Πέμπτη 9 Μαρτίου 2023

Γυναίκες

Για την ημέρα της γυναίκας θα έπρεπε να γραφτεί ένα ποίημα ή ένα πεζό κείμενο που να βλέπει την γυναίκα από την δική της σκοπιά κι όχι από την σκοπιά του ανδροκρατούμενου κόσμου. Όλη η φιλολογία, η ποίηση, η επιστήμη, η τέχνη, με ελάχιστες εξαιρέσεις, έχει γραφτεί ή έχει χαραχθεί μέσα από τα μάτια των ανδρών, ακόμα κι όταν ο δημιουργός ήταν γυναίκα. Λογικό αυτό την στιγμή που για χιλιάδες χρόνια και για όλα σχεδόν τα χρόνια του τεχνολογικού πολιτισμού (από την γεωργική επανάσταση μέχρι την ψηφιακή) ο άνδρας είναι κυρίαρχος στην γλώσσα και στην εξουσία.

Μια από τις ελάχιστες εξαιρέσεις είναι η Σαπφώ, η ποιήτρια της Λέσβου του 7ου π.Χ. αιώνα. Η γραφή της είναι γυναικεία, άσχετα αν απευθύνεται σε άνδρες ή γυναίκες.
Παραθέτω για την ημέρα της γυναίκας το γνωστό τραγούδι του Μάνου Χατζηδάκι σε στίχους Σαπφώς (ή Σαπφούς) με την φωνή της Φλέρυς Νταντωνάκη και με προφορά μια συγκερασμένη ερασμιακή, προφανώς διαφορετική από την αιολική του 7ου π.Χ. αι. αλλά πιο κοντά σε εκείνην από την σημερινή. 
 
Κέλομαί σε Γογγύλα
πέφανθι λάβοισα μα
γλακτίναν, σέ δηύτε
πόθος τ έαυτος αμφιπόταται.
Τάν κάλαν, ά γαρ κατάγωγις
αύτα επτόαισ’ ίδοισαν
έγω δέ χαίρω
καί γάρ αύτα δή
τόδε μέμφεταί σοι Κυπρογένηα.
τας άραμαι τούτο τω βόλλομαι
Γογγύλα κατθάνην δ’ ίμερός τις έχει με
και λωτίνοις δροσόεντας όχθοις
***
Η μετάφραση του Ελύτη απέδωσε τους στίχους ως εξής:
 
Σε φωνάζω Γογγύλα
Φανερώσου πάλι κοντά μου
Το χιτώνα τον άσπρο σαν το γάλα όταν φοράς,
νά ‘ξερες τους πόθους που σε τριγυρίζουν
όμορφη, και πώς χαίρομαι που δεν είμαι εγώ,
μα η ίδια η Αφροδίτη που σε μαλώνει.