Είχα υποσχεθεί μιαν ανάρτηση σχετική με τον αρχιτεκτονικό διαγωνισμό ιδεών για τον χώρο της ανάπλασης της λιμενοβιομηχανικής ζώνης Δραπετσώνας-Κερατσινίου. Κάθομαι να γράψω μερικές σκέψεις χωρίς να φιλοδοξώ να εξαντλήσω το θέμα που δεν θα το δω σήμερα από όλες τις πλευρές του. Τις πρώτες εντυπώσεις μου τις έγραψα εξ 'άλλου στην ανάρτηση της επόμενης της παρουσίασης ημέρας (Πέμπτη 29/6) με τίτλο "Κι αν χιονίζει και αν βρέχει ..."
Κατ' αρχάς να σημειώσω και πάλι πως πρόκειται για διαγωνισμό ιδεών, για ένα πολύ πρώιμο δηλαδή στάδιο μελετών, πολύ μακριά ακόμα από την προκαταρκτική μελέτη ανάπλασης (με οικονομική ανάλυση) και την πολεοδομική μελέτη (με τροποποίηση του ρυθμιστικού σχεδίου) που προηγούνται των μελετών εφαρμογής και των κατασκευών. Για να κατανοήσει κανείς το επίπεδο ωρίμανσης, ας σκεφτεί ότι οι σημερινές αρχιτεκτονικές μελέτες βρίσκονται πίσω από την πρώτη χρονικά μελέτη ανάπλασης και οικονομικής ανασυγκρότησης που είχε κάνει η ΑΝΔΗΠ το 1992. Πίσω όχι ως ιδέες αλλά ως στάδιο υλοποίησης. Ως ιδέες βρίσκονται σε άλλη φιλοσοφία και άλλο κλίμα καθώς ακουμπάνε σε ένα εντελώς διαφορετικό υπόβαθρο και πάνω σε άλλες σταθερές.
Θα μου πείτε, δηλαδή πήγαμε 25 χρόνια πίσω; Ναι, αλλά εδώ έχουμε ένα RESTART καθώς τότε η πρόταση γινόταν με τα εργοστάσια εν πλήρη λειτουργία, με 1.200 εργαζόμενους στα Λιπάσματα και πάνω από 500 (ίσως και χίλιους) στην ΑΓΕΤ, το Γυψάδικο, την Αστήρ Μπετόν, την ΜOBIL και την ΒΡ. Τότε λειτουργούσαν ΟΛΕΣ οι βιομηχανίες και η πρόταση των δήμων Δραπετσώνας και Κερατσινίου μέσω της ΑΝΔΗΠ προέβλεπε την ΑΛΛΑΓΗ ΧΡΗΣΕΩΝ ΓΗΣ και την μετατροπή της βιομηχανικής ζώνης σε χώρο οικονομικής και περιβαλλοντικής ανασυγκρότησης με συντελεστή δόμησης 0,4 ανά ιδιοκτησία (περίπου 0,28 στο σύνολο ενώ τώρα είναι 0.15) με εκτεταμένο πάρκο πρασίνου και πρόβλεψη για 2.000 θέσεις εργασίας.
Το σημερινό restart (επανεκκίνηση) γίνεται με τα εργοστάσια να έχουν κλείσει ΟΛΑ πλην ενός που άρχισε να λειτουργεί το 2014), με ελάχιστους εργαζόμενους, μετρημένους σε δεκάδες, να απασχολούνται στον χώρο, και με την κυβέρνηση να έχει χαρίσει 100 στρέμματα παραλίας στον δήμο (συν άλλα 150 που διέθετε) αποκλείοντας κάθε βλέψη για άλλες χρήσεις από το λιμάνι ή τις βιομηχανίες. Τότε ο μεγαλύτερος κίνδυνος ήταν η ανασυγκρότηση της βιομηχανίας λιπάσματος (εκσυγχρονισμός) και ο ΟΛΠ που ήθελε τον χώρο για κέντρο εμπορευμάτων. Τώρα αυτοί οι κίνδυνοι δεν υπάρχουν κι έχει μείνει μόνο η Oil One να έχει βιομηχανική δραστηριότητα στην περιοχή. Τότε η περιοχή ήταν ένα γκέτο με τείχη που απέκλειαν κάθε πρόσβαση (αυτή ελεγχόταν με αστυνομικά μέτρα και απαγορευόταν αυστηρά) και που απαγόρευαν ακόμη και την απλή θέα της θάλασσας. Η αναλογία του σήμερα (του 21ου αιώνα κι ιδιαίτερα από το 2015) σε σχέση με το χτες (της δεκαετίας του '70 και του '80) θυμίζει την διαφορά της μέρας από την νύχτα!!! Τότε η προκαταρκτική μελέτη ανάπλασης της ΑΝΔΗΠ ήταν, βεβαίως, και μια κατάθεση ιδεών αλλά κυρίως ήταν ένα εργαλείο αγώνα για να φτάσουμε εδώ που φτάσαμε. Μπροστά σε εκείνες τις καταστάσεις, ο σημερινός διαγωνισμός ιδεών μοιάζει με ένα ευχάριστο παιχνίδι.
Σε αυτό το ευχάριστο και ακριβούτσικο παιχνίδι διαγωνίστηκαν αρχιτέκτονες για να καταθέσουν ιδέες στα πλαίσια μιας λογικής που ενδιαφέρεται για όμορφες εικόνες, ευχάριστα και μοντέρνα σχήματα και για ωραίες λέξεις.
Τα κριτήρια δεν ήταν ούτε η ιστορικότητα της περιοχής (έθαψαν με αξιοθαύμαστο τρόπο το Θεμιστόκλειο επιφέροντας μεγαλύτερη ζημιά στη Δραπετσώνα κι από ό,τι είχαν κάνει οι λιπασματάδες βιομήχανοι επί εκατό χρόνια!!!) ούτε η δημιουργία θέσεων εργασίας ούτε η οποιουδήποτε είδους ανάπτυξη που να συμπαρασύρει όλη την υποβαθμισμένη Β' Πειραιά. Κριτήριο δεν ήταν ο λαός της περιοχής μας που γλίτωσε από έναν βιομηχανικό εφιάλτη που του έτρωγε τα σωθικά αλλά του έδινε έστω ένα μεροκάματο και τώρα αντιμετωπίζει μια κατάσταση ανεργίας και φτώχειας που εκτός από θεάματα θέλει και άρτον για να γίνει βιώσιμη. Κριτήριο ήταν ένας άτυπος υποβόσκων ανταγωνισμός με το Ελληνικό και τον Νιάρχο. Επόμενο ήταν να κατατεθούν ιδέες που ελάχιστα θα χρησιμεύσουν στο μέλλον (μακάρι να κάνω λάθος).
Για σήμερα είπα πολλά. Δεν γκρινιάζω, απόψεις καταθέτω και λίγη ιστορία. Η αλήθεια είναι ότι το γιόρτασα που είδα την ιντελιγκέντσια του καιρού μας να ασχολείται (έστω και επί πληρωμή) με την Δραπετσώνα κι ευχαριστήθηκα που μπαίνουμε και πάλι (χάρη στην κυβέρνηση, την περιφέρεια και τον δήμο) στο προσκήνιο. Θα επανέλθω στο θέμα προσεχώς.
