Το ηρωικό Αρκάδι κι η εθνική μας κακοδαιμονία.

Πήγα χτες στην εκδήλωση των Κρητών Κερατσινίου-Δραπετσώνας. Τιμούσαν το Αρκάδι, την ηρωική εξέγερση του 1866. Δεκαπέντε χιλιάδες Τούρκοι πολιόρκησαν τους τριακόσιους Κρητικούς που είχαν κι εξακόσια γυναικόπαιδα μαζί τους. Ήταν μία κορυφαία στιγμή της επανάστασης που ξέσπασε το 1866 και που κατεστάλη το 1869 αφού προηγουμένως έδωσε στην Κρήτη τον "οργανικό νόμο". Ο νόμος αυτός ήταν ένα είδος συντάγματος που οδήγησε αργότερα στην αυτονομία και μετά στην ένωση με την Ελλάδα. Ωραίοι οι Κρητικοί, τίμησαν, όπως κάθε χρόνο, την ιστορία τους.

Δυο λόγια παραπάνω για τον ηρωισμό εκείνης της μάχης και του ολοκαυτώματος που την ακολούθησε. Τα αντιγράφω από το "Σαν Σήμερα".

Το πρωί της 8ης Νοεμβρίου άρχισαν οι εχθροπραξίες. Οι Οθωμανοί, παρά τις λυσσαλέες επιθέσεις τους, δεν κατάφεραν να καταλάβουν τη Μονή την πρώτη μέρα. Το βράδυ ζήτησαν ενισχύσεις και μετέφεραν ένα μεγάλο πυροβόλο από το Ρέθυμνο. Την επομένη, 9 Νοεμβρίου, άρχισε το δεύτερο κύμα της επίθεσης. Νωρίς το απόγευμα γκρεμίστηκε το δυτικό τείχος της Μονής από τις βολές του πυροβόλου και οι επιτιθέμενοι εισέβαλαν στο μοναστήρι, αρχίζοντας τη μεγάλη σφαγή.

Στη μπαρουταποθήκη της μονής γράφτηκε η τελευταία πράξη του δράματος και μία ακόμα ένδοξη σελίδα της ελληνικής ιστορίας. Ο Κωστής Γιαμπουδάκης ή κατ' άλλους ο Εμμανουήλ Σκουλάς την ανατίναξε, σκορπίζοντας το θάνατο, όχι μόνο στους χριστιανούς, αλλά και στους εισβολείς. Αμέσως μετά, οι Τουρκοκρητικοί και οι Αλβανοί όρμησαν και κατέσφαξαν όσους είχαν διασωθεί, ενώ έκαψαν τον ναό και λεηλάτησαν τα ιερά κειμήλια.

Από τους Έλληνες που βρίσκονταν στη Μονή, μόνο 3 ή 4 κατόρθωσαν να διαφύγουν, ενώ περίπου 100 πιάστηκαν αιχμάλωτοι. Μεταξύ αυτών και ο Δημακόπουλος, που εκτελέστηκε λίγο αργότερα. Ο ηγούμενος της Μονής Αρκαδίου Γαβριήλ Μαρινάκης είχε σκοτωθεί πριν από την ανατίναξη της μπαρουταποθήκης. Οι νεκροί και τραυματίες του Μουσταφά ανήλθαν σε 1.500 ή σε 3.000, σύμφωνα με κάποιους υπολογισμούς.

Το Ολοκαύτωμα του Αρκαδίου, όπως είχε συμβεί με την καταστροφή των Ψαρών και την Έξοδο του Μεσολογγίου, συγκίνησε όλο τον χριστιανικό κόσμο κι ένα νέο κύμα φιλελληνισμού δημιουργήθηκε στην Ευρώπη. Σπουδαίες προσωπικότητες της εποχής, όπως ο Τζουζέπε Γκαριμπάλντι και ο Βίκτωρ Ουγκώ, πήραν θέση υπέρ του Κρητικού Αγώνα και ξένοι εθελοντές έσπευσαν να ενισχύσουν από κοντά την Επανάσταση. Σημαντικές ήταν και οι χρηματικές συνεισφορές από τη Ρωσία και τις ΗΠΑ, με προεξάρχοντα τον φιλέλληνα Σαμουήλ Χάου.

Ωστόσο η διαμάχη για το ποιος ανατίναξε την μπαρουταποθήκη, δεν έμεινε, απλά, ένα ιστορικό ζητούμενο αλλά έφτασε μέχρι το Συμβούλιο της Επικρατείας.

Αντιγράφω από το ΒΗΜΑ της 21/12/2008:

Στις 24 Απριλίου 1966 ο τότε διευθυντής του Ιστορικού Αρχείου του Νεότερου Ελληνισμού της Ακαδημίας Αθηνών Ελευθέριος Πρεβελάκης (αδελφός του ακαδημαϊκού και λογοτέχνη Παντελή Πρεβελάκη), με δισέλιδο δημοσίευμά του στο «Βήμα» έβαλε «μπουρλότο» στην ιστορική έρευνα, αλλά και στις σχέσεις δύο ιστορικών περιοχών της Κρήτης. Όπως έγραψε τότε ο Πρεβελάκης, το ολοκαύτωμα του Αρκαδίου στις 9 Νοεμβρίου 1866 «κορυφώθηκε στην ανατίναξη της πυριτιδαποθήκης από τον Κωνσταντίνο Γιαμπουδάκη ή από τον Ανωγειανό δάσκαλο Εμμανουήλ Σκουλά, όπως το θέλει το δημοτικό τραγούδι». Το φιτίλι που άναψε ο Πρεβελάκης πριν από 39 χρόνια δεν έχει σβήσει ακόμη και στην Κρήτη οι Ανωγειανοί, υπέρμαχοι της θεωρίας ότι ο πυρπολητής του Αρκαδίου ήταν ο Μανώλης Σκουλάς, έχουν φθάσει ως το Συμβούλιο της Επικρατείας. Ο συνταξιούχος δικηγόρος κ. Ευ. Σκουλάς έχει προσφύγει εναντίον του νομάρχη Ρεθύμνης, με την αιτιολογία ότι αρνείται να αποδώσει τιμές «προς τον ανδριάντα του ήρωος πυρπολητού της Μονής Εμμανουήλ Σκουλά ευρισκομένου στα Ανώγεια Κρήτης». Οι Ρεθυμνιώτες και οι Αρκαδιανοί από την πλευρά τους, επιμένουν ότι πυρπολητής της Μονής Αρκαδίου ήταν ο Κωνσταντίνος Γιαμπουδάκης. H Ακαδημία των Αθηνών πάντως ως σήμερα εμμένει στην άποψη που είχε διατυπώσει ο Πρεβελάκης το 1966.

Άλλη μια απόδειξη ότι δεν υπάρχει περίπτωση δυο Έλληνες να συμφωνήσουν. Αν είναι περισσότεροι, θα βρουν δυο απόψεις να ακουμπήσουν για να αρχίσει η διαμάχη. Για την οποία τελικά ζητείται από τα δικαστήρια να κρίνουν. Ακόμη και σε ένα κορυφαίο γεγονός εθνικής σημασίας. Φυσικά, καθόλου δεν μειώνεται το γεγονός του ολοκαυτώματος της Μονής Αρκαδίου από τις διαμάχες αυτές. Παραμένει μια στιγμή από τις κορυφαίες του νεοελληνικού έθνους που μέσα από αυτές διαμορφώθηκε και υπάρχει. 

Με μεγάλη προσέλευση κόσμου η χτεσινή βιβλιοπαρουσίαση

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

Μέσα σε μια κατάμεστη αίθουσα στο δημαρχείο Δραπετσώνας, ο Γιώργος Τσιρίδης παρουσίασε το βιβλίο του «Η δική μας πόλη». Η ασυνήθιστα μεγάλη συμμετοχή τού κόσμου σε μια βιβλιοπαρουσίαση, δικαιολογείται από το γεγονός ότι ο συγγραφέας έχει πρόσφατα ανακοινώσει την κάθοδό του στις εκλογές για την δημαρχία Κερατσινίου-Δραπετσώνας. Αυτό έδωσε πρόσθετο ενδιαφέρον στην εκδήλωση που όμως δεν μετατράπηκε σε προεκλογική συγκέντρωση αλλά κράτησε εν πολλοίς τον χαρακτήρα της. Μεγάλο μέρος υποστηρικτών του γέμισε την αίθουσα, όπως ήταν φυσικό, όμως παραβρέθηκαν και πολλοί επίσημοι προσκεκλημένοι που τον τίμησαν για την συνολική παρουσία του στα γράμματα και στον δημόσιο βίο. Το βιβλίο, μάλιστα, ήταν ένα άλμπουμ της σημερινής πόλης με την ζωντανή της ιστορία και τις προοπτικές του μέλλοντός της.

Μεταξύ των παρόντων στην εκδήλωση ξεχωρίσαμε από τους επωνύμους τον υφυπουργό Εξωτερικών κ. Μάρκο Μπόλαρη, τις βουλευτές Εύη Καρακώστα και Ελένη Σταματάκη, τους πρώην βουλευτές κ. Κανέλο Λάλο, Τζένη Μπαρμπαγιάννη, τους πρώην δημάρχους κ. Α.Χρυσό, Κ.Χρονόπουλο, Ν.Μπεάζογλου, τον καθηγητή του Χαροκόπειου πανεπιστημίου κ. Γ.Μπάλια. Μήνυμα έστειλαν ο βουλευτής Θοδωρή Δρίτσας και ο πρώην υπουργός Χρήστος Φωτίου. Από τα αυτοδικοικητικά στελέχη παραβρέθηκαν ο επικεφαλής της Αναγέννησης κ. Ζαχαρίας Ζούπης, ο επικεφαλής της "Πολιτείας Αλληλεγγύης" κ. Γιώργος Μυλωνάς, ο αντιπρόεδρος του ΟΑΚΑ και πρώην αντινομάρχης κ.Αντώνης Καλογεράς, οι πρώην αντιδήμαρχοι ή πρόεδροι ΔΣ κ. Π.Χατζησταυράκης, Σ,Κυραμαργιός, Ν.Οικονομάκης, Β.Ιγγλίζ, Σ.Κωτίδης, Κ.Τρέχας, Μ.Κάβουρας, οι δημοτικοί σύμβουλοι κ. Κ Κατσαφάδος, Β. Φώτης, Γ.Μακρινός, οι διευθυντές σχολείων κ. Π.Κουμανζέλης, Μ.Τεκελής, Γ.Σαρλάμπης, Ν.Χάνος, Δ. Κύρου, πρόεδροι σωματείων και αθλητικών συλλόγων κι άλλοι εκπρόσωποι της τοπικής κοινωνίας.

Ένα χαρακτηριστικό απόσπασμα απ' το βιβλίο: Κάτω από τον τίτλο «Η Δραπετσώνα που χάθηκε» γράφονται τα εξής:

«Η ιστορία ενός τόπου δεν μπορεί (ή δεν πρέπει) να προσεγγίζεται ρομαντικά. Όταν αυτό συμβεί, τότε αλλοιώνεται η ουσία των γεγονότων και στην θέση τους μπαίνουν οι ωραιοποιημένες εικόνες ενός μύθου. Όταν μιλάμε για την Δραπετσώνα που χάθηκε,Γιώργος

δεν θέλουμε να προσεγγίσουμε το παρελθόν με διάθεση ρομαντική. Όλες οι περιοχές λίγο ως πολύ άλλαξαν. Εξαφανίστηκαν τα νεοκλασικά, τα διώροφα, τα σπίτια με κήπους κι οι μονοκατοικίες και στη θέση τους υψώθηκαν πολυκατοικίες. Στη Δραπετσώνα αυτή η αλλαγή είναι δραματική. Μια παραγκούπολη βιομηχανική άλλοτε με αργά κι άλλοτε με ταχύτατα βήματα μεταμορφώνεται σε μια τυπική αστική περιοχή. Μόνο η οργανωμένη δόμηση μαρτυρά πως εδώ έχει συμβεί μια αλλαγή τεράστια.

Είναι προς το καλό αυτή η αλλαγή; Με μέτρο τις ανάγκες των ανθρώπων όπως τις γνωρίζουμε -καθαριότητα, ασφάλεια, διακόσμηση, άνεση- η αλλαγή είναι καλοδεχούμενη. Με βάση το συναίσθημα, όλοι γνωρίζουν πως κάτι χάθηκε και δεν ξαναγυρνά. Η αλληλεγγύη, η γειτονιά, το φιλότιμο, η απαντοχή, η φιλοδοξία να χτίζεις ακόμα και μέσα στα ερείπια, χάθηκαν μαζί με την παράγκα, το μπακάλικο, τις πύλες των εργοστασίων, τους χωματόδρομους. Το τίμημα της προόδου. Η διατήρηση των στοιχείων της ιστορικής μνήμης είναι αναγκαία για να ξέρουμε από που ήρθαμε και που πάμε, κι όχι για να ξαναζήσουμε το παρελθόν.

Με αυτό το πνεύμα αναζητήθηκαν τα στοιχεία της αρχαιότητας που υπάρχουν ακόμα ανάμεσά μας, τα στοιχεία της νεώτερης ιστορίας μας και το πνεύμα της πόλης στα δύσκολα χρόνια, τον εικοστό αιώνα. Η Δραπετσώνα θα είναι πάντα πόλη του αγώνα. Κι ας επιμένουν να την υποβαθμίζουν οι πλούσιοι κάτοικοι των προαστίων που μας κυβερνούν. Εκεί όπου δεν υπάρχουν ακροκέραμοι, ούτε Ψυτάλλειες και Πετρέλαια.»

ΑΥΡΙΟ ΤΕΤΑΡΤΗ ΣΤΙΣ 7μμ ΣΤΟ ΔΗΜΑΡΧΕΙΟ ΔΡΑΠΕΤΣΩΝΑΣ παρουσιάζεται το βιβλίο «Η ΔΙΚΗ ΜΑΣ ΠΟΛΗ».

Αύριο το απόγευμα-βράδυ στις 7 μμ. στο (παλιό) δημαρχείο της Δραπετσώνας στον 3ο όροφο παρουσιάζεται ένα καινούριο βιβλίο μου. Πρόκειται για το βιβλίο με τίτλο «Η ΔΙΚΗ ΜΑΣ ΠΟΛΗ» και αφορά στο Κερατσίνι-Δραπετσώνα. Αύριο παρουσιάζεται το Α' μέρος που αφορά τη Δραπετσώνα. Θα ακολουθήσει αργότερα η παρουσίαση του Β' μέρους για το Κερατσίνι.

Μέσα στο βιβλίο αυτό, περιέχονται αρχικά κάποιες αναφορές στον χαρακτήρα της πόλης που είναι προσφυγικός κι εργατικός κΣΗΜ.: Το βιβλίο εκδίδεται από την ΕΝΤΥΠΩΣΗ (εκδόσεις Π.Χατζηιωαννίδη), έχει 200 περίπου σελίδες και θα τιμάται 10 ευρώ. ατά βάση. Ακολουθούν τα στοιχεία που την συνδέουν με το Ρεμπέτικο, με τους αγώνες της, όπως η «Μάχη της Παράγκας», και με το όνομά της, δηλαδή την ψυχή της. Ας μην ξεχνάμε ότι ακόμα κι ο βραβευμένος μας ποιητής έχει πει πως "το όνομά μας είναι η ψυχή μας".

Ακολουθούν αναλυτικές αναφορές στην Ηετιώνεια Πύλη. Αξιοποιούνται διηγήσεις του σύγχρονου Γ.Σταϊχάουερ και του αρκετά παλιότερου ιστορικού Ηροδότου. Αναφορά υπάρχει στο Αφροδίσιο. Δίνονται τα γραπτά ντοκουμέντα για την ύπαρξή του και τα ανασκαφικά δεδομένα που τα επιβεβαιώνουν. Ακολουθεί εκτενής αναφορά στο Θεμιστόκλειο, με τον Ιάκωβο Δραγάτση να οδηγεί τα βήματα και τους ξένους ταξιδιώτες με τις εντυπώσεις τους να έπονται. Γίνεται μια πλήρης τεκμηρίωση της θέσης ότι το Θεμιστόκλειο βρίσκεται στον χώρο των Λιπασμάτων.

Στο βιβλίο υπάρχουν τα νεώτερα ιστορικά μνημεία, είτε της βιομηχανικής ιστορίας (Λιπάσματα, Τσιμετάδικο κτλ) είτε των αστικών δομών. Συμπληρώνεται έτσι ένα πλήρες άλμπουμ της σημερινής Δραπετσώνας. Το βιβλίο αξίζει να μπει στην βιβλιοθήκη κάθε Δραπετσωνίτη και κάθε Κερατσινιώτη που θα πρέπει να περιμένει το Β' μέρος για την ολοκλήρωση.

Η πρόσκληση είναι ανοιχτή προς όλους να βρεθούν εκεί. Ελπίζω και πιστεύω πως θα γίνει ενδιαφέρουσα συζήτηση και θα είναι μια ευχάριστη βραδιά. Θα φροντίσω ώστε η πρόσφατη ανακοίνωση της υποψηφιότητάς μου για δήμαρχος Κερατσινίου-Δραπετσώνας να μην επισκιάσει το κύριο γεγονός που είναι η βιβλιοπαρουσίαση.

ΣΗΜ.: Το βιβλίο εκδίδεται από τις εκδόσεις ΕΝΤΥΠΩΣΗ (Π.Χατζηιωαννίδης), έχει 200 περίπου σελίδες και θα τιμάται 10 ευρώ.