ΕΠΕΤΕΙΑΚΟ: Ο ΤΟΡΠΙΛΙΣΜΟΣ ΤΗΣ “ΕΛΛΗΣ”

Την Κυριακή το απόγευμα 6-8 μμ θα είμαι στο Δεύτερο Πρόγραμμα της ΕΡΤ-ΟΡΕΝ στην εκπομπή Αφύλαχτη Διάβαση του Θωμά Σίδερη. Με την ευκαιρία του γιορτασμού της 28ης Οκτωβρίου ο Θωμάς θα παρουσιάσει την ζωντανή μαρτυρία του τελευταίου επιζώντα της τορπιλισμένης “Έλλης” Δημήτρη Λουκά.

Με την ευκαιρία της ευκαιρίας, θα γράψω κι εγώ δυο λόγια γι αυτό το γεγονός. Όλοι μας το γνωρίζουμε καλά, γι αυτό θα προσπαθήσω να σημειώσω δυο τρία ενδιαφέροντα πράγματα γύρω από αυτό και να αποφύγω τις κοινοτυπίες.

Πρώτα η ιστορία:

Ήταν 15 Αυγούστου του 1940. Ο Β’ Παγκόσμιος πόλεμος μαινόταν περίπου ένα χρόνο και η Ελλάδα προσπαθούσε να κρατηθεί ουδέτερη. Ήξερε βέβαια πως κάποια στιγμή θα έμπαινε στον πόλεμο και η πλευρά με την οποία θα πήγαινε ήταν δεδομένη, η Αγγλία. Η Ιταλία προκαλούσε συνεχώς αλλά ο Μεταξάς κρατούσε άμυνα παριστάνοντας τον άσχετο, ότι δηλαδή δεν καταλάβαινε τις προκλήσεις. Το ίδιο έκανε εξ άλλου και με τον τορπιλισμό της Έλλης. Έκρυψε τα πορίσματα των δυτών που έδειχναν ότι οι τορπίλες ήταν ιταλικές και ζήτησε από τις εφημερίδες να γράψουν ότι άγνωστης εθνικότητας υποβρύχιο έριξε τις τορπίλες.

Οι Ιταλοί είχαν προκαλέσει κι άλλες φορές: (το γνωρίζατε;)

Είχαν βομβαρδίσει την Κέρκυρα, είχαν βομβαρδίσει το πλοίο Ωρίων έξω από την Γραμβούσα, είχαν βομβαρδίσει τον Ιούλιο του ‘40 το πλοίο ΥΔΡΑ. Στα τέλη Ιουλίου είχαν βομβαρδίσει δυο αντιτορπιλικά και μια ακταιωρό κοντά στην Αίγινα. Σε όλα αυτά ο Μεταξάς έβλεπε να τον φτύνουν κι έκανε ότι βρέχει. Κέρδιζε χρόνο.

Στις 13 Αυγούστου οριστικοποίησε την συμφωνία του με τους Εγγλέζους. Η Ελλάδα θα αμυνόταν σε περίπτωση επίθεσης των Ιταλών ακόμα και χωρίς συμμαχική βοήθεια. Ο Μουσολίνι το έμαθε. Αυτό πρέπει να τον έκανε να αποδεχτεί την άθλια πρόταση τορπιλισμού ενός ελληνικού πλοίου κατά το δεκαπενταύγουστο. Του το πρότεινε ο Ντα Βέκι, διοικητής της Δωδεκανήσου (που ήταν ιταλική). Ο Ντε Βέκι ήταν ένας από τους τρεις κορυφαίους του φασιστικού κόμματος και ενήργησε μόνος του, κατόπιν συνεννόησης βέβαια με τον Ντούτσε.

Γιατί δεκαπενταύγουστο; 

Γιατί ο Ντε Βέκι ήξερε ότι θα υπήρχαν πιέσεις να παραστεί το ναυτικό στην γιορτή της Παναγίας οπότε κάποιο πλοίο θα ξεμύτιζε από τον ναύσταθμο της Σαλαμίνας. Βλέπετε από τον φόβο των προκλήσεων τα ελληνικά πλοία δεν κυκλοφορούσαν πουθενά. Ακόμη και όταν αποφασίστηκε να πάει το “Έλλη” στην Τήνο, ο αρχηγός του στόλου Επ. Καβαδδίας διατύπωσε τεκμηριωμένα την άποψη ότι δεν έπρεπε να φύγει από τον ναύσταθμο.

Δεν ήταν εντελώς αιφνιδιαστικό το κτύπημα δηλαδή. Ήταν σαν ένα χρονικό προαναγγελθέντος θανάτου. Ο Μεταξάς το φοβόταν, το ναυτικό το ήξερε και το φοβόταν, ακόμη και ο διοικητής του “Έλλη”, κάποιος Αλ. Χατζόπουλος, παρά τον σημαιοστολισμό ήταν ανήσυχος.  Είχε λάβει όλα τα μέτρα ασφάλειας, τήρηση στεγανών, λέβητας σε πλήρη πίεση, αντιαεροπορικά πυροβόλα σε ετοιμότητα κλπ. Απλά περίμενε επίθεση από τον αέρα και την βρήκε από τον βυθό της θάλασσας.

Σε ό,τι αφορά στο κτύπημα: 

Το υποβρύχιο DELFINO έριξε τρεις τορπίλες. Την μία την είδε ο αρμόδιος ναύτης (οπτήρας) και φώναξε “Τορπίλη στο μέσον του πλοίου”. Η έκρηξη ήταν ισχυρή και σε λίγο έσκασε κι ο λέβητας. Εννιά ναύτες σκοτώθηκαν επί τόπου και 24 τραυματίστηκαν. Το πλοίο πήρε κλίση και σε μια ώρα περίπου βυθίστηκε. Με μεγάλη προσοχή οι υπόλοιποι ναύτες πρόλαβαν και βγήκαν σώοι στην στεριά.

Οι άλλες δυο τορπίλες στόχευαν σε δυο πλοία με πολλούς επιβάτες προσκυνητές που ήταν στο λιμάνι. Πέρασαν από δίπλα και από κάτω και έσκασαν στον λιμενοβραχίονα με τρομακτικό θόρυβο αλλά χωρίς ανθρώπινα θύματα. Πέτρες και νερό τινάχτηκαν περίπου 40 μέτρα ψηλά!

Για τους επιβαίνοντες στο τορπιλισμένο καταδρομικό “Έλλη” ήταν ευτυχής συγκυρία ότι δυο αλιευτικά σκάφη (κάποιου καπετάν Μιχάλη Πετυχάκη) βρέθηκαν εκεί κοντά και περισυνέλεξαν τους ναυαγούς.

Πως τα μάθαμε όλα:

Ότι ήταν οι Ιταλοί, το ήξερε το ναυτικό από την επόμενη μέρα με στοιχεία αφού βρήκε τον τύπο και τα νούμερα της τορπίλης. Τα δημοσίευσε ο Μεταξάς δυο μέρες μετά την κήρυξη του πολέμου, στις 30 Οκτωβρίου 1940. Όμως το ομολόγησαν και οι ίδιοι οι Ιταλοί οι οποίοι εξ άλλου πλήρωσαν και πολεμικές αποζημιώσεις. Στη θέση του καταδρομικού “ΕΛΛΗ” μαε έδωσαν το 1951 το “Ευγένιος της Σαβοΐας” που μετονομάστηκε σε ΕΛΛΗ και εντάχθηκε στο ελληνικό πολεμικό ναυτικό. Ωστόσο ξεκατινιάσθηκαν (το 1960) κανονικά σε εφημερίδες και περιοδικά από τον δημόσιο διάλογο του Ντε Βέκι που έδωσε την εντολή και του Αϊκάρντι που ήταν κυβερνήτης του υποβρυχίου ΝΤΕΛΦΙΝΟ που έριξε τις τορπίλες.

Στα απομνημονεύματά του ο Ντε Βέκι έγραψε ότι “η βύθιση που ήταν πράγματι ατυχής προκάλεσε αναταραχή σε διεθνές επίπεδο”. 

Ο Τζουζέπε Αϊκάρντι τα πήρε με την έκφραση “ατυχής”. Εξέθεσε τον Ντε Βέκι με επιστολή του στην “Νατσιόνε” της Φλωρεντίας όπου μεταξύ άλλων έγραψε (πηγή μια πτυχιακή εργασία της κ. Ελ. Κοψιδά)

“Δεν είχαμε διάκριση μεταξύ πλοίων και εμπορικών, αυτό το βεβαιώνω κατά τρόπο απόλυτο” λέει. Δηλαδή η διαταγή ήταν έγκλημα πολέμου.

“Θα εφοδιαστείς με τορπίλες, όσες περισσότερες μπορείς και πρέπει να τορπιλίσεις ό,τι συναντήσεις, ουδέτερα και μη ουδέτερα”. Και πάλι έγκλημα πολέμου δηλαδή.

“Μου ζήτησε να τορπιλίσω δύο πλοία στην Τήνο και δύο στη Σύρο και μετά να κατευθυνθώ στον Ισθμό της Κορίνθου και να τον αποκλείσω”. Σε μια ουδέτερη Ελλάδα αυτά!

“Οι επιχειρήσεις έπρεπε να γίνουν έτσι ώστε η ταυτότητα και η εθνικότητα του υποβρυχίου να μην αναγνωριστούν”. Μπαμπεσιά με τα όλα της δηλαδή.

“Είχα συνείδηση ότι εκτελώ μια στρατιωτική διαταγή η οποία δεν έδινε περιθώρια για αμφιβολίες. Σήμερα τρέφω για την Ελλάδα αισθήματα συμπάθειας και θαυμασμού, τότε όμως είμασταν σε αντίθετα στρατόπεδα. Απ’ ό,τι ήξερα, η διαταγή που είχα πάρει μπορούσε να αποτελεί το προοίμιο για άμεση κανονική είσοδο στον πόλεμο”. Πρόκληση κανονική και προβοκάτσια ομολογημένη.

Ο Αϊκάρντι ρίχνει και δυο τορπίλες μέσα στο λιμάνι και αποχωρεί για τη Σύρο. Δυστυχώς εκεί δεν βρίσκει τίποτε για να τορπιλίσει. Όπως το γράφει στην “Νατσιόνε” είναι να τον λυπάσαι για την απογοήτευση που ένιωσε. Το λιμάνι είναι άδειο, ακόμη και από μικρά πλεούμενα και μικρές βράκες. “Ποτέ δεν είδα λιμάνι τόσο άδειο” γράφει.

Λέει κι άλλα ενδιαφέροντα ο Τζουζέπε Αϊκάρντι αλλά κρατάω δυο τρεις ακόμη φράσεις του.

“Οι διαταγές δεν είναι αστεία ή προτάσεις που επιδέχονται αντίρρηση, απλά εκτελούνται” ξεκαθαρίζει αποποιούμενος ευθυνών.

Και το καλύτερο που δείχνει την “συμπονετική” ψυχή του πολεμιστή. Ο θάνατος των εννέα ναυτών δεν μετρά καθώς αυτοί στρατιώτες είναι, εκείνο που μετρά είναι οι άμαχοι, τα “αθώα” θύματα, λες και οι άλλοι που κατατάχτηκαν υποχρεωτικά είναι ένοχοι.

“Η πικρή ανάμνηση που μου έρχεται σήμερα, είναι ότι η τορπίλη που έπληξε τον μικρό κυματοθραύστη, προκάλεσε τον θάνατο μιας πτωχής γυναίκας. Θα πρέπει να έπασχε από την καρδιά της. Αυτή την λεπτομέρεια την πληροφορήθηκα στην Λέρο, αμέσως μετά την επιστροφή μου, και με γέμισε θλίψη”. Ευχαριστούμε Τζουζέπε, η λεπτή ψυχή σου μας συγκινεί και σε συγχωρούμε … όλα για την πατρίδα σου τα έκανες άλλωστε και ...
όπως γράφεις:

“Αυτή η πολυτάραχη περιπέτεια άφησε και σε μένα μια πικρή ανάμνηση που κάθε τόσο ξανάρχεται. Όχι όμως σαν μετάνοια λόγω τύψεων”. 
Και σημειώνει με νόημα και κάποιες οικονομικές προεκτάσεις της υπόθεσης. “Ο τορπιλισμός του καταδρομικού προκάλεσε μιαν ανάσχεση στην ελληνική ναυσιπλοΐα στο Αιγαίο πράγμα που αναμφίβολα μας ωφέλησε”. Βεβαίως αγαπητέ Τζουζέπε, αλλοίμονο τώρα!

Ο τορπιλισμός έγινε 15 Αυγούστου 1940 και στις 28 Οκτώβρη, (την προσεχή Τρίτη έχουμε 28) ο Μεταξάς είπε το περίφημο ΟΧΙ που το είχε προαποφασίσει οριστικά στις 13 Αυγούστου μετά από μακρές συζητήσεις με τους Άγγλους. Ήθελε να εξασφαλίσει αγγλική βοήθεια σε περίπτωση επίθεσης των Ιταλών αλλά οι Άγγλοι δεν μπόρεσαν να βρουν τρόπο να την παράσχουν. Παρά ταύτα ο Μεταξάς αποδέχτηκε ότι θα αντιμετώπιζαν οι Έλληνες μόνοι τους τους Ιταλούς αν δέχονταν επίθεση. Αυτή η απόφαση ουσιαστικά προκάλεσε τον τορπιλισμό του “ΕΛΛΗ”. Ήταν ένα πρόωρο ΟΧΙ και μια πρόωρη εισβολή. Μόνο που ο αντίπαλος στην Τήνο έμεινε κρυμμένος κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας και η σκοπιμότητα των στιγμών του επέτρεψε να κρυφτεί πίσω από την ανωνυμία. Μερικούς μήνες αργότερα δόθηκε η απάντηση της οποίας την επέτειο έχουμε σε λίγες μέρες.

Η ΕΠΙΘΕΣΗ ΣΤΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΤΟΥ ΚΑΝΑΔΑ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΤΟΣΟ ΜΑΚΡΙΑ ΜΑΣ

Σήμερα το πρωί ένας Καναδός με όνομα που θυμίζει αραβική χώρα, Μιχαήλ Ζεχάφ-Μπιμπό, πήγε έξω από τη Βουλή του Καναδά στην Οττάβα, όπου υπάρχει και μνημείο πεσόντων (όπως και σε εμάς στο Σύνταγμα) και άρχισε να πυροβολεί. Σκότωσε έναν 24-χρονο στρατιώτη και μπήκε στο Κοινοβούλιο για να σκοτώσει και άλλους, όμως τον πρόλαβαν και τον σκότωσαν αστυνομικοί.

Το πιθανότερο είναι ότι πρόκειται για Τζιχαντιστή. Ίσως είχε συνεργούς ίσως όχι. Δεν έχει για μένα τόσο μεγάλη σημασία αυτό. Εκείνο που έχει σημασία είναι ότι από αύριο κι όλας η ζωή των Καναδών, σε ένα σημαντικό μέρος της θα αλλάξει.

Ο Καναδάς είναι μια χώρα που θεωρείται ασφαλής και ελάχιστα μοιάζει στον τομέα αυτό με τις γειτονικές ΗΠΑ όπου ειδικά μετά το 2001 και τους Δίδυμους Πύργους ο δημόσιος βίος είναι σχεδόν αστυνομοκρατούμενος. Στον Καναδά δεν είναι έτσι. Υπάρχει άνεση και αίσθηση ασφάλειας με αποτέλεσμα να μην είναι τόσο εμφανής η παρουσία των δυνάμεων καταστολής-πρόληψης στην καθημερινή ζωή των πολιτών. Από αύριο αυτό θα αλλάξει.

Ένας άνθρωπος κινούμενος από κάποια ιδεολογία κινήθηκε κατά αυτού που ο ίδιος θεωρεί “κράτος” (τον στρατιώτη, κάποιους υπαλλήλους της Βουλής κλπ.) και δίνει το πρόσχημα ή το δικαίωμα ή δημιουργεί την εύλογη υποχρέωση στο κράτος να γίνει σκληρό και βίαιο απέναντι σε όλους του πολίτες του αλλάζοντας ουσιαστικά στοιχεία που συγκροτούν την καθημερινότητά του. Ποιον ωφέλησε και ποιον έβλαψε τελικά η ατομική τρομοκρατία;

Δεν λέω καινούρια πράγματα. Είναι μονότονα επαναλαμβανόμενο το επιχείρημα της νόμιμης κοινοβουλευτικής Αριστεράς κατά των πράξεων των αγωνιστών πόλης ή τρομοκρατών, όπως θέλετε πείτε το. Αν το υπενθύμισα είναι γιατί είναι πιο εύκολο να δούμε το επιχείρημα έξω από την συγκυρία που μας αφορά άμεσα. Γιατί το επιχείρημα αυτό μοιάζει σαν πρόσχημα για να μπορέσει η Αριστερά να καταδικάσει μια ενέργεια που δεν ελέγχει. Φαίνεται σαν πρόχειρη δικαιολογία, όμως στην πραγματικότητα η λογική του επιχειρήματος είναι ακλόνητη. Η ατομική τρομοκρατία, πέρα από κάποιες απώλειες ανθρώπινων ζωών το μόνο που καταφέρνει είναι να ενισχύει τους κατασταλτικούς μηχανισμούς και να ενεργοποιεί προληπτικούς μηχανισμούς που υποβαθμίζουν την καθημερινότητα του πολίτη και μειώνουν τα αστικά του δικαιώματα.

Η ενέργεια αυτού του κυρίου Μιχάλη από τον Καναδά είναι μια ευκαιρία για να δούμε και τα δικά μας προβλήματα. Να δούμε γιατί ο Μαζιώτης και η Ρούπα, όσο συμπαθείς κι αν γίνουν, όσο Ρομπέν των δασών κι αν φανούν, τελικά δεν θα καταφέρουν παρά να μειώσουν κι άλλο λίγο κι αυτήν ακόμα την κουτσή “δημοκρατία” που έχουμε.

ΤΑ ΣΠΡΕΝΤΣ, ΤΟ ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ ΚΑΙ Ο ΜΠΑΜΠΟΥΛΑΣ ΤΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ

Τις τελευταίες μέρες ζήσαμε μερικές από τις πιο άτυχες περιπέτειες της διακυβέρνησης Σαμαρά. Μάθαμε για την πρόωρη λήξη του μνημονίου και την έξοδο της Ελλάδας από αυτό. Ύστερα μάθαμε ότι αυτό δεν άρεσε στους αγοραστές ομολόγων και μετοχών που ονομάζονται παραδοσιακά “αγορές”. Αυτές οι αγορές τιμώρησαν την  φιλολογία Σαμαρά-Βενιζέλου περί εξόδου από το μνημόνιο και την προστασία που αυτό παρέχει και αντέδρασαν ανεβάζοντας τα σπρεντς και κατεβάζοντας το χρηματιστήριο. Ύστερα ο Σαμαράς έτρεξε να διορθώσει την κατάσταση αποδεχόμενος την γραμμή προστασίας που του προσέφεραν η ΕΕ και το ΔΝΤ.

Οι περίφημοι σχολιαστές της κυβέρνησης και του “έγκριτου” εγχώριου τύπου δεν άφησαν την ευκαιρία να πάει χαμένη: “Εδώ τον Σαμαρά δεν άφησαν να πει ότι θα φύγει από το μνημόνιο, θα αφήσουν τον Τσίπρα να το κάνει;” Άρα … που πας ρε Καραμήτρο;;;

Και βέβαια ο σχολιασμός συνεχίζεται με τον βομβαρδισμό των ψηφοφόρων με ρωτήματα του τύπου: “Ω, Ανόητοι ψηφοφόροι, πως γίνεται να βγάζετε πρώτον τον Σύριζα με διαφορές παντοδυναμίας σε τέτοιο τοξικό περιβάλλον; Αφού οι αγορές μίλησαν σε κανέναν πλέον δεν πέφτει λόγος”.

Εκείνο που δεν λένε οι σχολιαστές που εκφράζουν αυτούς τους προβληματισμούς είναι ότι οι “αγορές” δεν ενδιαφέρονται τόσο για τον τρόπο που μια χώρα θα αποκτήσει βιώσιμη οικονομία αλλά για το αν θα αποκτήσει ή όχι οδεύοντας τον δρόμο που έχει επιλέξει. Θέλουν να ξέρουν:

1.- Αν η χώρα έχει ένα εθνικό σχέδιο, καθώς χωρίς αυτό κανείς δεν συζητάει.

2.- Αν το σχέδιο αυτό υπηρετείται σωστά, και αυτό σημαίνει σταθερή πολιτική βούληση, σημαίνει σταθερότητα

3.- Αν το σχέδιο παράγει αποτελέσματα, αν δηλαδή ικανοποιούνται κάποιοι μετρήσιμοι δείκτες.

Οι Σαμαράς και Βενιζέλος ακολουθούν ένα δρόμο που κατά τη γνώμη τους, και κατά τη γνώμη των Μέρκελ-Σόϊμπλε που τον χάραξαν, θα οδηγούσε μέχρι το 2014 σε μια ελληνική οικονομία βιώσιμη, έστω κι αν το τίμημα θα ήταν να αποβιώσουν οι πολίτες της. Είναι το γνωστό ΜΝΗΜΟΝΙΟ. Έστω κι έτσι, όμως, είχαν ένα σχέδιο. Έπρεπε να το υπηρετήσουν και να παράξουν αποτελέσματα.

Οι αγορές πρόσεξαν τα στοιχεία που είδαν το φως της δημοσιότητας τελευταία και τα οποία δείχνουν ότι το σχέδιο αυτό δεν βγαίνει. Δεν αυξήθηκαν οι εξαγωγές, δεν ήρθαν επενδύσεις, δεν εξορθολογίστηκε η εικόνα της αγοράς, δεν βελτιώθηκε η ανταγωνιστικότητα, δεν τελειώσαμε με την ύφεση, δεν αναδιαρθρώθηκε ουσιαστικά η οικονομία. Δεν πραγματοποιήθηκε σχεδόν κανένα αναμενόμενο πλην μιας βίαιης δημοσιονομικής προσαρμογής που χωρίς ανάπτυξη δεν έχει ούτε αυτή μέλλον. Επομένως το σχέδιο, δηλαδή το μνημόνιο, ο δρόμος που επιλέχτηκε δεν οδηγεί πουθενά.

Κατόπιν πρόσεξαν και κάτι άλλο. Άκουσαν τον πρωθυπουργό –και άλλα κορυφαία στελέχη- να δηλώνει ότι φεύγουμε από το μνημόνιο, δηλαδή αφήνουμε και το μόνο σχέδιο που η κυβέρνηση είχε αποδεχτεί ως σωτήριο και στο οποίο ακόμη πιστεύουν οι Γερμανοί. Αντιλαμβάνονται, λοιπόν, ότι το ελληνικό πλοίο οδηγείται στα βράχια. Οπότε τα σπρεντς ανεβαίνουν και το χρηματιστήριο βυθίζεται. Αυτό συνέβη τις τελευταίες μέρες.

Αυτή η αντίδραση, όμως, καθόλου δεν προδικάζει την ίδια αντιμετώπιση σε ένα άλλο σχέδιο μιας άλλης πολιτικής. Δεν θα κριθεί η Αριστερά και ο Τσίπρας από την καλή ή κακή εφαρμογή ενός σχεδίου που δεν είναι δικό τους και που το έχουν καταγγείλει. Θα κριθούν με τα ίδια κριτήρια που κρίνεται ο Σαμαράς αλλά με το άλλο, το δικό τους σχέδιο. Θα κριθούν με τα εξής:

Α) Αν έχουν σχέδιο, όχι το έκτακτο για την ανθρωπιστική κρίση αλλά το άλλο, εκείνο που θα κάνει την οικονομία παραγωγική

Β) Αν έχουν βούληση να το εφαρμόσουν.

Γ) Αν προκύψουν από αυτό θετικά αποτελέσματα.

Δεν έχει βέβαια κανείς ψευδαισθήσεις. Οι “αγορές” θα πολεμήσουν μια αριστερή διακυβέρνηση για να μην επιτρέψουν σε μιαν άλλη πολιτική να γίνει υπόδειγμα και προς τους υπόλοιπους λαούς που υποφέρουν. Θα υπάρξουν φαινόμενα και ανόδου των σπρεντς και κερδοσκοπικών επιθέσεων στο χρηματιστήριο για λόγους πολιτικούς πέρα από τα παραπάνω κριτήρια. Όμως δεν θα έχουν σχέση με αυτό που γίνεται σήμερα. Δεν θα έχουν σχέση με την αναξιοπιστία των Σαμαρά-Βενιζέλου. Θα πρόκειται για μιαν επίθεση σε μια πολιτική που την φοβούνται. Και αυτή η επίθεση δεν θα κρατήσει πολύ. Η προσοχή όλων θα στραφεί σύντομα στην ουσία, στις πολιτικές δηλαδή που θα εφαρμόσει η νέα κυβέρνηση ώστε να επανεκκινήσει την οικονομία, να προκαλέσει επενδύσεις (έστω και δημόσιες εν πολλοίς), να ανεβάσει την εσωτερική ζήτηση και να χτυπήσει την ανεργία και την ύφεση. Θα δουν όλοι αν το σχέδιο ήταν προσχηματικό ή αν είχε πραγματικές βάσεις. Θα δουν επίσης αν οι εσωτερικές αντιφάσεις θα ξεπεραστούν ή αν θα γίνουν τροχοπέδη στην όποια νέα πορεία.

Από εκεί και πέρα στην οικονομία εκείνο που μετράει είναι το αποτέλεσμα. Αν η αριστερή διακυβέρνηση, εφαρμόζοντας το δικό της σχέδιο και όχι το σχέδιο του Σαμαρά, καταφέρει να στήσει την οικονομία στα πόδια της, να ανεβάσει τις εξαγωγές, να προσελκύσει κεφάλαια, να μειώσει την ανεργία και να καταγράψει θετικούς δείκτες ανάπτυξης, τότε και οι “αγορές” θα αντιδράσουν θετικά. Γιατί σε αντίθεση με τον Σαμαρά και τη Μέρκελ, υπάρχουν πολλοί στον κόσμο που πιστεύουν ότι υπάρχει και άλλος δρόμος εκτός από το μνημόνιο που μπορεί να οδηγήσει στην έξοδο από την κρίση.

Ο Εβλιά Τσελεμπή αποκαλύπτει τον έρωτά του για την Αθήνα του 17ου αι. (ΙV)

Στο παζάρι των Αθηνών άλλος πουλάει κι άλλος αγοράζει

Θα συνεχίσω και σήμερα με τον Εβλιά Τσελεμπή και θα τελειώσω με αυτό το 4ο μέρος την παρουσίαση του βιβλίου του για την Αθήνα. Δεν θα δίνω μία-μία τις σελίδες του βιβλίου του αλλά θα παραθέσω μερικά αποσπάσματα από τα γραπτά του. Θα αποφύγω τις κοτσάνες που περιέχει η διήγησή του και που αφορούν όλες στην ιστορία έτσι όπως του την μαθαίνανε και θα μείνω σε αυτά που είδε και βίωσε με τις αισθήσεις του ο ίδιος, αυτά δηλαδή που αποτελούν την αξιόπιστη μαρτυρία του.

Ο Εβλιά Τσελεμπή, ο Ξενοφών και Θουκυδίδης και Πτολεμαίος των Τούρκων, δυο χιλιάδες χρόνια μετά τους μεγάλους γεωγράφους και ιστοριογράφους είναι ένας αφελής και ημιμαθής αξιωματούχος της αυτοκρατορίας. Περιγράφει τα κάλλη των τόπων που κυρίευσαν οι γιοι του Οσμάν για να δείξει τη δόξα του σουλτανάτου. Είναι όμως και συναισθηματικός τύπος και παρασέρνεται, άλλοτε από τις ομορφιές των τόπων κι άλλοτε από τις ομορφιές των ανθρώπων και ιδιαίτερα των νέων. Είναι ένας ανατολίτης που θαυμάζει πράγματα που δεν καταλαβαίνει και δοξάζει τον θεό του που επέτρεψε να γίνουν όλα αυτά. Σίγουρα πάντως φεύγει από την Αθήνα ερωτευμένος με την πόλη αυτή.

Ας δώσω όμως τώρα τα αποσπάσματα:

ΠΕΙΡΑΙΑΣ: Στη σελ. 185 του βιβλίου του γράφει για τον Πειραιά, το λιμάνι του Δράκου, όπου βέβαια του κάνει εντύπωση το λιοντάρι, αυτό που πενήντα χρόνια αργότερα το πήρε ο Μοροζίνι λάφυρο στη Βενετία μια και δεν μπορούσε να σηκώσει ολόκληρη την Ακρόπολη όπως θα ήθελε:

ΥΜΗΤΤΟΣ (σελ. 186 του βιβλίου): Ο Εβλιά ανέβηκε και πάνω στον “Τρελό” τον Υμηττό. Του άρεσαν οι μυρωδιές και δεν παρέλειψε να αναφέρει όλα τα είδη λουλουδιών που βρήκε ή του είπαν ότι φύονται εκεί.

ΣΟΥΝΙΟ (σελ. 191 του βιβλίου του): Πήγε και μέχρι το Σούνιο. Άντε πάλι τα μάρμαρα μπροστά του. Όπου πάει κολώνες και αγάλματα … μένει εκστατικός.

ΚΛΙΜΑ ΚΑΙ ΛΑΟΣ (σελ. 193 του βιβλίου): Του αρέσουν οι Αθηναίες που τις βρίσκει να είναι οι πιο όμορφες γυναίκες του κόσμου. Αλλά και οι νεαροί είναι πιο όμορφοι από τις νεράϊδες του δάσους. Όσο για το κλίμα … υπέροχο! Λέτε να μην την ερωτεύτηκε την Αθήνα ο Εβλιά; Δείτε τι γράφει στο απόσπασμα αυτό:

ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ (σελ. 194 του βιβλίου): Πλησιάζει ο καιρός που ο Τσελεμπή θα φύγει από την Αθήνα. Ξετρελαμένος από το μέλι και τα κεράσια κι από αυτά που βλέπει, γράφει σαν ποιητής υμνώντας την πόλη. “Κανείς δεν μπορεί να την περιγράψει αυτή την πόλη, μακάρι να υπάρχει για πάντα” λέει πριν την αφήσει σαλπάροντας για την Αίγινα.

Η Αθήνα του 17ου αι. (Εβλιά Τσελεμπή Γ’ μέρος) (ΙΙΙ)

Το παζάρι της Αθήνας κάτω από τον Ιερό Βράχο, εκεί που βρίσκεται και σήμερα

Συνεχίζω με τον Εβλιά Τσελεμπή, το τρίτο μέρος της παρουσίασής μου. Προσπερνάω τη σελίδα 9 (σ. 176 του βιβλίου) όπου περιγράφει βασικά το τζαμί μέσα στον Παρθενώνα και πηγαίνω στην επόμενη, την 10η σελίδα που αφορά στην Αθήνα (σελ. 177 βιβλίου) και την 11η (σελ. 178). Διαβάστε τι λένε:

Αφού θαυμάζει τις κολώνες και τον τρόπο που είναι δεμένες βλέπει τις μετώπες και τα χάνει. Τα γλυπτά και τα αγάλματα είναι “θαύματα των θαυμάτων” και ξεπερνούν σε σύλληψη και κατασκευή τις δυνατότητες του νου των απλών ανθρώπων.

Γύρισε όλο τον κόσμο ο Εβλιά αλλά δημιουργήματα σαν κι αυτά που είδε εδώ δεν υπάρχουν πουθενά μας λέει.

ΑΠΟΨΗ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ

Ξαναβάζω ξεχωριστά το κομμάτι αυτό όπου ο Εβλιά υμνεί αυτά που βλέπει σαν δημιουργήματα θεών.

Να σημειώσω ότι ο Εβλιά, όπως έχουμε δει πολλές φορές, ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΙΔΕΑ τι θα πει αρχαίος ελληνικός πολιτισμός, φιλοσοφία, επιστήμη, τραγωδία, ΤΙΠΟΤΕ από όλα αυτά δεν ξέρει. Δεν ξέρει τι θα πει ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, τι θα πει ΠΟΛΗ, τι θα πει ΠΟΛΙΤΗΣ, τι θα πει ΔΗΜΟΣΙΟΣ ΧΩΡΟΣ, τι θα πει ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ. Δεν ξέρει ούτε γιατί φτιάχτηκαν όλα αυτά, ούτε τι υμνούν. Δεν ξέρει την ουσία που εκφράζουν. Βλέπει μόνο το επικάλυμμα και αυτό είναι τόσο εντυπωσιακό που τον αφήνει άφωνο!

Καημένε Εβλιά Τσελεμπή, πόσα έχασες βλέποντας μόνο το θαύμα με τα μάτια και χάνοντας το θαύμα της ψυχής και του μυαλού!

Κι από εμάς αγαπητοί συν-Έλληνες, πόσοι μπορούμε να δούμε κάτι πέρα από το επικάλυμμα που είδε και ο Τσελεμπή, πόσοι είδαμε στο Μουσείο της Ακρόπολης κάτι περισσότερο από αγάλματα και μάρμαρα;

Στην 11η σελίδα (σ. 179 του βιβλίου) περιγράφει τον τούρκικο μαχαλά και μετά περιγράφει τα σπίτια και τις συνήθειες των Ελλήνων. Ας πάμε λοιπόν στην 13η (σελ. 180 βιβλίου) και 14η (σελ. 181 του βιβλίου) σελίδες.

Οι στύλοι του Ολυμπίου Διός, η Βιβλιοθήκη του Αδριανού, ο Ναός του Ηφαίστου (Θησείο) παρελαύνουν από τις περιγραφές του. Και ο Εβλιά, μουσουλμάνος ο ίδιος, δεν διστάζει να γράψει:

“Οι μουσουλμάνοι κάτοικοι δεν χαίρουν μεγάλης εκτίμησης και θεωρούνται παρακατιανοί. Κι αυτό γιατί οι καφίρηδες (άπιστοι) είναι πλούσιοι έμποροι κι έχουν συνεταίρους στα πέρατα της Ευρώπης.”

Και βέβαια το βιολί του ο παραμυθάς και παραμυθιασμένος Ηρόδοτος των Τούρκων, η Βαλκίδα (Μπαλκίς) που τριγυρνούσε με τον Σολομώντα κι έκτιζε πόλεις για παραθερισμό … Παλάτι της είναι ο ναός του Ολυμπίου Διός που οι τεράστιοι Στύλοι του εντυπωσίαζαν και τότε τον περιηγητή.

Η Αθήνα του 17ου αι. (Εβλιά Τσελεμπή Β’ μέρος)

Δεν γνωρίζω τι αντιδράσεις προκάλεσε το δημοσίευμα για το ταξίδι του Εβλιά Τσελεμπή στην Αθήνα στα μέσα του 17ου αι. Δεν είχα απαντήσεις ή κάποιον διάλογο ώστε να καταλάβω. Στα τυφλά λοιπόν προχωρώ σε μια δεύτερη ανάρτηση που συνεχίζει την χτεσινή. Αύριο μεθαύριο θα γνωρίζω αν έχει ενδιαφέρον για να συνεχίσω αλλιώς θα το κόψω.

Θα αναρτήσω λοιπόν σήμερα τη συνέχεια. Πρόκειται για την περιγραφή του βράχου της Ακρόπολης και για τον Παρθενώνα που όπως ήταν φυσικό εντυπωσίασαν τον Εβλιά.

Η πρώτη του εντύπωση, από τον όγκο και το σχήμα του Ιερού Βράχου, είναι ότι τέτοιο φρούριο σαν κι αυτό “δεν ματάγινε στον κόσμο”. Σας δίνω το υπόλοιπο της 5ης σελίδας (σ. 172 του βιβλίου):

Στην επόμενη 6η σελίδα (σελ. 173 του βιβλίου) μαθαίνουμε για τον Παρθενώνα που μέσα του έχει κτιστεί τζαμί. Ήταν χριστιανικός (ορθόδοξος) ναός που κατόπιν έγινε λατινικός και τώρα είναι πια τζαμί.

Ο Τσελεμπή τα είδε με τα μάτια του. Παρ’ όλες τις καταστροφές που έχουν ήδη γίνει, βλέπει τις μαρμάρινες κολώνες, βλέπει τις τέσσερις ρουμπινί (από κόκκινο μάρμαρο) κολώνες, βλέπει τα κιονόκρανα και θαυμάζει τον πλούτο που ακόμη έχει απομείνει. Βεβαίως για τον καημένο τον Εβλιά, όπως θα δούμε στην επόμενη 7η σελίδα (σελ. 174 του βιβλίου), όλα τα έκανε ο Πλάτων για να ανεβαίνει και να διδάσκει τον λαό και να ανάβει και κανένα καντήλι. Αυτός ο Οθωμανός που ξεχωρίζει από τους αγράμματους ομοίους του, δεν μπορεί να φανταστεί τίποτε άλλο για έναν σοφό παρά έναν άμβωνα και να κάνει κήρυγμα. Δυο χιλιάδες χρόνια έχουν περάσει και η Αθήνα του Περικλή είναι η Αθήνα των θρησκόληπτων βαρβάρων ανατολής και δύσης. Χάλι μεγάλο και κατάντημα για το οποίο έκλαιγε σε αυτούς εδώ τους βράχους πριν από 400 χρόνια ο Μιχαήλ Ακομινάτος.

Ας περάσουμε στην 7η σελίδα (σελ. 174 του βιβλίου)

Μας περιγράφει το τζαμί με ένα φανερό θαυμασμό για ό,τι βλέπει και για τον θείο Ιλαχί Εφλατούν! Καημένε Πλάτωνα, μου φαίνεται πως τα ήθελες κι εσύ έτσι που έγινες αγαπημένος των χριστιανών και μουσουλμάνων! Ψυχή και κουραφέξαλα και ο κόσμος εδώ είναι ψεύτικος ενώ ο αληθινός είναι αλλού. Τέτοια έλεγες και σε κάνανε ιμάμη!

Πάμε τώρα στην 8η σελίδα (σελ. 175 του βιβλίου)

Εδώ γίνεται η αποκάλυψη ότι η Ακρόπολη καταστράφηκε τη μέρα που γεννήθηκε ο Μωάμεθ ο προφήτης. Ταρακούνησε ο Θεός όλα τα άντρα των άπιστων, ταρακούνησε και την ακρόπολη της Αθήνας και τα έκανε όλα γης μαδιάμ!

Αν έχετε κουράγιο και δεν μου στείλετε μηνύματα αγανάκτησης, θα σας δώσω και τη συνέχεια. Θα μάθετε πως αντέδρασε ο αυτοκράτορας της Κωνσταντινούπολης στους σεισμούς του Μωάμεθ και θα δείτε τον ειλικρινή θαυμασμό του Εβλιά Τσελεμπή για ό,τι βλέπει. Και θα κατέβουμε από την Ακρόπολη για να δούμε την υπόλοιπη Αθήνα.

Η Αθήνα του 17ου αιώνα, με τα μάτια του Εβλιά Τσελεμπή και ο Εβλιά Τσελεμπή με τα δικά μου μάτια. Σκουπίδια και διαμάντια ανακατεμένα.

Έχω παρατηρήσει ότι κάθε αναφορά στην παλιά Αθήνα γίνεται “ανάρπαστη”, δηλαδή διαβάζεται, σχολιάζεται, αντιμετωπίζεται θετικά και ευχάριστα. Τέτοιες αναφορές πολλές, που συγκινούν και προκαλούν ενδιαφέρον, έχουμε για την αρχαία Αθήνα, την Αθήνα του 19ου αιώνα και την Αθήνα του μεσοπολέμου.

Σήμερα και τις προσεχείς μέρες θα ταξιδέψουμε σε μια άλλη Αθήνα, εκείνη της Τουρκοκρατίας. Θα την δούμε μέσα από τα μάτια ενός από τους ελάχιστους (ίσως να μην υπάρχει και άλλος) περιηγητές και συγγραφείς των Οθωμανών: Τον Εβλιά Τσελεμπή.

Ο τύπος αυτός έγραψε δέκα βιβλία με περιηγήσεις του κι εξ αυτών έχω διαβάσει μόνο δύο, ένα για την Κωνσταντινούπολη κι ένα για την Ελλάδα. Έχει γράψει για τις χώρες του Καυκάσου, την Τρανσυλβανία, την Ταυρίδα, την Βαγδάτη, Ολλανδία, Πρωσία, Πολωνία, Μολδαβία και Βλαχία, Μακεδονία, Θράκη, Κρήτη, Ρόδο, Χίο, Αίγυπτο, Αιθιοπία. Όλα αυτά μεταξύ 1630 και 1672, τον 17ο αιώνα. Είναι στην υπηρεσία των Σουλτάνων (του Μουράτ Δ’ κυρίως) και ακολουθεί Πασάδες σε εκστρατείες τους.

Κατά την εκστρατεία των Οθωμανών για την κατάληψη της Κρήτης από τους Βενετούς, ο Εβλιά Τσελεμπή γυρίζει και περιγράφει όλη σχεδόν την Ελλάδα στο όγδοο βιβλίο του.

Θα δείτε με πόση αφέλεια αντιμετωπίζει ο Εβλιά Τσελεμπή την ιστορία της Αθήνας. Έχουν προηγηθεί γίγαντες της ιστορίας, Ηρόδοτος, Θουκυδίδης, Πλούταρχος, μεγάλοι περιηγητές Διονύσιος, Πολύβιος και άλλοι, σπουδαίοι σοφοί, τραγωδοί, φιλόσοφοι, ποιητές και ιστοριογράφοι όχι μόνο οι αρχαίοι αλλά και Βυζαντινοί και Φράγκοι που έχουν καταγράψει για την Αθήνα τα πάντα, και παρ’ όλα αυτά ο Εβλιά Τσελεμπή αραδιάζει ανοησίες για μικρά παιδιά.

Είναι να λυπάσαι που δυο ολόκληρες χιλιάδες χρόνια μετά από την άνθιση των ΓΙΓΑΝΤΩΝ της σκέψης (5ος αι. π.Χ), των Ελλήνων, ένας ΑΦΕΛΗΣ και ΜΩΡΟΠΙΣΤΟΣ και ΑΔΑΗΣ τύπος  είναι ο εκπρόσωπος του πνεύματος των νέων κυρίαρχων αυτής της γης, των Τούρκων.

Ας γελάσουμε με αυτά που γράφει ΠΕΡΙ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ο αφελής Εβλιά και ας τα πετάξουμε στα σκουπίδια. Ας διαβάσουμε όμως με προσοχή ΑΥΤΑ ΠΟΥ ΕΙΔΕ Ο ΙΔΙΟΣ. Εκεί, μέσα από τον ανυπόκριτο θαυμασμό του, μέσα από τις αισθήσεις του (γιατί χρώματα βλέπει, μυρωδιές οσφρίζεται και ήχους ακούει) θα δούμε μια θαυμαστή εικόνα της Αθήνας ακόμα και σε εκείνη την μαύρη εποχή της σκλαβιάς.

Για πολλούς λόγους λοιπόν αξίζει να περιηγηθούμε μαζί του την τουρκοκρατούμενη Αθήνα του 17ου αιώνα. Θα σας δώσω τις τέσσερις πρώτες σελίδες του τμήματος του βιβλίου που μιλάει για την Αθήνα (σελ. 168-172)

Ξεκινάμε από την 1η σελίδα (σ. 168 του βιβλίου), όταν ο Τσελεμπή Εβλιά φτάνει στην Αθήνα, και συναντάει πρώτα ένα πλούσιο χωριό, την Κηφισιά.

Μερικές σημειώσεις για την σελίδα αυτή και κάποιες άγνωστες λέξεις. Χακίμης είναι ο δικαστής, σερντάρης ο αρχηγός των γενιτσάρων, κεχαγιάς κάτι σαν δήμαρχος. Σερίδες είναι οι πιστοί και καφίρηδες οι άπιστοι. Μεστζίτ ειναι το τζαμί χωρίς μιναρέ, μεντρεσές το ιεροδιδασκαλείο. Όπως βλέπετε την Αθήνα την ίδρυσε ο Σολομών, μεγάλη η χάρη του!!! Και μαθαίνουμε ιστορία αλλά τούρκα: Ο Βασιλιάς του Σαβά, στην Υεμένη, είχε κόρη την Βαλκίδα, την βασίλισσα του Σαβά…. και … πάμε στην επόμενη 2η σελίδα (σ.169)

Όπως βλέπετε καθώς πέταγαν στα ουράνια ο Σολομών με τη βασίλισα του Σαβά φτιάξανε και την Αθήνα για να παραθερίζουνε!! Ο σοφός Φίλικος αν δεν το καταλάβατε είναι ο Φίλιππος ο Μακεδών. Ήταν απόγονος πέμπτης γενιάς του Σολομώντα! Χαίρε βάθος αμέτρητον! Κι ο γιος του ο Ισκεντέρ (ο Μεγαλέξανδρος) δικός μας ήτανε, ας τα ακούσουνε αυτά οι Σκοπιανοί.

Τέτοια ωραία πόλη έφτιαξαν ο Σολομών και οι απόγονοί του Φίλιππος και Αλέξανδρος που οι σοφοί είπανε να την κατοικήσουνε…. Είχε και ωραίο κλίμα βλέπεις. Ο Εφλατούν είναι ο Πλάτωνας αλλά ο Μπάλτιμος ξέρετε ποιος είναι; Ο Πτολεμαίος! Όχι που θα μας ξέφευγε! Πάμε στην τρίτη σελίδα (σ. 170) γιατί υπάρχει και συνέχεια …

Τρακόσια χρόνια ζούσαν οι σοφοί άνθρωποι αλλά ο Ιλαχί Πλάτωνας προτίμησε τη θρησκεία του Χιζίρ (του Προφήτη, έγινε μουσουλμάνος ο άνθρωπος για όποιον δεν το γνώριζε!) και έζησε 45 χρόνια στην πόλη Πετσεβί. Πρόκειται για το Πετς της Αυστρίας που τότε λεγόταν Πετσεβί και το είχαν κατακτήσει οι Τούρκοι από την εποχή του Σουλεϊμάν, Σημειωτέον ότι Σουλεϊμάν είναι ο Σολομών στα Τούρκικα, αλλά όχι, δεν ήταν ο Σουλεϊμάν προπάτορας του Φιλίππου και του Αλέξανδρου, εντάξει, μην υπερβάλουμε κι όλας …! Όσο για τον Ιπποκράτη ήταν μέγας ατζαμής κι ούτε τον εαυτό του δεν κατάφερε να γιατρέψει ο απαίσιος. Και δίνουμε και όρκο στο όνομά του!

Προς το τέλος της σελίδας αρχίζουμε να διαβάζουμε αυτά που ΕΙΔΕ με τα μάτια του ο Εβλιά κι εδώ όλα αλλάζουν. Πάνε οι χαζομάρες περί Ιλαχί Εφλατούν και Φιλίκου και περνάμε στον γνήσιο θαυμασμό του αφελούς Τούρκου που βλέπει μπροστά του ερείπια μεν αλλά τόσο θαυμαστά που δεν μπορεί να κρύψει τον θαυμασμό του. Περνάμε με αγωνία στην επόμενη τέταρτη σελίδα (σ.171), και μια παράγραφο από την 5η σελίδα (σ. 172) για να σταματήσουμε.

 

Τώρα εδώ, ανάκατα με την συγκίνηση για ό,τι ΒΛΕΠΕΙ, μας ξαναλέει για την ιστορία για να ξέρουμε ότι μπορεί ο Σολομών να έφερε εδώ τους σοφούς, όμως οι Ρωμαίοι ήταν που την έκαναν πόλη και μάλιστα στα χρόνια του Δαβίδ. Έκτισαν πρώτα την Φιλιππούπολη, μετά έφτιαξαν την Κωνσταντινούπολη και μετά, 3η στη σειρά, έχτισαν και την Αθήνα.

Προσοχή, δεν σκανάρισα το βιβλίο για να το ξευτελίσω και να το κοροϊδέψω. Φυσικά κοροϊδεύω τα ανιστόρητα μυθεύματα που δείχνουν και το φριχτό επίπεδο των κυρίαρχων Τούρκων, όμως στις προσεχείς δημοσιεύσεις των επόμενων σελίδων θα βρείτε και περιγραφές αυτών που είδε και τον άδολο θαυμασμό του γι αυτά και θα συγκινηθείτε. Επαναλαμβάνω, οι πληροφορίες που κουβαλάει είναι σκουπίδια, αυτά που βλέπει όμως ως αυτόπτης μάρτυς είναι διαμάντια. Γι αυτό αξίζει νομίζω που καθίσαμε μαζί και διαβάσαμε ένα μέρος από το βιβλίο του. Προσεχώς θα έχουμε και συνέχεια.

ΕΛΛΗΝΕΣ ΝΕΚΡΟΙ ΣΤΗΝ ΟΥΚΡΑΝΙΑ

Τα ελληνικά χωριά βόρεια της Μαριούπολης. Όπως φαίνεται ο Σαρτανά είναι το πιο κοντινό από αυτά. Σε ολόκληρη αυτή την περιοχή αυτή μαίνονται οι μάχες κυβερνητικών-φιλορώσων.

Ένας πόλεμος έχει νεκρούς και τραυματίες και στην Ουκρανία ο εμφύλιος που μαίνεται προκαλεί θύματα. Μέχρι τώρα λέγαμε ότι η ελληνική μειονότητα που ζει εκεί τουλάζιστον βρίσκεται στο απυρόβλητο. Από προχτές αυτό δεν ισχύει. Ένας όμος που έπεσε στο ελληνικό χωριό Σαρτανά κατά τη διάρκεια επικήδειας τελετής, σκότωσε επτά άτομα και τραυμάτισε δεκαοχτώ. Έξι εκ των νεκρών ήταν Έλληνες (ως προς την καταγωγή βέβαια).

Το έλεγαν πολλοί ότι οι Έλληνες της Ουκρανίας διατρέχουν κινδύνους από την σύγκρουση των φασιστών και εθνικιστών με τους Ρωσόφωνους. Η ελληνική μειονότητα της Ουκρανίας που αριθμεί περί τα 150.000 άτομα (εκ των οποίων οι 80.000 περίπου το έχουν δηλώσει καθαρά και στις ταυτότητές τους) βρέθηκε σε μεγάλο κίνδυνο από τις συγκρούσεις. 
Το ελληνικό κράτος έστειλε προ μηνών τον ΥΠ.ΕΞ. κ. Βενιζέλο στην Ουκρανία αλλά εκείνος προτίμησε κατά κύριο λόγο να στηρίξει τις επιλογές της Ε.Ε. που είναι οι φασίστες και οι εθνικιστές αντί να ενδιαφερθεί για την ελληνική μειονότητα. Με μια κίνηση “αντίστροφου αλτρουισμού” μάλιστα η πρεσβεία μας έφυγε από την επικίνδυνη Μαριούπολη, που βρίσκεται στις περιοχές των Ρωσόφωνων αλλά ελέγχεται από τον ουκρανικό στρατό, για ένα πιο ήσυχο μέρος στον Ουκρανικό, ή έστω ουδέτερο, τομέα.

Σχετική μου ανάρτηση ΕΔΩ και ΕΔΩ (3 Σεπτεμβρίου 2014).

Οι ομογενείς Έλληνες παραδοσιακά έχουν καλές σχέσεις με τους Ρώσους. Εξ άλλου οι Ρώσοι (τον 18ο αιώνα) τους επέτρεψαν να ιδρύσουν την Μαριούπολη σαν κέντρο του ελληνισμού της Μαύρης Θάλασσας. Παρ’ όλα αυτά προσπαθούν διαχρονικά να κρατούν ισορροπίες και να τα έχουν καλά με όλους αφού έχουν υποστεί πολλές φορές γενοκτονίες και μαζικές διώξεις. Στην Ουκρανία τα κατάφερναν πολύ καλά και ήταν ενταγμένοι με άνεση και ελευθερία στην τοπική κοινωνία … μέχρι που ξέσπασαν οι ταραχές. Τότε που η Ουκρανία διχάστηκε σε εθνικιστές “Ουκρανούς” και Ρωσόφωνους “Ρώσους” που έχουν χωρίσει τη χώρα στα δυο και προσπαθούν να επικρατήσουν τουλάχιστον στις περιοχές τους. 
Οι ομογενείς βρέθηκαν σε δύσκολη θέση. Από την Ελλάδα δεν ήθελαν πολλά. Ήθελαν να έχουν τουλάχιστον τη δυνατότητα να μπορούν να παλιννοστήσουν γρήγορα αν έφταναν σε αδιέξοδο. Ήθελαν την πρεσβεία τους κοντά τους. Όμως το ελληνικό κράτος τους αγνόησε παντελώς και συμπεριφέρθηκε με βάση τις προτεραιότητες και τα συμφέροντα της Γερμανίας στην περιοχή.

Διαδήλωση ομογενών έξω από το ελληνικό προξενείο στη Μαριούπολη

Χτες έξι Έλληνες της Ουκρανίας σκοτώθηκαν από όλμο. Ήταν όλμος των εθνικιστών; ήταν ένα ατύχημα γιατί εκεί κοντά ο ουκρανικός στρατός κάνει γυμνάσια; … Ό,τι κι αν ήταν ο τρόμος απλώνεται πλέον στους Έλληνες της Ουκρανίας. Το χωριό όπου έσκασε ο όλμος λέγεται Σαρτανάς και φτιάχτηκε εκ θεμελίων από Έλληνες της Κριμαίας πριν από 233 χρόνια. Οι κάτοικοι είχαν εκφράσει τις ανησυχίες τους στον ελληνικό τύπο καθώς βρίσκονται στην εμπόλεμη ζώνη αλλά δεν βρέθηκε κανείς να εισακούσει αυτή την κραυγή. 

Μετά την έκρηξη, συντρίμμια

Θα βρει έστω και τώρα, στο και πέντε, η ελληνική κυβέρνηση το θάρρος να κάνει κάτι για τους ομογενείς μας; Θα φτιάξει ένα Φαστ Τρακ νόμο, από αυτούς που ξέρει πολύ καλά να φτιάχνει ακόμα και χωρίς την έγκριση (με μια εικαζόμενη προέγκριση μόνο) της Βουλής ώστε να επιτρέψει σε όσους ομογενείς έχουν ανάγκη να μπορούν να έρθουν στην Ελλάδα άμεσα; Θα τους δεχτεί σαν μάνα πατρίδα ή θα τους περνάει από τους ίδιους ελέγχους με τους λαθρομετανάστες;

Κι αν δεν μπορεί να κάνει τα αυτονόητα, τουλάχιστον θα παρακαλέσει την κυρία Μέρκελ να της επιτρέψει να πει μια κουβέντα παρηγοριάς; Γιατί κάτι περισσότερο από “κατανόηση των προβλημάτων” δεν μπορεί να περιμένει κανείς από μια κυβέρνηση τόσο ανίκανη και τόσο πολύ δεμένη στο άρμα των γερμανικών και “δυτικών” γενικά συμφερόντων.

Η ΙΣΟΠΕΔΩΣΗ ΩΣ ΦΡΕΝΟ

Όταν ο Παναθηναϊκός του Βαρδινογιάννη έλεγχε τα κέντρα αποφάσεων στο ποδόσφαιρο και οι αντίπαλοί του τον κατηγορούσαν γι αυτό, η συνηθισμένη απάντηση ήταν “έλα μωρέ τώρα, όλοι τα ίδια κάνουν”. Τα τελευταία χρόνια που ο Ολυμπιακός των Κόκαλη-Μαρινάκη ελέγχει εκείνος τα κέντρα των αποφάσεων στο ποδόσφαιρο, η συνηθισμένη απάντηση στις συνηθισμένες κατηγορίες είναι και πάλι η ίδια “έλα μωρέ …όλοι ίδιοι είναι”. Ακουγόταν και στις αλησμόνητες μάχες του φωτός με το σκότος, όταν ΠαΣοΚ και ΝΔ αλληλοκατηγορούνταν για κατάχρηση εξουσίας. Κατηγορούσαν οι αντιπολιτευόμενοι τους κυβερνητικούς και απαντούσαν ι κυβερνώντες στην εκάστοτε αντιπολίτευση (εναλλάσσοντας τους ρόλους) “έλα μωρέ, κι εσείς τα ίδια κάνετε”.

Τα παραδείγματα που έφερα στον χώρο του ποδοσφαίρου και της πολιτικής έχουν ανάλογα και στα άλλα “μεγάλα” ζητήματα της κάθε επικαιρότητας. Και βασίζονται σε μια ακλόνητη αλήθεια. Έτσι κι αλλιώς, όλοι ίδιοι είναι! Κατήγοροι και κατηγορούμενοι που εναλλάσσουν περιοδικά τις θέσεις τους εκτοξεύοντας τις ίδιες κατηγορίες, είναι λογικό να δέχονται τις ίδιες απαντήσεις. Γιατί είναι ίδιοι (!) επομένως το “’έλα μωρέ” πατάει γερά. Ίδιοι οι επιχειρηματίες που βγάζουν τα προϊόντα των άλλων σκάρτα, ίδιοι οι καλλιτέχνες που βλέπουν στα έργα των άλλων σκουπίδια, ίδιοι οι οδηγοί που τσακώνονται για την προτεραιότητα στους δρόμους. Όλοι “ίδιοι” είναι και ησυχάσαμε.

Η ισοπέδωση εδώ λειτουργεί ως φρένο. Για ποιο λόγο να αλλάξεις προϊόν, ομάδα, προτίμηση, αφού εν τέλει όλοι ίδιοι είναι … “έλα μωρέ τώρα …”

Τι γίνεται όμως στην περίπτωση εκείνη την μειοψηφική έστω, την σπάνια, όπου έχουμε ΑΛΛΑΓΗ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΟΣ; Τι γίνεται στην περίπτωση που η παγιωμένη εναλλαγή των ομοίων, δηλαδή η κατ’ όνομα αλλαγή, δίνει τη θέση της σε μια πραγματική αλλαγή διαφορετικών; Πως θα αντιμετωπιστεί το “έλα μωρέ” στην περίπτωση αυτή; Γιατί η στάση του φρένου, του “έλα μωρέ τώρα” είναι εκτός από μια συνειδητή προσπάθεια να μην αλλάξει τίποτα και μια εγγενής τάση των ανθρώπων να παραμένουν στα γνώριμα.

Μιλάω βέβαια για την περίπτωση του Σύριζα. Είναι αναγκασμένος, λόγω εκλογικού συστήματος (που δεν το έφτιαξε αυτός), να ανταγωνίζεται την ΝΔ μέσα από ένα σχήμα “δικομματισμού”. Μπλεγμένος σε αυτόν τον “δικομματισμό” των διαδικασιών (του εκλογικού συστήματος) όπου ο πρώτος παίρνει μπόνους 50 εδρών και καθορίζει το πολιτικό παιχνίδι, ο Σύριζα είναι εκτεθειμένος σε κατηγορίες του παλιού δικομματισμού της ουσίας (των κοινών πολιτικών) που δεν ήταν παρά μια νόθα αλλαγή ομοίων. Η Νέα Δημοκρατία και ΠαΣοΚ έπαιξαν το παιχνίδι της εναλλαγής όντας η μία και η άλλη όψη της ίδιας πραγματικότητας. 
Έχουμε και τώρα μια από τα ίδια;

Βλέπω να ορθώνεται σαν καινούριο φρένο μια τέτοια τάση, να χαρακτηριστούν όλοι ίδιοι. Κυρίως καλλιεργείται αυτή η ιδέα στον χώρο της πρώην Δημάρ, του πιθανού εκλογικού σώματος μέσα από το οποίο το Ποτάμι παίρνει ψήφους, των διαρροών του ΠαΣοΚ και του “μεταρρυθμιστικού” γενικά χώρου. Αποφεύγουν τα διλήμματα της εφαρμοσμένης και εφαρμοστέας πολιτικής με αφορισμούς του τύπου “όλοι ίδιοι είναι” στηριγμένους είτε στο εξωτερικό χαρακτηριστικό της δικομματικής πάλης, είτε στο βαθύτερο χαρακτηριστικό ενός “κρατισμού” που τον βλέπουν εξ ίσου να βασιλεύει και στα αριστερά και στα δεξιά τους. 
Φυσικά ο “κρατισμός” αυτός στηρίζεται στην ασάφεια του ορισμού του, γιατί αν το ψάξει κανείς καλύτερα θα δει ότι κρατισμός δεν είναι να θέλεις ένα ενισχυμένο κράτος οδηγό της κοινωνίας και της ανάπτυξης αλλά η διαπλοκή του ιδιωτικού τομέα με την κρατική μηχανή για την δημιουργία συνθηκών πλουτισμού των ανώτερων εισοδηματικά στρωμάτων και των ιδιοκτητών των μέσων παραγωγής. Επομένως ο Σύριζα δεν μπορεί να έχει την παραμικρή σχέση με αυτόν τον κρατισμό αφού ποτέ δεν κυβέρνησε. Η συμμετοχή μερικών συνδικαλιστών ή πρώην βουλευτών του ΠαΣοΚ στα ψηφοδέλτιά του καμιά σχέση δεν μπορεί να έχει με αντιλήψεις τέτοιου τύπου, όπως η ύπαρξη της τάσης Λαφαζάνη δεν σημαίνει ότι ο Σύριζα έγινε κομμουνιστικός ούτε  νη ύπαρξη της τάσης του Παπαδημούλη φιλελεύθερος. Ωστόσο εκτοξεύεται η κατηγορία περί “κρατιστών” χωρίς μάλιστα να δίνεται ο ορισμός της, και ακολουθεί η γνωστή διαπίστωση ότι “όλοι ίδιοι είναι!”.

Στην ισοπέδωση αυτή, που αποτελεί και ένα από τα τελευταία φρένα στον δρόμο του Σύριζα προς την κυβερνητική εξουσία, η καλύτερη απάντηση είναι η ηθική υπεροχή της αριστεράς. Δεν λέω πως είναι η πληρέστερη απάντηση, λέω η “καλύτερη” με την έννοια του εύληπτου, του κατανοητού από τους πολίτες και του καλώς ορισμένου που δεν χρειάζεται περαιτέρω διευκρινίσεις.

Η Αριστερά, δεν κυβέρνησε ποτέ. Όλη η σημερινή κατάντια μας είναι έργο των ΝΔ και ΠαΣοΚ.

Το σύστημα που παραδόθηκε σαν χάρτινος πύργος το 2010 στην επίθεση των νεοφιλελεύθερων (κερδοσκόπων, Γερμανών, τραπεζιτών κλπ.) ήταν κατασκεύασμα των ΠαΣοΚ και ΝΔ εξ ολοκλήρου. Και μακροπρόθεσμα (τουλάχιστον από το 1974) αλλά και βραχυπρόθεσμα (με Καραμανλή και Παπανδρέου τους νεώτερους).

Η αποτυχημένη συνταγή εξόδου από την κρίση, που είναι αποτυχημένη ακόμα κι αν δεχτούμε το ΣΑΞΕΣ ΣΤΟΡΥ ΣΑΜΑΡΑ (ανεργία, φτωχοποίηση, υπανάπτυξη), ήταν έργο των ιδίων ΝΔ και ΠαΣοΚ.

Τα σκάνδαλα, μεγάλα και μικρά, Βατοπέδιο, χρηματιστήριο, εξοπλισμοί, Ζήμενς, Υποβρύχια, δομημένα ομόλογα κλπ. έχουν όλα την υπογραφή της ΝΔ και του ΠαΣοΚ.

Η Αριστερά έχει να κυβερνήσει από την εποχή του ΕΑΜ. Μόνο τότε έδωσε δείγματα γραφής και είναι ιδιαίτερα τιμητικά. Οι άνθρωποί της βασανίστηκαν για ιδέες. Κυνηγήθηκαν κι έδειξαν πρωτοφανή αντοχή. Δεν βαρύνονται με καμιά κατηγορία και γι αυτό έχουν ένα ασύγκριτο ηθικό πλεονέκτημα.

Ίσως η Αριστερά, ο Σύριζα και οι σύμμαχοί του, να μην τα καταφέρουν. Ίσως να το βουλιάξουν το καράβι. Δεν είναι δυστυχώς το ηθικό πλεονέκτημα και εγγύηση επιτυχίας. Καμιά φορά μάλιστα γίνεται βαρίδι σε ένα διεθνή χώρο όπου βασιλεύουν οι συσχετισμοί δύναμης και τα συμφέροντα των μεγάλων. Καμιά φορά ο δρόμος για την κόλαση είναι στρωμένος με τις καλύτερες των προθέσεων. Γι αυτό η ενδεχόμενη νίκη του Σύριζα δεν είναι λύση των προβλημάτων. Ένα ρίσκο είναι που όμως είναι αναγκαίο να το λάβουμε εδώ που φτάσαμε. Ένα όμως είναι βέβαιο, ότι ο Σύριζα δεν είναι ούτε ΠαΣοΚ ούτε Νέα Δημοκρατία.

Ας προβληματιστεί ο καθένας με τις θέσεις των αντιπάλων, τα προγράμματα και τις στρατηγικές. Ας επιλέξει τους “κακούς” αν νομίζει πως η συνέχιση της τακτικής του καλού παιδιού απέναντι στη Μέρκελ θα φέρει περισσότερα κέρδη από ζημίες. Δεν μπορεί όμως να ισχυρίζεται ότι "όλοι ίδιοι είναι” ούτε να λέει “έλα μωρέ …”. 
Στις προσεχείς εκλογές θα συγκρουστούν δυο κόσμοι, ο ένας έμπειρος και αποτυχημένος και ο άλλος άπειρος και λευκό χαρτί ως προς τις δυνατότητές του. Σίγουρα όμως ο ένας κόσμος με κριτήριο την ηθική θα είναι το φως, το καθαρό και άμεμπτο, ενώ ο άλλος θα είναι το σκότος, που θα βρωμάει και θα ζέχνει απ’ όπου κι αν το πιάσεις.