Sunk Cost Fallacy

Η Πλάνη Χαμένου Χρόνου

Το πρόβλημα για όσους ακολουθούν την κίνηση του Τσίπρα είναι μήπως πραγματοποιούν ασυναίσθητα το λεγόμενο στα ελληνικά "Sunk Cost Fallacy" που στην καθαρεύουσα το λέγαμε "Πλάνη Χαμένου Χρόνου (Κόστους)".

Επεξηγώ τι ονομάζουν οι επιστήμονες Sunk Cost Fallacy:

Οι άνθρωποι έχουν την τάση να μην παραιτούνται, εύκολα, από μια διαδικασία στην οποία έχουν ξοδέψει είτε χρόνο είτε χρήματα, διότι έχουν την πεποίθηση ότι με αυτόν τον τρόπο θα πάνε αδικοχαμένα.

Για παράδειγμα πολλοί άνθρωποι συνεχίζουν να βλέπουν μια ταινία στον κινηματογράφο ακόμα κι αν δεν τούς αρέσει, τελικά, επειδή έχουν ήδη πληρώσει το εισιτήριο.

Άλλοι δεν φεύγουν από μια αποτυχημένη σχέση γιατί έχουν δώσει πολλά επί χρόνια και δεν θέλουν όλα αυτά να πάνε χαμένα.

Άλλοι συνεχίζουν να επενδύουν χρήματα σε μια ιδέα που αποδεικνύεται αποτυχημένη μόνο και μόνο επειδή ήδη έχουν επενδύσει αρκετά και το σταμάτημα θα τούς φανεί σαν να έχασαν τα λεφτά τους άδικα.

Στην προκειμένη περίπτωση έχει επενδυθεί στο παρελθόν τόσο πολλή αγάπη, αγωνία, και κόπος για τον Τσίπρα που συνεχίζεις να επενδύεις μη θέλοντας να πιστέψεις (fallacy) ότι όσα έδωσες (cost) έχουν χαθεί (sunk).

Το στοίχημα είναι ανοιχτό, θα δούμε τι θα προκύψει.

Το χάλι της Ευρώπης, το χάλι της Ελλάδας!

Ο Γερμανός Μερτς παρακαλάει την Τουρκία να διασφαλίσει τα σύνορα της Ευρώπης κι ας έχει η Τουρκία ενεργό ένα casus belli εις βάρος μιας χώρας της Ευρώπης και ας έχει και έναν στρατό κατοχής στο 40% ενός άλλου κράτους μέλους της.

Ο Ερντογάν, όταν θίχτηκαν οι "ευρωπαϊκές ευαισθησίες" είπε στον Μερτς καθαρά ότι η Ευρώπη δεν πληροί τα κριτήρια της Άγκυρας σε θέματα δημοκρατίας και δικαιοσύνης. Έπρεπε να συμπληρώσει ότι μόνο η Ελλάδα πληροί αυτά τα κριτήρια κι ίσως να τα ξεπερνά με τις υποκλοπές και τα πρέντατορ.

Δυστυχώς ζούμε σε έναν κόσμο όπου όλα συνηγορούν εναντίον μας και ημείς άδομεν (πουλάμε τρέλα σε απλά ελληνικά) με έναν ανίκανο ηγέτη επικεφαλής της χώρας.

Βιμ Μέρτενς

Έγραψα πριν λίγο για τον Αρμαντ Αμάρ και είπα ότι θα είναι κρίμα να έχει ζήσει κανείς την ζωή του χωρίς να τον έχει ακούσει.

Πιο κρίμα όμως θα είναι αν ζήσει κανείς την ζωή του και δεν έχει ακούσει τον Βιμ Μέρτενς (Wim Mertens). Αυτός είναι Βέλγος και γεννήθηκε κι αυτός το 1953, όπως κι ο Αρμαντ Αμάρ (κι εγώ, συμπτωματικά).

Μαζί με τους Rodrigo Leao και Stefan Micus νομίζω πως είναι οι τέσσερις κορυφαίοι μουσικοί του πλανήτη.

Σαν δείγμα της δουλειάς του Βιμ Μέρτενς δίνω ένα βίντεο (με τον ίδιο να παίζει στο πιάνο και με ένα κουιντέτο μαζί του) το Struggle for Pleasure

Αρμάντ Αμάρ

 Ο Armand Amar γεννήθηκε το 1953 στην Ιερουσαλήμ και είναι ένας Γάλλος συνθέτης, ο οποίος μεγάλωσε στο Μαρόκο. Ο Γάλλος (δηλαδή Εβραιογαλλοαφρικανός) που ζει στο Παρίσι, ασχολήθηκε με τον χορό κι επικεντρώθηκε στην ανατολίτικη μουσική. Έγραψε μπαλέτα και soundtrack ταινιών και συνεργάστηκε στενά με τον δικό μας Κώστα Γαβρά.

Τον παρουσιάζω σήμερα εν συντομία γιατί είναι κρίμα να έχει ζήσει κανείς την ζωή του χωρίς να τον έχει ακούσει.

Μικρό δείγμα της δουλειάς του είναι το inana που παραθέτω.

Ένας λόγος για την 28η Οκτωβρίου

(ΣΗΜ.: (Πρόκειται για έναν λόγο που έγραψα για να τον εκφωνήσω στο σχολείο σε κάποια 28η Οκτωβρίου. 

Φυσικά δεν είπα αυτά καθώς δεν διαβάζω ποτέ από χειρόγραφο, όμως το κείμενο μού έμεινε και το δημοσιεύω σήμερα λόγω της γιορτής.)

Γιατί γιορτάζουμε την 28η Οκτωβρίου 1940;

Γιορτάζουμε σήμερα την μια από τις δυο μεγάλες Εθνικές μας Επετείους, την 28η Οκτωβρίου του 1940.

Γιατί άραγε αυτή την ημερομηνία κι όχι κάποια άλλη;

Γιατί να μην γιορτάζουμε τη μεγάλη μας νίκη στους Βαλκανικούς Πολέμους, τότε που η Ελλάδα τριπλασιάστηκε σε έκταση και μεταμορφώθηκε στο σύγχρονο κράτος; Γιατί όχι τη Συνθήκη των Σεβρών, την συνθήκη που επέτρεψε στον Ελληνικό Στρατό να μπει στην Κωνσταντινούπολη μαζί με τους συμμάχους της Αντάντ, έφερνε τον Ελληνικό Στρατό στη Σμύρνη και έθετε επί τάπητος το ζήτημα της ανεξαρτησίας του Πόντου; Γιατί όχι η 17 Νοέμβρη του 1973 [που είναι μια «εθνική» επέτειος κι αυτή αλλά μικρότερης εμβέλειας] που αποτελεί την ουσιαστική βάση και εκκίνηση για την σύγχρονη Ελλάδα με δημοκρατικό πολίτευμα και διεθνή θέση αξιοπρόσεκτη;

Η απάντηση είναι γιατί σαν εθνικές επετείους δεν γιορτάζουμε τους θριάμβους μόνο, αλλά κυρίως τονίζουμε τις στιγμές εκείνες που το έθνος ξεπέρασε κάθε προσδοκία και επιβεβαίωσε την ύπαρξή του!

Γιορτάζουμε τις στιγμές της τρέλας εκείνης που μας επιτρέπει να υπάρχουμε! 

Γιορτάζουμε την 25η Μαρτίου γιατί μια τέτοια «τρέλα» ήταν η επανάσταση του 1821, όταν παρά την Ιερά Συμμαχία, παρά τον τεράστιο όγκο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, παρά τα 400 χρόνια σκλαβιάς, η Ελλάδα είπε «ΕΙΜΑΣΤΕ ΕΔΩ!» 

Πολεμάμε, πεθαίνουμε αλλά είμαστε εδώ! Εκείνοι καίνε την Χίο κι εμείς καίμε την Ναυαρχίδα τους! Εκείνοι πολιορκούν το Μεσολόγγι κι εμείς πραγματοποιούμε μια ηρωική έξοδο που αφήνει άφωνη την Ευρώπη. Τινάζουμε το Κούγκι, πέφτουμε στο γκρεμό στο Σούλι, οχυρώνουμε ένα Χάνι στη Γραβιά και φωνάζουμε ΕΙΜΑΣΤΕ ΕΔΩ!

Είναι άραγε αντάξια γιορτή η σημερινή της 28ης Οκτωβρίου;

Το θεμελιακό ζήτημα της ίδιας της ΥΠΑΡΞΗΣ του έθνους μπορεί να ισοδυναμεί με μια πρόσκαιρη νίκη σε ένα πόλεμο, με ένα ΟΧΙ που έμοιαζε μάλιστα υποχρεωτικό;

Η απάντηση είναι ΝΑΙ! Και ιδού τα στοιχεία που δικαιολογούν αυτή την καταφατική απάντηση.

Η νεώτερη ιστορία μας χωρίζεται σε δυο περιόδους.

Η πρώτη, είναι τα πρώτα 100 χρόνια της ύπαρξής μας, από το 1821 που μπήκαμε σαν σίφουνας στην παγκόσμια ιστορία μέχρι το 1922 που με σκυμμένο το κεφάλι υποστήκαμε μια τεράστια ήττα καθώς το έθνος ξεριζώθηκε από τις πατρογονικές του εστίες κι ο ελληνισμός «κατέβηκε στον Άδη» κατά την έκφραση του τελευταίου Μητροπολίτη της Σμύρνης λίγο προτού απαγχονιστεί από το αγριεμένο πλήθος των Τούρκων.

Τότε έληξε η περίοδος της Μεγάλης Ιδέας, της εποχής που η Ελλάδα ζητούσε την λύτρωση των υπόδουλων αδελφών και την απελευθέρωση των πατρογονικών εστιών, της εποχής που μόνο 1/5 ή το 1/4 του ελληνισμού κατοικούσε στα όρια του ελληνικού κράτους. Από το 1922 η Ελλάδα είναι ένα εθνικό κράτος, σχεδόν απόλυτα ομογενές, που νιώθει φτωχό, φοβισμένο, εξαρτημένο, τοποθετημένο στα κράτη της Ανατολίας, ούτε καν αναπτυσσόμενο. 

Από το πέταγμα ψυχής του 1821 που μας ανέβασε στα ύψη, ξαναβάζοντάς μας στον Παγκόσμιο Χάρτη των Εθνών, φτάσαμε στο σημείο της καταστροφής 100 χρόνια μετά.

Η ιστορία για την Ελλάδα ξανάρχιζε με όρους δυσμενείς.

Η δεύτερη περίοδος της σύγχρονης ιστορίας μας, από το 1922 ως τις μέρες μας, χαρακτηρίστηκε από ένα δεύτερο πέταγμα ψυχής, από μια δεύτερη μεγάλη ανάταση, από το ΟΧΙ του σαράντα.

Ας δούμε γιατί είναι τόσο σημαντική αυτή η στιγμή. 

Ήδη από το 1923 η συνθήκη της Λωζάνης έχει νομιμοποιήσει την εθνοκάθαρση της Μικράς Ασίας, του Πόντου, της Αν.Θράκης επικυρώνοντας το τέλος της Μεγάλης Ιδέας.

Το 1932 η μεγάλη οικονομική κρίση που ακολουθεί το κραχ του 1929 του χρηματιστηρίου της Νέας Υόρκης, φτάνει στην Ελλάδα. 

Ανεργία, φτώχεια, προσφυγιά. Ένα εκρηκτικό μίγμα. Το ιδιώνυμο προσπαθεί να βάλει την κοινωνία στον γύψο.

Το 1936 ο Μεταξάς με την κάλυψη του τότε Βασιλιά Γεωργίου με πραξικόπημα επιβάλει την δικτατορία της 4ης Αυγούστου.

Είναι χαρακτηριστικό ότι στην δεκαετία του 1930 η Ελλάδα χάνει υποθέσεις στο δικαστήριο της Χάγης και στην Κοινωνία των Εθνών παρά το απόλυτο δίκιο της μόνο και μόνο λόγω της ανυποληψίας της και της αδυναμίας της. 

Η Άρχουσα τάξη σκοτώνει την εργατιά σε εργοστάσια κολαστήρια για ένα κομμάτι ψωμί, με εργασία από την ώρα που βγαίνει ο ήλιος ως την ώρα που δύει. Η μεσαία τάξη ζει στο πολιτικό περιθώριο που της επιτρέπουν οι μεσάζοντες. Το Κομμουνιστικό Κόμμα τίθεται εκτός νόμου και τα ξερονήσια που γεμίζουν με εξορίστους δείχνουν την τραγική πολιτική και κοινωνική κατάσταση που σε συνδυασμό με την φτώχεια συνθέτουν ένα τοπίο ήττας και απελπισίας.

Η Ελλάδα φτάνει στο ναδίρ.

Και ποιο είναι το διεθνές πολιτικό περιβάλλον;

Το 1938-39 το φασιστικό κόμμα της Γερμανίας και ο Χίτλερ αρχίζουν τις επιθέσεις τους για την δημιουργία της Νέας Τάξης.

Σε έναν γελοίο αλλά και ανατριχιαστικό συναγωνισμό τον ακολουθεί ο φασίστας ομοϊδεάτης του Μουσολίνι. Η Αυστρία ενσωματώνεται στο Τρίτο Ράϊχ. Η Λιβύη πέφτει στην Ιταλία. Η Τσεχοσλοβακία τεμαχίζεται. Μέρος της περνά στην Γερμανία, το άλλο ακολουθεί και ενσωματώνεται στον ΑΞΟΝΑ, την συμμαχία που έχει επικεφαλής την Γερμανία και τον Χίτλερ. Η Πολωνία εξαφανίζεται από τον χάρτη, καθώς την διαμοιράζονται η Γερμανία και η Σοβιετική Ένωση. Η Νορβηγία –που θεωρείται από τον Χίτλερ Βρετανική Βάση- κατακτάται από την Γερμανία, όπως και η Δανία.

Το Βέλγιο, το Λουξεμβούργο, η Ολλανδία, περνούν στην κατοχή του άξονα. Η Αλβανία κατακτάται από την Ιταλία. Η Γαλλία κατακτάται, η μισή τουλάχιστον, από την Γερμανία. Μαζί της η Αλγερία που μαζί με την Λιβύη και την Αιθιοπία που έχουν γίνει ιταλικές κτήσεις κάνουν την βόρεια Αφρική μέρος του άξονα. Χώρες όπως η Ουγγαρία, η Ρουμανία, η Βουλγαρία, προσυπογράφουν την συμμετοχή τους στον Άξονα. Η Γιουγκοσλαβία παίζει ανάμεσα σε ουδετερότητα και Ιταλική επιρροή. Η Ισπανία και η Πορτογαλία με τα φασιστικά καθεστώτα του Φράνκο και του Σαλαζάρ, είναι χώρες φιλικά προσκείμενες προς τον Άξονα σαν ομοϊδεάτες. 

Η Σοβιετική Ένωση έχει σύμφωνο συνεργασίας και μη επιθέσεως με την Γερμανία [το σύμφωνο Ρίμπεντροφ-Μολότωφ], έστω κι αν δεν είναι το σύμφωνο αυτό παρά μια προσωρινή αναστολή του πολέμου στο Ανατολικό Μέτωπο. Ολόκληρη σχεδόν η Ευρώπη βρίσκεται από την κυριαρχία ή είναι σύμμαχος του άξονα.

Παραμένουν ελεύθερες:

-Η Αγγλία που υφίσταται φοβερή αεροπορική επιδρομή από την Λουφτβάφε και που οδηγεί τον πόλεμο εναντίον του άξονα καθώς η Αμερική δεν έχει μπει ακόμα στον Πόλεμο και η Σοβιετική Ένωση δεσμεύεται ακόμα από το σύμφωνο συνεργασίας που έχει υπογράψει.

-Η Σουηδία, η Ελβετία που ήταν και παρέμεινε ουδέτερη, η Τουρκία που επίσης παρέμεινε ουδέτερη και η Ελλάδα!

Δηλαδή, στις 28 Οκτωβρίου 1940, όταν η Ελλάδα είπε ΟΧΙ στην Ιταλία και στην Γερμανία και δέχτηκε την επίθεση, ΟΛΟΚΛΗΡΗ η Ευρώπη ήταν Γερμανική ή φιλική προς την Γερμανία, πλην της Αγγλίας, της Σουηδίας και 2 ουδέτερων χωρών.

Ήταν ένα ΟΧΙ που έμοιαζε με τρέλα.

Μια τρέλα ισοδύναμη εκείνης που δημιούργησε την Ελλάδα. 

Μια τρέλα που επέτρεψε στην σύγχρονη Ελλάδα να καταγραφεί στην ιστορία σαν ένα ΕΘΝΟΣ με ψυχή, σαν ένα έθνος αντάξιο της ιστορίας του.

Ο ίδιος ο Μεταξάς με συνέντευξή του λίγες μέρες μετά το ΟΧΙ που είπε, εξήγησε στους δημοσιογράφους το σκεπτικό του, αυτό που τον υποχρέωσε να αρνηθεί τις ιταλικές προτάσεις.

Αφού αναφέρθηκε αρχικά στις προσπάθειές του να κρατήσει την Ελλάδα έξω από την παγκόσμια σύρραξη και στις συμβουλές του Χίτλερ να την εντάξει στην Νέα Τάξη αφού ικανοποιήσει τις βλέψεις της Βουλγαρίας και Ιταλίας, συνέχισε:

«Δηλαδή θα έπρεπε δια να αποφύγωμεν τον πόλεμον να γίνωμεν εθελονταί δούλοι και να πληρώσωμεν αυτήν την τιμήν με το άπλωμα του δεξιού χεριού της Ελλάδας προς ακρωτηριασμόν από την Ιταλίαν και του αριστερού από την Βουλγαρίαν. Φυσικά δεν ήτο δύσκολον να προβλέψει κανείς ότι εις μίαν τοιαύτην περίπτωσιν οι Άγγλοι θα έκοβαν και αυτοί τα πόδια της Ελλάδος καθώς, κυρίαρχοι όντες της θαλάσσης και μετά μίαν τοιαύτην αυτοδούλωσιν της Ελλάδος εις τους εχθρούς των δεν θα παρέλειπαν να καταλάβουν την Κρήτην και τας άλλας νήσους τουλάχιστον»

Και συμπλήρωσε ο δικτάτορας σε εκείνη την αποκαλυπτική συνέντευξη τύπου όπου εξήγησε γιατί δεν μπορούσε να πει τίποτε άλλο από το ΟΧΙ:

«Θα εδημιουργούντο έτσι όχι δύο όπως το 1916 αλλά τρεις αυτήν την φοράν Ελλάδες. Μία η επίσημος των Αθηνών που θα είχε φτάσει εις την πόρωσιν και το κατάντημα δια να αποφύγει τον πόλεμον. Δευτέρα θα ήτο η πραγματική Ελλάς, η παμψηφία της κοινής γνώμης του Έθνους το οποίον ποτέ δεν θα αποδεχόταν την εκουσίαν αυτοϋποδούλωσίν του συνοδευόμενην μάλιστα με εθνικόν ακρωτηριασμόν, και Τρίτη θα ήτο η Ελλάς που θα εδημιουργείτο εις την Κρήτην, με την κάλυψη του Βρεττανικού Στόλου και την επίκλησιν του δημοκρατισμού. Θα ήτο η δημοκρατική Ελλάς που θα είχε με το μέρος της την Αγγλίαν και το Εθνικόν Δίκαιον»  

Έτσι ο Ελληνικός Λαός δια στόματος Μεταξά που στην συγκεκριμένη στιγμή τον εξέφρασε απόλυτα, και που πρέπει να του αναγνωριστεί αυτή η τιμή, είπε ΟΧΙ στους Ιταλούς και ΝΑΙ στην ιστορική του δικαίωση.

Η απόφαση της Ελλάδος να αντισταθεί προκάλεσε εκδηλώσεις ενθουσιασμού στην Αγγλία και στον Ελεύθερο Κόσμο. Ο Βασιλιάς της Αγγλίας Γεώργιος ΣΤ’ και ο Πρωθυπουργός Ουίνστον Τσώρτσιλ έστειλαν θερμά τηλεγραφήματα στον Γεώργιο και τον Μεταξά υποσχώμενοι κάθε δυνατή βοήθεια και δηλώνοντας ότι «μαχόμενοι εναντίον του κοινού εχθρού θα μοιραστούμε την νίκη»

Βέβαια τα γεγονότα στα Δεκεμβριανά του 1944, που απετέλεσαν την απαρχή πολλών δεινών για το έθνος και που έγιναν προσφάτως γνωστά με την δημοσίευση των αρχείων του φόρεϊν όφις, όταν ο ίδιος ο Τσώρτσιλ έδωσε εντολή στον Βρετανό Διοικητή της Αθήνας Σκόμπυ να συμπεριφερθεί στο πλήθος των διαμαρτυρομένων Αθηναίων σαν να βρισκόταν σε χώρα υπό κατοχή, έδειξαν πόσο αυτά τα τηλεγραφήματα των ισχυρών μπορούν να σταθούν εμπόδιο όταν θίγονται τα γεωπολιτικά τους συμφέροντα 

Η ιστορία του Ελληνο-Ιταλικού πολέμου είναι λίγο ως πολύ γνωστή. 

Έγιναν σφοδρές μάχες στα Ελληνοαλβανικά σύνορα, και έγιναν μάχες στον αέρα και στην θάλασσα. Όμως ο πόλεμος κρίθηκε στην ξηρά. Εκεί όπου κυριαρχούσε ο χειμώνας και όπου η ψυχή έπαιζε μεγαλύτερο ρόλο από τα όπλα. 

Οι Ιταλοί δεν πίστευαν σε αυτό που τους οδηγούσε ο Μουσολίνι να κάνουν. Οι Έλληνες μάχονταν υπέρ βωμών και εστιών. Η Μάχη από την πλευρά της Ιστορίας είχε κριθεί. Βέβαια στην ζωή τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά. Για να γυρίσει ο ήλιος θέλει δουλειά πολλή λέει ο ποιητής. Κρυοπαγήματα, θάνατοι, τραγωδίες, όλα τα δεινά του πολέμου μαζεύτηκαν πάνω στα απόκρημνα βουνά της Ηπείρου και τσάκισαν τα νιάτα των Ιταλών και των Ελλήνων που ήταν όλοι τους εξ ίσου θύματα του πολέμου. Ενός πολέμου που τον σχεδίασαν εγκέφαλοι διεστραμμένοι όπως ο Χίτλερ και ο Μουσολίνι, κόμματα παρανοϊκά, όπως το Φασιστικό της Ιταλίας και το Ναζιστικό της Γερμανία, και Ιδέες Εγκληματικές, όπως ο Νέος Ιταλικός Πολιτισμός του Μουσολίνι και η Νέα Τάξη του Χίτλερ.

Χιλιάδες παιδιά χάθηκαν, εκατομμύρια στρατιώτες, αθώοι πολίτες, ανύποπτοι άνθρωποι, βρέθηκαν να σκοτώνουν και να σκοτώνονται, θύτες και θύματα του παραλογισμού του πολέμου. Εκείνοι που έπεσαν θα είναι για πάντα στην μνήμη μας. Θα τους θυμούνται οι οικογένειές τους, θα τους θυμάται το Έθνος με την συλλογική του μνήμη. Ήταν οι ήρωες του Σαράντα. Η δόξα της νεώτερης Ελλάδας.

Η νίκη στο Αλβανικό Μέτωπο, άλλαξε το κλίμα σε όλα τα πολεμικά μέτωπα. Ήταν η πρώτη ήττα του Άξονα και η απόδειξη ότι δεν ήταν αήττητος. Κι όταν ακόμη αργότερα επιτέθηκε η Γερμανία, και καθώς η Γιουγκοσλαβία έπεσε αμαχητί, η Θεσσαλονίκη έπεσε στα Γερμανικά τανκς μέσα σε τρεις μόνο μέρες, και πάλι η Ελλάς αντιστάθηκε. Με στρατό διαλυμένο, με Βασιλιά και Κυβέρνηση φυγαδευμένους, με την Ακρόπολη υπό κατοχή και υπό τη σβάστιγγα, η Κρήτη έδωσε την μεγάλη μάχη και καθυστέρησε σημαντικά τα σχέδια του Χίτλερ για γρήγορη επέλαση στο Ανατολικό Μέτωπο κατά της Ρωσίας. Πραγματικά, η ανεκτίμητη συμβολή αυτού του αγώνα, αναγνωρίστηκε στην συνέχεια από όλο τον κόσμο.

Την 28η Οκτωβρίου, που καθιερώθηκε από τον λαό με μια διαδήλωση μέσα στην κατοχή κατά την πρώτη επέτειο του 1941 και συνεχίστηκε με διαδηλώσεις το 1942 και 1943, γιορτάζουμε μια συγκεκριμένη στιγμή της ιστορίας, που οι συνέπειές της έχουν μακρές προεκτάσεις στον χρόνο. Το αλβανικό έπος, η απόφαση για αντίσταση στην Γερμανική επίθεση, η Μάχη της Κρήτης, η Εθνική Αντίσταση που αποτελεί ένα ακόμη μεγαλειώδες έπος, ακόμη και ο καταστροφικός κατοπινός εμφύλιος πόλεμος, πυροδοτήθηκαν από μια στιγμή μεγαλείου και διαμόρφωσαν το πρόσωπο της σύγχρονης Ελλάδας. Τα θετικά και τα αρνητικά στοιχεία της φυλής μας διέπρεψαν και πάλι.

Όπως η συνέχεια της επανάστασης του 1821 ήταν να ξεσπάσει εμφύλιος πόλεμος το 1823-24 με κίνδυνο να χαθεί η ίδια η επανάσταση, όπως τους περιφανείς θριάμβους του 1912-13 διαδέχτηκε ο Διχασμός και τις νίκες του 1915-18 διαδέχτηκε η ντροπή του 1922, έτσι και το έπος του 1940 και την Εθνική Αντίσταση 1942-44 την διαδέχτηκε ένας εμφύλιος πόλεμος που τον πληρώναμε μέχρι πρόσφατα. 

Το παρελθόν το τιμάμε αλλά και διδασκόμαστε από αυτό.

Ας διδαχτούμε από τους ήρωες του Σαράντα, τους πατεράδες και τους παππούδες μας. Κι ας αποφύγουμε τα λάθη τους.

Ο Τόμας Έλιοτ γράφει στην Έρημη Χώρα:

«Τι έχουμε δώσει;

Φίλε μου, τραντάζει το αίμα την καρδιά μου

Η φοβερή τόλμη μιας στιγμής παραδομού

Που η εποχή της φρόνησης ποτέ δεν θα αναιρέσει

Μ’ αυτή, μόνο μ’ αυτή έχουμε υπάρξει»

Αυτή τη στιγμή του παραδομού, στην Ιστορία, στο Πεπρωμένο, αυτή τη στιγμή της ανάτασης γιορτάζουμε σήμερα.

Το ΟΧΙ του Σαράντα είναι ένα αέναο ΟΧΙ στον Φασισμό κι ένα τεράστιο ΝΑΙ στην 

Ελληνική Ψυχή

Είναι ένας κρίκος που μας συνδέει με τις ρίζες μας.

Νιότη και νέμεση

Τώρα που έγινε κι η κηδεία του Νιόνιου κι ακούστηκαν όλα τα καλά και τα στραβά του, κι αφού τον ξεφτίλισαν κι ο Μητσοτάκης κι ο Μπακογιάννης αποκαλώντας τον φίλο τους, θέλω κι εγώ να πω δυο πράγματα για τον άνθρωπο που με συγκίνησε και με επηρέασε περισσότερο από κάθε άλλον στην νεότητά μου.

Όποιος δεν έζησε τον Σαββόπουλο τις δεκαετίες του '60 και του '70 είναι αδύνατον να καταλάβει γιατί μισήθηκε και περιφρονήθηκε (ακόμα κι αν συγκρατήθηκαν και δεν μίλησαν εναντίον του) από το σύνολο σχεδόν των ανθρώπων που τον αγάπησαν υπερβολικά.

Ο Μίκης Θεοδωράκης έγινε βουλευτής και υπουργός της ΝΔ, ο Μάνος Χατζηδάκης ήταν Καραμανλικός, έγινε και διευθυντής στην κρατική ραδιοφωνία, ο Ξαρχάκος έγινε αντιδήμαρχος σε δεξιά δημοτική παράταξη, ο Μικρούτσικος έγινε υπουργός, αλλά, όλοι αυτοί έχουν τον απεριόριστο σεβασμό αριστεράς και δεξιάς. Κέρδισαν πολλά χρήματα και πήραν μερίδιο εξουσίας, κανείς όμως δεν έφτυσε στον τάφο τους (καλά... το ξέρουμε.. ο Ξαρχάκος ζει) όπως είδαμε να συμβαίνει αυτές τις μέρες. Και δεν είναι θέμα "βαρβαρότητας" της αριστεράς ούτε θέμα απόρριψης ενός καλλιτέχνη για το έργο του.

Αυτό που έγινε με τον Σαββόπουλο ήταν κάτι διαφορετικό. Κάτι σπάνιο. Με πολύ απλά λόγια λέγεται "πούλημα", παρόλο που ο Σαββόπουλος με την μετάλλαξή του έχασε φήμη και χρήμα, κόντεψε να πεινάσει, χρεοκόπησε και ποτέ δεν πήρε μερίδιο εξουσίας. Κι αν συνήλθε οικονομικά αυτό οφείλεται στις συναυλίες που έκανε κι όχι σε κρατικές επιχορηγήσεις. Είναι βέβαιο πως αν συνέχιζε τον καταγγελτικό του λόγο, θα γέμιζε στάδια, θα έβγαζε λεφτά και θα γινόταν κι αυτός μια μέρα υπουργός πολιτισμού. Αυτό ήταν το κέρδος του όταν "πουλήθηκε". Το βλέπετε εσείς για πούλημα αυτό;

Ήταν μια τραγική φιγούρα ο Διονύσης. Για να μείνει πιστός στις ιδέες του και τις αλλαγές του χρεώθηκε με την ρετσινιά του προδότη ιδεών, του ξεπουλημένου στην εξουσία, ίσως γιατί ήταν ο μόνος που την είχε αμφισβητήσει τόσο καίρια. Όμως έθιξε την ουσία της ύπαρξής μας όταν αποφάσισε να κουρευτεί ενώ εμείς ήμασταν ακόμη γενειοφόροι και μακρυμάλληδες. Έθιξε ιερά και όσια τραγουδώντας Μητσοτάκ λες κι οι δικοί του φίλοι κι ακόλουθοι ήμασταν η "Αυριανή" ή ο Τόμπρας. Με άλλους θύμωσε αλλά έβρισε εμάς. Ο Μητσοτάκ του Διονύση ήταν η απόλυτη έκφραση του Κωλοέλληνα, αλλά, βιάστηκε να τον αποδόσει στους εκδρομείς του '60. Κι αυτό θέλει πολύ καλή διάθεση για να τού το συγχωρήσεις, θέλει υπομονή που δεν υπάρχει ιδιαίτερα σήμερα που ένας άλλος Μητσοτάκ βυθίζει την Ελλάδα σε σκάνδαλα, μαρασμό, υποκλοπές και όλα όσα ο Διονύσης μίσησε στον Ανδρέα του '87-'90.

Γειά σου λοιπόν, φίλε μας Διονύση Σαββόπουλε, από εμάς τους μόνους που έχουμε δικαίωμα στην κληρονομιά σου, γιατί εμείς είμαστε η νιότη σου κι η Νέμεσή σου μαζί.

Τέλος

Περί βιβλίων

Καμιά φορά σκέφτομαι πως το να γράφει κανείς βιβλία τού προσφέρει δυο δυνατότητες.

Η μια περίπτωση-δυνατότητα είναι πως η συγγραφή ιστορικών ή κοινωνικών μυθιστορημάτων αποτελεί έναν τρόπο για να ζεις πιο έντονα τον κόσμο που είναι τεράστιος και ξεφεύγει από τις δυνατότητες μιας μόνο ζωής. Η καταβύθιση στις ζωές άλλων, σύγχρονων ή όχι προσώπων, είναι κατά κάποιο τρόπο μια γνώση του κόσμου που υπό άλλες συνθήκες θα ήταν απλά αδύνατη.

Μια δεύτερη περίπτωση όμως είναι το ακριβώς αντίθετό της πρώτης, όχι η ένταση αλλά η αποφυγή. Είναι δηλαδή η συγγραφή ένας τρόπος για να ξεφεύγεις από αυτόν τον κόσμο και να μεταφέρεσαι σε άλλες καταστάσεις πιο ελεγχόμενες και γι αυτό πιο ανώδυνες.

Στην πρώτη περίπτωση γίνεσαι χρήσιμος και σε άλλους ενώ στην δεύτερη περίπτωση ψάχνεις απλά κι εγωιστικά για μια προσωπική διέξοδο. Φυσικά, προτιμώ την πρώτη.

Δεν ξέρω ποιος από τους παραπάνω δύο αντίθετους τρόπους κυριαρχεί όταν γράφω ένα βιβλίο, ξέρω όμως ότι κάθε φορά που ασχολούμαι με την μυθολογία (την ελληνική) και βυθίζομαι στις δικές της διαδρομές,, το απολαμβάνω. Δεν ξέρω αν έτσι ζω πιο έντονα τον κόσμο ή αν ξεφεύγω από αυτόν, όμως σίγουρα τον χαίρομαι με έναν τρόπο που δεν έχει υποκατάστατο. Κι αυτό το συναίσθημα θα ήθελα να το μεταδώσω γραπτά ή προφορικά με κάποιο μέσον.

Στον νου μου έχω δυο τρόπους:

α) Σκέφτομαι να φτιάξω μερικά βιντεάκια στα οποία θα μιλώ και θα δείχνω κάποιες (λίγες) εικόνες. Θα είναι ερασιτεχνική δουλειά κι επομένως δεν έχω ιδιαίτερες απαιτήσεις. Θέλω όμως να δω αν υπάρχει ενδιαφέρον και θα μού το δείξουν οι προβολές και τα λάικ.

β) Σκέφτομαι να κάνω μια παρουσίαση μέσα στο 2026 όπου θα έχω τέσσερα (ή έξι) βιβλία μου, με καινούργια επιμέλεια, σχετικά με τον μυθολογικό κόσμο των Ελλήνων και θα μιλήσω γι αυτά και για την μυθολογία γενικώς. Ελπίζω πως θα μπορέσω να μεταφέρω την αίσθησή μου και σε όσους έρθουν στο δρώμενο.

ΠΑΠΟΥΡΑ, ΕΝΑΣ ΛΟΦΟΣ ΜΕ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΉ ΑΞΙΑ ΚΙΝΔΥΝΕΥΕΙ

Δεν περίμενα ότι θα το έκανα κι αυτό, όμως αναγκάζομαι να αναρτήσω την ανησυχία μου για έναν αρχαιολογικό χώρο στην Κρήτη που κινδυνεύει από την αναλγησία της σημερινής κυβέρνησης. Πρόκειται για την τοποθεσία Παπούρα στην Κρήτη.

Ο λόφος Παπούρα στην Πεδιάδα Ηρακλείου Κρήτης έχει αναδειχθεί ως αρχαιολογικός χώρος ύψιστης σημασίας, με μινωικά κτίσματα και ένα εντυπωσιακό κυκλικό οικοδόμημα της προανακτορικής περιόδου. Οι αρχαιολόγοι τον χαρακτηρίζουν ως έναν από τους σημαντικότερους που έχουν ανασκαφεί στην περιοχή. Η κύρια απειλή για την Παπούρα είναι η εγκατάσταση ραντάρ και συνοδών υποδομών του νέου ιδιωτικού αεροδρομίου Καστελλίου πάνω στον αρχαιολογικό λόφο, γεγονός που θέτει σε κίνδυνο τα μινωικά ευρήματα και την ακεραιότητα του χώρου.

Ωστόσο, η απόφαση της κυβέρνησης να εγκαταστήσει ραντάρ και άλλες τεχνολογικές υποδομές του υπό κατασκευή αεροδρομίου στο Καστέλι απειλεί άμεσα τον χώρο. Παρά τις αρχικές δεσμεύσεις για αναζήτηση εναλλακτικής λύσης, η πρόταση επανέρχεται, προκαλώντας έντονες αντιδράσεις από την επιστημονική κοινότητα και την τοπική κοινωνία.

Οι κίνδυνοι που επισημαίνονται είναι:

Αλλοίωση ή καταστροφή των αρχαιολογικών ευρημάτων, λόγω των κατασκευαστικών εργασιών και της παρουσίας τεχνολογικού εξοπλισμού.

Υποβάθμιση της πολιτιστικής αξίας του χώρου, καθώς η εγκατάσταση ραντάρ επισκιάζει κυριολεκτικά και μεταφορικά το μνημείο.

Ανησυχίες για την υγεία των κατοίκων, λόγω της ακτινοβολίας και της λειτουργίας των ραδιοβοηθημάτων.

Η Ευρωκοινοβουλευτική Ομάδα του ΚΚΕ έχει καταθέσει ερώτηση στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ζητώντας την ακύρωση των σχεδίων εγκατάστασης και την προστασία του αρχαιολογικού χώρου. Έγινε πρόσφατα και μια παρουσίαση της Παπούρας και τονίστηκαν οι κινδυνοι που την απειλούν, με παρόντες τον κ. Ν.Ανδρουλάκη (ΠαΣοΚ), τον Στ. Κασελάκη (Κινημα Δημοκρατίας) την υπεύθυνη Πολιτισμού της ΝεΑρ κ.Σία Αναγνωστοπούλου, βουλευτές, τον δήμαρχο Μινώας Πεδιάδας κ.Κεγκερογλου, εκπροσώπους φορέων από το νησί και πολλούς άλλους. Έγινε και κινητοποίηση των πολιτών, όπως μια πορεία προς το Σύνταγμα που δεν συνάντησε τα τανκς (στρατό ξηράς). Εκφράστηκε η απαίτηση για ανάπτυξη με σεβασμό στην πολιτιστική κληρονομιά. Η Παπούρα δεν είναι απλώς ένας λόφος· είναι ένας τόπος μνήμης, ιστορίας και ταυτότητας που αξίζει να διασωθεί.

(Η φωτογραφία από την παρουσίαση των ευρημάτων)

ΟΙ ΚΑΛΟΙ, ΟΙ ΚΑΚΟΙ ΚΙ ΟΙ ΑΣΧΗΜΟΙ

Πολύ συμβολική η κυβερνητική ανάθεση του καθαρισμού του μνημείου του Άγνωστου στρατιώτη στον στρατό. Πυροδοτεί έναν νέο γύρο αντιπαράθεσης του λαού με την κυβέρνηση και ξυπνά μνήμες από την περίοδο των αγανακτισμένων το 2011-12 ή ακόμα και πιο πίσω, από την δολοφονία των πολιτών το 1944 που πυροδότησε τον εμφύλιο στην Αθήνα.

Στο ερώτημα γιατί να κάνει κάτι τέτοιο η κυβέρνηση, νομίζω ότι η απάντηση βρίσκεται στους κομματικούς εκλογικούς υπολογισμούς της. Η κυβέρνηση εκπροσωπεί

α) τα συμφέροντα που την στηρίζουν και

β) τους ψηφοφόρους της που έχουν σχέση πατέρα παιδιού μαζί της, με την εκτεταμένη διαφθορά και την εξαγορά συνειδήσεων.

Αυτές οι δυο κατηγορίες θέλουν χειρισμό.

Τα συμφέροντα θα είναι πάντα μαζί της, δεν χρειάζονται ειδική συμπεριφορά. Μεταξύ των ψηφοφόρων της ΝΔ, εκτός από ένα 15-20% που είναι οι παραδοσιακοί δεξιοί με οικογενειακή παράδοση, υπάρχει κι ένα ποσοστό κακών ανθρώπων, μισανθρώπων, που λένε όχι σε όλα και μισούν κάθε κοινωνική διαμαρτυρία. Αυτοί είναι το ποσοστό στο οποίο στοχεύει η κυβερνηση αφενός γιατί έχουν την ίδια ψυχολογία με αυτήν κι αφετέρου γιατί με την προσθήκη των κακών Ελλήνων, ελπίζει να ξεπεράσει το 30% και να βγει πρώτη στις επόμενες εκλογές.

Οι καλοί Έλληνες λοιπόν, αυτοί που θέλουν να δουν την χώρα να αποκτά προοπτική και προκοπή (πολύ δύσκολο πια) θα αντιμετωπίζουν από εδώ και πέρα τον στρατό του Μητσοτάκη αν θέλουν να διαμαρτυρηθούν στην Βουλή.

Οι κακοί άνθρωποι, οι αρνητές κάθε ανοίγματος και κάθε αλλαγής θα μπορούν χωρίς τύψεις να ψηφίσουν την κυβέρνηση της καρδιάς τους.

Άσχημοι δυστυχώς θα είμαστε όλοι εμείς οι Έλληνες που ζούμε σε αυτήν την χώρα της φαιδράς πορτοκαλέας. Που ως το 2060 θα βρίσκεται σε μια φυλακή χρέους και που ως τότε θα έχει εκφυλιστεί τόσο που να είναι ένα ασήμαντο έθνος στον κόσμο.

Η Άνοια του Ντόναλντ Τραμπ

Ο δόκτορ Τζον Γκάρτνερ αναλύει σε πόντκαστ της Τζοάνα Κόουλς την Άνοια του Ντόναλντ Τραμπ (που συνίσταται σε Ψυχοπάθεια, Ναρκισισμό, Παράνοια και Σαδισμό). Μια φοβερή ανάλυση προσωπικότητας που εξηγεί πολλά από όσα βλέπουμε στις τηλεοράσεις μας έκπληκτοι. Ίσως φοβηθείτε λίγο περισσότερο για το πού πάει ο κόσμος, όμως αξίζει να το δείτε.

Για να παρακολουθήστε ευκολότερα την συζήτηση με την δημοσιογράφο βάλτε ελληνικούς υπότιτλους, με λίγη προσοχή καθώς οι μηχανές παράγουν και μεταφραστικά τερατουργήματα. [Ακούμε την συζήτηση στα αγγλικά και δεχόμαστε ,μια βοήθεια από τους υπότιτλους.]

Τα ΦΕΪΚ νιους κι η ΦΕΪΚ πραγματικότητα

Χτες ανάρτησα στο Φ/Μ ένα βίντεο με ένα πρώην στέλεχος της ΝΔ, τον πρώην στρατηγικό αναλυτή του Μαξίμου κ. Νίκο Καραχάλιο, να κατηγορεί τον πρωθυπουργό ότι χρέωσε το υπουργείο εξωτερικών για μια επίσκεψή του στο γήπεδο των Μπόστον Σέλτικς στην Αμερική (το 2022) που την παρουσίασε ως δήθεν επίσκεψή του σε πολιτιστικό σύλλογο "Κέλτες της Βοστώνης". Ήταν φέικ νιους. Το διαπίστωσα (με την βοήθεια του φίλου μου νεοδημοκράτη Μπάμπη Μαρουλάκη) και το απέσυρα. Λάθος μου που το δημοσίευσα, αν και δεν είχα τρόπο να το διασταυρώσω μόνος μου (μια συνέντευξη στο ΚΟΝΤΡΑ TV ήταν). Κι εξάλλου το έγραψα με επιφύλαξη λέγοντας "αν είναι σωστό", και η κριτική μου ήταν σε προσωπικό στυλ, αφού τον είπα "γύφτο, κλεφτοκοτά και σαρδανάπαλο", χαρακτηρισμοί που τεκμηριώνονται ίσως από άλλα γεγονότα, όχι όμως από το συγκεκριμένο.

Λυπάμαι γι αυτό, αλλά..., εκείνο για το οποίο λυπάμαι ακόμη περισσότερο είναι για τα δύο πιο μεγάλα φέικ της κυβέρνησης:

α) για την περήφανη δήθεν εξωτερική πολιτική της Ελλάδας που αποδείχθηκε (και με εικόνα) πρόσφατα πόσο ασήμαντη είναι στις ΗΠΑ το 2025 και στην πλήρη απαξίωσή μας σε σχέση με την Τουρκία που με την ανεξάρτητη πολιτική της έχει καταστεί διεθνώς σοβαρός παράγοντας των εξελίξεων.

β) για την περήφανη οικονομική της πολιτική που στηρίζεται στο ξεπούλημα της Ελλάδας (αυτό θεωρείται επένδυση) και στα εγκώμια οίκων που την βλέπουν σαν ευκαιρία για μεγάλα κέρδη και η οποία στην πραγματικότητα έχει φέρει την Ελλάδα στον πάτο της Ευρώπης ως ΑΕΠ και αγοραστική δύναμη, κάτω ακόμη και από την Βουλγαρία και πολύ πιο κάτω από την Ρουμανία και τις χώρες του πρώην σοβιετικού μπλοκ.

Τα φέικ νιους είναι ένα πρόβλημα μεγάλο γενικώς, όμως προκειμένου για τον Μητσοτάκη είναι ακόμα μεγαλύτερο γιατί γίνονται αμέσως πιστευτά ως απολύτως συμβατά με τον χαρακτήρα που έχει επιδείξει σε όλες τις εκφάνσεις του δημόσιου βίου του.

Η χθεσινή βιβλιοπαρουσίαση

ΧΤΕΣ Τετάρτη 8/10/25 το βραδάκι, ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΤΗΚΕ (για άλλη μια φορά) το διπλό βιβλίο μου

ΗΕΤΙΩΝ ο ΠΕΙΡΑΙΕΥΣ (ιστορικό μυθιστόρημα) και

ΜΕ ΞΕΝΑΓΟ ΤΟΝ ΗΕΤΙΩΝΑ (ιστορική μελέτη της αρχαϊκής εποχής 8ος-7ος πΧ αι.)

Η παρουσίαση έγινε στο Στέκι του "Λιμανιού της Αγωνίας" και παραβρέθηκαν πολλοί φίλοι που παρακολούθησαν τους εξής ομιλητές:

* Τον ΓΙΑΝΝΗ ΣΤΕΦΑΝΟΥ, που παρουσίασε αναλυτικά το βιβλίο και τα ιστορικά και μυθολογικά δεδομένα ή ζητούμενα της εποχής κι ενός ιστορικού μυθιστορήματος.

* Τον ΓΙΩΡΓΟ ΓΑΒΡΙΛΗ που με παρέμβασή του έθιξε το συνολικό ζήτημα του πολιτισμού στον Πειραιά και την θέση της Ηετιώνειας Πύλης (του θέματος του βιβλίου) σε αυτό.

* Τον ΓΙΩΡΓΟ ΤΣΙΡΙΔΗ που μίλησε περισσότερο για το περιεχόμενο του βιβλίου και για τα κίνητρα πίσω από αυτό.

Συντόνισε ο δημοσιογράφος Σταύρος Μαλαγκωνιάρης.

Ήταν μια ωραία βραδιά (δεν το λέμε τυπικά αυτό) που κράτησε όλους τους παρόντες με ζωηρό ενδιαφέρον ως το τέλος της (κι ακόμα πιο μετά).

Ντιμπέιτ για τον Ηετίωνα

Περισσότερο συζήτηση και λιγότερο παρουσίαση σήμερα στις 7.30μμ στο Στέκι του "Λιμανιού της Αγωνίας" για τον Ηετίωνα της Κορίνθου και του Πειραιώς.

Η ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΓΕΝΝΗΣΕ ΤΟΝ ΧΡΥΣΟ ΑΙΩΝΑ

Επ' ευκαιρία της παρουσίασης του διπλού βιβλίου μου "ΗΕΤΙΩΝ Ο ΠΕΙΡΑΙΕΥΣ" και "ΜΕ ΞΕΝΑΓΟ ΤΟΝ ΗΕΤΙΩΝΑ", (μεθαύριο Τετάρτη, 7.30μμ στο Στέκι του Λιμανιού της Αγωνίας) θα παραθέσω εδώ το δεύτερο κεφάλαιο του δεύτερου εκ των ως άνω βιβλίων. Μιλώ για την Δημοκραία, την σχέση της με το Ελληνικό θαύμα του Χρυσού αιώνα.

........................

Ακούγεται απρόσμενο αυτό που αναφέρθηκε πιο πριν κι όμως ο Ηετίων έπαιξε σημαντικό ρόλο σε μια κρίσιμη καμπή της ελληνικής κοινωνίας. Ήταν βασικός κρίκος, και μάλιστα εναρκτήριος, σε μια διαδικασία που παγκοσμίως αποκαλείται “ελληνικό θαύμα” και αφορά σε όλα τα πολιτικά και πολιτιστικά γεγονότα που αποτελούν την βάση του δυτικού πολιτισμού. Φυσικά δεν είναι κάποιο “θαύμα” αυτό που έγινε στην αρχαία Ελλάδα τους 5ο και 4ο π.Χ., είναι κάτι απόλυτα εξηγήσιμο και θα μιλήσουμε γι αυτό παρακάτω. Το βέβαιο είναι πως στην θαυμαστή κλασική εποχή επικρατούσε παντού σε όλη σχεδόν την Ελλάδα το πολίτευμα της δημοκρατίας. Μαζί της αναπτύχθηκαν όλα τα είδη του λόγου και της τέχνης και ανήλθε η φιλοσοφία στο τελειότερό της επίπεδο.

Η δημοκρατία κι η απίστευτη άνθιση πολιτικής και πολιτισμού ήταν αλληλένδετα φαινόμενα και η σειρά διασύνδεσης έχει μεγάλη σημασία. Δεν ήταν ο πολιτισμός που έφερε την δημοκρατία αλλά το αντίθετο, η δημοκρατία έφερε τον πολιτισμό. Θα το δούμε κι αυτό αναλυτικά στα επόμενα κεφάλαια. Όμως θα αναφέρουμε κι από τώρα μερικά στοιχεία αυτής της σχέσης.

Πρώτα από όλα να περιγράψουμε τι σημαίνει δημοκρατία, γιατί υπάρχει μεγάλη σύγχυση στους ορισμούς. Ονομάζουμε δημοκρατίες σήμερα καθεστώτα όπως ο κοινοβουλευτισμός που δεν είναι παρά μια συρρικνωμένη μοναρχία ή ολιγαρχία. Όμως δημοκρατία είναι το πολίτευμα όπου α) ο Πολίτης αποφασίζει για όσα τον αφορούν στην Εκκλησία του Δήμου ή στην Βουλή, β) είναι δικαστής ο ίδιος και γ) είναι επίσης ο ίδιος άρχων της πόλης όχι με εκπροσώπους του αλλά με την δική του αυτοπρόσωπη συμμετοχή.

Αυτό ισχύει για κάθε αξίωμα. Κάθε πολίτης γίνεται Πρόεδρος ή υπουργός ή Βουλευτής ή σύμβουλος ή δικαστής ή τελετάρχης όταν έρχεται η σειρά του. Όλοι καταλαμβάνουν όλα τα αξιώματα με κλήρωση. Κανείς δεν είναι υπήκοος κανενός, όλοι ασκούν εξουσία και γι αυτό ακριβώς είναι όλοι Ελεύθεροι. Όποιος δεν ασκεί εξουσία δεν είναι ελεύθερος. Αυτό ήταν για τους Έλληνες η κύρια διαφορά τους από τους βαρβάρους. Βάρβαροι ήταν όποιοι δεν είχαν δημοκρατία. Στους Ολυμπιακούς αγώνες μετείχαν μόνο οι ελεύθεροι Έλληνες1, δηλαδή οι Πολίτες των πόλεων που είχαν δημοκρατία.

Ας δούμε τώρα γιατί η δημοκρατία παράγει πολιτισμό.

Ένα τεράστιο επίτευγμα των Ελλήνων ήταν η γραφή, κι η γραφή είναι αποτέλεσμα της δημοκρατίας. Όταν ο Πολίτης αποφασίζει για όλα τα θέματα της Πόλης στην Εκκλησία του Δήμου ή την Απέλλα (την σπαρτιατική εκκλησία του δήμου) αλλά επί πλέον κυβερνά ο ίδιος αναλαμβάνοντας με κλήρωση όλα τα πολιτειακά αξιώματα, τότε για να λειτουργήσει το πολίτευμα πρέπει ο Πολίτης να γνωρίζει ανάγνωση και γραφή. Όλοι οι Πολίτες αποφασίζουν, άρα πρέπει να διαβάζουν τα νομοσχέδια που ετοιμάζει η Βουλή, να βλέπουν τους νόμους που έχουν ψηφίσει γραμμένους σε στήλες και να βλέπουν τους πιο παλιούς νόμους. Κι αφού όλοι κυβερνούν, περνώντας από όλες τις θέσεις εξουσίας, έστω και για μικρό διάστημα ο καθένας, πρέπει να δίνουν αναφορά για τις πράξεις τους και να συντάσσουν τους απολογισμούς τους, άρα όλοι πρέπει να ξέρουν να γράφουν. Είναι φανερό ότι η δημοκρατία για να λειτουργήσει χρειάζεται την γραφή και γι αυτό την δημιουργεί.

Παίρνει, λοιπόν, η δημοκρατία τα φοινικικά γράμματα και τα τροποποιεί έτσι ώστε να μπορεί να εκφράσει με πιο απλό τρόπο την γλώσσα. Όχι πλέον ιδεογράμματα που είναι γλώσσα ελάχιστων ιερέων που κρατούν τη γνώση περίκλειστη. Ούτε συλλαβογράμματα της Γραμμικής Α και Β που είναι επίσης πολλά και δεν έχουν ακρίβεια στην απόδοση της γλώσσας. Με το νέο αλφάβητο, όπως τροποποιήθηκε στην Ελλάδα, η γραφή μπορεί να γίνει κτήμα του Δήμου, δηλαδή ολόκληρου του λαού. Κάθε πολίτης μπορεί άνετα να διαβάζει τους χαραγμένους νόμους για να ξέρει τι ψήφισε και μπορεί να γράφει τους απολογισμούς του για την περίοδο που άσκησε εξουσία ώστε να λογοδοτεί. Η γραφή δεν είναι υπόθεση ολίγων ιερέων, μιας ελίτ που κυβερνά, αλλά όλου του λαού γιατί όλος ο λαός κυβερνά σε μια δημοκρατία.

Μετά την γραφή, ας δούμε την σχέση της δημοκρατίας με την ελευθερία του λόγου και την ελευθερία των κινήσεων του κάθε ατόμου. Εκ των πραγμάτων η δημοκρατία εξαφανίζει κάθε είδος λογοκρισίας. Αφού είναι όλοι άξιοι να κυβερνούν, μπορούν όλοι να εκφράζουν τη γνώμη τους. Ούτε ιερά βιβλία ούτε απαγορεύσεις μπορεί να υπάρχουν για τους Πολίτες μιας δημοκρατίας. Στην Ελλάδα δεν υπήρξε ούτε Βίβλος, ούτε Κοράνι, ούτε Ευαγγέλιο, ούτε καμιά Ιερή Γραφή όπως στους Αιγύπτιους, Πέρσες, Ινδούς κλπ. Ο καθένας μπορούσε να λέει τη γνώμη του ελεύθερα και τα καλύτερα μυαλά επικρατούν με την πειθώ και όχι με βία.

Ας δούμε τώρα πώς έγινε το “ελληνικό θαύμα”. Με τον Πολίτη υπεύθυνο, εξουσιαστή του εαυτού του κι όχι υπήκοο μιας μοναρχίας ή μιας ολιγαρχίας, με την γραφή κτήμα του και με την απόλυτη ελευθερία της γνώμης του, το πλαίσιο για την δημιουργία του “ελληνικού θαύματος” έχει ολοκληρωθεί. Η φιλοσοφία μπορεί πια να ανθίσει από λόγιους σοφούς και να γίνει κτήμα όλων. Η διάδοση του πολιτισμού, της τέχνης και της ρητορείας δεν έχει όρια, Το “θαύμα” είναι πλέον εξηγήσιμο και συμβαίνει εδώ, στην Ελλάδα, σ’ εκείνους τους αιώνες. Είναι κάτι ξεχωριστό και μοναδικό σε όλη την ιστορία της ανθρωπότητας, όχι γιατί οι Έλληνες είναι ράτσα ξεχωριστή, ούτε γιατί εδώ ο ήλιος κι η θάλασσα λάμπουν πιο δυνατά από αλλού, αλλά, γιατί εδώ υπάρχει το μόνο πολίτευμα που βγάζει Πολίτες και όχι υπηκόους, η δημοκρατία.

Πώς όμως φτάσαμε στη δημοκρατία; Το πολίτευμα δεν είναι η ξαφνική ανακάλυψη μιας διάνοιας, ούτε το επιβάλλουν οι θεοί ή οι εξωγήινοι. Η δημοκρατία, δηλαδή η ευθύνη όλων για την κοινότητα κι η συναρχία όλων των μελών της κοινότητας ήταν πολύ παλιές ιδιότητες όλων των ανθρώπινων κοινωνιών. Ο ανδροκρατικός και πατριαρχικός χαρακτήρας ήρθε στις ανθρώπινες κοινωνίες όταν οι νομάδες εγκαταστάθηκαν σε μόνιμους τόπους κι άρχισαν να πολεμούν μεταξύ τους είτε για να κλέψουν το φαγητό του γείτονα ή για να ιδιοποιηθούν τα πλεονάσματά του. Δημιουργήθηκαν έτσι οι κάστες των ισχυρών και πλουσίων έναντι των φτωχών κι αδυνάτων. Το επόμενο βήμα των ισχυρών ήταν η ιδιοποίηση της εξουσίας από τους λίγους ευγενείς ή από τον ένα και μοναδικό μονάρχη-ισόθεο που κι αυτός στηριζόταν σε ορισμένες κάστες, πλουσίων ή ιερέων. Πάντοτε με τα όπλα και πάντα με την επιβολή της κρατικής βίας. Αυτή η διαδικασία παρατηρείται σε ολόκληρη την ανθρωπότητα στα πρώτα στάδια του πολιτισμού των μετάλλων. Ξεκίνησε και στην αρχαία Ελλάδα κι οδήγησε στην επικράτηση της αριστοκρατίας και την επιβολή μιας ολιγαρχίας ή μοναρχίας, όπως έγινε σε δύση και ανατολή. Όμως η ιδιαιτερότητα είναι ότι αυτή η τάξη ανατράπηκε εδώ στην Ελλάδα (παρομοίως και στην Ρώμη αλλά αργότερα και με τρόπο όχι τόσο απόλυτο) γύρω στο τέλος των αρχαϊκών χρόνων. Τον 6ο αι. π.Χ. στη νότια Ελλάδα άρχισαν πλέον να επικρατούν οι δημοκρατίες. Τον 5ο και 4ο αι. π.Χ. τα πολιτεύματα της ισονομίας και εν τέλει της δημοκρατίας επικράτησαν ολοκληρωτικά κι έκαναν το ελληνικό θαύμα δυνατό.

Η πλήρης δημοκρατία λειτούργησε γύρω στα 150-200 χρόνια κι αξίζει να σημειωθεί ότι, μετά την γέννησή της από τους Έλληνες, ακολούθησε ο θάνατός της που επήλθε και πάλι από τους Έλληνες στα τέλη του 4ου αι. π.Χ.. Η δημοκρατία πρώτα εξευτελίστηκε και τελικά καταργήθηκε από τον Φίλιππο τον Β’ και τον Αλέξανδρο τον Μεγάλο και τους Μακεδόνες. Οι Ρωμαίοι απλά την αποτελείωσαν. Βεβαίως το τέλος της δημοκρατίας και του ελληνικού θαύματος συνοδεύτηκε από την εκπληκτική διάδοση των επιτευγμάτων του σε ολόκληρο τον γνωστό τότε κόσμο. Η ελληνιστική εποχή και η ρωμαϊκή (καλύτερα να λέμε ελληνορωμαϊκή) στηρίχτηκαν σε έναν σπουδαίο πολιτισμό που η δημοκρατία είχε κάνει εφικτό.

Ας ξαναγυρίσουμε όμως στην γέννηση της δημοκρατίας. Μετά τους “σκοτεινούς” επονομαζόμενους αιώνες (12ο έως 8ο π.Χ.) είχαν επικρατήσει παντού οι αριστοκράτες. Η διαδικασία της ανατροπής τους και της νίκης της δημοκρατίας στην νότια κυρίως Ελλάδα και στις αποικίες της δεν έγινε με ένα μαγικό ραβδί. Οι αριστοκράτες κατείχαν τις καλύτερες γαίες, είχαν τα μεγαλύτερα εισοδήματα, ήταν ιππείς κι είχαν εξοπλισμό που δεν διέθεταν οι θήτες (ο λαός). Είχαν την δύναμη στα χέρια τους και η φυσιολογική τους εξέλιξη θα ήταν να εγκαθιδρύσουν απολυταρχικά συστήματα εξουσίας όπως έγινε στην ανατολή ή ισχυρές ολιγαρχίες πατρικίων όπως έγινε στη Ρώμη. Φυσικά δεν εννοούσαν να αφήσουν τις θέσεις τους. Για να εγκαθιδρυθεί η δημοκρατία έπρεπε ο δήμος (ο λαός) να πάρει στα χέρια του την εξουσία με την βία κι αυτή δεν ήταν μια απλή διαδικασία. Εξ άλλου αν ήταν εύκολο, τότε συνέβαινε κι αλλού. Πουθενά στον κόσμο όμως και ποτέ άλλοτε δεν υπήρξε δημοκρατία, όχι κατ' όνομα αλλά αληθινό πολίτευμα στο οποίο οι Πολίτες και αποφασίζουν και κυβερνούν και δικάζουν αναλαμβάνοντας με την σειρά και με κλήρωση όλα τα αξιώματα και τις ευθύνες, δηλαδή όλες τις εξουσίες της Πολιτείας τους.

Στην ανατροπή των αριστοκρατών σημαντικό ρόλο έπαιξαν οι Τύραννοι. Σε κάποιες περιπτώσεις δεν χρειάστηκαν τυραννίες για να εκπέσουν οι αριστοκράτες και να γίνουν αναγκαίες νομοθετικές ρυθμίσεις υπέρ των θητών, αλλού όμως χρειάστηκε. Σε μια σειρά από πόλεις, τύραννοι έδιωξαν τους πλούσιους από την εξουσία και μερικές φορές τους φέρθηκαν με μεγάλη βία και πολύ σκληρά, εν ονόματι των πολιτών. Βέβαια, κι αυτοί δεν εγκατέλειψαν ειρηνικά την εξουσία. Με την ανατροπή τους όμως εγκαθιδρύθηκαν τα δημοκρατικά καθεστώτα που έφεραν την Ελλάδα στο απόγειο του πολιτισμού. Η τυραννία έδιωξε τους αριστοκράτες και δεν απέμενε πλέον παρά να εκδιωχθεί ο τύραννος για να περιέλθει η εξουσία στα χέρια του δήμου, των Πολιτών.

Ο Ηετίων ήταν ένας παράγοντας σημαντικός σε όλη αυτή τη διαδικασία. Γιος του ο πρώτος τύραννος της Κορίνθου, ο Κύψελος, που όχι μόνο έδιωξε τους αριστοκράτες από την πόλη, σε εξορίες ή αναγκαστικούς αποικισμούς αλλά ακολούθησε και μια πολιτική που σήμερα θα την λέγαμε φιλολαϊκή.

Εγγονός του Ηετίωνα ήταν ο Περίανδρος, τύραννος κι αυτός της Κορίνθου μετά τον Κύψελο, ένας εκ των επτά σοφών της αρχαίας Ελλάδας κι αίτιος πολλών επιτευγμάτων στην πόλη του, ακόμη και για την δίολκο στον Ισθμό. Τρία χρόνια μετά τον Περίανδρο ήρθε και στην Κόρινθο η δημοκρατία.

Δεν ήταν όμως μόνο πρόγονος των τυράννων που έστρωσαν τον δρόμο για τη δημοκρατία ο Ηετίων. Ήταν αυτός που εμπνεύστηκε την ιδέα της αντίστασης στο καθεστώς των αριστοκρατών, των Βακχιαδών, κι αυτός που έκανε δυνατή την εκδίωξή τους χάρη στον γάμο του με μια Βακχιάδα. Μόνον έτσι ο γιος του έφτασε να γίνει πολέμαρχος στην Κόρινθο κι επέβαλε την εξουσία του. Με την ευκαιρία που ήταν διοικητής των οπλιτών, και με την βοήθειά τους αλλά και με τους Αχαιούς που βρίσκονταν για πολλά χρόνια υπό την σκιά των Δωριέων, ανέτρεψε την καθεστηκυία τάξη. Ο Ηετίων ήταν που είχε εμπνεύσει στον Κύψελο την επιθυμία να ανατρέψει το καθεστώς. Ήταν κι ο ίδιος εμπνευσμένος από τον δικό του πατέρα τον Εχεκράτη. Ο Ηετίων επίσης έδωσε στον Κύψελο την ευκαιρία να γίνει πολέμαρχος καθώς τον είχε κάνει κι αυτόν Βακχιάδη, από την πλευρά της μάνας του, όταν παντρεύτηκε την Βακχιάδα Λάβδα, κάτι που εθεωρείτο απίθανο να συμβεί ποτέ.

Όλα αυτά δείχνουν πως ο Ηετίων είναι ένα πρόσωπο κομβικό για τις εξελίξεις στην Κόρινθο και τον ελληνικό χώρο; Δείχνουν ακόμα ότι εκείνη η εποχή ήταν πολύ κρίσιμη για την κατοπινή Ελλάδα και το θαύμα της. Δεν είναι λοιπόν μόνο το τυχαίο γεγονός πως η Ηετιώνεια Πύλη στέκει απέναντι από το μπαλκόνι μου που μας κάνει να δεχτούμε τον Ηετίωνα για ξεναγό μας. Αυτή η εποχή έχει ένα ειδικό ενδιαφέρον το οποίο το διερευνά ενδελεχώς αυτό το βιβλίο κι οδηγός σε αυτή την εξερεύνηση θα είναι ο Ηετίων.

Αδικαιολόγητη επιμονή που τρομάζει

Αυτή η επιμονή τους με τρομάζει.

Ο κόσμος εκφράζει με την παρουσία του στο Σύνταγμα, με τις δημοσκοπήσεις, με κάθε τρόπο, την συμπαράστασή του στον Πάνο Ρούτσι και στο αίτημά του να γίνουν εξετάσεις στο νεκρό σώμα του παιδιού του. Η κυβέρνηση ΕΝΤΕΛΩΣ ΠΑΡΑΛΟΓΑ ΚΑΙ ΑΔΙΚΑΙΟΛΟΓΗΤΑ δέχεται να γίνει εκταφή αλλά να μην γίνουν εξετάσεις παρά μόνο ταυτοποίηση... και κανείς δεν καταλαβαίνει το γιατί. Βρίζει ο Γεωργιάδης, τον βρίζουν, τον λιδωρούν αλλά επιμένει. Κι ο Μητσοτάκης επίσης επιμένει. Γιατί; τι κέρδος έχουν και δεν δέχονται το αυτονόητο;

Εγώ δεν μπορώ να βγάλω άκρη. Λένε πως η κυβέρνηση κρύβει κάτι... δεν το ξέρω. Δεν γνωρίζω αν πραγματικά κρύβουν κάτι ή αν είναι συνήθειά τους πλέον να πηγαίνουν κόντρα στο δημόσιο αίσθημα. Ίσως θεωρούν (ή έχουν μετρήσει) ότι αυτό τούς χαρίζει ένα κρίσιμο ποσοστό μισανθρώπων, αυτών που πάντα λένε όχι σε όλα, και με αυτό το ποσοστό (συν τους παραδοσιακούς ψηφοφόρους τους) βγαίνουν μπροστά στις εκλογές.

Ο ξινός πάει στον στριμμένο, όμοιος ομοίω αεί πελάζει.

Είναι η μόνη εξήγηση που μπορώ να δώσω. Εκτός κι αν πράγματι κρύβουν κάτι (που δεν το πιστεύω). Στο ερώτημα αν είναι κακοί ή εγκληματίες προτιμώ να τούς πω απλά κακούς και με βοηθούν σε αυτό οι εικόνες του Γεωργιάδη και του Μητσοτάκη και των άλλων κυβερνητικών που μοιάζουν να το διασκεδάζουν και να χαίρονται όταν ο κόσμος υποφέρει.

Ελλάδα 2.0

1535

Μαγικό νούμερο για να κλείνετε σύντομα ραντεβού με γιατρό σε νοσοκομείο, ιατρικό κέντρο κτλ.

Μόλις το έκλεισα (το τηλέφωνο). Για την ακρίβεια έκλεισε μόνο του. Ένα ρομπότ μού είπε αρχικά να περιμένω, μού έβαλε μουσική (κακή) και μετά από 45 λεπτά (ναι, ναι..., τρία τέταρτα της ώρας) με βαρέθηκε που περίμενα κι έκλεισε μόνο του!

Πολύ εξυπηρέτηση!!!

Μια βελτίωση μόνο χρειάζεται. Κάπου μετά την μισή ώρα να βγαίνει ένα άλλο ρομπότ και να λέει

"Μην εκνευρίζεστε, η ζωή είναι μικρή για να την σπαταλάτε στα 1535 του Άδωνη και τις άλλες μαλακίες"

Κι ύστερα να βγαίνει μια άλλη φωνή και να υπενθυμίζει.

"Φάτε ένα μήλο. Ένα μήλο την ημέρα τον γιατρό τον κάνει πέρα"

Τούς φτύνουν και λένε ότι ψιχαλίζει

Όταν η Ευρωπαία Εισαγγελέας λέει να αλλάξουμε το άρθρο 86 δεν μιλά ως συνταγματολόγος ούτε ως φιλόσοφος. Όχι βέβαια!

Η κ. Λάουρα Κοβέρι λέει "αλλάξτε το άρθρο αυτό για να μπορέσει να μπει στα γραφεία του ανακριτή σήμερα, στα δικαστήρια αύριο και στις φυλακές αντιμεθαύριο μια διεφθαρμένη κυβέρνηση που το άρθρο αυτό τής δίνει το δικαίωμα να κρίνει η ίδια τον εαυτό της και να τον βγάζει ακόμα και αθώο".

Δεν υπάρχει τίποτε πιο υποτιμητικό για την κυβέρνηση από την διαπίστωση ότι μένει εκτός φυλακής χάρη στο άρθρο 86. Γι αυτό όταν οι κυβερνητικοί χαίρονται που η Λάουρα Κοβέσι έκανε μόνο "υποδείξεις συνταγματικού χαρακτήρα που είναι της αρμοδιότητας της Βουλής " (Γεωργιάδης, Μαρινάκης κτλ) απλά γελοιοποιούνται.

Τούς φτύνουν κι αυτοί λένε ότι ψιχαλίζει.

Αν δεν υπήρχε ο φραγμός του άρθρου 86 θα υπήρχαν ήδη υπό δίωξη αρκετοί υπουργοί της κυβέρνησης και η υπόθεση θα είχε ήδη αγγίξει τον πρωθυπουργό. Δεν είναι λοιπόν το άρθρο 86 μόνο ένα σκαλοπάτι που δυσκολεύει την δίκη, αλλά ένα φράγμα που δεν επιτρέπει την διερεύνηση των σκανδάλων, όπως του ΟΠΕΚΕΠΕ σήμερα αλλά και των Υποκλοπών, της Νοβάρτις, της Ζίμενς, του Βατοπεδίου των Εξοπλιστικών, των Εμβολίων κτλ τα προηγούμενα χρόνια.

Μια επισήμανση

 

Παρουσίαση βιβλιου στο Στέκι

 

Αγανάκτησα

Η Ελλάδα είναι αυτή που είναι γιατί οι Έλληνες είναι αυτοί που είναι. Όταν γεράσει ο βουλευτής μας, ψηφίζουμε τον γιο του, το πριγκιπόπουλο.

Στην Αμερική πληρώνουν αυτούς που ξεσκεπάζουν σκάνδαλα, εδώ τούς καταδικάζουν.

Μην ελπίζετε σε τίποτε. Το 2060 ο πληθυσμός της Ελλάδας θα είναι 6-7 εκ. γέροι και γριές.

Συνεχίστε με Μητσοτάκη και Καραμανλή, με Βορίδη, Αυγενάκη, Γεωργιάδη και τα άλλα τα παιδιά.

Δεν αξίζει ο Έλληνας κάτι καλύτερο.

Παρουσίαση του βιβλίου μου "ΗΕΤΩΝ"

Την Τετάρτη που έρχεται (8/10/25) θα γίνει μια ακόμη παρουσίαση του βιβλίου μου ΗΕΤΙΩΝ.

Η πρόσκληση λέει:

ΠΑΡΟΥΣΊΑΣΗ ΤΟΥ (διπλού) ΒΙΒΛΙΟΥ

του Γιώργου Τσιρίδη

"ΗΕΤΙΩΝ Ο ΠΕΙΡΑΙΕΥΣ" και

"ΞΕΝΑΓΟΣ ΜΟΥ Ο ΗΕΤΙΩΝ"

Η παρουσίαση θα γίνει

την Τετάρτη 8 Οκτωβρίου και ώρα 7.30μμ

στο στέκι του λιμανιού της αγωνίας

(Βενιζέλου και Πραξιτέλους 78 Πειραιάς)

Την συζήτηση που θα ακολουθήσει θα συντονίσει ο Σταύρος Μαλαγκονιάρης, δημοσιογράφος

Θα μιλήσει ο Γιάννης Στεφάνου πρώην υπάλληλος του υπουργείου πολιτισμού, χημικός μηχανικός.

Παρέμβαση θα κάνει ο Γαβρίλης Γιώργος επικεφαλής της δημοτικής παράταξης

"Αλλάζουμε τον Πειραιά για όλους και όλες"

Πρόκειται για

Α) ένα μυθιστόρημα (ιστορικό) που εκτυλίσσεται στην αρχαϊκή εποχή και

Β) για μια μελέτη των συνθηκών ζωής στην Κόρινθο και τον Πειραιά τους 8ο και 7ο αι.πΧ.