Ένας φίλος, ο Γ.Θ. μου έστειλε ένα σχεδιάγραμμα από το TVXS μέσα από το οποίο φαίνεται "με μια ματιά" η φούσκα της παγκόσμιας οικονομίας. Το σχετικό γράφημα είναι αυτό:
 |
| Τα χρέη και τα παράγωγα αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος των παγκόσμιων αποθεματικών ενώ τα εμπράγματα υλικά (πολύτιμα μέταλλα, ακίνητα, μετοχές) αποτλεούν μόνο ένα μικρό μέρος |
Το σχετικό link για το άρθρο του TVXS του Μιχ. Γιαννακτσή είναι εδώ [ΑΡΘΡΟ] για όποιον θέλει περισσότερες λεπτομέρειες.
Έτσι είναι, λοιπόν, τα πράγματα. Ο Βαροιυφάκης τα είχε αναλύσει θαυμάσια στον "Παγκόσμιο Μινώταυρο". Από τότε ως τώρα το μόνο που άλλαξε είναι ότι το μεγαλύτερο μέρος του κόκκινου (των παραγώγων) του αντίστοιχου γραφήματος που υπήρχε πριν το 2008 καταστράφηκε με την παγκόσμια κρίση και σταδιακά αντικαταστάθηκε από το καινούριο κόκκινο που βλέπουμε στο σημερινό γράφημα.
Πολλοί πιστεύουν ότι η απρονοησία των κυβερνήσεων να επιτρέπουν στα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα να εκδίδουν ομόλογα και επομένως παράγωγα χρηματοπιστωτικά προϊόντα είναι η αιτία μιας στρέβλωσης που αποδίδεται με το γράφημα. Εγώ δεν το πιστεύω αυτό. Και εξηγούμαι:
Πιστεύω ότι το περίεργο στο γράφημα δεν είναι που το κόκκινο (παράγωγα) και το μαύρο (χρέη) και εν μέρει το μπλε (χρηματιστήρια) κυριαρχούν στα παγκόσμια αποθεματικά αλλά που συνυπάρχουν ακόμα με τις εμπράγματες αξίες που φαίνονται στο κίτρινο (χρυσός και άργυρος), στο πράσινο (καταθέσεις) και στο γκρι (αξίες των ακινήτων).
Το περίεργο, λοιπόν, για μένα, είναι η συνύπαρξη και όχι η επικράτηση του ενός από το άλλο. και οφείλεται στο γεγονός ότι οι αλλαγές προχωρούν σιγά-σιγά στον κόσμο με αποτέλεσμα να συνυπάρχουν ταυτόχρονα το παρόν και το παρελθόν σε κάθε φάση πριν ξεπεραστούν και τα δυο οριστικά από ενα μέλλον που ανατέλει (όχι πάτνως κατ' ανάγκη ευχάριστο και επιθυμητό).
Μέχρι τη δεκαετία του '70 και την απελευθέρωση από τον κανόνα του χρυσού στο σύνολο των διαθεσίμων κυριαρχούσαν οι εμπράγματες αξίες ενώ μετά τα παράγωγα έκαναν την εμφάνισή τους και σιγά-σιγά κυριάρχησαν. Η παγκοσμιοποίηση της οικονομίας με την ΠΟΕ (παγκόσμια ορανωση εμπορίου) και η απεξάρτηση της Αμερικής από τον "κανόνα του χρυσού" οδήγησαν στην νέα κατάσταση.
Πιστεύω πως αν υπήρχε μια παγκόσμια κυβέρνηση αυτά τα κόκκινα και μαύρα κομμάτια (όπως και το μεγαλύτερο μέρος των μπλέ που είναι τα χρηματιστήρια και οι μετοχές) είτε θα είχαν εξαφανιστεί ή θα ήταν τα μόνα υπαρκτά. Εκείνο που θα τελείωνε θα ήταν η συνύπαρξη των δυο αυτών καταστάσεων. Για να το ισχυριστώ αυτό ανατρέχω στις απαρχές της ύπαρξης των νομισμάτων:
Για να υπάρξει χρήμα σαν αξιόπιστο μέσο συναλλαγής είναι αρκετά τα εξής τρία πράγματα
1) να υπάρχει αξιόπιστο μέσο ανταλλαγών όπως α) μεταλλικό νόμισμα με προδιαγραφές (τι υλικό, τι κράμα κλπ.) ή β) γραμμάτιο μη πλαστογραφίσιμο (χαρτονόμισμα, επιταγές κλπ.) ή γ) ηλεκτρονικό απλαστογράφητο αποτύπωμα όπως το bitcoin.
2) πίσω από το μέσο (νόμισμα) πρέπει να υπάρχει μια εξουσία ικανή να εγγυηθεί την αξία του σε μεγάλο βάθος χρόνου και με πόρους ικανούς να ικανοποιήσει τις τυχόν απαιτήσεις επιστροφής. Αυτές οι εξουσίες ήταν τα κράτη της γης με μιαν αξιόλογη επιρροή σε ένα ευρύ περίγυρο που πάντοτε ήταν λίγα αλλά τώρα έχουν ξεπεράσει πια τα διακόσια.
3) να υπάρχει μια αγορά για να γίνονται συναλλαγές ανάμεσα σε ιδιώτες ή ανάμεσα σε ομάδες ιδιωτών ή κράτη.
Η εκάστοτε αγορά προσδιορίζει την γεωγραφική έκταση του νομίσματος, η εκάστοτε εξουσία εγγυάται την ΥΠΑΡΞΗ του νομίσματος και η αξιοπιστία είναι αναγκαίος όρος για να ελέγχεται η ροή του χρήματος και να μένει σταθερή η αξία του.
Σήμερα έχουμε πια μια παγκόσμια αγορά αλλά διατηρείται ακόμη ένα σύστημα νομισμάτων που αποτελεί την εξέλιξη μιας κατάστασης περιορισμένων τοπικών αγορών με διάσπαρτες εξουσίες και μικρή αξιοιστία. Επόμενο ήταν λοιπόν να ξεφύγει η κατάσταση από τα κράτη (που κατέχουν ή ελέγχουν τα αποθέματα σε χρυσό, άργυρο, μετοχές, ακίνητα κλπ) και να περάσει στους πιστωτές-εμπόρους και εντέλει στις τράπεζες και στα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα που δημιούργησαν το δικό τους χρήμα, τα παράγωγα.
Η φούσκα έσκασε πριν επτά με οχτώ περίπου χρόνια γιατί τα παράγωγα στηρίχτηκαν κατά πολύ στις εκτιμώμενες αξίες των ακινήτων, εξ ου και η κρίση του 2008. Μετά το 2010 και με αφορμή την Ελλάδα φτιάχτηκε ένα σύστημα κρατικών παραγώγων στηριγμένο στα χρέη όχι των ιδιωτών που έπαιρναν στεγαστικά δάνεια αλλά των κρατών και των κεντρικών τρπεζών που δίνουν δάνεια σε χώρες. Η νέα κρίση θα προέλθει κάποτε από το ξεφούσκωμα της νέας φούσκας των υπερχρεωμένων κρατών.
Τότε το κόκκινο και το μαύρο -εφ' όσον ο καπιταλισμός επιζήσει και της νέας κρίσης- θα συρρικνωθούν και πάλι για να ξαναρχίσουν την νέα ανηφόρα μέσα από νέες διαδρομές που δεν μπορούμε ακόμη να γνωρίζουμε.
