με τους επικεφαλής των δημοτικών παρατάξεων. Ήταν όλοι εκεί.
Όλοι είπαν ενδιαφέροντα πράγματα. Δεν θα κάνω πλήρη αναμετάδοση, θα επισημάνω μόνο το ιδιαίτερο ενδιαφέρον του Π.Διαλινάκη για την Όιλ Ουάν, του ΚΚΕ για τα σχολεία και τα βάρη των δημοτών και του Π.Καμά για το θέμα της δημοσιότητας των συνεδριάσεων του ΔΣ. Η Βάνα έκανε σχόλια σε όλες τις παρεμβάσεις, η Δαβγιωτη μίλησε πρακτικά για την αποτελεσματικότητα που πρέπει να έχουμε κι ο Φ.Καμπουρης έθεσε τους προβληματισμούς του για τις σχέσεις με τον Πειραιά. Όλοι βεβαίως μίλησαν για τα σκουπίδια, την διαμάχη με τον Πειραιά, την ΚΟΣΚΟ, το νεκροταφείο, τα δημοτικά τέλη κτλ.
Εγώ στάθηκα στα δύο κύρια σημεία που έθιξε εισαγωγικά ο δήμαρχος. Είπε ότι:
1) η πόλη πρέπει να αποκτήσει όραμα 25-ετιας και
2) ότι πρέπει να βρούμε μια κοινή γραμμή πλεύσης.
Συμφωνώ απόλυτα πως αυτές οι δύο είναι οι μεγάλες μας προτεραιότητες από τις οποίες εξαρτώνται και όλα τα επιμέρους υπόλοιπα. Εξειδίκευσα τη σκέψη μου επ' αυτών ως εξής:

1. ΕΠΙΔΙΩΞΗ ΚΟΙΝΗΣ ΓΡΑΜΜΗΣ ΠΛΕΥΣΗΣ.

Για να υπάρξει κοινή γραμμή πλεύσης (όχι απλά των παρατάξεων αλλά της κοινωνίας ολόκληρης) ο δήμος έχει κυρίως δύο εργαλεία, τις Επιτροπές και τον Δημοτικό Έλεγχο.

Α.- ΕΠΙΤΡΟΠΕΣ. Πρότεινα τρία είδη επιτροπών.
Α1.- Ας γίνει μια επιτροπή (προτάθηκε πριν από εμένα από άλλους διαδικτυακά) σπουδαίων ονομάτων, δηλαδή πρώην δημάρχων, βουλευτών κτλ που να τονίσουν με την παρουσία και την υπογραφή τους την ανάγκη της πόλης να ξεφύγει από την υποβάθμιση στην οποία την οδηγούν γενικότερες επιλογές (σκουπίδια, ΚΟΣΚΟ, όιλ Ουάν, Ψυττάλεια, λαφαρτζ, νεκροταφεία κτλ)
Μια συνυπογραφη Φωτίου, Σαραφογλου, Μελά, Χάσκα, Χρυσού, Χρονόπουλου, Μπεαζογλου, Λάλου, Διαμαντίδη, Νιώτη, Γαλανού, Νεράτζη και άλλων που θα δεχτούν να μετάσχουν σε μια τέτοια επιτροπή, θα προσέθετε σημαντικό βάρος σε όσα λέμε. Άλλο να τα λέει ένας δήμαρχος που φημίζεται για τις αρνήσεις του σε όλα ή παρατάξεις που έχουν στο μυαλό τους τις επόμενες εκλογές κι άλλο να τα λένε άνθρωποι που χειρίστηκαν τα θέματα από θέση ευθύνης και μιλούν χωρίς σκοπιμότητα μόνο για το καλό της πόλης.
Α2.- Ας γίνει μια επιτροπή από μαζικούς φορείς που να συνεδριάζει σε τακτά διαστήματα για τα θέματα του δήμου. Σύλλογοι όπως ο Τερψηχώρος, τα πολλά σωματεία του Κερατσινίου, οι εθνικοτοπικοί σύλλογοι, οι σύλλογοι γονέων κτλ. μπορούν να είναι επίσημα σύμβουλοι του δημάρχου και του ΔΣ προκειμένου να κινητοποιείται ολόκληρη η πόλη όταν χρειάζεται, και δυστυχώς, θα μάς χρειάζεται όλο και πιο συχνά.
Α3.- Μια επιτροπή για την ανάπλαση είναι αναγκαία. Όχι μόνο για να μετέχουν άνθρωποι που γνωρίζουν κι ενδιαφέρονται αλλά και για να συνηθίσουν σε αυτή τη συμμετοχική διαδικασία και πολίτες που ως τώρα έχουν μείνει αναξιοποίητοι.

Β.- ΔΗΜΟΤΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ
Πρότεινα (για πολλοστή φορά) να γίνεται κάθε μήνα ένα συμβούλιο με τίτλο δημοτικός έλεγχος όπου να συζητούνται όχι τα τυπικά ζητήματα του δήμου αλλά τα προβλήματα της πόλης, από τα πιο μικρά ως τα πιο μεγάλα. Σχολεία, παιδικοί σταθμοί, πλατείες, καθαριότητα, μπορούν να μπαίνουν κι από την αντιπολίτευση αλλά και τα σπουδαία θέματα της πόλης όπως τα εργοστάσια, το λιμάνι, η διαχείριση αποβλήτων κτλ.
Αυτό το συμβούλιο θα το παρακολουθούν με ενδιαφέρον οι πολίτες και θα έχει σημασία να αναμεταδίδεται, ζωντανά.

2. ΚΟΙΝΟ ΟΡΑΜΑ

 Για να υπάρξει μια περιγραφή των μακροπρόθεσμων επιδιώξεων της πόλης για τα επόμενα 20-25 χρόνια, χρειαζόμαστε δύο μελέτες, όχι από αυτεςυπου κατά κόρον αναθέτουν οι φορείς σε εταιρείες για να πάρουν εκθέσεις ιδεών, αλλά τις μελέτες εκείνες που προβλέπουν οι νόμοι περί αστικών αναπλάσεων, ο Ν.1337/83, ο Ν.2508/97 και ο Ν.4539/18. Αυτοί οι νόμοι προβλέπουν μια Προκαταρκτική Μελέτη Ανάπλασης, ένα συγκεκριμένο τρόπο διαβούλευσης και κατόπιν Πολεοδομική Μελέτη και Μελέτη αλλαγής Γ.Π.Σ
Αυτές οι συγκεκριμένες μελέτες μοιάζουν με Μάστερ Πλαν αλλά τα ξεπερνούν κατά πολύ καθώς παράγουν αποτελέσματα.
Πρέπει να γίνουν δύο τουλαχιστον τέτοιες μελέτες.

Α.- ΠΑΡΑΚΤΙΟ ΜΕΤΩΠΟ.
ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗΣ
Από την περιοχή ανάπλασης Δραπετσώνας μέχρι το Ικόνιο, πρέπει ο δήμος να καθορίσει τι θέλει να κάνει λαμβάνοντας υπόψη του όλα τα σημερινά (κι αυριανά ως πρόβλεψη) δεδομένα. Αυτό θα είναι το εφικτό όραμα της 25-ετιας. Συντελεστές δόμησης, χρήσεις γης, επιθυμητές δράσεις, περιβαλλοντικοί όροι, οικονομική ανασυγκρότηση όλης της πόλης και του ευρύτερου Πειραιά.

Β.- ΚΕΝΤΡΟ ΠΟΛΗΣ.
ΣΥΓΚΟΙΝΩΝΙΑΚΉ ΚΑΙ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΉ ΜΕΛΕΤΗ
Όλη η πόλη πρέπει να μπει στο μικροσκόπιο. Δρόμοι και κατευθύνσεις που θα συμμαζέψουν το σημερινό μπαχαλο. Νέες πεζοδρομήσεις, μονοδρομήσεις, έργα σημειακά και κυρίως Χρήσεις Γης. Περιοχή αμιγούς κατοικίας, δρόμοι εμπορικοί όπου επιτρέπονται αυτά ή εκείνα, νέοι χαμηλότεροι συντελεστές δόμησης, πράσινο αστικό, κοινόχρηστοι χώροι, υποδομές αναγκαίες με προβλέψεις για τις μελλοντικές ανάγκες, επίλυση προβλημάτων ιδιαίτερων περιοχών όπως Κοκκινόβραχος κτλ.

 Η κατ αρχήν ανταπόκριση από πλευράς δημάρχου υπήρξε θετική. Για κάποια από αυτά κινούνται, όπως είπε, ήδη οι υπηρεσίες αναζητώντας χρηματοδότηση. Μακάρι να είναι έτσι. Εγώ νομίζω πως πρέπει ο δήμος να τα δει όλα αυτά με ανοιχτό μυαλό και βλέμμα στραμμένο στο μέλλον. Αυτό έχει ανάγκη αυτή η πόλη που δέχεται σήμερα πολλαπλές επιθέσεις από παντού.

Διεκδικήστε!

Αν είχαμε δημοκρατία, θα ήταν Πρόεδρος της Δημοκρατίας ένας πολίτης, άνδρας ή γυναίκα, υπάλληλος ή εργάτης, δικηγόρος ή δάσκαλος, που θα είχε επιλεγεί τυχαία από τους εκλογικούς καταλόγους της χώρας. Θα είχε θητεία ενός έτους και πριν αναλάβει το αξίωμά του θα έμενε τρεις μήνες κοντά στον παλιό αποχωρούντα πρόεδρο για να μάθει την δουλειά. Θα είχαμε κανένα πρόβλημα; Θα είχε τους τεχνικούς της προεδρίας δίπλα του να τον συμβουλεύουν σχετικά με τα καθήκοντά του και την κυβέρνηση κύριο σύμβουλό του για τις δημόσιες εμφανίσεις του. Θα ήταν ένας από εμάς, αληθινά ένας από εμάς, όχι δήθεν και στα λόγια.

Αν είχαμε δημοκρατία θα ήταν βουλευτές κάποιοι χίλιοι εξ ημών, τυχαία επιλεγμένοι από τους εκλογικούς καταλόγους. Με φροντίδα ώστε να είναι στη σωστή αναλογία άνδρες γυναίκες, πολίτες από κάθε περιφέρεια της χώρας και από κάθε ομάδα επαγγελμάτων (π.χ. ελεύθεροι επαγγελματίες, δημόσιοι υπάλληλοι, ιδιωτικοί υπάλληλοι, εργάτες, αγρότες κτλ.). Αυτοί οι χίλιοι θα ήταν εκπρόσωποι του έθνους για ένα χρόνο και μετά θα άλλαζαν. Θα ψήφιζαν κατά συνείδηση τα νομοσχέδια που θα τους ετοίμαζε μια επιτροπή ειδικών νομομαθών της Βουλής, ώστε να μην αντιφάσκουν με προηγούμενες ρυθμίσεις. Πριν ψηφίσουν, θα άκουγαν τους ομιλητές υπέρ ή κατά του νομοσχεδίου και θα άκουγαν επίσης τις προτεινόμενες τροπολογίες. Πιστεύετε ότι θα ψήφιζαν νόμους χειρότερους από τους σημερινούς; Μήπως θα ψήφιζαν για πρώτη φορά στην ιστορία του έθνους νόμους πραγματικά καλούς για το έθνος, την πατρίδα και τον λαό;

Αν είχαμε δημοκρατία τα μεγάλα ζητήματα θα τα έκρινε ένα σώμα από χίλιους δικαστές που θα κληρώνονταν από τους εκλογικούς καταλόγους, όχι με βάση τις νομικές τους γνώσεις αλλά με τρόπο που να κάλυπτε όλο το φάσμα των Ελλήνων κατά επάγγελμα, γεωγραφική περιφέρεια, φύλλο κτλ. Θα κληρώνονταν περισσότεροι και οι χίλιοι θα προέκυπταν το πρωινό της ημέρας της δίκης, έτσι που κανείς να μην ξέρει ποιος θα τον δικάσει. Θα άκουγαν τις απόψεις των αντιμαχομένων πλευρών, δικηγόρων και εισαγγελέων και θα ψήφιζαν ένοχος ή αθώος και μετά την τάξη της ποινής αν έπρεπε να αποδοθεί ποινή. Πιστεύετε ότι θα έβγαιναν χειρότερες αποφάσεις από τις σημερινές; Μήπως για πρώτη φορά θα έβγαιναν αποφάσεις αληθινά δίκαιες;

Αυτά θα συνέβαιναν αν είχαμε δημοκρατία. Τώρα έχουμε κοινοβουλευτισμό. Ζήστε με αυτό, αλλά, μην ξεχνάτε να διεκδικείτε το όνειρο. Γιατί τα όνειρα για να γίνουν πράξη θέλουν διεκδικητές.

Το θηρίο της κρίσης είναι αχόρταγο

• Ότι θα βρουν την ευκαιρία να τα περάσουν όλα, το έχουν καταλάβει πολλοί, ακόμη και οι πλέον εύπιστοι και νομοταγείς πολίτες ...
• Ότι θα γίνουν θρασείς ως εκεί που δεν πάει άλλο, είναι κι αυτό πασιφανές αφού ο πανικός κι ο φόβος έχουν πλήρως αδρανοποιήσει την κοινωνία. Όταν οι πολίτες δέχονται όλες τις υποδείξεις, όχι μόνο αδιαμαρτύρητα, αλλά, και με ενθουσιασμό, τι να περιμένει κανείς; Ο τρόπος, μάλιστα, που στολίζουν οι φοβισμένοι πολίτες όποιον τολμά να σκεφτεί (όχι να δράσει) λίγο διαφορετικά δείχνει και το μέγεθος του πανικού που έχει καταλάβει το ποίμνιο και δικαιώνει την θρασύτητα του τσοπάνη.
• Ότι θα είναι η αυριανή μέρα μια -μάλλον- μαύρη μέρα, το μυρίζονται πλέον πολλοί και το περιγράφουν με αριθμούς επίσημα όργανα κι όχι μόνο ένας Βαρουφάκης ή ένα ΚΚΕ.

Στη Δραπετσώνα και το Κερατσίνι, βρήκαν κάσα και παπά κι είπαν να θάψουν μερικούς ακόμα. Το διαβάζουμε στη σημερινή δήλωση του δημάρχου Κερατσινίου- Δραπετσώνας κ. Χρήστου Βρεττάκου: 

«ΕΝ ΜΕΣΩ ΠΑΝΔΗΜΙΑΣ...
Η Oil One, με αίτησή της προς το υπουργείο Περιβάλλοντος, ζητάει τροποποίηση της μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων, με στόχο την επέκταση των δραστηριοτήτων της στην περιοχή μας.
Ο Δήμος Κερατσινίου- Δραπετσώνας απαιτεί από το αρμόδιο υπουργείο να μην προχωρήσει στην αδειοδότηση της νέας δραστηριότητας που ζητάει η εταιρεία. Ταυτόχρονα, οφείλει να ακούσει την απαίτηση των κατοίκων της πόλης για την άμεση απομάκρυνση των εργοστασίων από τον οικιστικό ιστό.»

Απαιτεί ο δήμος και θα παλέψει. Δεν ξέρω τι και πόσα θα πετύχει. Ίσως όχι όλα, αλλά, κάτι ... Παίζει το ενδεχόμενο αυτό λόγω των εκλογών που μαγειρεύονται με αποτέλεσμα να έχουν ήδη δοθεί εντολές για ήπιους τόνους. Θα κάνουν λάθη οι υπουργοί και θα τα μαζεύει ο μεγάλος που θα εκτεθεί και στην ψήφο του λαού. Ίσως κι εδώ, αφήσουν τον δήμο να κερδίσει κάτι, μια παράταση, μιαν αναβολή. Όμως η όρεξη άνοιξε και το θηρίο δεν χορταίνει εύκολα.
Εμείς θα είμαστε στις επάλξεις!

Ακούμε τον Κούτρα σε στίχους Τριπολίτη (μουσική Χατζηνάσιου)

ΠΙΣΩ ΑΠ' ΤΗ ΒΙΤΡΙΝΑ 
Η ΔΡΑΠΕΤΣΩΝΑ, ΤΟ ΚΕΡΑΤΣΙΝΙ ...
 
Λιπάσματα, τσιμέντα και χαλυβουργικές 
σε βρήκα ένα βράδυ στον πυρετό να καις 
και μου `πες κοίτα χάλι, για μας κανείς δε γράφει
που τρώμε στο ψωμί μας καρκίνο και θειάφι. ...

Πίσω απ' τη βιτρίνα η Δραπετσώνα, το Κερατσίνι, η Ελευσίνα 
πίσω απ' τη βιτρίνα όλα αυτά. 

Γκαζάδικα, βαφεία κι η θάλασσα λεκές, 
έγινε το κορμί μου σκουπιδοντενεκές 
και βρίζω τον αγέρα κι αυτή τη μαύρη σκόνη 
που γδέρνει τα πλεμόνια και τη ζωή μου λιώνει. 

ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ή ΕΙΔΙΚΟΙ;

Θα μπορούσε να τιτλοφορείται "ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ή ΑΡΙΣΤΕΙΑ;"

Θα μπορούσε και "ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ή ΑΡΙΣΤΟΚΡΑΤΙΑ;"

Είναι άρθρο του Νίκου Κοτζιά και το προσυπογράφω με κάθε σεβασμό και ταπεινότητα. Ο άνθρωπος ξέρει τι λέει.

Θα συνιστούσα σε όλους να το διαβάσουν, αν και ξεπερνά το όριο των λέξεων που το κάνουν ευκολοδιάβαστο.

Προτεραιότητα της Δημοκρατικής Πολιτικής ή των ειδικών;

   

του Νίκου Κοτζιά

Προέδρου Κίνησης Ιδεών & Δράσης Πράττω

 Ένα από τα θεμελιακά ερωτήματα στην αρχαία Αθήνα ήταν αν στη δημοκρατία τον πρώτο λόγο τον έχουν οι ειδικοί ή η Πολιτική και ποιος από τους δύο πρέπει να αποφασίζει; Ο δημοκρατικός Δήμος της Αθήνας αποφάσισε με σαφήνεια: όλα τα ζητήματα είναι πολιτικά και για αυτό αποφασίζει ο Δήμος για αυτά, αξιοποιώντας τους ειδικούς και τις εισηγήσεις τους.
Οι ειδικοί είναι απαραίτητοι στο να βοηθούν την πολιτική και τη δημοκρατία, αλλά δεν μπορούν να την υποκαταστήσουν, ούτε να προηγηθούν αυτής. Αντίθετα με τον Δήμο, οι εκπρόσωποι της τυραννίας επικαλούνταν τους ειδικούς προκειμένου να αιτιολογήσουν την εχθρότητά τους προς τη δημοκρατική λειτουργία του πολιτεύματος. Πάντα οι τύραννοι κρυβόντουσαν πίσω από τους ειδικούς προκειμένου να επιβάλλουν την πολιτική τους.

Το ερώτημα είναι, γιατί οι αρχαίοι Αθηναίοι επέλεξαν τις αποφάσεις να τις παίρνει η Πολιτική, ο Δήμος; Δεν κάνουν αυτοί λάθη; Ασφαλώς και κάναν! Αρκεί να θυμηθεί κανείς την αποτυχημένη εκστρατεία των Αθηναίων στις Συρακούσες. Αλλά λάθη μπορούν να κάνουν και οι ειδικοί, κατά κανόνα περισσότερα (ας ρωτήσει κανείς τους ιστορικούς των πολέμων για τις αυτοκτονίες στρατηγών που κατέστρεψαν με τις επιλογές τους την άμυνα της χώρας τους). Η ιστορία της πολιτικής έχει δείξει ότι η Δημοκρατική Πολιτική κάνει λιγότερα λάθη από τους ειδικούς. Από την άποψη της ηθικής υπάρχει ακόμα μια διαφορά. Τα λάθη της δημοκρατίας τα πληρώνουν οι ίδιοι που τα αποφάσισαν. Τα λάθη των ειδικών δεν τα πληρώνουν οι ίδιοι. Για αυτό το συμπέρασμα στην ιστορία των ιδεών ήταν πάντα το ίδιο: Τα ζητήματα της Δημοκρατικής Πολιτικής είναι πολύ σοβαρά για να μπορούν να αφεθούν στα χέρια των ειδικών.

Το ίδιο πρόβλημα της πάλης των Δημοκρατικών Πολιτικών και των εξουσιών που επικαλούνται τους ειδικούς το είχαμε και στην περίοδο του ψυχρού πολέμου. Τότε εμφανίστηκαν οι θεωρίες για την «Τεχνοδομή» που επεδίωκαν να πείσουν ότι η άποψη της εξουσίας ήταν η μία και μοναδικά ορθή, καθότι την στήριζαν οι τεχνοκράτες. Οι άλλες απόψεις, τάχα, ήταν «μονοδιάστατες», ξεπερασμένες. Οι εξεγέρσεις της δεκαετίας του εξήντα, ιδιαίτερα το 1968 και η πτώση των διδακτοριών στην δεκαετία του εβδομήντα έκαναν θρύψαλα και σκόνη αυτές τις αντιλήψεις.

Στο τέλος του ψυχρού πολέμου εμφανίστηκαν απόψεις που υποστήριζαν ότι «η ιστορία τέλειωσε». Ότι ήρθε «η ώρα των ειδικών». Εκείνοι γνωρίζουν και ο λαός μπορεί απλά να καταναλώνει. Οι θεωρίες αυτές δεν μπόρεσαν να σταθούν στη διάβα του χρόνου. Οι περισσότεροι δεν τις θυμούνται καν.
Μετά το 2009 ήρθε η μεγάλη οικονομική κρίση. Την κρίση δεν την πλήρωσαν ούτε τα κράτη που ήταν ο τόπος γέννησής της, ούτε οι κοινωνικές ομάδες που μας οδήγησαν στην κρίση. Στο όνομα των ειδικών την πλήρωσαν τα λαϊκά στρώματα. Ήταν η στιγμή που εμφανίστηκε το θεώρημα ότι η δημοκρατία αδυνατεί να λύσει τέτοια προβλήματα. Ότι οι λύσεις είναι αυτές που προσδιορίζουν οι ειδικοί επιστήμονες του ΔΝΤ, της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, της Τρόικας. Καταγράψαμε βέβαια στην πορεία ότι ούτε έναν πολλαπλασιαστή δεν μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν ορθά.

Στη μέση της κρίσης, εμφανίστηκε η γνωστή ΤΙΝΑ (There Is Not Alternative) σύμφωνα με την οποία η πολιτική που σύστηνε η διεθνής τεχνοκρατία στην υπηρεσία του μεγάλου κεφαλαίου είναι εξ’ ορισμού η μοναδική σωστή, αλλά και η μοναδική εφαρμόσιμη. Στο όνομα των ειδικών επιστημόνων των διεθνών και ευρωπαϊκών θεσμών, διαλύσαν την οικονομία και την κοινωνία. Οι επιστήμες, υποστήριζαν οι κατέχοντες και έχοντες, υπηρετούν μόνο μια άποψη, συμπτωματικά τη δική τους. Κάθε διαφωνία στέλνονταν στην εξορία. Τα ΜΜΕ της εξουσίας είχαν κηρύξει ιερό πόλεμο ενάντια στην διαφορετική γνώμη.

Σήμερα μπλέξαμε και πάλι με το ίδιο θεώρημα. Οι επιστήμονες-τεχνοκράτες (όπως πάντα μόνο εκείνοι που συγχρωτίζονται με την εξουσία) εμφανίζονται πάλι ως οι κάτοχοι της μοναδικής γνώσης και δικαιώματος ορισμού των επιλογών (ένα νέο είδος υγειονομικού ΤΙΝΑ). Η συζήτηση απαγορεύεται. Ο δημοκρατικός διάλογος θεωρείται «διαλυτικός». Πολλά μέσα κατηγορούν την αντιπολίτευση ότι θέλει, ω! τι αμαρτία! να αντιπολιτευτεί. Ενώ, κατά τη γνώμη τους, θα έπρεπε να περιορίζεται στο να εμπιστεύεται τους ειδικούς της εξουσίας και να τα βρίσκει όλα καλά καμωμένα.

Υπάρχει ένα κεντρικό ερώτημα για το πώς τα κατάφεραν κράτη όπως η Νότια Κορέα και το Βιετνάμ, να καταπολεμήσουν την πανδημία με τεστ, δουλειά «ντεντέκτιβ» ως προς τις επαφές και τα ανθρώπινα δίκτυα και ταυτόχρονα να κρατήσουν ζωντανή την οικονομία τους, να μην καταργήσουν την πολιτική, δικαιώματα και κοινωνικές λειτουργίες; Κάποιοι αρέσκονται να αγνοούν αυτές τις περιπτώσεις. Για μένα ως επιστήμονα και ον πολιτικό αυτές με ενδιαφέρουν πάρα πολύ. Θυμίζω ότι μια δημοκρατική επιστήμη αναζητεί και στηρίζεται στην διεθνώς κάλλιστη πρακτική.

Συνοψίζω: παραμένω μαχητής της προτεραιότητας της Δημοκρατικής Πολιτικής έναντι των ειδικών. Οι ειδικοί είναι απαραίτητοι προκειμένου να ληφθούν αποφάσεις. Αλλά αυτές τις λαμβάνει η Πολιτική. Δεν «την καθοδηγούν» όπως δηλώνουν σε ΜΜΕ στελέχη της ΝΔ. Η Πολιτική είναι εκείνη που επιλέγει ποιους θα ακούσει και προς τι θα τους χρησιμοποιήσει. Η εφαρμογή οποιασδήποτε Πολιτικής και τα μέτρα που την συνοδεύουν, στηρίζουν και υποστηρίζουν είναι επιλογές ανθρώπων και όχι θεϊκοί μονόδρομοι. Αυτό το κατάλαβαν οι αρχαίοι Αθηναίοι και για αυτό πίστεψαν ότι οι θεσμοί και οι επιλογές είναι έργο ανθρώπων και όχι των θεών. Κατά συνέπεια ό,τι κάνουν «οι ειδικοί» υπόκειται στην ανάλυση, την εξέταση, την κριτική, την αντιπαραβολή με άλλες λύσεις.

ΥΓ1. Ας διαβάσουν κάποιοι επιτέλους «Επιτάφιο» του Περικλή. Μην το φοβούνται. Δεν πρόκειται για κείμενο από τα Άπαντα του Καρλ Μαρξ.

ΥΓ2. Ας συνηθίσουν στη δημοκρατική συζήτηση. Ο πολιτισμός της δημοκρατίας και η κουλτούρα του διαλόγου κάνει καλό.

ΥΓ3. Η δημοκρατία δεν διαλύει τίποτα. Διαλυτικά δρα η απαίτηση να κρύβεται η πολιτική πίσω από τεχνοκράτες και οι τελευταίοι να απαντάνε στην αντιπολίτευση για λογαριασμό των πρώτων.

ΥΓ4. Το να εμφανίζουν τα κανάλια απαντήσεις τέταρτης ερασιτεχνικής κατηγορίας σε κριτικά ερωτήματα και απόψεις τις οποίες αποσιωπούν, δεν τιμά εκείνον που αναζητά ή και παρακαλεί για τέτοιου είδους στήριξη.

ΥΓ5. Με ανησυχεί το γεγονός ότι πρώτη φορά στην ιστορία στελέχη της αριστεράς έγιναν φορείς «καθαρών τεχνοκρατικών-εξουσιαστικών» θεωριών για το ρόλο και τη λειτουργία της επιστήμης.

ΥΓ6. Η άρνηση στο δικαίωμα της κριτικής είναι σκληρός συντηρητισμός. Ας πάρουν κάποιοι χαμπάρι, δεξιά και αριστερά, ότι δεν υπάρχουν πια απαγορεύσεις στην κριτική.

•