Με πολλά γραπτά μου τα τελευταία χρόνια υποστηρίζω την ιδέα ότι είναι καιρός να εφαρμοστεί η δημοκρατία σε όλη της την έκταση στις σημερινές κοινωνίες όπως εφαρμοζόταν στην αρχαία Ελλάδα. Μιλάω βέβαια για την δημοκρατία εκείνη στην οποία ΟΛΟΙ οι πολίτες αποφασίζουν, όλοι επίσης ΚΥΒΕΡΝΟΥΝ (με κλήρωση και για μικρό χρονικό διάστημα στην κάθε θέση ευθύνης ο καθένας) και όλοι ΕΙΝΑΙ δικαστές.
Στο σημερινό σύστημα της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας η Δικαιοσύνη είναι "ανεξάρτητη" από τον λαό, η Κυβέρνηση εκλέγεται και επομένως καταδυναστεύει τον πολίτη κι η Βουλή αποτελείται από μια ολιγομελή ομάδα συνεχώς επανεκλεγομένων και κομματικά ελεγχομένων βουλευτών. Μέσα σε αυτό το ασφυκτικό πολιτικό πλαίσιο (πολίτευμα) ο πολίτης γίνεται υπήκοος και άβουλος δέκτης αποφάσεων στις οποίες έχει την επίφαση (και μόνον) ότι εμμέσως συμμετέχει. Στην πραγματικότητα δεν συμμετέχει σε τίποτε απολύτως.
Άνθρωποι όπως ο Αλέξανδρος Κόντος, ο Καστοριάδης και άλλοι, μελέτησαν το δημοκρατικό πολίτευμα (με κλήρωση) και κατέδειξαν την ανωτερότητά του σε σχέση με οποιοδήποτε άλλο σημερινό "δημοκρατικό" σύστημα κοινοβουλευτικού τύπου. Έδειξαν ότι η πεμπτουσία του ελληνικού θαύματος -που το "δοξάζει" ο δυτικός πολιτισμός σαν θεμέλιό του- ήταν η κλήρωση που επέτρεπε (κι επέβαλε) σε όλους τους πολίτες να είναι κυβερνώντες και κυβερνώμενοι ταυτόχρονα. Η πληθώρα των φιλοσόφων, επιστημόνων, τραγωδών, καλλιτεχνών κλπ. την περίοδο της άνθησης της δημοκρατίας, ακριβώς στην λειτουργία αυτού του πολιτεύματος οφείλεται. Κι αν θέλουμε ουσιαστική αναβάθμιση του ανθρώπου, πρέπει σε αυτό να επιστρέψουμε.
Ξέρω πως υπάρχουν αντιρρήσεις ή απορίες σχετικά με το κατά πόσον είναι σήμερα εφαρμόσιμο ένα πολίτευμα δημοκρατικό. Στον πολύπλοκο κόσμο μας φαίνεται πως δεν υπάρχει χρόνος ή χώρος για την πολιτική. Το κάρο των εξελίξεων φαίνεται να το τραβούν ή να το σπρώχνουν οι τεχνολογικές πρόοδοι και τα οικονομικά δεδομένα.
Η ολιγαρχία με την τεχνολογία στα χέρια της ελέγχει περισσότερο τις μάζες, οι άνθρωποι-υπήκοοι παραδίδουν όλο και περισσότερο τις δυνάμεις τους στην ολιγαρχία (η οποία γίνεται κι αυτή όλο και περισσότερο ολιγομελής) κι αυτό ενισχύει και πάλι τον έλεγχο της τεχνολογίας, που επιφέρει νέα μείωση της δυνατότητας των πολιτών να αντιδρούν κ.ο.κ. Είναι ένας φαύλος κύκλος που οδηγεί βαθύτερα στην κρίση.
Πιστεύω πως δεν είναι αδύνατη η αντιστροφή αυτής της πορείας. Αρκεί κανείς να δει λεπτομερέστερα τι σημαίνει να λειτουργεί η δημοκρατία με την κλήρωση, το σύστημα όπου όλοι αποφασίζουν, όλοι κυβερνούν και όλοι δικάζουν. Η γνώση μπορεί να αποβεί καταλυτική. Αν ο αριθμός των ενημερωμένων πολιτών αυξηθεί μέχρι κάποιο κρίσιμο σημείο, τότε ο φαύλος κύκλος μπορεί να αντιστραφεί. Κάθε νίκη της δημοκρατίας σε οποιοδήποτε επίπεδο θα επιφέρει λαϊκή συμμετοχή και λαϊκό έλεγχο σε πεδία στα οποία τώρα δεν υπάρχει καμιά πρόσβαση των πολιτών. Η πληροφορική μπορεί να αποτελέσει καίριο όπλο σε μια τέτοια σύγκρουση. Το κυριότερο, όμως, είναι ότι κάθε δημοκρατική νίκη θα δίνει στον πολίτη την αυτοπεποίθηση ότι είναι κύριος του εαυτού του. Ότι η ψήφος κι η φωνή του έχουν αξία, κι ότι η επανάσταση είναι εφικτή. Επανάσταση για την δημοκρατία κι όχι για μια ολιγαρχία έναντι μιας άλλης, όποιο προσωπείο κι αν εμφανίζουν αυτές οι δυο όψεις του ίδιου νομίσματος.
Με μια σειρά άρθρων δικών μου ή διανοητών που έχουν ασχοληθεί με το θέμα, θα επανέλθω σύντομα.
