Είναι πολύ διαδεδομένη η άποψη για την μαγική δεκαετία του '60, που επηρέασε βαθιά και άλλαξε ολόκληρο τον δυτικό κόσμο και ακόμα περισσότερο την Ελλάδα, παρά την εμπεριεχόμενη στραβοτιμονιά της χούντας.
Είναι η εποχή που ο κόσμος περνά στην περίοδο του ελεγχόμενου καπιταλισμού (Μπρέντον Γουντς) και του φθίνοντος υπαρκτού σοσιαλισμού, με τον καταναλωτισμό να ανεβάζει τη μεσαία τάξη στο απόγειο της ισχύος της.
Είναι η εποχή που οι Έλληνες από άθλιοι χωριάτες που έψαχναν την τύχη τους στις Γερμανίες και τις Αυστραλίες μετατράπηκαν σε greek lovers. Τα Μάταλα, η Μύκονος, η Οία, η Κέρκυρα, η Ρόδος, η Κως, το Βάι, η Σούγια, η Μήλος έγιναν μέρη μυθικά. Στα σκαλοπάτια των ανηφορικών νησιών απίθανα συγκροτήματα που δεν τα γνώριζε τότε κανείς -αλλά μετά τα μάθαμε ως τις μεγαλύτερες μπάντες του κόσμου- έδιναν αυτοσχέδιες συναυλίες για όσους μασούλαγαν όρθιοι το σουβλάκι τους ή έπιναν την φιξ που είχαν ψωνίσει από το μπακαλοπερίπτερο. Σκηνές, σλιπιν μπαγκ, ροκ συναυλίες και μια ελευθερία που όμοιά της δεν ξέρω αν έχει γνωρίσει ever η ανθρωπότητα.
Θα ξαναζήσει η Ελλάδα μια τέτοια εποχή; ... ο κόσμος θα ξαναζήσει ποτέ μια νέα δεκαετία του '60;
Έτσι όπως πάνε τα πράγματα, για τον κόσμο πολύ αμφιβάλλω, για την Ελλάδα όμως που με νοιάζει πιο πολύ δεν χάνω τις ελπίδες μου. Ίσως αυτό να είναι το δώρο της Τύχης που θα αντισταθμίσει την Κρίση που τραβάμε και θα τραβήξουμε ποιος ξέρει για πόσο ακόμα.
Η άνθιση της δεκαετίας του '60 ξεκίνησε τη δεκαετία του '30, με τον Ντάρελ να περιγράφει μια μυθική χώρα της δύσης (Κέρκυρα) και τον Χένρυ Μίλλερ μια μαγική χώρα της ανατολής (Κολοσσός του Μαρουσιού). Αυτοί οι δυο υπέδειξαν την Ελλάδα σαν τον τόπο όπου ο καθένας μπορεί να βρει τον εαυτό του γυμνό από προκαταλήψεις και εμπόδια. Κι αυτό χάρη σε δυο πράγματα, έμψυχα και άψυχα:
Πρώτο (τα έμψυχα) χάρη στην βαλκανική σκληρότητα των ανθρώπων, ιδιαίτερα στα νησιά και τα άγονα μέρη, που ξεγυμνώνει τις ψυχές από τα φτιασίδια της λογικής και των συμβάσεων και
Δεύτερο (τα άψυχα) χάρη την θεϊκή γύμνια του τοπίου που αποκαλύπτει όλον τον κόσμο μέσα σε μερικά χιλιόμετρα. Βράχος, πέτρα, θάλασσα, ήλιος, βουνό, χαράδρα, ποτάμι, λίμνη, άμμος, ρέμα, ελιά, άμπελος, όλα μικρογραφίες του παντός και τίποτε που να σε κατακτά ολοκληρωτικά, καμιά μονομέρεια.
Μετά ήρθε ο πόλεμος και ακολούθησε ο εμφύλιος. Η δεκαετία του '30 χρειάστηκε να ανακαλυφθεί εκ νέου χάρη στις ταινίες Ποτέ την Κυριακή (Χατζηδάκις) και Ζορμπάς (Θεοδωράκης) που επιβεβαίωσαν για μια ακόμη φορά το διττό της ελληνικής-ρωμαίικης ψυχής. Και ήρθε η έκρηξη του '60 χάρη στην οποία ακόμα και σήμερα επιβιώνουμε.
Η πολύ σύντομη αναφορά μου ίσως αδικεί τους ΣεφεροΕλύτηδες που είχαν κι αυτοί τη δική τους συμμετοχή, όπως και τους Λακαριέρ, Ρομιγί, την Ύδρα, το παιδί και το δελφίνι και άλλους και άλλα που επίσης φρόντισαν για την ύφανση του ελληνικού μύθου με μεταξωτές κλωστές, είτε της δύσης είτε της ανατολής αλλά ποτέ μόνο της δύσης ή μόνο της ανατολής. Γιατί αυτό το ξεχωριστό έχει η Ελλάδα που δεν υπάρχει ούτε στην Πορτογαλία, την Ισπανία, την Ιταλία αλλά ούτε και στην Τουρκία, την Συρία, την Αίγυπτο. Εδώ τελείωνει η δύση κι αρχίζει η ανατολή, εδώ τελειώνει η ανατολή κι αρχίζει η δύση. Όχι μόνο σαν γεωγραφία (αλλά ίσως εξ αιτίας της) η Ελλάδα είναι ταυτόχρονα Ανατολή και Δύση. Κι αυτό την κάνει ξεχωριστή.
Αναλύσεις αυτού του τύπου συνήθως γεμίζουν βιβλία και δεν χωρούν σε άρθρα. Γι αυτό σταματώ εδώ την περιγραφή και καταλήγω σε ενα συμπέρασμα.
Η σύγχρονη Ελλάδα αναδύθηκε ως ΑΞΙΟΛΟΓΟ και αξιοπρόσεκτο κράτος της Ευρώπης (και του κόσμου) χάρη στην τέχνη, του λόγου και του θεάματος, χάρη στον πολιτισμό. Υπάρχει κανένα σημάδι ότι κάτι παρόμοιο -όχι κατ' ανάγκη το ίδιο- μπορεί να μας ξανασυμβεί;
