Συνέντευξη του Γιουβάλ Χαράρι, για την Γάζα και την Τεχνητή Νοημοσύνη

Τα βιβλία του Γιουβάλ Χαράρι είναι ίσως το απαύγασμα της ανθρώπινης σκέψης του αιώνα μας. Τα βιβλία του "Sapiens: Μια σύντομη ιστορία του ανθρώπου" (2014) και "Homo Deus: Μια σύντομη ιστορία του μέλλοντος" (2016) είναι κατά κάποιο τρόπο τα ευαγγέλια του 21ου αιώνα.

Αντί να περιμένουμε το τελευταίο του βιβλίο (που όπως λέει ο ίδιος ίσως να είναι το οριστικά τελευταίο του αφού η ΤΝ θα μπορεί να γράφει καλύτερα βιβλία από αυτόν) ας ακούσουμε κι ας δούμε αυτή την συνέντευξη που έδωσε στο FT Weekend Festival πριν από λίγες μέρες. Δεν έχω ακούσει ή διαβάσει κάτι πιο σημαντικό τα τελευταία χρόνια.

[Σ.Σ.: Πηγαίνετε στην μπάρα στην βάση του βίντεο, βρείτε και πατήστε τις "ρυθμίσεις", επιλέξτε και πατήστε "υπότιτλοι" και στην συνέχεια πατήστε "αυτόματη μετάφραση" από όπου μπορείτε να επιλέξετε "ελληνικά" ώστε να παρακολουθήσετε σε μετάφραση τα λόγια του]

Όχι στην βία ακόμα κι όταν είναι ευεξήγητη

Αυτό που συμβαίνει στο Νεπάλ είναι ανήκουστο. Βλέπουμε στο Χ και στο Ινσταγκραμ μια σύγχρονη επανάσταση σε ζωντανή μετάδοση. Νέοι που ανέχτηκαν για χρόνια ένα καθεστώς ακριβείας, φτώχειας, ανισοτήτων κι επίδειξης πλούτου, με αφορμή κάποιους περιορισμούς στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ξεσηκώθηκαν και στο τέλος οι διαδηλωτές δέχτηκαν σφαίρες σαν απάντηση στις διαμαρτυρίες τους και μέτρησαν δεκαεννέα νεκρούς.

Η λαϊκή εξέγερση που ακολούθησε αναπάντεχα μεγάλη σε έκταση. Κι η αντίδραση υπερβολική. Είδαμε σκηνές φρίκης, απανθρωπιάς, απίστευτης σκληρότητας. Μια φοβερή εκδίκηση για χρόνια καταπίεσης και κοινωνικής αδικίας. Μια νεολαία που όταν ξεσπά δεν ξέρει πού και πώς να σταματήσει. Γιατί διδάχτηκε πως η βία είναι νόμιμη αρκεί να είσαι εσύ από πανω. Και όχι μόνο η βία της καταστολής, αλλά κυρίως η βία της δήθεν δικαιοσύνης που συγκαλύπτει την διαφθορά παίζοντας τον ρόλο της εις βάρος του κοινού συμφέροντος κι υπέρ της καθεστηκυίας τάξης.

Η κυβέρνηση που ανετράπη ήταν κομμουνιστική και η χρηματοδότηση της εξέγερσης είχε πίσω της δυτικό δάκτυλο, χωρίς όμως αυτό να μειώνει την αξία της και το μήνυμά της που είναι διττό.

Α. Όταν κοροϊδεύεις έναν λαό, μπορεί να ξεπεράσεις το όριο αντοχής του και τότε θα τον δεις να αντιδρά απρόβλεπτα.

Β. Σε συνθήκες επανάστασης (όπως και πολέμου) η ανθρωπιά πάει περίπατο και τα χειρότερα ένστικτα του ανθρώπου επικρατούν.

Δεν μού άρεσε καθόλου αυτό που είδα. Μπορεί ο Μητσοτάκης να κοροϊδεύει την ελληνική κοινωνία, να δοκιμάζει την νεολαία με τον ίδιο τρόπο και να την ωθεί στα όριά της, όμως δεν θα ευχόμουν με τίποτα να υποστεί την ίδια μεταχείριση με τον πρωθυπουργό του Νεπάλ και την γυναίκα του. Ούτε θά'θελα να εξευτελιστούν οι υπουργοί του όπως αναγκάστηκαν οι υπουργοί του Νεπάλ να κρέμονται από ελικόπτερα για να ξεφύγουν ή να λιθοβολούνται γυμνοί μέσα στα νερά του ποταμού.

Ούτε και με την δολοφονία του ρατσιστή και τραμπικού προπαγανδιστή μπορώ να συμφωνήσω. Δεν θα ήθελα να δω όχι σφαίρες αλλά ούτε καν λεμόνια ή ντομάτες να εκτοξεύονται κατά εντοπίων γελοίων πολιτικών. Η επανάσταση ας γίνει στις κάλπες.

Όχι λοιπόν στην απανθρωπιά και την βία είτε αυτή ασκείται στους κομμουνιστές του Νεπάλ είτε στους δεξιούς διεφθαρμένους Έλληνες πολιτικούς. Πουθενά αυτό το είδος της βίας δεν είναι πολιτισμός και δεν είναι αποδεκτό.

Ο ΒΟΘΡΟΣ

Παραγωγή Jo-Di

Ο ΒΟΘΡΟΣ

Κυβερνησιμότητα

Ο ΤΣΙΠΡΑΣ, Ο ΜΗΤΣΟΤΆΚΗΣ ΚΙ Η ΠΕΡΙΦΗΜΗ ΚΥΒΕΡΝΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΖΩΝΗ ΤΟΥ 25%

Από την ΝΔ ακούμε το επιχείρημα Μητσοτάκης ή ακυβερνησία. Από μέρος της αντιπολίτευσης ακούμε το επιχείρημα Τσίπρας για να υπάρξει εναλλακτική πρόταση κυβερνησιμότητας. Ενδιάμεσα η μείζων κι ελάσσων αντιπολίτευση (ΠΑΣΟΚ, Βελόπουλος, Ζωή) θέλουν να πάρουν διπλάσια ποσοστά από όσα τούς δίνουν οι δημοσκοπήσεις για να μπουν σε τροχιά κυβερνησιμότητας κι αυτοί. Τόσο αναγκαία είναι πια αυτή η κυβερνησιμότητα;

Σπάζοντας ένα ταμπού που κυριαρχεί στα ΜΜΕ και το διαδίκτυο, σάς λέω ότι όχι, καθόλου αναγκαία δεν είναι η κυβερνησιμότητα, ίσως μάλιστα να είναι αυτή η κατάρα του διεφθαρμένου κι αυταρχικού ελληνικού κράτους. Όμως δεν θέλω αυτή την στιγμή να κάνω ιστορία, θέλω να επικεντρωθώ στο τώρα, στο σήμερα, ίσως και το προσεχές αύριο.

Κάποια στιγμή θα γίνουν εκλογές κι έστω ότι δεν έχει ξεχωρίσει κανείς από την αντιπολίτευση. Αν ο Μητσοτάκης πάρει ποσοστό κάτω του 25% (δηλαδή αν τον ψηφίσουν μόνο εκείνοι που μισθοδοτούνται από την ΝΔ ή την διαφθορά) τότε τα πράγματα θα αλλάξουν ριζικά. Γιατί στην περίπτωση αυτή η ΝΔ (ούτε κανείς άλλος φυσικά) δεν θα πάρει το μπόνους των 50 εδρών που την κάνει κυρίαρχο παίκτη στην Βουλή και ψηφίζει ό,τι θέλει, ακόμα και κόντρα στο κοινό περί δικαίου αίσθημα.

Όποια Βουλή κι αν βγεί με την ΝΔ κάτω από 25% θα είναι μια Βουλή που θα διορθώσει αδικίες και θα μάς απαλλάξει από την γάγγραινα που διαλύει την δικαιοσύνη και κάθε έννοια ισότητας των πολιτών.

Δεν χρειάζεται ισχυρός αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης για να πέσει ο Μητσοτάκης. Αρκεί αυτοί που τον στήριξαν να ξυπνήσουν και να απομακρυνθούν. Η δημοκρατία έχει λύσεις αν δεν υπάρχει ο φράχτης του μπόνους των 50 εδρών που κάνει το πρώτο κόμμα (με πάνω από 25%) αναγκαίο παράγοντα στον σχηματισμό κυβέρνησης κι επομένως γενικό δερβέναγα των εξελίξεων που θα μάς σέρνει συνέχεια σε εκλογές μέχρι να γιγαντωθεί η αγανάχτηση και να τον ψηφίσουμε.

Αν η ΝΔ έχει 70-80 βουλευτές κι η Βουλή είναι πολυκομματική και πολύχρωμη, η παντοδυναμία Μητσοτάκη τελειώνει αυτοστιγμεί. Και ποιος θα κυβερνήσει; Κάποιος. Ας πούμε ο δήμαρχος Αθηναίων κ. Δούκας ή ένας πολιτικός με χαμηλό προφίλ αλλά εγνωσμένες ικανότητες ή ένας τεχνοκράτης, ένας πανεπιστημιακός, ένας ομογενής αμόλυντος από την ελληνική αρρώστια, κάποιος τελοσπάντων θα μπορούσε να είναι ένας πρωθυπουργός που θα εγγυηθεί ένα μίνιμουμ πρόγραμμα επιβολής κανόνων δημοκρατίας στην δικαιοσύνη, στα ΜΜΕ, στην οικονομία (ακρίβεια, ενέργεια, μισθοί, συντάξεις), στην παιδεία, την υγεία και την άμυνα. Ένας έμπειρος πολιτικός ή ένα νέο παιδί με ιδέες, κέφι και πατριωτισμό με ένα μίνιμουμ πρόγραμμα στο οποίο είναι εύκολο να συμφωνήσει η αντιπολίτευση και σε μερικά σημεία του ακόμη κι η ΝΔ. Κι αυτό θα γίνει μόνο με την απλή αναλογική που τόσο χαιρέκακα πολέμησε ο Μητσοτάκης και τόσο ανώριμα και ανόητα τον σιγοντάρισε το ΠΑΣΟΚ. Μια απλή αναλογική που θα επανέλθει από την πίσω πόρτα αν η ΝΔ στις προσεχείς εθνικές εκλογές μείνει σε ποσοστό κάτω του 25%.

Αντί λοιπόν να παρακαλάτε τον παλιό σωτήρα ή να ψάχνετε για έναν νέο, αφήστε τις σωτηριολογίες κατά μέρος και ψηφίστε όποιον θέλετε εκτός της ΝΔ και του Μητσοτάκη. Για να αρχίσει αυτός ο τόπος να ελπίζει και πάλι.

Μεταρρυθμίσεις Μητσοτάκη στο φορολογικό

Όπως είπε ο πρωθυπουργός μια φορολογική μεταρρύθμιση είναι αναγκαία για να προσελκύσει η Ελλάδα επενδύσεις. Εξήγγειλε μάλιστα μείωση κατά 2% των φόρων. Που θα πει:

Με μισθό 880 ευρώ μηνιαίως το τελικό κέρδος απ' την μείωση της φορολογίας είναι περίπου 15 ευρώ ετησίως (δηλαδή πάνω από 1 ευρώ τον μήνα).

Με μισθό 1.200 ευρώ μηνιαίως έχουμε μείωση του φόρου κατά 80-100 ευρώ ετησίως, πάνω από 6 ευρώ κάθε μήνα.

Φυσικά αν έχει κάποιος μηνιαίο εισόδημα 2.500 ευρώ, αυτός θα δει μείωση φόρου 400 ευρώ, 35 ευρώ μηνιαίως.

Το νέο φορολογικό πλαίσιο αναμένεται να φέρει στην Ελλάδα επενδύσεις και ανάπτυξη ενώ θα ενισχύσει την αγοραστική δύναμη των Ελλήνων.

Κάποιοι μάς δουλεύουν ψιλό γαζί.

Η κατάρα του Ιησού

Υπάρχει κανείς γνώστης των γραφών να μού εξηγήσει το παρακάτω;

Η ΚΑΤΑΡΑ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ

[Κατά Μάρκον 11:12–14]

Και τῇ ἐπαύριον ἐξελθόντων αὐτῶν ἀπό Βηθανίας ἐπείνασε· και ἰδών συκῆν ἀπό μακρόθεν ἔχουσαν φύλλα, ἦλθεν εἰ ἄρα τι εὑρήσει ἐν αὐτῇ· και ἐλθών ἐπ᾿αὐτήν οὐδέν εὗρεν εἰ μή φύλλα· οὐ γάρ ἦν καιρός σύκων. Καί ἀποκριθείς ὁ Ἰησοῦς εἶπεν αὐτῇ· Μηκέτι εἰς τόν αἰῶνα ἐκ σοῦ μηδείς καρπόν φάγοι.

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ:

Την επόμενη μέρα, καθώς έφευγαν από τη Βηθανία, πείνασε. Και βλέποντας από μακριά μια συκιά που είχε φύλλα, πήγε να δει μήπως βρει κάτι πάνω της. Όταν έφτασε, δεν βρήκε τίποτα παρά μόνο φύλλα, γιατί δεν ήταν η εποχή των σύκων. Τότε ο Ιησούς είπε στη συκιά: «Ποτέ πια κανείς να μη φάει καρπό από εσένα».

ΔΙΚΟ ΜΟΥ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Επειδή η συκιά είχε μόνο φύλλα και δεν είχε καρπό, γιατί δεν ήταν η εποχή της καρποφορίας, ο Χριστός που πεινούσε και δεν βρήκε σύκα την καταράστηκε να μην κάνει ποτέ της καρπό.

Ωραίος! Πεινάω και δεν έχεις σύκα μού δώσεις; Σε καταριέμαι να μην ξανακάνεις σύκα ποτέ σου. Χριστιανική αγάπη.

ΠΕΡΙΜΕΝΩ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Η ΤΝ μού έδωσε εξηγήσεις (πατερικές και δικές της) καθόλου ικανοποιητικές. Μού είπε ότι ο Ιησούς έμμεσα καταράστηκε τον ιουδαϊσμό που δεν τον αποδεχόταν, ότι ήταν υποκρισία της συκιάς να έχει φύλλα αλλά όχι καρπό, ότι ήταν παιδαγωγική πράξη(!) κτλ.. Ο δε Ματθαίος, στο δικό του Ευαγγέλιο το χειροτερεύει, λέγοντας ότι έκανε επίδειξη δύναμης.

Περιμένω καμιά καλύτερη εξήγηση αν υπάρχει.

Δρόμος βατός

Δεν υπάρχουν παγόβουνα στον δρόμο μας για το φετινό Ευρωμπάσκετ. Είναι μοναδική η ευκαιρία να παίξουμε στον τελικό. Ιδού γιατί:

Με βάση το πρόγραμμα των αγώνων όπως είχε καθοριστεί εξαρχής, αντιμετωπίζουμε το Ισραήλ (που φαίνεται να το έχουμε) και μετά τον νικητή του αγώνα Λιθουανία-Λετονία που κι αυτό είναι ματς στα μέτρα μας. Αν περάσουμε, φτάνουμε στους τέσσερις (ημιτελικό) όπου μάλλον θα βρούμε την Τουρκία (παίζει με Σουηδία και μετά με τον νικητή Πολωνίας-Βοσνίας.., τούς έχει).

Ελλάδα-Τουρκία θα είναι ο ένας ημιτελικός που αν κερδίσουμε φτάνουμε στον τελικό με σίγουρο το αργυρό και πιθανό ακόμα και το χρυσό. Φυσικά η Τουρκία είναι μια πολύ δυνατή ομάδα, αλλά, σε ένα τόσο κρίσιμο ματς όλα θα είναι πιθανά.

Για την άλλη θέση στον τελικό υπάρχουν οι Σερβία, Γαλλία και Γερμανία. Δύο εξ αυτών των τριών θα παίξουν ημιτελικό κι ο νικητής στον τελικό θα παίξει με τον νικητή του δικού μας αγώνα Ελλάδας-Τουρκίας.

Καλή τύχη που θα την χρειαστούμε.

Άκου Μελχισεδέκ!!!

Ξέρετε ότι το κατά κόσμον όνομα του Αρχιμανδρίτη Μελχισεδέκ είναι Μελχισεδέκ Αμπελάκης. Πρόκειται για το πρόσωπο που έχει απασχολήσει πρόσφατα την επικαιρότητα σε σχέση με την υπόθεση της φερόμενης εγκληματικής οργάνωσης στην Κρήτη.

Άκου Μελχισεδέκ!!! Έτσι τον βάφτισαν, δεν είναι ένα όνομα που το πήρε επειδή έγινε ιερωμένος. Είναι το κανονικό του, το μικρό του όνομα.

Είπαμε να είναι εβραιολάτρες και βλαμμένοι οι Νεοέλληνες που αγνοούν το παρελθόν τους και δέχονται ως ιστορία τους και έχουν ως ιερό τους βιβλίο την Παλαιά Διαθήκη (που μισεί τους Έλληνες) όμως, τόση βλακεία τσακίζει κόκαλα.

Μιχάλης, Ιωσήφ, Αβραάμ, Μανώλης, Ηλίας, ακόμα και το Γιάννης και άλλα είναι εβραίικα ονόματα που όμως έχουν περάσει εδώ και χρόνια στην ελληνική γλώσσα, κλίνονται, έχουν ελληνοποιηθεί και δεν προκαλούν. Είναι πλέον ελληνικά ονόματα. Αυτό το Μελχισεδέκ όμως βγάζει μάτια ότι είναι ξένο και κακόηχο, θυμίζει κακιά μάγισσα ή κάποιο περίεργο ξωτικό. Ποιος Έλληνας παίρνει το όνομα Μελχισεδέκ; Φυσικά δεν το παίρνει μόνος του, τού το δίνουν όταν τον βαπτίζουν, όμως η εκκλησία πώς δέχεται αυτό το όνομα; Εβραιοπροσκυνημένη αλλά πόσο πια;

Έθνος ανάξιο να φέρει το όνομα Ελλάς είναι η σημερινή χώρα των Νεοελλήνων. Για μια ακόμη φορά έρχεται έτσι ξαφνικά η επιβεβαίωση και σε ταρακουνάει.

Κλείνω με μιαν ευχή: Μέσα σε ένα κόσμο ταραγμένο από τις αντιφάσεις του, ο θείος Μελχισεδέκ -ειδικά αν η μαφία της Κρήτης τον κάνει Μητροπολίτη- ας μας φυλάει αυτός από τον Βελζεβούλ και τα ξωτικά του. Γιατί αν έχουμε έναν Μελχισεδέκ για Μητροπολίτη, θα έχουμε και κάποιους Βελζεβούληδες για να μάς δυσκολεύουν τα βήματα προς την Ελλάδα 2.0 και την ανάπτυξη (προς τα πίσω) αλά Μητσοτάκη.

Ένα φάντασμα πλανιέται στην Αθήνα

Ένα φάντασμα πλανιέται στην Αθήνα: το σόου Τραμπ να μεταφερθεί στο Αιγαίο, στην Κύπρο, με τον Μητσοτάκη στον ρόλο του Ζελένσκι

(αναδημοσιεύω ένα άρθρο του Ν.Ξυδάκη για την EfSyn)

Μια ασυνήθιστη εικόνα της νέας διεθνούς τάξης μεταδόθηκε αυτές τις μέρες από το Οβάλ Γραφείο του Λευκού Οίκου: η οιονεί σύσκεψη, ουσιαστικά ενημέρωση, του πρόεδρου Τραμπ με τους ηγέτες της ευρωπαϊκής Συμμαχίας των Προθύμων και της Ουκρανίας, διεξήχθη με τον ίδιο πίσω από το γραφείο του διοικητή και τους άλλους παρατεταγμένους εν σειρά στις καρεκλίτσες τους, υπασπιστές και ορντινάτσες.

Το τραμπικό mise en scene, μπρουτάλ όπως ο ίδιος, ήταν ακόμη μια παγίδα ταπείνωσης και ντροπής, ένα συμβολικό ράπισμα, όχι μόνο για τον τελειωμένο Ζελένσκι που υφίσταται τα σβερκώματα και τις ενδυματολογικές υποδείξεις της τυραννικής οικειότητας Τραμπ, αλλά κυρίως προς τους εκπροσώπους των χωρών-βασάλων της Ευρώπης, και μιας αποσυντεθειμένης Ευρωπαϊκής Ενωσης, συρρικνωμένης στο ανυπόληπτο πρόσωπο μιας εσαεί ερευνώμενης για μίζες.

Η ταπείνωση φάνηκε κυρίως στη σωματική έκφραση του Γάλλου προέδρου Μακρόν, σε όσα είπε και σε όσα δεν είπε, στο πώς τα είπε. Επικεφαλής μιας κυβέρνησης μειοψηφίας, εισηγητής ενός αντικοινωνικού προϋπολογισμού, κουβάλησε επιπλέον από την Ουάσινγκτον στο Παρίσι την υποχρέωση να συγχρηματοδοτήσει την αγορά αμερικανικών όπλων ύψους 100 δισ. για την Ουκρανία... Αυτή άλλωστε είναι η ουσία των περίφημων «εγγυήσεων ασφάλειας» προς την κατεστραμμένη και ακρωτηριασμένη Ουκρανία: ένας ρηχός ευφημισμός για να περιγράψει τη συνθηκολόγηση. Η Ουκρανία θα χάσει 15-20% των εδαφών της, θα εκχωρήσει όλους τους φυσικούς πόρους, και θα μείνει βουλιαγμένη στα χρέη για το υπόλοιπο του 21ου αιώνα. Η μετανάστευση των Ουκρανών τώρα μόλις αρχίζει.

Στο μυαλό του εργολάβου

Είναι φανερό πλέον ότι η τραμπική διπλωματία, διεξαγόμενη με όρους άρπαγα εργολάβου, θα ταπεινώνει με φιλικά σβερκώματα και ιταμές προσβολές όσους θεωρεί αδύναμους ή υποτελείς, θα οραματίζεται real estate Florida τη Γάζα, ο Τραμπ θα κλείνει ντιλ με όσους θεωρεί ισχυρούς, όπως η Ρωσία, αυτοκολακευόμενος ως ειρηνοποιός, αλλά αποσιωπώντας τα χαστούκια άρνησης της Κίνας, της Βραζιλίας ή της Ινδίας.

Διότι το μυαλό του άξεστου Τραμπ –και η MAGA του– αδυνατεί να συλλάβει το ιστορικό τέλος του μερκατορικού χάρτη, την εποχή του Παγκόσμιου Νότου, αδυνατεί να συλλάβει το ιστορικό βάρος των πολιτισμών της Ανατολής, αδυνατεί να χωρέσει ακόμα και τις συλλήψεις των Αμερικανών αρχιτεκτόνων του Ψυχρού Πολέμου και της μεταψυχρής εποχής, από τον Κέναν ώς τον Κίσινγκερ και τον Μπρεζίνσκι. Φαίνεται όμως, ως νταής, να αντιλαμβάνεται ήδη ότι, αφενός, τα πρώτα του πυροτεχνήματα έσβησαν άδοξα (Καναδάς, Γριλανδία, δασμοί σε Κίνα, Βραζιλία, Κίνα), αφετέρου, ότι θα είναι νταής μόνο εκεί που μπορεί.

Η θέση της Ελλάδας

Μέσα σε αυτή την παράδοξη ροή, ποια η θέση της Ελλάδας; Η Ελλάδα, μικρό κράτος-έθνος, από της ιδρύσεώς της βρίσκεται σε συναστρία ή και υποτέλεια ως προς τις Μεγάλες Δυνάμεις, πορευόμενη μεταπολεμικά με το δόγμα «Ανήκομεν εις την Δύσιν», αλλά και με κάποιους βαθμούς ευκινησίας, όπως τη γενικά καλή σχέση με τη Σοβιετική Ενωση και τη Ρωσία μετέπειτα, με την Κίνα μετά το 2000, και τις παραδοσιακά καλές σχέσεις με τον αραβικό κόσμο.

Στα ακανθώδη θέματα των ελληνοτουρκικών διαφορών και του Κυπριακού, η Ελλάδα εν γένει ασκεί πολιτική επικαλούμενη ορθώς το διεθνές δίκαιο και το πλαίσιο του ΟΗΕ, και έχοντας επενδύσει στη συμμετοχή της στους μείζονες σχηματισμούς της Δύσης, στο ΝΑΤΟ και την Ε.Ε. Αυτό το πλαίσιο φαίνεται ότι δεν αρκεί πια, από μόνο του. Ο ΟΗΕ είναι σε αδυναμία, το αμερικανικό ΝΑΤΟ ζητά χρήματα από τους Ευρωπαίους για να τους παρέχει πυρηνική ομπρέλα. Τέλος, η Ε.Ε. που έπαιξε κεντρικό ρόλο στην ελληνική εξωτερική πολιτική, ιδίως με την είσοδο της Κύπρου, φαίνεται πια ότι γεωπολιτικά αλλά και οικονομικά βρίσκεται σε πορεία υποβάθμισης, αν όχι αποσύνθεσης.

Το φάντασμα Ζελένσκι

Ο Τραμπ έβαλε στους εγγυητές ασφαλείας της Ουκρανίας τη μεγάλη δύναμη Τουρκία, κλείνοντάς της το μάτι, ενώ η Τουρκία συμμετέχει ως μείζων εταίρος στο εξοπλιστικό πρόγραμμα της Ε.Ε. Η Ελλάδα δεν υπάρχει σε κανέναν ευρύτερο σχεδιασμό, παρότι ο πρωθυπουργός Μητσοτάκης στα δύο μεγάλα θερμά πεδία, Ουκρανία και Παλαιστίνη, υπερακόντισε κάθε πρόθυμο, κερδίζοντας μια ομιλία στο Καπιτώλιο.

Η Ελλάδα δεν κερδίζει τίποτε διπλωματικά, απλώς αιμορραγεί οικονομικά αγοράζοντας λιανική on the spot φρεγάτες, αεροσκάφη και οπλικά συστήματα, που δεν μπορεί καν να τα επανδρώσει με κατάλληλο προσωπικό. Οσο για την αμυντική βιομηχανία: Ακόμη και η ΕΛΒΟ, προνομιακός κατασκευαστής ερπυστριοφόρων και οχημάτων ειδικού σκοπού, πουλήθηκε εξ ολοκλήρου σε ισραηλινή εταιρεία. Καμία αλυσίδα αξίας στην Ελλάδα, ούτε καν στην άμυνα.

Ενα φάντασμα πλανιέται στην Αθήνα: το σόου Τραμπ και το συνοδό κριντζάρισμα για την Ουκρανία, να μεταφερθεί στο Αιγαίο, στην Κύπρο, με τον καταφανώς εξουθενωμένο πολιτικά Μητσοτάκη (ή άλλον πρωθυπουργό) να παίζει τον ρόλο του Ζελένσκι.

ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ

Ποτέ άλλοτε δεν είχε τόσο ανίκανη ηγεσία η Ευρώπη, ποτέ οι λαοί της δεν ήταν τόσο πολύ βυθισμένοι σε ομαδικές υπνώσεις, ποτέ άλλοτε δεν βάδιζε με τέτοια ταχύτητα στην υποβάθμιση και την περιθωριοποίηση. Τα σημάδια τα βλέπουμε παντού.

* Από το ανιστόρητο Brexit μέχρι την ενίσχυση της ακροδεξιάς παντού.

* Από την αποβιομηχάνιση μέχρι την εμφανή πλέον τεχνολογική καθυστέρηση έναντι της Κίνας και των ΗΠΑ.

* Από την θέση του οδηγού σε θέματα διεθνούς δικαίου, σε ουραγό των γεωπολιτικών εξελίξεων που δέχεται χαστούκια από τον Τραμπ.

* Από μια ομάδα επιτυχημένων κυρίαρχων κρατών σε έναν όμιλο διαμαρτυρίας, ένα λόμπι πίεσης.

Η Ευρώπη κόβει όσο πιο πολύ μπορεί το πάλαι ποτέ κοινωνικό της κράτος (Βέλγιο, Γερμανία κτλ), η Ελλάδα έφτασε στον πάτο τιμωρούμενη, η Γαλλία κινδυνεύει με χρεοκοπία κι οι ηλίθιοι που κυβερνούν την ΕΕ ετοιμάζουν "πακέτα κυρώσεων" κατά της Ρωσίας. Δεν βλέπουν ότι πρόκειται για μια ψευδαίσθηση; Η Ουκρανία είναι μια χώρα που την έχουν ήδη μοιράσει μεταξύ τους ο Τραμπ κι ο Πούτιν. Η ΕΕ το μόνο που μπορεί να κάνει είναι να γαυγίζει σαν σκύλος που δεν δαγκώνει και στο τέλος να γίνεται το κορόιδο που τού φορτώνουν να πληρώσει τον λογαριασμό.

Σίγουρα δεν είναι θέμα προσώπων. Κι αν υπήρχαν ηγέτες θα είχαν παρασυρθεί από την κατηφόρα που δεν έχει τέλος. Στην νέα γεωπολιτική σκακιέρα όπου ΗΠΑ, Κίνα, Ινδία και Ρωσία μοιράζουν εκ νέου τον κόσμο, η ΕΕ θα είναι απλά ένας χώρος που θα αφεθεί στην διακριτική ευχέρεια των Αμερικανών να αποφασίσουν για το οριστικό της τέλος.

Εις την Αμισόν = Σ' αμ'σον = Σαμσούν..., η Σαμσούς της Σαμσούντος

ΣΑΜΣΟΥΣ-ΠΑΠΑΝΘΗΝΑΪΚΟΣ αύριο για την πρόκριση μιας ομάδας στην ΛιγκΦέιζ του Γιουρόπα λιγκ. Ο ηττημένος θα παίξει στο Κονφερενς. Στην Παναθηναϊκό (και στην Ελλάδα) συμφέρει να αποκλειστεί για να παίξει στο ευκολότερο κύπελλο με βατούς αντιπάλους για να πάρει νίκες και βαθμούς. Το ίδιο και την Σαμσούντα. Ωστόσο λόγω πρεστίζ ο Παναθηναϊκός θα προσπαθήσει να κερδίσει. Πάντως, έτσι κι αλλιώς, εν έτει 2025 κερδισμένοι θα βγουν κι οι δυο, κι ο Παναθηναϊκός κι η Σαμσούντα όποιος κι αν προκριθεί σήμερα

Δεν ήταν όμως έτσι και πριν 106 χρόνια, όταν στην Σαμσούντα αποβιβαζόταν ο Κεμάλ με τους Νεότουρκους και του Τσέτες του για να αρχίσει τις σφαγές των Ελλήνων, την γενοκτονία. Τότε το παιχνίδι ήταν ο "θάνατός σου (του Ρωμιού) η ζωή μου (της νέας Τουρκίας που έφτιαχνε ο Κεμάλ)".

Η Γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου (αγγλ. Pontic Greek genocide), ήταν το τεράστιο κύμα σφαγών και η συστηματική καταστροφή των Ρωμιών, των γηγενών ελληνικών πληθυσμών του Πόντου, αλλά και περιοχών της δυτικής Μικράς Ασίας, Καππαδοκίας και ανατολικής Θράκης. Ήταν μια σφαγή που πραγματοποιήθηκε από το Κίνημα των Νεότουρκων και των Κεμαλιστών κατά τη χρονική περίοδο 1914-1923.

Οι μέθοδοι που χρησιμοποιήθηκαν ήταν η εκτόπιση,η εξάντληση από έκθεση σε κακουχίες, τα βασανιστήρια, η πείνα και η δίψα, οι πορείες θανάτου στην έρημο και συχνότατα οι εν ψυχρώ δολοφονίες ή εκτελέσεις. Ο αριθμός των θυμάτων έχει υπολογιστεί σε 353.000, περίπου ο μισός ποντιακός ελληνισμός.

Η γενοκτονία πραγματοποιήθηκε παράλληλα με γενοκτονίες και άλλων πληθυσμών, δηλαδή των Αρμενίων (που ήταν και η μεγαλύτερη σε απώλειες με 1,5 εκατομμύριο νεκρούς) αλλά και των Ασσυρίων.

Η άφιξη του Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ, στις 19 Μαΐου του 1919, στην Σαμσούντα (την αρχαία Αμισό που οι Τούρκοι το έκαναν εις Αμισόν=σ'Αμ'σον=Σαμσούν) σηματοδοτεί έξαρση του κινήματός του, με δράση των τσέτων κατά των χριστιανικών πληθυσμών. Στις 29 Μαϊου, ο Κεμάλ ανέθεσε στον τσέτη Τοπάλ Οσμάν την επιχείρηση για τη διενέργεια μαζικών επιχειρήσεων κατά του τοπικού πληθυσμού. Έτσι πραγματοποιήθηκαν οι σφαγές και οι εκτοπίσεις των Ελλήνων στη Σαμψούντα και σε 394 χωριά της περιοχής, κατοικημένα από ελληνικούς πληθυσμούς.

Δεν θα καθοδηγήσουν βέβαια αυτές οι φοβερές μνήμες έναν απλό ποδοσφαιρικό αγώνα, ούτε είναι λόγος για να υποδαυλιστούν φανατισμοί. Όμως αυτό δεν σημαίνει ότι κάποιος θα ξεχάσει. Γιατί ο πόνος εκείνα τα χρόνια ήταν πολύς και το αίμα που χύθηκε πολύ κι αυτό. Κι αν δεν γυρεύει πια εκδίκηση, τουλάχιστον απαιτεί την μνήμη.

Σύντομο χρονικό 1280-1453

Ολοκληρώνοντας το σύντομο χρονικό της περιόδου ανάμεσα στην ανάκτηση της Κωνσταντινούπολης το 1261 από τους Λατίνους και την εν συνεχεία πτώση της στους Οθωμανούς το 1453, περιγράφω εδώ (στο τρίτο μέρος) την γεωπολιτική κυρίως κατάσταση στην περιοχή τον 14ο αιώνα μΧ.

**********

ΑΝΑΤΟΛΗ

Οι Σταυροφορίες και οι όποιες ενισχύσεις –έστω και σαν αντιπερισπασμοί- των Βυζαντινών από τη Δύση, λήγουν το 1270 με την 8η και τελευταία σταυροφορία.

Μετά τη μάχη του Βαφέως το 1302 η Μικρασία παραδίδεται οριστικά στις διαθέσεις των Τούρκων και η εξουσία των Εμίρηδων (μεταξύ των οποίων είναι και οι Οθωμανοί) γίνεται ουσιαστική. Η πτώση της Προύσας το 1327 είναι ορόσημο καθώς είναι η πρώτη πόλη που πέφτει στα χέρια των Οθωμανών και γίνεται πρωτεύουσά τους ενώ το 1347 καταλαμβάνεται η Καλλίπολη και οι Οθωμανοί διεκπεραιώνονται πλέον ελεύθερα στην Ευρωπαϊκή όχθη. Ως τότε έφθαναν εκεί αλλά μόνο σαν μισθοφορικά στρατεύματα των Βυζαντινών που μάχονταν μεταξύ τους σε εμφυλίους πολέμους 1321-1327 και 1341-1347. Οι εμφύλιοι αυτοί ενωτικών και ανθενωτικών αδυνατίζουν πολύ το κράτος και φέρνουν τους Τούρκους στην ευρωπαϊκή ακτή.

Την κρίσιμη εικοσαετία 1280-1300 οι Τούρκοι ήταν ακόμα σχετικά ανοργάνωτοι, πιο ευάλωτοι και αντιμετωπίσιμοι και οι Οθωμανοί δεν έχουν ακόμα αποκτήσει παντουρκική εμβέλεια. Την περίοδο αυτή το σταυροφορικό ιδεώδες είναι ακόμα ζωντανό και η διοργάνωση μιας 9ης σταυροφορίας είναι στα σχέδια των Νορμανδών [του Καρόλου] προκειμένου να καταλάβει την Κωνσταντινούπολη και κατόπιν την Ιερουσαλήμ της οποίας είναι κατ’ όνομα Βασιλιάς, αλλά και στα σχέδια του Πάπα που θέλει να υποτάξει την Ανατολική Εκκλησία όχι δια της στρατιωτικής εισβολής και επιβολής όπως θέλει ο Κάρολος αλλά δια της παροχής προστασίας και ως εκ τούτου της αναγνώρισης των πρωτείων της Ρώμης από τον Ορθόδοξο κλήρο.

Με την λήξη των σταυροφοριών, την κατάληψη και των τελευταίων εδαφών των Φράγκων στην ακτή της Συρίας από τους Μαμελούκους της Αιγύπτου και την τελευταία και ανόητη 9η σταυροφορία των φανατικών που συνετρίβησαν και σφαγιάστηκαν μέχρις ενός το 1291 από τους Αιγυπτίους, καμιά δυτική βοήθεια δεν φαίνεται να είναι πλέον πιθανή για να σώσει την Βυζαντινή Αυτοκρατορία Οι Τούρκοι Εμίρηδες γίνονται κύριοι της υπαίθρου της Μικράς Ασίας, περισφίγγουν τις πόλεις στις οποίες κλείνεται ο ελληνικός πληθυσμός και κατακυριεύουν ουσιαστικά ολόκληρη την Ασιατική πλευρά της αυτοκρατορίας. Από το 1302 και μετά η επέλασή τους είναι πλέον αδύνατο να ανακοπεί.

ΔΥΣΗ

Μετά τον Μαρτίνο Δ’ που ανέρχεται στον παπικό θρόνο το 1282, η πραγματοποίηση της εκστρατείας κατάληψης των βυζαντινών εδαφών και της Κωνσταντινούπολης από τους Λατίνους γίνεται βέβαιη. Ωστόσο τα νορμανδικά σχέδια ματαιώνονται χάρη σε ένα σχεδόν τυχαίο αλλά και παράλληλα συνωμοτικά οργανωμένο γεγονός, τον Σικελικό Εσπερινό, που ξεσηκώνει τους Σικελούς σε επανάσταση κατά των Νορμανδών και φέρνει τον Πέτρο της Αραγονίας στη Σικελία. Ο Σικελικός εσπερινός σώζει την Κωνσταντινούπολη από την εκστρατεία εναντίον της αλλά ο εκ δυσμών κίνδυνος δεν εξαφανίζεται ενώ –το σημαντικότερο- εκλείπουν οι προϋποθέσεις για δραστική επέμβαση της Δύσης προς σωτηρία της αυτοκρατορίας τώρα που ακόμα υπάρχει καιρός. Σύντομα, κατά τον 14ο αιώνα, αυτή η πιθανότητα θα εκμηδενιστεί καθώς οι Τουρκομάνοι εξαπλώνονται σε ολόκληρη την ύπαιθρο της Μικρασίας. Από το 1302, μετά τη μάχη του Βαφέως, οι Βυζαντινοί χάνουν κάθε δυνατότητα ουσιαστικής παρέμβασης στον Μικρασιατικό χώρο και εκλείπει κάθε ελπίδα για δυτική βοήθεια ώστε να ανακαταλήφθεί μέρος έστω της Μικρασίας.

ΒΑΛΚΑΝΙΑ

Οι Αλβανοί ανακήρυξαν τον Κάρολο Βασιλέα της Αλβανίας, ενώ οι Σέρβοι του Μιλιούτιν συμμάχησαν μαζί του. Όταν και οι Βούλγαροι συμμάχησαν κι αυτοί με τον Κάρολο οι ισορροπίες στην Βαλκανική ανατράπηκαν εντελώς. Ο Ανζού (ήτοι Ανδεγαυός, Νορμανδός) βασιλιάς της Σικελίας είχε ήδη φεουδαρχικά υποτελή του τον πρίγκιπα της Αχαΐας και συμμάχους του τον Δεσπότη της Ηπείρου και τους ηγεμόνες της Θεσσαλίας και Νέων Πατρών. Με την συμμαχία Αλβανών, Βουλγάρων και Σέρβων υπό την καθοδήγησή του, ο κλοιός γύρω από τον Μιχαήλ Η’ είχε σφίξει απελπιστικά.

Παρά την ματαίωση των σχεδίων του Καρόλου από τον Σικελικό Εσπερινό, ωστόσο στα τέλη του 13ου αιώνα η πόλη του Κωνσταντίνου νιώθει περικυκλωμένη και στις αρχές του 14ου οι Σέρβοι επιτίθενται νοτιότερα, καταλαμβάνουν τους Σκούπους και τις Σέρρες και απειλούν την Θεσσαλονίκη. Στην ουσία οι Σέρβοι είναι πλέον το πλέον δυνατό κράτος στα Βαλκάνια και επί Στεφάνου Ντουσάν επεκτείνονται και σε όλη την ηπειρωτική Ελλάδα, ηττώνται όμως κι αυτοί το 1389 στο Κοσσυφοπέδιο από τους Τούρκους και σταδιακά υποτάσσονται στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, όπως και οι Βούλγαροι.

ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΜΕΤΩΠΟ

Συνεχίζονται οι εσωτερικές διαμάχες και οι εμφύλιοι πόλεμο με πρωταγωνιστές τους Κατακουζηνούς και με συγκρούσεις ενωτικών με ανθενωτικούς ενώ συνεχίζονται και μένουν αναπάντητες οι προσκλήσεις των Τούρκων που περνούν στην ευρωπαϊκή πλευρά της πάλαι ποτέ αυτοκρατορίας. Η διαίρεση είναι τόσο βαθιά που όταν η Πόλη πολιορκείται από τον Μωάμεθ, οι ανθενωτικοί προτιμούν την παράδοση στον Τούρκο παρά την πρόσδεση στον Πάπα. Ως αποτέλεσμα αυτού του διχασμού ο πολιορκητής Μωάμεθ δέχεται πληθλωρα πληροφοριών ενώ καταφέρνει να ρίχνει το ηθικό των πολιορκημένων. Ο τελετυταίος αυτοκράτορας μάχεται για την Κωνσταντινούπολη με ελάχιστους υπερασπιστές εκ των οποίων οι περισσότεροι είναι Λατίνοι. Το μεγάλο κανόνι του Ουρβανού πλήττει σοβαρά τα τείχη που έχουν μείνει ακατάλυτα για χίλια χρόνια. Το εσωτερ9ικό μέτωπο είναι τόσο διαιρεμένο και βαθιά αλληλομισούμενο που η προέλαση του Μωάμεθ του Πορθητή είναι πλέον δυνατή και η πτώση επί θύραις.

ΜΕΣΗ ΑΝΑΤΟΛΗ – ΙΣΛΑΜΙΚΗ ΕΠΕΚΤΑΣΗ

Οι Σταυροφορίες τελειώνουν με την 8η το 1270 και μία μόνο που οργανώνεται από φανατικούς πιστούς το 1291 καταλήγει σε σφαγιασμό των Μωαμεθανών της Άκκρας και στη συνέχεια σε σφαγιασμό όλων των φανατικών θρησκόληπτων της σταυροφορίας. Όλες οι κτήσεις των Φράγκων στην ακτή της Συρίας καταλαμβάνονται από τους Μαμελούκους της Αιγύπτου το 1291. Οι Τούρκοι εμίρηδες μένουν «άεργοι» και ειρηνικοί καθώς οι Μογγόλοι από την μια και οι Μαμελούκοι της Αιγύπτου από την άλλη καλύπτουν με κρατική οργάνωση τις περιοχές αυτές. Ο δυναμισμός και ο τυχοδιωκτισμός των Τουρκομάνων Εμίρηδων δεν μπορεί πλέον να εκδηλωθεί αλλού παρά στην Μικρασία. Έτσι οι Οθωμανοί το [εμιράτο του Οσμάν] γίνονται ο πιο δυναμικός κλάδος των Τούρκων που προσελκύουν όλο το δυναμικό αυτών των φυλών καθώς γειτονεύουν με την χριστιανική Αυτοκρατορία και μπορούν να τής κηρύξουν Τζιχάντ προκειμένου να αποσπάσουν εδάφη και λάφυρα. Όλο το δυναμικό που απασχολείτο επί τρεις αιώνες στην Μέση Ανατολή με μάχες κατά των Φράγκων και των Μογγόλων, βρίσκεται άεργο, ενώ το Οθωμανικό Εμιράτο, είναι εκείνο που διαθέτει γείτονα μια χρυσοφόρα κότα, την Κωνσταντινούπολη και τα ευρωπαϊκά εδάφη. Εκεί λοιπόν συγκεντρώνονται οι μαχητές του ισλάμ για την νέα Τζιχάντ.

Μετά το 1300 σταδιακά κατακτούν ολόκληρη τη Μικρασία και ως το 1350 εξαπλώνονται στην Βαλκανική την οποία κατακτούν περί το 1400, ενώ με την πτώση της Κωνσταντινούπολης το 1453 αποκτούν Πρωτεύουσα που τους καθιστά Αυτοκρατορία για πολλούς αιώνες.

Μια πολύ κρίσιμη περίοδος για το Βυζάντιο

Χτες έγραψα για ένα σπουδαίο γεγονός του 1261μΧ, την ανακατάληψη της Κωνσταντινούπολης από τον Μιχαήλ Παλαιολόγο και την αποκατάσταση της ρωμαϊκής (βυζαντινής) εξουσίας στην Πόλη του Κωνσταντίνου, την Βασιλεύουσα, που από το 1204 ανήκε στους Λατίνους.

Εικοσιένα χρόνια αργότερα, το 1282μΧ κάποια πολιτικά γεγονότα έπαιξαν σπουδαίο ρόλο στην μετέπειτα πορεία του ρωμαϊκού (βυζαντινού) κράτους που οδήγησαν τελικά στην άλωσή του από τους Οθωμανούς. Γι αυτό τον λόγο, θα περιγράψω σήμερα την κατάσταση στην Βαλκανική και την Μικρασία γύρω στο 1280 ώστε να γνωρίζουμε το πλαίσιο μες στο οποίο υπήρξαν οι κρίσιμες εξελίξεις.

***

Η κατάσταση που είχε διαμορφωθεί μετά την ουσιαστική κατάλυση του Σελτζουκικού κράτους και την διάχυση ανοργάνωτων τουρκικών φυλών στη Μικρασία με την δημιουργία ανεξάρτητων εμιράτων είχε γίνει απελπιστική για το Βυζάντιο και ουσιαστικά είχε δημιουργήσει συνθήκες ερήμωσης της υπαίθρου και επικράτησης πλήρους αναρχίας έξω από τα τείχη των πόλεων.

Το κρίσιμο έτος 1282 σημειώθηκε μια καμπή που επηρέασε ουσιαστικά το μέλλον της περιοχής. Με τη βοήθεια της Δύσης, ξεπεράστηκε ο τουρκικός κίνδυνος και ανακτήθηκε από τους Έλληνες Χριστιανούς η Μικρασία, όχι μόνο τυπικά αλλά και με εγκατάσταση νέων πληθυσμών. Μέχρι τότε βέβαια, η κατάσταση έδειχνε απελπιστική.

Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗ ΜΙΚΡΑΣΙΑ ΚΑΙ ΤΗ ΔΥΣΗ ΓΥΡΩ ΣΤΟ ΚΡΙΣΙΜΟ ΕΤΟΣ 1282

Λεπτομερέστερα, τα μέτωπα που έχει να αντιμετωπίσει η Αυτοκρατορία της Κωνσταντινούπολης στην Ανατολή [Μικρασία] αλλά και στη Δύση [Βορείως με Βουλγαρία, Σερβία], πέρα από το Ιόνιο με Νορμανδούς της Σικελίας αλλά και στο εσωτερικό μέτωπο με τον διχασμό κλήρου και λαού σε ενωτικούς και ανθενωτικούς είναι σε γενικές γραμμές τα ακόλουθα:

Α.- ΜΙΚΡΑΣΙΑ:

Ο κίνδυνος των Τούρκων, και η κρισιμότητα της περιόδου 1243-1283

Η εισβολή των Μογγόλων και η ήττα του Σουλτανάτου του Ικονίου με την ουσιαστική διάλυσή του το 1243 επιφέρει ακόμη μεγαλύτερη σύγχυση και αναρχία στη Μικρασία. Δημιουργούνται πολλά ανεξάρτητα εμιράτα που έχουν στόχο τις επιδρομές και τις δηώσεις χωρίς να μπορούν να εγκαθιδρύσουν στοιχειώδεις πολιτικές δομές και να χτίσουν κάτι στη θέση των ερειπίων που αφήνουν. Η περίοδος αυτή δημιουργεί συνθήκες πληθυσμιακής ερήμωσης ολόκληρων περιοχών ενώ οι κάτοικοι των πόλεων κλείνονται στις πόλεις τους που περικυκλώνονται από ατάκτους και βρίσκονται ουσιαστικά υπό συνεχή πολιορκία. Οι πόλεις πέφτουν αμαχητί με τον τρόπο αυτό η μία μετά την άλλη και η βυζαντινή εξουσία στη Μικρασία γίνεται εξουσία-φάντασμα που εξαντλείται σε μερικά παράλια φρούρια και ελάχιστες περιοχές κοντά στην πρωτεύουσα ή στα βορειοδυτικά παράλια της Προποντίδας.

Η κατάσταση στη Μικρασία είναι μια διαδικασία συνεχούς διάλυσης και φθοράς που παραδίδει την βυζαντινή κυριαρχία στην τουρκική χωρίς ημερομηνίες κατάληψης εδαφών, χωρίς πολιορκίες, μάχες κλπ. Είναι μια παράδοση άνευ όρων μετά από εξάντληση. Η κεντρική εξουσία αδυνατεί να περιορίσει το φαινόμενο καθώς δεν διαθέτει τις πολλές και πολύ υπέρτερες των Τούρκων δυνάμεις που απαιτούνται για εκκαθαρίσεις τέτοιας έκτασης.

Το κρίσιμο έτος 1282 η κατάσταση έχει ξεφύγει εντελώς από τα χέρια των Βυζαντινών όπως και από την σκιώδη αρχή των Σελτζούκων. Η Μικρασία έχει καταληφθεί ουσιαστικά από τους Τουρκομάνους-Τούρκους εμίρηδες που τυπικά και μόνο είναι υποτελείς του Βυζαντινού Αυτοκράτορα ή του Σελτζούκου Σουλτάνου, ουσιαστικά όμως είναι απόλυτοι κυρίαρχοι των περιοχών τους, φοβούνται μόνο τους Μογγόλους και προσπαθούν να επεκταθούν σε βάρος Χριστιανικών εδαφών και πληθυσμών ώστε να εφαρμόσουν την Τζιχάντ. Ακόμα πάντως υπάρχει η Βυζαντινή παρουσία, στις πόλεις και τα Κάστρα, ενώ οι αυτοκράτορες εκπροσωπούν την νομιμότητα. Η αυτοκρατορία της Τραπεζούντας και το Βασίλειο της Αρμενίας είναι αρκετά αδύναμα για να αντιμετωπίσουν από μόνα τους την Τουρκική εξάπλωση και λειτουργούν αμυντικά στηριζόμενα και αυτά, όπως και η Κωνσταντινούπολη στην κατά καιρούς συμμαχία με τους Μογγόλους που μόνο αυτοί εκφοβίζουν τους Τούρκους χωρίς όμως και να μπορούν να τους περιορίσουν σημαντικά αφού οι Εμίρηδες αποσύρονται για λίγο και μετά την αποχώρηση των Μογγόλων συνεχίζουν τη δράση τους.

Β.- ΔΥΣΗ:

Το ζήτημα της απειλής και της έλλειψης ή παροχής βοήθειας από την Δύση

Οι Νορμανδοί και ο Βασιλιάς τους Κάρολος των Ανζού, με αφετηρία τη Σικελία και τη Νότια Ιταλία ονειρεύονται –μέχρι το 1282- μια παγκόσμια αυτοκρατορία που θα περιλαμβάνει απαραίτητα την Κωνσταντινούπολη. Προς τον σκοπό αυτό προσπαθούν να πείσουν τον Πάπα να επιτρέψει μια νέα σταυροφορία για επανάκτηση της Κωνσταντινούπολης από τους Νορμανδούς στο όνομα της Δυτικής Καθολικής Εκκλησίας. Η προσπάθεια των Βυζαντινών για να αποκρούσουν αυτή την απειλή γίνεται με την προσπάθεια των αυτοκρατόρων να υποτάξουν την ελληνική ορθόδοξη εκκλησία στον Πάπα αναγνωρίζοντάς του το 1274 στη σύνοδο της Λυών το πρωτείο και να ενταχθούν έτσι στο δυτικό στρατιωτικό σύστημα με αποτέλεσμα να διατηρήσουν την ανεξαρτησία τους, και παράλληλα να τύχουν προστασίας και βοήθειας από την Δύση έναντι της Τουρκικής απειλής αλλά και να εξασφαλίσουν τα σύνορά τους στην Βαλκανική.

Με τους Πάπες Γρηγόριο Γ΄ και Νικόλαο Γ’, μέχρι το 1281, η πολιτική της ενώσεως των Εκκλησιών που ασκεί ο Μιχαήλ Η’ Παλαιολόγος έχει ανταπόκριση και τουλάχιστον οι Πάπες δεν επιτρέπουν Νορμανδική Εκστρατεία κατά της Κωνσταντινούπολης. Δεν φτάνουν ακόμα στο σημείο να διατάξουν σταυροφορία για την διάσωσή της από τον Τουρκικό κίνδυνο που δεν είναι εξ άλλου άμεσα ορατός, όμως λειτουργούν ως η κύρια ανάσχεση στον από δυσμάς κίνδυνο.

Γ.- ΒΑΛΚΑΝΙΚΗ:

Ο από βορρά κίνδυνος και η περικύκλωση της αυτοκρατορίας

Στην Βαλκανική οι Σέρβοι και οι Βούλγαροι έχουν συμμαχήσει με τον Κάρολο των Ανζού και τους Νορμανδούς, και απειλούν την Αυτοκρατορία αναμένοντας όμως να κινηθούν μόλις επιτευχθεί ευρύτερη συμφωνία υπό την διαταγές του Πάπα ώστε η κίνηση να είναι νομιμοποιημένη και να έχει σοβαρές πιθανότητες επιτυχίας.

Επίσης, και καθώς η αυτοκρατορία έχει ανακτηθεί το 1261 από τους Φράγκους όχι από το σύνολο των Ελλήνων αλλά από τους ηγέτες της Αυτοκρατορίας της Νίκαιας, υπάρχουν αρκετοί διεκδικητές του θρόνου της Αυτοκρατορίας ενώ το Δεσποτάτο της Ηπείρου κυρίως αλλά και το σύνολο των φραγκικών δουκάτων και πριγκιπάτων της κυρίως Ελλάδας αποτελούν εν δυνάμει αντιπάλους της Κωνσταντινούπολης.

Δ..- ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΜΕΤΩΠΟ:

Ενωτικοί και ανθενωτικοί, μια κόντρα που φτάνει μέχρι τη διάλυση του Κράτους

Τέλος, υπάρχει ένα εσωτερικό μέτωπο ενωτικών με ανθενωτικούς που κοχλάζει και μπορεί εύκολα να προκαλέσει εξεγέρσεις και στάσεις ενάντια σε σχέδια που θα ρίχνουν το βάρος προς την μία ή την άλλη πλευρά. Η μάχη για το αν θα είναι ο εκάστοτε Πατριάρχης ενωτικός ή ανθενωτικός είναι έκφραση μιας βαθιάς διαίρεσης μεταξύ των αρχόντων αλλά και του λαού που δεν επιτρέπει δράση με συντονισμό όλων των δυνάμεων της αυτοκρατορίας σε όποια πολιτική κριθεί συμφέρουσα κάποια στιγμή.

Ε.- ΜΕΣΗ ΑΝΑΤΟΛΗ- ΙΣΛΑΜΙΚΗ ΕΠΕΚΤΑΣΗ

Στη Μέση Ανατολή, μετά τις 8 σταυροφορίες [1096-1270] και την αντεπίθεση των Τούρκων Εμίρηδων [Σαλαντίν, Σουλεϊμάν κλπ.] και των Αιγυπτίων Μαμελούκων έχουν καταλυθεί σχεδόν όλες οι Φράγκικες κτήσεις πλην των φρουρίων πόλεων της Άκκρας, της Τύρου και της Αντιόχειας. Το Βασίλειο της Ιερουσαλήμ παραδόθηκε τυπικά στον Κάρολο αλλά ουσιαστικά δεν υπήρχε καμιά σπουδαία κτήση παρά μόνο πολιορκημένες περιοχές καθώς και η Κύπρος είχε ήδη πουληθεί από τον Ριχάρδο της Αγγλίας στους Λουζινιάν. Οι Μωαμεθανοί δεν ένιωθαν πλέον καμιά σοβαρή πίεση από τους Φράγκους στις ακτές της Συρίας και η μόνη περίπτωση επιδρομών με την επίκληση του Τζιχάντ, του Ιερού Πολέμου δηλαδή κατά απίστων, παρέμενε η επέκταση στην Μικρασία και αργότερα στην Βαλκανική χερσόνησο.

Ο ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΤΗΣ ΑΠΟΣΥΝΘΕΣΗΣ

Στην ουσία, πραγματική εξουσία η Κωνσταντινούπολη ασκεί μόνο σε μια στενή λουρίδα στην Προποντίδα, και στα παράλια της Θράκης και της Μακεδονίας. Οι Βούλγαροι και οι Σέρβοι μπορούν κατά βούληση να μπαινοβγαίνουν στις περιοχές της Θράκης και της Μακεδονίας και να τρομοκρατούν ή να καταλαμβάνουν προσωρινά ακόμα και μεγάλες πόλεις όπως η Θεσσαλονίκη, οι Σέρρες, η Καβάλα κλπ. Οι Τούρκοι φτάνουν μέχρι και έξω από τα τείχη των παραλιακών και μη πόλεων όπως η Φιλαδέλφεια, η Νικομήδεια, η Νίκαια η Προύσα η Ποντοηράκλεια κλπ. και η τροφοδοσία αυτών των πόλεων συχνά εξασφαλίζεται είτε μέσω θαλάσσης είτε με εκστρατείες.

Οι περιοχές που βρίσκονται έξω από τις στενές λουρίδες όπου η Κωνσταντινούπολη μπορεί να επιβάλει την εξουσία της, λεηλατούνται συχνά και υπόκεινται στη συνεχή πίεση να αλλαξοπιστήσουν είτε στην θρησκευτική εξουσία των μουσουλμάνων είτε στην πολιτική εξουσία των Χριστιανών βασιλέων της Σερβίας και της Βουλγαρίας. Παράλληλα η θρησκευτική διαμάχη για ένωση ή αποχωρισμό διαλύει τον κορμό του Κράτους και καθιστά τους μισούς υπηκόους της Αυτοκρατορίας προδότες στα μάτια των άλλων μισών και αντίστροφα.

Η διαλυτική αυτή κατάσταση δείχνει πως τα χρόνια αυτά είναι πλέον τα κρισιμότερα για την επιβίωση της Βυζαντινής αυτοκρατορίας σαν συνέχειας του Ρωμαϊκού Κράτους, σαν κληρονόμου του ελληνισμού της αρχαιότητας και σαν φύλακα και διαφωτιστή της ορθόδοξης χριστιανοσύνης.

Στο δίλημμα «με ποιους πας και ποιους αφήνεις» ο Μιχαήλ απάντησε σαφέστατα και προτίμησε να στηριχτεί στη βοήθεια της Δύσης θυσιάζοντας τα πρωτεία του Πατριαρχείου της Κωνσταντινούπολης και την ορθόδοξη ερμηνεία των Γραφών με την υποταγή στον Πάπα και την εξασφάλιση της συμμαχίας των Λατίνων που εκείνο τον καιρό βρίσκονταν πραγματικά σε μια στρατιωτική ακμή και η ισχύς τους ήταν αδιαμφισβήτητη και ικανή να διασώσει την αυτοκρατορία.

Ο ΝΕΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ

Μετά την πτώση της Κωνσταντινούπολης το 1204, τα ελληνικά κράτη που αναπτύχθηκαν πήραν χαρακτήρα όλο και περισσότερο ελληνικό χάνοντας και την οικουμενικότητα αλλά και την έντονη χριστιανικότητα του Βυζαντίου. Στα πλαίσια αυτά αναπτύχθηκαν πολιτιστικές και πολιτικές, αλλά και θρησκευτικές απόψεις, για ένα ξανακοίταγμα της ιστορίας και για μια νέα θεώρηση του αρχαίου ελληνικού πνεύματος. Σε αυτό βοήθησε η αναγέννηση που άρχισε να επηρεάζει σιγά-σιγά τις Ιταλικές πόλεις και να μεταφέρεται αυτούσια στην απέναντι ακτή του Ιονίου και της Αδριατικής.

Η επανασύνδεση με την Δύση, και η προπαγάνδα υπέρ της ένωσης των εκκλησιών είχε μέσα της πολλά χαρακτηριστικά εθνικισμού, ενώ η προσκόλληση στην ανθενωτική πολιτική και στην Ορθοδοξία είχε μέσα της πολλά στοιχεία οικουμενισμού και παραδοσιακού ανθελληνισμού.

Η πολιτική των ενωτικών έμοιαζε περισσότερο μοιρολατρική και αμυντική, ενώ των ενωτικών έμοιαζε περισσότερο ακμαία και επιθετική. Αν και λιγότεροι οι ενωτικοί, είχαν μαζί τους τους φιλοσόφους, τα νέα πνεύματα, τις πιο ισχυρές δυνάμεις του ελληνισμού. Έτσι δικαιολογείται η επιλογή του Μιχαήλ [και μετέπειτα του Κωνσταντίνου] να στηριχτούν σε αυτές τις νέες δυνάμεις και έτσι εξηγείται επίσης και η τελική επικράτησή τους.

Αύριο θα γράψω για τα σημαντικά γεγονότα του 1282 μΧ που καθόρισαν εν πολλοίς τις μετέπειτα εξελίξεις.

ΕΝΑ ΑΛΛΟ ΞΕΧΑΣΜΕΝΟ ΔΕΚΑΠΕΝΤΑΥΓΟΥΣΤΟ

Τον Δεκαπενταύγουστο γιορτάζουμε μία από τις πιο σημαντικές και λαμπρές γιορτές της Ορθοδοξίας, την Κοίμηση της Θεοτόκου. Είναι η ημέρα που έγινε η μετάβαση της Παναγίας από τη ζωή στον ουρανό. Την έθαψαν στην Γεσθημανή και -κατά την γνωστή μέθοδο- ο τάφος της τρεις μέρες μετά βρέθηκε ανοιχτός και το πτώμα έλειπε, άρα αναστήθηκε!

Εν πάση περιπτώσει, αυτό γιορτάζουμε στις 15/8 κάθε χρόνου, ενώ έχουμε ένα άλλο γεγονός που θα μπορούσαμε κι αυτό να το γιορτάζουμε ή έστω να το υπενθυμίζουμε επετειακά. Δεν είναι και μικρό, πρόκειται για την ΕΠΙΣΗΜΗ ΕΙΣΟΔΟ του Μιχαήλ Παλαιολόγου στην ΒΑΣΙΛΕΥΟΥΣΑ μετά την ΑΝΑΚΑΤΑΛΗΨΗ της Κωνσταντινούπολης που βρισκόταν στα χέρια των Λατίνων. Το γεγονός αυτό συνέβη στις 15 Αυγούστου του 1261, κι αφού επί 57 χρόνια (από το 1204) η Πόλη βρισκόταν στα χέρια των Λατίνων. Η Πόλη είχε πέσει σε ελληνικά χέρια από τις 25 Ιουλίου, δηλαδή, πριν από 20 μέρες.

Θα δώσω μερικά ιστορικά στοιχεία για το κλίμα που επικρατούσε εκείνη την εποχή και το κατόρθωμα του Παλαιολόγου που ήταν στρατηγός στην Αυτοκρατορία της Νίκαιας με αυτοκράτορα τον Ιωάννη Λάσκαρη, τον οποίο και ανάτρεψε μόλις πήρε την Πόλη.

Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΤΑ ΜΕΣΑ ΤΟΥ 13ου αι.

Μετά το 1204 και την κατάκτηση της Αυτοκρατορίας από τους Λατίνους, η κατάσταση στη Βαλκανική και τη Μικρασία είναι συγκεχυμένη καθώς πολλά ελληνικά και φραγκικά κράτη παλεύουν για κατάχτηση των εδαφών της Αυτοκρατορίας ενώ Σέρβοι και Βούλγαροι στη Βαλκανική και Σελτζούκοι Τούρκοι στη Μικρασία διεκδικούν επίσης επικυριαρχία και μερίδια εξουσίας.

Τα μεγαλύτερα ελληνικά κράτη, η Αυτοκρατορία της Νίκαιας, η Αυτοκρατορία της Τραπεζούντας και το Δεσποτάτο της Ηπείρου βρέθηκαν σε συγκρούσεις με τους Λατίνους αλλά και μεταξύ τους έκαναν εμφυλίους πολέμους για ανάκτηση όσο περισσοτέρων εδαφών μπορούσαν από την παλιά έκταση της Αυτοκρατορίας.

Η τελική μάχη μεταξύ Ηπείρου και Νίκαιας, έφερε τους Νικαιώτες με τον Θεόδωρο Β’ Λάσκαρη να έχουν καταλάβει σημαντικές κτήσεις στη Μακεδονία αλλά και τους Δεσπότες της Ηπείρου να συμμαχούν με τους Νορμανδούς για να αντιμετωπίσουν την εξ ανατολών απειλή και να επιτρέπουν στον Μανφρέδο [που από το 1258 επίσημα είναι ο Βασιλιάς της Σικελίας και Νάπολης] να αποκτήσει προγεφυρώματα σε Δυρράχιο, Αυλώνα, Βεράτιο και Κέρκυρα.

Τον Αύγουστο του 1258 πέθανε ο Αυτοκράτωρ της Νίκαιας Θεόδωρος Β’ Λάσκαρης και αντιβασιλέας ορίστηκε –μετά από κάποιες ίντριγκες- ο ικανότατος στρατηγός Μιχαήλ Παλαιολόγος, με βασιλέα τον ανήλικο Ιωάννη Λάσκαρη. Ο Μιχαήλ ήταν στρατηγός με εξαιρετικές ικανότητες και χάρη στις δικές του ενέργειες κυρίως κατάφερε η ελληνική αυτοκρατορία να ανακτήσει την Κωνσταντινούπολη και να διώξει από την Βασιλεύουσα τους Φράγκους.

Στην Ήπειρο ο Μιχαήλ Β΄ Δούκας το 1258 συνήψε συμμαχία που επισφραγίστηκε και με γάμου συγγένεια με τον Μανφρέδο της Σικελίας, ενώ εξασφάλισε και τρίτο σύμμαχο τον Γουλιέλμο Βιλλαρδουίνο της Αχαΐας που ήταν ικανότατος στρατηγός και είχε σπουδαίο όνομα ως ηγέτης. Ο Μιχαήλ Δούκας είχε έντονα ανταγωνιστικές διαθέσεις απέναντι στη Νίκαια και προτιμούσε ένα είδος ανεξαρτησίας μιας Ελληνοαλβανικής περιοχής στηριγμένης στη συμμαχία με τους δυτικούς συμμάχους της Σικελίας κυρίως αλλά παράλληλα είχε και μια έντονη τάση στήριξης της Ορθοδοξίας και του ανθενωτικού πνεύματος που επικρατούσε στους αντι--λατινικούς κύκλους της παλιάς βυζαντινής αυτοκρατορίας.

Η ΜΑΧΗ ΣΤΗ ΒΕΡΟΙΑ [1258]

Μετά από πλήθος μικρότερων ή μεγαλύτερων συγκρούσεων και αντιμαχιών, τελικά τον Δεκέμβριος του 1258 στη Βέροια συγκρούεται ο Ιωάννης Παλαιολόγος, που τον είχε στείλει ο Μιχαήλ Παλαιολόγος, με στρατεύματα της τριπλής συμμαχίας Ηπείρου, Μανφρέδου της Σικελίας και Φράγκων και ηττάται από ένα σώμα Βλάχων υπό την διοίκηση του Ιωάννη Δούκα, νόθου γιου του Μιχαήλ Β΄ της Ηπείρου. Ωστόσο ο καιρός της τελικής μάχης ήταν φανερό ότι πλησίαζε και πραγματικά η τελική σύγκρουση έγινε στην Πελαγονία τον επόμενο χρόνο.

Η ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΠΕΛΑΓΟΝΙΑΣ [1259]

Την άνοιξη του 1259 ετοιμάστηκαν τα δύο στρατόπεδα για τη μεγάλη σύγκρουση.

• Από την μια ήταν ο Μιχαήλ Β΄ Δούκας της Ηπείρου με τους Λατίνους, τον Γουλιέλμο και τους υποτελείς του Δούκα των Αθηνών, τον Μαρκήσιο της Βοδονίτσας, τον Βαρόνο των Θηβών, τον βαρόνο των Σαλώνων και τους Τριτημόριους της Εύβοιας, ενώ ενημερώθηκε για να ενωθεί με τους στρατούς και ο Μανφρέδος. Έλληνες, Βλάχοι Γάλλοι και Γερμανοί αποτελούσαν το στράτευμα των συμμάχων Ηπείρου, Σικελίας και Αχαΐας.

• Η αυτοκρατορία της Νίκαιας ετοίμασε στρατό και τον έστειλε στη Θεσσαλονίκη για την τελική σύγκρουση, συγκεντρώνοντας μισθοφόρους από όλες τις πλευρές, Τούρκους, Κουμάνους, Ούγγρους, Βουλγάρους, Σέρβους, ακόμα και Γερμανούς, οι οποίοι ενώθηκαν με τα ελληνικά στρατεύματα νότια της Αδριανούπολης.

Ο Ιωάννης Παλαιολόγος προχώρησε δυτικά και κατέλαβε Καστοριά, Αχρίδα, Βεράτιο και άλλες πόλεις στην Αδριατική. Κατέφθασαν οι ενισχύσεις του Μανφρέδου ενώ κατέφθασε και ο στρατός του Βιλλαρδουίνου. Η τελική εγκατάσταση των δύο στρατών ήταν των μεν Νικαιωτών στη Μακεδονία των δε συμμάχων στην Λαμία. Η τελική σύγκρουση προσδιορίστηκε στην κοιλάδα της Πελαγονίας στη Μακεδονία.

Μεγάλο πλεονέκτημα των Νικαιωτών ήταν η ενιαία διοίκηση ενώ στον στρατό των Συμμάχων υπήρχαν πολλές κεφαλές χωρίς συγκεκριμένο κοινό σχέδιο και ενιαία διοίκηση. Μάλιστα ένα αναπάντεχο επεισόδιο που συνέβη πριν την μάχη οδήγησε τους Ηπειρώτες να αποχωρήσουν η να περάσουν μερικοί στην πλευρά του Ιωάννη Παλαιολόγου, με αποτέλεσμα να καταλήξει η μάχη να μεταβληθεί σε καθαρή σύγκρουση Λατίνων με Έλληνες.

Η σύγκρουση απέβη νικητήρια για τους Έλληνες. Ήταν ένας από τους μεγαλύτερους στρατιωτικούς θριάμβους της εποχής. Κατελήφθη σχεδόν όλη η Ήπειρος, τα Γιάννινα και η Άρτα ενώ διέφυγαν στα νησιά του Ιονίου οι ηγέτες του Δεσποτάτου και συνελήφθη και στάλθηκε αιχμάλωτος στη Νίκαια ο Γουλιέλμος Βιλλαρδουίνος. Η μάχη αυτή έκρινε και την τύχη της Πόλης.

ΑΝΑΚΑΤΑΛΗΨΗ ΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗΣ [1261]

Για την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης ο Μιχαήλ Παλαιολόγος έκλεισε συμφωνίες με Σελτζούκους, Βουλγάρους και Μογγόλους και έκλεισε συμφωνία [στο Νυμφαίο 13 Μαρτίου 1261] με την Γένοβα παραχωρώντας της όλα τα προνόμια που διέθεταν ως τότε οι Βενετοί για να τον βοηθήσουν στον δια θαλάσσης αποκλεισμό της Πόλης. Ωστόσο δεν χρειάστηκε τελικά η πολιορκία καθώς από τυχαία συμβάντα ελληνικά στρατεύματα πέρασαν μέσα στην πόλη κρυφά και την κατέλαβαν στις 25 Ιουλίου 1261.

ΔΥΝΑΣΤΕΙΑ ΤΩΝ ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΩΝ

Στις 15 Αυγούστου 1261 εισήλθε στην Πόλη από την Χρυσή Πύλη ο Μιχαήλ Η’ Παλαιολόγος και στέφθηκε Αυτοκράτορας, ενώ ο νόμιμος κληρονόμος Ιωάννης Λάσκαρης τυφλώθηκε και φυλακίστηκε στη Νίκαια. Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία είχε παλινορθωθεί αλλά υπό νέα πλέον δυναστεία, των Παλαιολόγων. Η δυναστεία των Λασκάρεων την είχε κρατήσει ζωντανή «εν εξορία» επί 57 χρόνια [1204-1261] κι έληξε άδοξα με την ανάκτηση της Βασιλεύουσας.

ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΗΝ ΑΝΑΚΑΤΑΛΗΨΗΣ

*** Η Άνοδος του ηθικού των ελληνικών και χριστιανικών πληθυσμών ήταν η πρώτη και σπουδαιότερη συνέπεια της ανάκτησης της Βασιλεύουσας που ήταν και η πρώτη ουσιαστική νίκη από την εποχή του Βασιλείου του Β’ του επονομαζόμενου «Βουλγαροκτόνου». Οι ήττες στο Ματζικέρτ [1071] στο Βρινδήσιο [1071] και στο Μυριοκέφαλο [1183] καθώς και η άλωση της πόλης [1204] είχαν εξουθενώσει τους ελληνικούς και τους χριστιανικούς πληθυσμούς που είδαν να εκδιώκονται από την Μικρασία, την Νότια Ιταλία και τη Βαλκανική και για πρώτη φορά ανακτούσαν ένα τμήμα της χαμένης αυτοκρατορίας, το πιο σημαντικό, την Βασιλεύουσα πόλη.

*** Οι κίνδυνοι παλινόρθωσης των Φράγκων ήταν εμφανείς καθώς οι δυνάμεις τους είχαν μείνει κατ’ ουσίαν ακέραιες και σχεδίαζαν τη ρεβάνς. Πετυχημένοι χειρισμοί του Μιχαήλ Παλαιολόγου κατάφεραν να αναστείλουν αυτή την τάση και να διασώσουν την Αυτοκρατορία έστω κι αν τα εδάφη της ήταν περιορισμένα. Στόχος του Μιχαήλ ήταν να ενώσει τα ελληνικά κράτη [Ηπείρου, Πόντου] και να ανακτήσει όσα από τα Φραγκικά εδάφη ήταν δυνατόν, ενώ έπρεπε να αποκρούει τους Τούρκους ανατολικά και τους Βουλγάρους και Σέρβους στον Βορρά.

*** Η Σερβία και η Βουλγαρία είχαν πλέον συγκροτήσει αξιόμαχους στρατούς που κατέληξαν στη δημιουργία της Δεύτερης Βουλγαρικής Αυτοκρατορίας και της Σερβικής Αυτοκρατορίας Σέρβων και Ρωμαίων όπως την ονόμασε ο μεγάλος Στέφανος Ντουσάν. Ο Μιχαήλ είχε να αντιμετωπίσει αξιόμαχα στρατεύματα με εθνικούς πλέον πληθυσμούς πίσω τους που δεν ήταν νομάδες αλλά από εκατονταετίες εγκατεστημένοι σε εδάφη που θεωρούσαν πάτρια εδάφη και είχαν κάθε λόγο να τα υπερασπίζονται μέχρις εσχάτων.